Mataupu 14

O Le Manatuaina o Lo Tatou Tupuaga Faaleagaga

O tala o osigataulaga ma le faatuatua o uluai Au Paia o Aso e Gata Ai e mafai ona musuia ai i tatou ina ia faateleina lo tatou filiga i le tausia o a tatou feagaiga ma le atiina ae o le malo o le Atua.

Mai le Soifuaga o Wilford Woodruff

I le aoaoina o tagata o le Ekalesia, e masani ona faamatalaina soo e Peresitene Wilford Woodruff tala o le faatuatua ma le totoa o le uluai Au Paia o Aso e Gata Ai. Sa ia uunaiina i latou o lana lava tupulaga e faaauau i le faatuatua, ma ia apoapoai atu i le tupulaga fai a’e ina ia mulimuli i faataitaiga a o latou tuaa—ia “manatua galuega, le popolega, ma le faigata lea sa onosaia e o [latou] tuaa i le faataatiaina o le faavae o le Siona a lo tatou Atua.”¹ Sa ia saunoa mai: “O le alofa tunoa o le [Atua] ua taitaiina mai ai i tatou e oo mai i le taimi lenei. O faamanuiaga a le Atua ua faateleina i luga o o tatou ulu i lea tausaga ma lea tausaga, ma ua sili atu mea e faaeeina i o tatou luga nai lo mea ua tatou agavaa ai, ma o loo lelei fautuaga ma faatonuga ua tuuina mai ia i tatou. Ou te faamoemoe o le a tatou popoto, ma o le a le tuuina atu na mea e pasi ese atu ma tatou ua na o ni tala fatu, ae e tatau ona tatou faamaonia nei tala ma sauniuni mo mea uma o loo manaomia [e le Alii] ai o tatou lima.”²

O lenei mataupu o loo aofia ai tala a Peresitene Woodruff o mea taua iloga e fa na tutupu i lona lava soifuaga ma le talafaasolopito o le Ekalesia: (1) O le Tolauapiga i Siona; (2) faataunuuina o le poloaiga a le Alii ina ia potopoto i le nofoaga o le a fausia ai le malumalu i Sisifo Mamao, Misuri; (3) faamaloloina o ma’i i Commerce, Ilinoi, ma Montrose, Iowa; ma le (4) taunuu atu o paionia i le Vanu o Sate Leki. O nei tala o vaega o le tupuaga faaleagaga o tagata uma taitoatasi o Le Ekalesia a Iesu Keriso o le Au Paia o Aso e Gata Ai.

Aoaoga a Wilford Woodruff

O Le Tolauapiga a Siona

I le 1833 sa tulieseina le Au Paia a le Atua mai le Itumalo o Jackson, Misuri i le Itumalo o Clay, e le au fouvale le taupulea. … Sa susunu o latou fale ma faaleagaina a latou meatotino, ma tuliina atu i le isi itu o le vaitafe o le [Misuri], e aunoa ma se pene apa ma sa matua matitiva lava. O le Au Fono [i lena eria] sa valaau atu mo tagata e ofo atu e o i Katelani, i se mamao e afe maila, e vaai le Perofeta o Iosefa mo se fautuaga ina ia iloa ai po o le a le mea e fai. O Parley P. Pratt, ma lona aiga sa matua matitiva ma sa leai se auala e maua ai se fesoasoani, ma Lyman Wight, ma lona toalua o loo taooto i talaane o le ogalaau i le togavao, ma se pepe na o le tolu aso le matua, ma e aunoa ma se meaai, ni lavalava po o se faamalumaluga, ae sa ofo atu e o atu e asiasi i le Perofeta a le Atua. …

Ina ua taunuu Elder Pratt ma Elder Wight i Katelani, sa la faamatala atu le mafatiaga i le Perofeta o Iosefa, o le sa talosaga atu i le Alii po o le a le mea e tatau ona ia fai. Sa fetalai mai le Alii ia te ia e malaga atu ma faapotopoto mai le malosi o le aiga o le Alii, o taulele’a ma e faamatua tagata, ma o atu e laveai mai Siona. … O le finagalo lava o le Atua ia latou faapotopotoina ni alii e 500, ae e le tatau ona latou o pe a itiiti ifo i le 100 [tagai i le MFF 103]. Sa faapotopotoina e le Au Paia a le Alii e oo atu i le 205 alii, o le toatele o e sa faapotopoto i Katelani i le tautotogo o le 1834. … Sa faatulagaina i matou i ni vaega e taisefulu faatasi ma se kapeteni e taitaia le taitoasefulu, ma sa taitaiina e le Perofeta a le Atua lenei vaega o alii e 205 o le Tolauapiga a Siona i le 1,000 maila.

