Mangin Mabakod kag Maayo sang Kaisog
Ni President Thomas S. Monson
Tuguti kitá nga tanan kitá may kaisog sa pagbatò sa kalabanan, kaisog agud magtindog para sa prinsipyo.
Pinalangga ko nga mga kauturan, maayo gid ka makaupod ko kamo liwat. Nagapangamuyo ako para sa langitnon nga bulig samtang nagresponder ako sa oportunidad nga magpamulong sa inyo.
Sa sagwa sining Conference Center dugang ka mga linibo ang nagtililipon sa mga chapel kag sa iban nga mga kahimtangan sa kalabanan nga bahin sang kalibutan. Isa ka kinaandan nga butang ang nagahugpong sa aton tanan, bangud kay kita gintugyanan sa pag-angkon sa priesthood sang Diyos.
Yari kita sa kalibutan sa talalupangdon nga panahon sa kasaysayan sini. Ang mga oportunidad naton halos wala sing dulonan, apang nagaatubang man kita sa madamo nga mga pagtilaw, ang pila pinasahi sa aton panahon.
Nagapangabuhi kita sa isa ka kalibutan kon diin ang moral nga mga talaksan, kalabanan na nga ginsikway, kon diin ang sala wala sing huya nga ginapakita, kag ang mga pagsulay nga nagapatalang halin sa tadlong kag masipot nga alagyan nagapalibot sa aton. Nagaatubang kita sa walay puknat nga mga pagpamilit kag sa malaut nga mga impluhensya nga nagarumpag sang kon ano nga desente kag nagatinguha nga baylohan sang manabaw nga mga pilosopiya kag mga pamaagi sang isa ka makalibutanhon nga katilingban.
Bangud sang mga ini kag iban pa nga mga pagtilaw, ang mga desisyon dalayon nga yara sa aton atubang nga sarang magpat-od sang aton padulongan. Agud nga maghimo sang husto nga mga desisyon, kinahanglan ang kaisog ang kaisog sa paghambal sang indi kon kita dapat maghambal sini, ang kaisog nga maghambal sang huo kon ini nagakadapat, ang kaisog nga maghimo sang husto nga butang bangud tama ini.
Bangud ang huyog sa katilingban subong nga adlaw amó ang madasig nga magpalayo sa mga talaksan kag mga prinsipyo nga ginhatag sang Ginuo sa aton, halos pat-od nga kita tanan tawgon agud magpangapin sa sinang ginapatihan naton. May kaisog bala kita sa paghimo sini?
Nagsiling si President J. Reuben Clark Jr., nga sa madamo nga mga tinuig isa ka katapo sang Unang Pangulohan: “Nabal-an ang mga kaso kon diin [yadtong] ginkabig nga may pagtuo … naghunahuna nga, sa pagpamatuod sang ila lubos nga pagtuo basi makulo nila ang pagpangyaguta sang ila wala nagapati nga mga kaupod, dapat sila nga magbag-o ukon maghimutig sang ila pagtuo ukon dulaon ini paagi sa pagsimbog ukon magpakunokuno nga ginsikway ini. Ang amo mga salimpapaw.”1 Wala sa aton ang luyag magsuksok sinang bansag, apang kita nagaduhaduha sa pagpahayag sang aton pagtuo sa pila ka mga kahimtangan?
Mabuligan naton ang aton mga kaugalingon nga maghimo sang husto kon ibutang naton ang aton mga kaugalingon sa mga duog kag magpakigbuylog sa mga kahiwatan kon diin ang aton mga panghunahuna gin-impluhensya para sa kaayohan kag kon diin ang Espiritu sang Ginuo makabatyag sing masulhay.
Madumdoman ko ang pagbasa sang nagligad na nga tiyempo sang laygay nga ginhatag sang isa ka amay sa anak nga lalaki sang siya nagpalayo agud mag-eskwela: “Kon basi masapwan mo ang imo kaugalingon sa duog nga indi ka dapat didto, maggwa ka!” Ginapanugyan ko sa kada isa sa inyo ang amo man nga laygay: “Kon basi masapwan ninyo ang inyo kaugalingon sa duog nga indi kamo dapat didto, maggwa kamo!”
