2022
Ko e Palani ʻa e ʻOtuá ki he Fiefiá mo Ho Ikuʻanga Fakalangí
Sānuali 2022


“Ko e Palani ʻa e ʻOtuá ki he Fiefiá mo Ho Ikuʻanga Fakalangí,” Ki Hono Fakamāmlohia ʻo e Toʻu Tupú, Sānuali 2022.

Ko e Palani ʻa e ʻOtuá ki he Fiefiá mo Ho Ikuʻanga Fakalangí

ʻOku fakaʻatā koe ʻe he mahino mo e moʻui fakatatau ki he palani ʻo e fiefiá ke ke aʻusia ho ikuʻanga fakalangí.

ʻĪmisi
kaka ʻi ha moʻunga

Tā fakatātā ʻa Albert Espí

Ko e hā e meʻa ‘oku haʻu ki ho fakakaukaú ‘i he taimi ‘okú ke fanongo ai ki he foʻi lea ko e ikuʻanga? ʻOkú ke fakakaukau nai ki ha meʻa naʻe tomuʻa tuʻutuʻuni pea ʻikai lava ke kalo mei ai? Ko ha meʻa kovi pe fakaʻofoʻofa he ʻikai lava ke liliu ʻo tatau ai pē pe ko e hā te ke fakahokó? Pe mahalo ʻokú ke fakakaukau ki he helo ʻi ha foʻi faiva pe tohi, ʻa ia naʻe fakataumuʻa ke ne fakakakato ʻa e fonongá, fakahaofi ʻa e māmaní, pe hoko ko e tuʻí pe kuiní?

ʻE lava ke tui tatau ʻa e ngaahi tikisinalí mo e ngaahi fakaʻuhinga ko iá; ka ko e taimi ʻoku tau talanoa ai ki he ikuʻanga fakalangí, ʻoku tau ʻuhinga ki ha meʻa ʻoku kehe. ʻOku ʻikai hangē ia ko e ikuʻanga ʻokú ke laukonga ki ai ʻi he ʻū tohí pe sio ai he faivá, ʻoku malava ke ke aʻusia ho ikuʻanga fakalangí koeʻuhí ko e fānau koe ʻa e ʻOtuá, ka ʻoku toe fie maʻu foki ke ke fakaʻaongaʻi hoʻo tauʻatāina ke filí.

ʻOku maʻu ʻe he ʻOtuá ʻa e mālohi kotoa ʻi he langí mo e māmaní. ʻOku fakaʻatā ʻe he ngaahi fuakava ʻoku tau fakahoko mo ʻetau Tamai Hēvaní ke Ne hoko ai ko hatau hoa ngāue ʻi heʻetau fehangahangai mo e ngaahi pole ʻo e moʻuí. ʻOku malava ke tau aʻusia hotau ikuʻanga fakalangí—ʻa hotau ivi malava ʻi he taimi ʻoku tau ngāue fakataha ai mo e ʻOtuá—ʻo fakafou ʻi Heʻene palani ʻo e fiefiá.

ʻE hoko ʻa hoʻo maʻu e mahino ki he palani ʻa e Tamai Hēvaní ki hoʻo fiefiá, ke ke ʻiloʻi ai ho tuʻunga mo e taumuʻa taʻengatá. Pea ʻe hoko ʻa hoʻo fili ke fakahoko mo tauhi e ngaahi fuakava mo e ʻOtuá ke ke aʻusia ai e taumuʻa ko iá.

ʻOku tau lau ʻi he tohi ʻa Mōsesé “naʻe ʻohake ai ʻa Mōsese ki ha moʻunga māʻolunga ʻaupito, pea naʻá ne mamata ki he ʻOtuá ko e mata ki he mata, peá ne fakatau folofola kiate ia” (Mōsese 1:1–2). ʻI he ʻaʻahi fakafoʻituitui ko ʻení, naʻe akoʻi ai ʻe he ʻOtuá ʻa Mōsese ʻo kau ki hono tuʻunga taʻengatá. Neongo naʻe sino fakamatelie mo taʻehaohaoa ʻa Mōsese, ka naʻá ne ako ha meʻa mahuʻinga fekauʻaki mo ia: ko iá ko e foha moʻoni ʻo e ʻOtuá (vakai, Mōsese 1:6).

Manatuʻi Ko Hai Koe

ʻOku loto ʻa Sētane ke ngalo ʻiate koe pe ko hai koe. ʻI he feinga ʻa Sētane ke afeʻi ʻa Mōsese mei he ngāue naʻe teuteu ʻe he ʻEikí maʻaná, naʻe tali loto-toʻa ange ʻe Mōsese, “Ko hai koe? He vakai, ko e foha au ʻo e ʻOtuá” (Mōsese 1:13; tānaki atu hono fakamamafaʻí). Naʻe pehē ange leva ʻe Mōsese, “Ke ke ʻalu mei heni, ʻe Sētane; ʻoua ʻe kākaaʻi au” (Mōsese 1:16; tānaki atu hono fakamamafaʻí).

ʻI hono ʻai ʻe tahá, naʻe talaange ʻe Mōsese: “He ʻikai ke ke lava ʻo kākaaʻi au, koeʻuhí ʻoku ou ʻiloʻi ko hai au. ʻOku ʻikai ke ke maʻu e maama mo e nāunau ʻa e ʻOtuá. Ko ia ai, ko e hā kau ka hū ai kiate koe pe moʻulaloa ki hoʻo kākaá?”