… O le fautuaga ma le afioga a le Alii na ala mai i le perofeta a le Alii, ma lona faataunuuina, o lo matou fiafia ma o matou faanoanoaga sa oo mai ona o na vaaiga ma mea na tutupu, o loo togitogiina i luga o o matou fatu e pei ona sa togitogiina i se peni uamea i luga o se papa, ma le talafaasolopito o ia mea o le a ola pea i taimi uma ma le faavavau.³

Sa ou i ai i le Tolauapiga a Siona faatasi ma le Perofeta a le Atua. Sa ou vaai i fesootaiga a le Atua ma ia. Sa ou vaai i le mana o le Atua ia te ia. Sa ou vaai o ia lava o se Perofeta. O a mea sa faaalia ia te ia e ala i le mana o le Atua i lena misiona sa avea ma mea sili ona taua ia te a’u ma i latou uma o e sa taliaina ana faatonuga. O le a ou faaaogaina le tasi faataitaiga. I se taimi puupuu ae matou te lei taunuu i Misuri sa valaauina faatasi ai e Iosefa le tolauapiga. O iina sa ia vavalo mai ai ia i matou, ma ta’u mai ia i matou le mea o loo taatia mai i o matou luma. Sa ia ta’uina mai ia i matou le mafuaaga ua i ai i o matou luma le aoaiga. Ua ia faapea mai: “Ua outou manatu ia te au o se tamaitiiti e faatusa ia te outou uma. Tou te lei iloaina lo’u tulaga i luma o le Alii. Ae o loo i ai le aoaiga i luma o lenei tolauapiga.” Sa ia ta’u mai ia i matou o le a oo mai lenei mea i luga o i matou ona ua le usitaia ana fautuaga. E tasi le itula talu ona matou taunuu i Misuri ma faatuina o matou faleie…, ae amata ona pau le tasi tagata i i, o le isi i o, ma i ni nai minute ua tasene tagata o le matou tolauapiga ua taatitia i luga o palanikete ua mama’i i le kolela. O le Perofeta a le Atua, ina ua ia tagai atu i lenei mea, sa lagonaina le alofa ia i latou, ma sa faaeeina atu o la aao ma Ailama i luga o Uso Carter, le alii muamua lava na ma’i, ae o le taimi lava na la faia ai sa saisaitia ai foi ma i laua ia [i le ma’i], ma tatau ai ona tuua foi e i laua o le tolauapiga. Sa ia saunoa mai mulimuli ane: “Sa ou ta’uina atu ia te outou le mea o le a oo mai, ma ina ua oo mai le mala sa faaloloa atu lo’u lima ina ia taofia ai, ae sa ou latalata foi a’u i lo’u aafia ai.” O lena misiona sa matua faatupu lagona ia te a’u.⁴

Ao matou latalata atu i le Itumalo o Clay, i Misuri, sa amata ona popole tele tagata o le Itumalo o Jackson, ma o mai ai ni alii e toasefululua i se vaa, e kolosi mai le Vaitafe o Misuri agai mai i Liperate, Itumalo o Clay, ma valaauina se fonotaga a tagata [o Itumalo o Clay] i totonu o le Fale o le Setete, ma tuuina atu ai ni lauga faatupu ita ina ia uunaia ai tagata e o atu ma faaumatia le Tolauapiga a Mamona. Ae sa lei lagonaina e tagata o Itumalo o Clay se naunautai e faia lea mea. …

E ui lava i lea, sa tupu ae se au fouvale i le Itumalo o Jackson, o fitafita i luga o solofanua ma fitafita savavali, ia sa kolosi mai i le vaitafe agai mai i Itumalo o Clay ma o mai ai e faafetaiai ma faaumatia i matou. Sa matou tolauapi i le itu i sasae o le Vaitafe o Fagotaga, ma sa faamoemoe i latou e faia sa matou taua iina. Sa matou tolauapi i le itu o se falelotu Papatiso, i lalo o se lagi manino, e leai se ao e tasi na iloa ai. I le taimi lava na uma ai ona faatuina o matou faleie, sa tietie mai ni alii se toalua i a la solofanua ma ui mai i totonu o le matou tolauapiga, ma lafo mai ni fetuu ma ni folafolaga matuia. … A o latou tietie agai atu i sasae ma o ese atu ma le matou tolauapiga, sa i ai se tamai ao na iloa atu i le itu matu i sisifo, lea na amata ona fofola mai e pei o se tusitaai, ma e lei umi ae filogia ai le lagi atoa i luga ae o o matou ulu i se ao uliuli e pei o se vaitusi uliuli. I se taimi puupuu lava sa emo mai uila, pa pa faititili, ma toulu mai loa timuga e pei o ni vaitafe le malolosi, faapea ma timu aisa ua mamafa mai ma le lapopoa e pei o ni fuave’a, o nisi sa toulu i totonu o le matou tolauapiga, ia sa lei umi ae ufitia atoa ai le eleele e pei o se palanikete pa’epa’e. Sa tatau ai ona matou sulu atu i le falesa mo se puipuiga. O le Perofeta o Iosefa sa i le vaega na mulimuli o mai i totonu.⁵

A o ulufale mai le Perofeta o Iosefa ma lulu ese le vai mai lona pulou ma ona lavalava sa ia faapea mai, “Alii, e i ai le uiga o le mea lenei. O loo i ai le Atua i le afa lenei.” Sa matou usuina viiga i le Atua, ma taooto i le po atoa i luga o nofoa i lalo o o matou ieafu ao loo i fafo o matou fili i le afa malosi.⁶

O le vaitafe, lea sa ono mafai ona matou kolosiina e aunoa ma se susu a o matou tolauapi, sa alu a’e i luga i le maualuga e luasefulu futu, ma sa le mafai ai e le fili ona oo mai ia i matou mai le itu i sisifo, a o le autau ma a latou solofanua, ia sa i le itu i sasae, sa sulufai i se faleaoga, po o soo se faamalumaluga lava sa mafai ona sulu i ai mai le timu aisa lea sa pa’u mai i luga o i latou. Sa tulia a latou solofanua e le timu aisa ma le afa, ma salalau atu ai mo maila e tele i le togavao, faatasi ai ma latou faagutu ma nofoa solofanua, ma sa le maua i latou mo le tele o aso.⁷

Sa lipotia mai faapea o le kapeteni o le latou vaega i le faleaoga sa faapea lana faamatalaga, o se mea uigaese lea aua o soo se taimi lava latou te taumafai ai e faia se mea i le au Mamona, e tatau lava ona oso mai se timu aisa ma se afa e taofia ai i latou mai le faia o se mea, ae peitai sa le mafai ona latou faailoa mai faapea o le Atua o loo tauina a matou taua.⁸

Sa matou faafetai ona sa tauina e le Alii a matou taua ma laveaiina i matou, ma e lei toe taumafai lava o matou fili e toe faasagatau mai ia i matou.

I le taeao na sosoo ai (Iuni 22) sa oo mai ai lena faaaliga, i le Vaitafe o Fagotaga, o loo faamaumauina i le Mataupu Faavae ma Feagaiga, vaega 105 [tagai i fauiupu 9–14, lea o loo faamuta ai e le Alii le uluai misiona a Tolauapiga a Siona]. Mai lena aso sa faamaualaloina loto o tagata i le Itumalo o Clay, ma sa faaauau ai la matou faigamalaga i lena nuu, ma faia ai la matou tolauapiga faaiu …, lea sa matou uia ai ni mafatiaga ina ia faataunuuina le afioga a le Alii na auala mai i le fofoga o Iosefa le Perofeta. …

Ina ua mavae ni nai aso sa matou nonofo ai iina ma faatulaga le Ekalesia i Itumalo o Clay, sa toe foi atu le Perofeta o Iosefa i Katelani ma na alii o le Tolauapiga a Siona o e e i ai aiga, ae o i matou o e leai ni aiga, sa matou nonofo ai pea i Misuri seia [matou] o atu i isi vaega o le atunuu e talai ai le Talalelei a Keriso.⁹

Ina ua valaauina alii o le Tolauapiga a Siona, e toatele i matou sa lei vaai muamua le tasi i le isi; o i matou o ni tagata e ese le tasi mai le isi ma e toatele foi e lei vaai muamua lava i le perofeta. Sa matou salalau i isi nuu, e pei o fatu saga sa luluina i se faamama, i vaega uma o le atunuu. O i matou o alii talavou, ma sa valaauina i matou i lena aso amata e o atu ma faasaoina Siona, ma o mea sa tatau ona matou faia sa tatau ona matou faia ma le faatuatua. Sa matou potopoto faatasi mai setete eseese i Katelani ma o atu ai ma faasaoina Siona, i le faataunuuina o le poloaiga a le Atua ia i matou. Sa taliaina e le Atua a matou galuega e pei ona ia taliaina galuega a Aperaamo. Sa matou faataunuuina ni galuega matua tele, e ui lava o le au faatuiese ma le au le talitonu sa tuufesili i le tele o taimi, “O le a le mea ua e faia?” Sa matou mauaina se aafiaga e le mafai lava ona matou mauaina i se isi lava auala. Sa matou maua le avanoa e vaai ai i fofoga o le perofeta, ma matou maua le avanoa e faimalaga ai i le afe o maila faatasi ma ia, ma vaai ai i galuega a le Agaga o le Atua faatasi ma ia, ma faaaliga a Iesu Keriso ia te ia ma le faataunuuina o na faaaliga.¹⁰

O le aafiaga na [matou] maua i le faimalaga atu i le Tolauapiga a Siona sa sili atu lona taua nai lo le auro, ma o le talafaasolopito o lena tolauapiga o le a tuuina atu seia oo atu i le tupulaga mulimuli o tagata.¹¹

Faataunuuina o le poloaiga a le Alii e potopoto i le nofoaga o le a fausia ai le malumalu i Sisifo Mamao, Misuri

Manatua: O le aso 26 o Aperila, 1838, sa faaalia mai ai e le Alii e ala mai i le Perofeta o Iosefa Samita e faapea o le taitai pulefaamalumalu o le Ekalesia e tatau ona amata ona fausia se malumalu i le aai o Sisifo Mamao, Misuri (tagai i le MFF 115:7–10). Sa ia poloaiina foi i latou e “toe amata ai ona faatuina le faavae” ia Aperila 26, 1839, i le tasi o le tausaga mai le aso sa tuuina mai ai lenei faaaliga (tagai i le MFF 115:11). Sa faamatala mulimuli ane e Peresitene Wilford Woodruff o se poloaiga lenei ina ia “faatuina le maatulimanu o le Malumalu.”¹² I le aso 8 o Iulai, 1838, sa aioi atu ai le Perofeta o Iosefa, “Ia faailoa mai ia te i matou lou finagalo, le Alii e, e uiga i le Toasefulu ma le Toalua” (ulutala o le vaega, MFF 118). I le tali, sa faaalia mai ai e le Alii, o le tautotogo e sosoo ai, e o atu ai sui o le Korama a Aposetolo e Toasefulu ma le Toalua i Egelani e talai le talalelei. O le Korama ia feiloai i le nofoaga o le malumalu i Sisifo Mamao ia Aperila 26, 1839, e faailoga le amataga o lena misiona. Sa tatau foi ona latou faataunuuina le valaauina o Elder Ioane Teila, Elder John E. Page, Elder Wilford Woodruff, Elder Willard Richards ina ia mafai ona faatumuina avanoa i le Korama a le Toasefulu ma le Toalua. (Tagai i le MFF 118:4–6.)