ʻOua naʻa teitei ngalo ʻa e ʻofa mo e finangalo ʻa e ʻOtuá ke tokoniʻi mo tāpuakiʻi koé. ʻOkú Ne tokanga fakalangi atu kiate koe ko ha taha ʻo ʻEne fānaú. Kātaki ʻo tuku-taimi ke ako ʻa e ʻuhinga moʻoni ʻo e hoko ko ha fānau ʻa e ʻOtuá. Pea fokotuʻu leva ha ngaahi taumuʻa mo fai ha ngaahi fili te ne tokoniʻi koe ke ke moʻui ʻo fakatatau mo e ʻilo ko iá he ʻaho kotoa pē.

ʻOku ʻI Ai Haʻaku Ngāue Ke Ke Fai

ʻOku ʻi ai ho ngaahi fiemaʻu vivili mo ha ngaahi hohaʻa. ʻOku ʻi ai hoʻo ngāue fakaako, feohi fakakaungāmeʻa, ngaahi fatongia fakafāmili, pea mahalo mo ha ngāue maʻuʻanga moʻui. Ko e moʻoni, ko hoʻo tukupaá ke fakapalanisi e ngaahi fatongia mahuʻinga kotoa ko ʻení kae ʻikai ngalo ʻia koe ho tefitoʻi taumuʻa ʻi he moʻuí. ʻOku ʻi ai ha ngāue ʻa e ʻOtuá ke ke fakahoko (vakai Mōsese 1:6). Ko e tali ia ki he fehuʻi “Ko e hā ʻoku ou ʻi he māmani aí?”

ʻI hoʻo hoko ko e fānau ʻa e ʻOtuá, naʻá ke haʻu ki he māmaní ke maʻu ha sino fakamatelie. ʻI ho sino fakamatelié, te ke lava ʻo fili ke muimui faivelenga kia Sīsū Kalaisi. Te ke lava ʻo fili ke talangofua ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá, maʻu e ngaahi ouau māʻoniʻoní, pea fakahoko mo tauhi e ngaahi fuakava ʻo e ongoongoleleí. ʻE teuteuʻi koe ʻi hono fakahoko e ngaahi meʻá ni ke ke aʻusia ai ho ikuʻanga fakalangí.

ʻI he mahino lelei e taumuʻá ni, te ke lava ʻo sio ki he mahuʻinga ʻo hono maʻu ʻo e sākalamēnití he uike takitaha, ako e folofolá, lotu fakaʻahó, fokotuʻu ha ngaahi taumuʻa ʻaongá, mo e tokoni ki he niʻihi kehé. ʻOku tokoni ʻa e ngaahi meʻá ni ke fakamanatu atu ʻa e ʻuhinga ʻokú ke ʻi heni moʻoni aí, pea ʻe tokoni atu ia ke ke taau ke maʻu e fakahā fakataautaha ʻoku fie maʻu ke ke fiefia mo nofo ai ʻi he hala ʻo e fuakavá. ʻI hoʻo fakatomala mo muimui faivelenga ki he ʻEikí, te ke maʻu ai ha fakahinohino fakataautaha ʻi he tapa kotoa pē hoʻo moʻuí.

ʻĪmisi
lue lalo ʻi he vaotaá he veʻe vaitoó

Feinga ke Aʻusia e Tuʻunga ʻOku Fakataumuʻa ke Ke Aʻusiá

ʻE ala fakatupu ʻe he ngaahi tokanga mo e hohaʻa ʻo e māmaní, pe ko hoʻo ngaahi ongoʻi tailiilí, ke ngalo ʻiate koe ho fatongia mahuʻinga ʻi he palani maʻongoʻonga ʻa e ʻOtuá ki he fakamoʻuí. Kapau ʻe hoko ʻeni, ʻoku ou fakaafeʻi koe ke ke haʻu kia Kalaisi (vakai, Molonai 10:32). ʻOku ʻikai ha meʻa ʻi he palani taʻengata ʻa e ʻOtuá ʻe malava taʻe te Ne kau ai, pea ʻe aʻusia ʻa e meʻa lelei kotoa pē ʻiate Ia.

Ko e feinga ko ia ke muimui ki he Fakamoʻuí ko e founga lelei taha ia ke tauhi ai ha fakakaukau ki he ongoongoleleí. Te ke lava ʻo fehangahangai mo e ngaahi pole ʻo e moʻuí ʻi he tui mo e ʻamanaki lelei kiate Ia. Te ke toe maʻu foki ha mahino lahi ange ʻi hoʻo fakahoko e ngaahi filí, fakaleleiʻi e ngaahi palopalemá, ngāueʻi e ngaahi taumuʻa māʻoniʻoní, mo fehangahangai mo e ngaahi ʻahiʻahí.

ʻE uesia ʻe hoʻo ngaahi filí ʻa e ʻitānití. Te ke lava ʻo maʻu ʻa e fiefiá ʻi he moʻuí ni mo e moʻui ka hoko maí, ʻo fakafou ʻia Sīsū Kalaisi mo ʻEne fakalelei ʻaloʻofá. Te ke lava ʻo ʻiloʻi ho ikuʻanga fakalangi ke maʻu ʻa e meʻa kotoa pē ʻokú Ne maʻú mo moʻui ʻo tatau mo Iá, ʻa ia ko e “moʻui taʻengatá, … ko e meʻaʻofa ʻoku mahuʻinga taha ʻi he ngaahi meʻaʻofa kotoa pē ʻa e ʻOtuá” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 14:7).

Paaki