Ina ua tuuina mai le faaaliga [i le 1838], sa filemu ma to’a mea uma i Sisifo Mamao, Misuri, o le aai lea sa nonofo ai le toatele o le Au Paia o Aso e Gata Ai; ae e lei oo mai le taimi mo lona faataunuuina, sa tulieseina le Au Paia a le Atua mai le Setete o Misuri e agai atu i le Setete o Ilinoi, i lalo o le faatonuga a Kovana Boggs; ma sa folafola mai e tagata Misuri faapea afai ua faataunuuina uma lava isi faaaliga a Iosefa Samita, e [tasi] o le a le faataunuuina. Sa ta’u mai ai le aso ma le nofoaga lea sa tatau ai ona tuua e le Au Aposetolo e Toasefululua le Au Paia, ma o atu ai i a latou misiona i luga o sami tetele, ma sa folafola mai e le au fouvale o Misuri o le a latou faamautinoaina o le a le faataunuuina. …

Ina ua latalata mai le taimi e faataunuuina ai lenei poloaiga a le Alii, sa avea ia Polika Iaga ma Peresitene o le Au Aposetolo e Toasefululua; o [Thomas] B. Marsh, o le sa avea ma Aposetolo sinia, ua pau. Sa valaauina faatasi e Uso Polika i latou o le Toasefululua o e sa i Quincy, Ilinoi, i le taimi lena, sei vaai po o a ni o latou manatu e uiga i le oo atu lea i Sisifo Mamao, e faataunuuina le faaaliga. O le Perofeta o Iosefa ma lona uso o Ailama, o Sidney Rigdon, o Lyman Wight ma Parley P. Pratt sa i le falepuipui i Misuri, i le taimi lena; ae o Tama Iosefa Samita (Matua), o le Peteriaka, sa i Quincy, Ilinoi. O ia ma isi o e sa i ai i le faatasiga e lei manatu o se fuafuaga poto le taumafai o i matou e faia le faigamalaga, aua o o matou ola ua matua lamatiaina. Sa manatu i latou o le a taliaina e le alii o latou loto e o e suitulaga i le faatinoina moni lava o lea galuega. Ae ina ua talosaga Peresitene Iaga i le Toasefululua po o a o matou lagona e uiga i le mataupu, o i matou uma lava, sa pei o le leo o le tagata e toatasi, ua faapea atu ua fetalai mai le Alii le Atua, ma o le matou tiute o le usitai. O le pule lava a le Alii e tausia ai ana auauna, ma o le a matou faataunuuina le poloaiga, pe oti ai lava a o taumafai.

Ina ia atoatoa ona malamalama i le lamatiaina sa oo i ai le Au Aposetolo e Toasefululua i le faia o lenei faigamalaga e tatau ona manatua e la’u au faitau o Lilburn W. Boggs, le kovana o le Setete o Misuri, sa faasalalauina mai se folafolaga, lea na faatonuina ai le Au Paia o Aso e Gata Ai e tuua le Setete lena po o le faaumatiaina. Ua uma ona pulea ia le nuu o Sisifo Mamao e le militeli, o e moni lava ua na o se au fouvale ua faamaopoopoina; o tagatanuu sa faamalosia e tuuina atu a latou mea tau; o le Au Paia atoa—alii, tamaitai ma tamaiti—sa ausulusulu solo i le mafai latou te mafai ia oo atu i fafo o le Setete ina ia laveai ai o latou ola, ae tuua uma o latou fale, fanua ma isi meatotino sa le mafai ona latou aveina, e ave e le au fouvale. O le mea moni, sa latou tafanaina povi ma puaa a le Au Paia i le mea lava latou te maua atu i ai, ma gaoi a latou meatotino seia toetoe lava a ave uma mea sa latou tau atu i ai. Sa matua sauaina ma le leai o se alofa le Au Paia ae sa latou tumau pea e oo i le iuga e ui i sauaga e matua silisili ona mataga. Sa matua matautia le faigata na taumafai ai le toatele o i latou e o ese atu ma le Setete, aemaise lava alii mautofiga; aua sa matua toatele tagata o lena Setete i lena taimi, o e sa fai a latou faiga ma le manatu e le sili atu se afaina o le fanaina o se “Mamona” nai lo le fanaina o se taifau feai. …

Faatasi ai ma le filifiliga e faataunuuina mea manaomia sa tuuina mai i le faaaliga, …sa amata loa la matou malaga mo Sisifo Mamao. …

I le taeao o le aso 26 o Aperila, 1839, e ui lava sa lafoina mai upu taufaafefe a o matou fili faapea o le faaaliga lea sa tuu e faataunuuina o le a le taunuu, ma ui lava foi e sefulu afe o le Au Paia sa tuliesea mai le Setete e ala i se faatonuga a le kovana, ma e ui foi o le Perofeta o Iosefa ma lona uso, o Ailama Samita, faatasi ai ma isi alii taitai ua i lima o lo matou fili, ua saisai i filifili ma lafoai i le falepuipui, sa matou malaga atu i luga o le laueleele o le malumalu i le aai o Sisifo Mamao, ma faia ai se fonotaga, ma faataunuuina le faaaliga ma le poloaiga sa tuuina mai ia te i matou, ma matou faatinoina le tele o isi mea i lenei fonotaga. …

Sa matou faatofa atu i le vaega toaitiiti o le Au Paia o e sa totoe i le laueleele o le malumalu o e sa fia vaai ia i matou o faataunuuina le faaaliga ma le poloaiga a le Atua, sa matou tuua ai loa Sisifo Mamao ma Misuri, ae matou foi atu i Ilinoi. Sa matou faataunuuina le misiona e aunoa ma se uli e faagaoioi mai sona laulaufaiva ia i matou [tagai i le Esoto 11:7], po o se tagata e fai mai, “Aisea tou te faia ai?”

Sa matou kolosiina le Vaitafe o le Misisipi i se vaa afi, ma ulufale atu i Quincy i le aso 2 o Me, ma taunuu fiafia ai i o matou aiga i le filemu ma le saogalemu.¹³

O le faamaloloina o ma’i i Commerce, Ilinoi, ma Montrose, Iowa

A o lei amataina a matou misiona i Egelani [i le 1839], sa tatau ona faamautuina o matou aiga. O se nofoaga e ta’ua o Commerce, sa mulimuli ane faaigoaina o Navu, sa filifilia e fai ma nofoaga o le a faamautu ai o matou tagata.

O le aso 15 o Me sa matou tuua ai ma uso Polika Iaga ma o ma- ’ua aiga ia Quincy, ma taunuu ai i Commerce [i le] aso 18. Ina ua uma sa matou faatalatalanoaga ma Iosefa sa matou kolosiina le vaitafe o [Misisipi] i Montrose, Iowa. O ma’ua ma Peresitene Polika Iaga, faatasi ma o ma aiga, sa faatasi i le tasi potu pe tusa ma le sefulufa futu faatafafa. Mulimuli ane sa maua se isi potu mo uso Iaga. … Ona sii mai lea o le uso ia Orson Pratt ma lona aiga i le potu lea matou te i ai ma lo matou aiga.

A o o’u nofo i lenei tamai fale i le lotoa, sa matou maua se aafiaga i se tasi aso na faailoa mai ai le mana o le Atua i le Perofeta o Iosefa. O se vaitaimi o le pesi o faamai ma sa tuuina atu e Iosefa lona fale i Commerce mo e mama’i, ma faatu ai sona faleie i le malae i luma o lona fale ma sa nofo ai o ia iina. O lea la, o le aofaiga tele o le Au Paia o e sa tulieseina mai Misuri, sa lolofi atu i Commerce; ae sa leai ni fale e nonofo ai, ma sa nonofo i taavale solofanua, i faleie, ma luga o le eleele. O le toatele la, sa mama’i ona ua latou aafia ma fesootai ma e mamai. Sa fesoasoani Uso Iosefa i e o mama’i, seia oo ina matua lelava lava ma toeitiiti foi ma’i o ia.

I le taeao o le aso 22 o Iulai, 1839, sa ia tulai ai ma tomanatu i le tulaga o le Au Paia a le Atua i o latou sauaga ma mafatiaga, ma sa ia valaau atu ai i le Alii i le tatalo, ma sa oo mai le mana o le Atua i luga ia te ia i se tulaga matua matautia, ma pei ona faamaloloina e Iesu e mama’i sa siosiomia o ia i ona aso, sa faapena foi Iosefa, o le Perofeta a le Atua, ona ia faamaloloina tagata uma i lea taimi. Sa ia faamaloloina i latou uma o e sa i lona fale ma fafo atu; ona latou oo atu ai lea faatasi ma Sidney Rigdon ma sina vaega o le Toasefululua, i le lotolotoi o i latou o e mama’i sa taooto i le augutu o le vaitafe, ma sa latou kolosiina le Vaitafe o Misisipi i se vaa agai atu i le itu i sisifo, i Montrose, i le mea sa matou i ai. O le fale muamua sa latou oo i ai o le fale o Peresitene Polika Iaga. Sa gasegase o ia i lona moega i lea taimi. Sa ulufale atu le Perofeta i lona fale ma faamalolo o ia, ona latou o mai uma faatasi ai lea i fafo. A o latou ui ane i luma o lo’u faitotoa, sa faapea mai le uso o Iosefa: “Uso Woodruff, mulimuli mai ia te a’u.” Na o le pau lava ia o upu na tautala ai se tasi o le vaega mai le taimi na latou tuua ai le fale o le uso o Polika seia matou oo atu i le nofoaga faitele, ma ulufale atu ai i le fale o uso [Elijah] Fordham. Ua atoa le itula o vaivai Uso Fordham o le a maliu, ma sa matou iloa soo se minute lava o le a iu ai [lona ola].

Sa ou lagonaina le mana o le Atua lea sa ufitia ai lana Perofeta.

Ina ua matou ulufale i le fale, sa savali atu uso Iosefa ia uso Fordham, ma tago atu ia te ia i lona lima taumatau; o lona lima tauagavale sa uuina ai lona pulou.

Sa ia iloa o mata o uso Fordham sa nenefu, ma ua le magagana o ia ma leiloa se mea.

Ina ua uma ona ia uuina lona lima, sa ia vaai atu i foliga o le alii toetoe a maliu ma fai atu: “Uso Fordham, e te leiloaina ea a’u?” Muamua sa leai sana tali; ae sa mafai ona matou vaai uma lava i le aafiaga o le Agaga o le Atua o loo i luga ia te ia.

Sa ia toe faapea atu: “Elijah, e te leiloa ea a’u?”

I se leo laitiiti ma le maualalo, sa tali mai uso Fordham, “ioe!”

Ona faapea atu lea o le Perofeta: “E le i ai ea sou faatuatua e te malolo ai?”

O le tali, lea sa tau manino te isi atu nai lo le taimi muamua, o le: “Ua ou fefe ua fai si tuai tele. Ana e vave mai, ou te manatu e ono mafai lava.”

Sa ia te ia foliga o se tagata o loo ala mai sa moe. O le moe lava o le oti.

Ona faapea atu lea o Iosefa: “E te le talitonu ea o Iesu o le Keriso?”

“Ou te iloa, uso Iosefa,” o le tali lea.

Ona saunoa lea o le Perofeta a le Atua ma le leo tele, e pei ona i ai i le mamana silisiliese o le Aiga Atua: “Elijah, ou te poloaiina oe, i le suafa o Iesu o Nasareta, e te tulai mai ma ia faaatoatoaina!”

O le upu a le Perofeta e le pei o upu a tagata, ae pei o le siufofoga o le Atua. Sa foliga mai ia te a’u sa luluima atoa le falesa mai lona faavae.

Na oso ese mai Elijah Fordham mai lona moega e pei o se tagata ua faatuina mai le oti. Na vaaia ni foliga ola i ona foliga, ma sa faailoa mai lona ola i gaoioiga uma.

O ona vae sa saisai i … fasiie sa faasusu. Sa ia liaiina ese mai ona vae, ma salalau ai, ona valaau ai lea e aumai ona lavalava ma faamaulu. Sa talosaga atu mo se ipu susu ma le falaoa, ma sa ia ‘ai ai; ona tuu lea o lona pulou i lona ulu ma mulimuli mai ia te i matou i le auala, e asiasi atu i isi o loo mama’i.

E ono fesili le le talitonu: “Pe lei i ai ea se taufaasese i lenei mea?”

Afai o i ai se taufaasese i le mafaufau o le le talitonu, sa matua leai lava [se taufaasese] ia Elijah Fordham, le alii sa vaivai, po o i latou foi o e sa i ai iina faatasi ma ia, aua i ni nai minute lava semanu ua oo o ia i le lalolagi o agaga, pe ana le laveaiina mai o ia …

Na matou tuua loa le fale o uso Fordham, sa matou o atu i le fale o Joseph B. Noble, o le sa matua vaivai lava ma ogaoga lona ma’i. Ina ua matou ulufale i le fale, sa tago atu Iosefa i lona lima, ma poloaiina o ia, i le suafa o Iesu Keriso, e tulai mai ma ia faaatoatoaina. Sa tulai mai o ia ua maloloina i le taimi lava lena.

A o faasolo pea lea gaoioiga, o le au fouvale leaga i lena nofoaga … sa faapopoleina i latou, ma sa mulimuli mai ai ia i matou i le fale o uso Noble.

A o lei oo atu i latou iina, sa valaauina e uso Iosefa ia uso Fordham e faia le tatalo.

A o tatalo o ia, sa ulufale mai le au fouvale, faatasi ai ma agaga leaga uma lava o loo o mai ma i latou.

O le taimi lava na ulufale ai, o uso Fordham, o le sa tatalo, sa matapogia ma solofa ifo ai lava i le fola o le fale.

Ina ua vaai atu Iosefa i le au fouvale i totonu o le fale, sa ia tulai ma faamamaina le potu i ia tagata ma o latou soa tiapolo. Ona toe faamaloloina ai lea o uso Fordham i lena taimi ma toe faamaeaina lana tatalo.

Ua faaalia mai ai i lenei mea le mana o loo i agaga tiapolo i tino o tagata. Ua na o le mana lava o le Atua e mafai ona laveaiina mai le Au Paia mai le mana o le tiapolo.

O lenei aafiaga o Uso Noble o le faamalologa mulimuli lea o lena aso. O lena aso o le aso matua sili lona matautia i le faaalia mai o le mana o le Atua e ala i le meaalofa o le faamalologa talu le faavaeina o le Ekalesia.¹⁴

O le taunuu atu o le au paionia i le Vanu o Sate Leki.

Manatua: I le masina o Aperila 1834, sa faalogo ai Wilford Woodruff o vavalo le Perofeta o Iosefa Samita: “O le a i ai le sefulu ma sefulu o afe o le Au Paia o Aso e Gata Ai o e o le a faapotopoto i le Mauga Papa, ma o iina o le a latou tatalaina ai le faitotoa mo le faavaeina o le Talalelei i le lotolotoi o le au Sa Lamana, o e o le a taliaina le Talalelei ma o latou faaeega ma faamanuiaga a le Atua. O lenei nuu o le a o atu i le Mauga Papa; o le a latou fausiaina iina ia malumalu i le Atua Silisiliese.”¹⁵ I le faataunuuina o lenei folafolaga, sa amata ona faamautu le Au Paia i le Vanu o Sate Leki i le 13 tausaga mulimuli ane, ina ua mavae sauaga ma le tulieseina o i latou mai i lea nofoaga i lea nofoaga. O Elder Woodruff, o le sa avea ma se tasi o le Korama a le Au Aposetolo e Toasefululua, sa avea o ia ma vaega o le kamupani muamua lava o paionia sa faimalaga i lo latou nuu folafolaina fou, tuua ai Uinita Kuota, Nebraska, ia Aperila 1847 ma taunuu ai i le Vanu o Sate Leki ia Iulai 1847.

I le aso 22 [o Iulai 1847] sa tietie atu ai Orson Pratt, o [George] A. Smith ma le isi toafitu i totonu o le vanu, ae tuua lo latou tolauapiga e mulimuli atu ma galulue e faaleleia le auala. O Peresitene Iaga sa gasegase, sa aveina o ia i se moega sa faia i totonu o la’u taavale solofanua, ma matou tolauapi ai ma le matou vaega atoa. …

I le aso 24, sa ou aveina atu ai la’u taavale solofanua, faatasi ai ma Peresitene Iaga sa taoto i luga o se moega i totonu, ma ulufale atu i le vanu, ma mulimuli mai ai le vaega atoa. Ina ua matou o ese mai le mako ma iloa uma atu ai le vanu, sa ou liliuina la’u taavale solofanua, ia faasaga i le itu i sisifo, ona nofo a’e lea o Peresitene Iaga mai lona moega ma tagai faasolosolo atu i le laufanua. A o matou sioa atu i le vaaiga o loo i o matou luma, sa ufitia o ia i se faaaliga mo ni nai minute. Sa vaaia muamua e ia le vanu i se faaaliga, ma o lenei la taimi sa vaaia e ia le lumanai o le mamalu o Siona ma Isaraelu, e pei ona o le a i ai, totoina i vanu o nei mauga. Ina ua mavae atu le faaaliga, sa ia faapea mai, “Ua lava lea. O le nofoaga tonu lenei. Faaauau pea.” Ona ou aveina atu lea [o le taavale solofanua] i le nofoaga o le tolauapiga ua maea ona faatulagaina e i latou o e na muamua atu ia i matou.

Ina ua matou taunuu i le laufanua, sa amataina loa e le usoga ona suatia. Sa ou aumaia se pupu pateta ma a’u, ma sa ou fuafuaina o le a ou le ai pe ou te inu sei iloga lava ua ou totoina na pateta. Sa ou tuuina i le palapala i le ta o le 1, ma o nei pateta, faatasi ai ma pateta na totoina e isi o le usoga, sa avea ma faavae o le lumanai o faatoaga pateta a Iuta.

I le afiafi, faatasi ai ma Heber C. Kimball, [George] A. Smith ma E. T. Benson, sa matou tietie atu i le City Creek [Canyon] e saili ni laau. A o i ai iina sa to mai timuga ma matua papa faititili, ma sa toeitiiti ufitia le vanu atoa i timuga. …

I le taeao o le aso 28, … sa faia ai e Peresitene Iaga se fonotaga ma le Toasefululua, ma faia ai sa latou savaliga i luga atu o le matou tolauapiga. Sa ia tu, sunui lona tootoo i le palapala, ma faapea mai, “O iinei o le a i ai le Malumalu o lo tatou Atua.” E tusa o le ogatotonu tonu lea o le fanua o le Malumalu o [Sate Leki].¹⁶

Sa faamanuiaina i matou e le Atua, ua ia faamanuiaina le eleele, ma o a matou galuega i le suatiaina o le palapala ua matua faamanuiaina. … O se fanua sa oge, tuufua, ma matua tumu i alisi, i se akerise ma luko, ma o nei mea uma sa foliga mai na o le pau ia o fua faanatura o le palapala. Sa matou galulue ma le faatuatua, ae le o le tino mai o mea, e galueaina le eleele. Sa toetoe lava a gaui uma a matou palau sa i ai i le aso muamua lava. Sa manaomia ona faasau le vai ina ia faasusu ai le eleele, ma e na ala i le faia o mea na matou faia na matou iloa ai le tatau ona toto ma faaola soo se mea. E oo mai le tagata ese i le Aai o Sate Leki ma vaai i o matou togalaau, ma laau o loo ola i o matou auala, ona manatu lea o ia, o se nofoaga matagofie ma le lauusiusi ona fua. E le manatu o ia, o le luasefulu po o le luasefulufa tausaga, e toeitiiti lava o laau uma taitasi o loo ia vaai atu i ai, e tusa ai ma le matua [o le laau], sa moomia ona fui faalua i le vaiaso i le tau mafanafana atoa lava, ana leai semanu ua leva ona pepe. Sa manaomia ai lo matou lotogatasi i nei mea, ma ua faamanuiaina a matou galuega e le Alii, ma sa i ai lona alofa tunoa i luga o lenei nuu.¹⁷

I le faigamalaga a paionia, i le o mai ai iinei [i le Vanu o Sate Leki], sa manaomia lo matou o mai i le faatuatua; sa matou le iloa se mea e uiga i lenei nuu, ae sa matou faamoemoe e o mai i le atu mauga. Sa faamaopoopoina e Iosefa se vaega e o mai iinei, a o lei maliu o ia. Sa i ai nei mea i ona luma, ma sa ia malamalama ma le atoatoa i ai. Sa faaalia e le Atua ia te ia le lumanai o lenei Ekalesia ma lenei Malo, ma sa tauina atu ia te ia, mai i lea taimi i lea taimi, o le galuega o loo ia faataatiaina lona faavae o le a avea ma malo faavavau—o le a tumau e faavavau. Sa taitai mai e Peresitene Iaga ia paionia i lenei nuu. Sa ia te ia le faatuatua e talitonu ai o le a lagolagoina i matou e le Alii. O mea uma lava, ma mea sili atu nai lo mea sa matou faamoemoe i ai, i lo matou o mai ai iinei, ua faataunuuina, e tusa ai ma le avanoa o le taimi.¹⁸

O i matou, i le avea ma paionia ma le nuu o le Atua, o loo faataunuuina valoaga ma faataatiaina le talafaasolopito. … O lo matou olaga atoa, talafaasolopito ma femalagaaiga sa taua e perofeta anamua. A o malaga mai le Au Paionia i lenei toafa lafulafua, ma mulimuli mai ai ia i latou le Au Paia ina ia faataunuuina valoaga o le a fua mai le toafa e pei o le aute [tagai i le Isaia 35:1], e totoina a matou fatu laau, i talaane o vaitafe laiti uma ma vailepa, ma faaaoga ai laau o le titara [fir], o le paina, ma le laau o le pusa [box], e faamatagofie ai le nofoaga o le faamalumaluga o le Atua, ma faamamaluina le nofoaga o ona aao [tagai i le Isaia 60:13], … ia tatou faalauteleina o tatou valaauga ma atiina ae Siona ma le malo o le Atua seia oo ina faatoatoaina i luma o le lagi ma le lalolagi, ma aua nei faatoilaloina i latou o e na auina mai i tatou, po o i latou o e ua vaai ia i tatou i miti ma faaaliga, ae ia tatou faamaeaina ma faataunuuina lo tatou taunuuga i le finagalo malie atoatoa o lo tatou Tama Faalelagi, o ana agelu, ma tagata lelei uma.¹⁹

Fautuaga mo Suesuega ma le Aoaoina Atu

Mafaufau i manatu nei a o e suesueina le mataupu po o lou sauniuni foi e aoao atu. Mo fesoasoaniga faaopoopo, tagai i itulau v–ix.

Toe Iloilo saunoaga a Peresitene Woodruff i le itulau 139. Aisea e tatau ai ona tatou aoao e uiga i uluai Au Paia o Aso e Gata Ai? E mafai faapefea ona tatou faamautinoaina o a latou tala o le a le na “o ni tala fatu”? E faapefea ona tatou faasaoina tala mai soifuaga o o tatou tuaa?
O a ni auala na aoga ai ia Wilford Woodruff ona aafiaga i le Tolauapiga a Siona? (Tagai i itulau 140–142). O le a sou manatu sa faapefea ona fesoasoani nei aafiaga ia te ia e saunia ai e taitaiina le Ekalesia i se taimi mulimuli ane i lona olaga? O a ni auala ua avea ai ou aafiaga ma fesoasoani ia te oe e saunia ai e auauna atu?
Aisea na lagona ai e sui o le Korama a le Au Aposetolo e Toasefululua le tatau ona latou o atu i le laueleele o le malumalu i Sisifo Mamao, Misuri? (Tagai i itulau 144–147.) O le a se mea e mafai ona tatou aoaoina mai i lenei tala?
O a ni mea e te aoaoina mai le tala e uiga i le faamaloloina o Elijah Fordham ma isi? (Tagai i itulau 149–151.) E mafai faapefea e lenei tala ona fesoasoani i e umia le Perisitua Mekisateko pe a latou sauniuni atu mo le faamanuiaina o ma’i?
O le a se mea ua aoao mai e le faigamalaga a paionia i le Vanu o Sate Leki e uiga i le faatuatua? O a isi aoaoga faavae o le talalelei o loo e vaai i ai i olaga o nei uluai paionia? (Taga i itulau 152–154.)
O ai nisi o paionia o ona po nei i lou aiga? i lou nuu ma lou atunuu? O a mea ua faia e nei tagata e avea ai i latou ma paionia?
O a auala o loo fetufaai ai e tagata uma o le Ekalesia le tupuaga faaleagaga a uluai Au Paia o Aso e Gata Ai?

Mau E Faatatau I Ai: Iakopo 5:14–15; Alema 15:1–12; Eteru 12:6; MFF 42:44–48; 103; 105; 115; 118; 136

Zion’s Camp — Ina ua talanoa e faatatau i le Tolauapiga a Siona, sa faapea mai ai Peresitene Woodruff, “Sa matou mauaina se aafiaga e le mafai lava ona matou mauaina i se isi auala.”

temple site in Far West, Missouri — O le nofoaga e fausia ai le malumalu i Sisifo Mamao, Misuri, lea sa potopoto ai uso o le Korama a le Toasefululua i le aso 26 o Aperila, 1839, ona o le usiusitai i le poloaiga a le Alii.

Prophet Joseph Smith among the sick — O le aso 22 o Iulai, 1839, na alu atu ai le Perofeta o Iosefa Samita i e na mama’i i Commerce, Ilinoi, faapea foi Montrose, Iowa, ma faamaloloina i latou e ala i le mana o le perisitua.

President Brigham Young in Wilford Woodruff’s wagon — I le aso 24 o Iulai, 1847, sa nofo a’e ai i luga Peresitene Polika Iaga i lona moega i luga o le taavale solofanua a Wilford Woodruff, ma folafola mai ua taunuu le Au Paia i lo latou nuu fou.