Ang tawag para sa kaisog nagaabot sing padayon sa kada isa sa aton. Sa kada adlaw sang aton mga kabuhi ang kaisog ginakinahangla indi lamang sa dalagku nga mga hitabo, apang mas masami samtang nagahimo kita sang mga desisyon ukon nagaresponder sa mga kahimtangan sa palibot naton. Siling sang Scottish nga mamalaybay kag nobelista nga si Robert Louis Stevenson: “Sa matag-adlaw ang kaisog may pila ka mga saksi. Apang ang imo kaisog di-kubos nga dungganon bangud walâ sang tambor nga nagabombo para sa imo kag wala sang madamo nga katawhan ang nagasinggit sang imo ngalan.” 2
Ang kaisog makit-an sa madamo nga dagway. Nagsulat ang Kristiyanong manunulat nga si Charls Swindoll: “Ang kaisog indi makit-an lamang sa patag-awayan … ukon sa maisog nga pagdakop sang sang isa ka makawat sa imo puluy-an. Ang tunay nga pagtilaw sang kaisog mas malinong. Ang mga ini mga madalom nga pagtilaw, subong sa pagpabilin nga himpit kon walâ sing nagalantaw, … katulad sang ikaw isahanon nga nagatindog kon ikaw indi nahangpan.”3 Luyag ko magdugang nga ining madalom nga kaisog nagalakip man sa paghimo sang husto nga butang bisan nga kitá nahadlok, ginapangapinan ang aton mga pagtuo sa risgo nga kitá yagutaon, kag magpadayon sa yadtong mga pagtuo bisan pa kitá ginapahog nga madulaan sang mga kaabyanan ukon puwesto sa katilingban. Siya nga nagatindog sing malig-on para sa sinang husto nga butang kon kaisa dapat nga magrisgo nga indi batunon ukon indi kilalahon.
Samtang nag-alagad ako sa United States Navy, nabal-an ko ang maisog nga mga binuhatan, mga higayon sang pagka-isganan, kag mga halimbawa sang kaisog. Ang isa nga indi ko gid malimtan amo ang mahipos nga kaisog sang isa ka diese-otso anyos nga marineroindi naton kaupod sa pagtuo nga indi tuman ka bugalon agud magpangamuyo. Sa 250 ka mga lalaki sa kompaniya, siya lamang kada gab-i ang nagluhod sa kilid sang iya kamarote, kon kaisa sa tunga sang mga pagyaguta sang mga bugoy kag mga paglangolango sang di-nagapati. Nagaduko, nagpangamuyo siya sa Diyos. Wala gid siya malingkang. Wala gid siya nagduhaduha. May kaisog siya.
Nagpamati ako sang wala pa lamang madugay sa halimbawa sang isa ka pat-od nga daw wala sang kaisog sa sulod. Isa ka abyan ang nag-istorya sang isa ka espirituhanon kag makatib-ong sang pagtuo nga sacrament meeting nga siya kag ang iya bana nagtambong sa ila ward. Isa ka batan-on nga lalaki nga nagaangkon sa palangakuan sang priest sa Aaronic Priesthood ang nagtandog sa mga tagipusuon sang bug-os nga kongregasyon samtang nagpamulong sang mga kamatuoran sang ebanghelyo kag sang mga kasadya sang pagtuman sa mga sugo. Mabaskog kag makatalandog siya nga nagpamatuod samtang nagtindog sa pulpito, ang dagway matinlo kag maayo sa puti nga kamisadentro kag korbata.
Sang ulihi sina man nga adlaw, samtang ining babayi kag ang iya bana nagmaneho paggwa sa ila lugar, nakit-an nila ang amó man nga batan-on nga lalaki nga naghatag sa ila sang inspirasyon sang pila lamang ka mga oras nga nagligad. Apang karon, makit-an siya sing tuhay samtang nagalakat sa kilid sang karsada nagabisti sang di-husto kag nagapanigarilyo. Ang akon abyan kag ang bana niya wala lamang daku nga nalugaw-an kag nasuboan, apang nagsalangisag man kon paano siya nangin daw sa tunay nga isa ka tawo sa sakrament meeting kag dayon maabtik nga nangin lubos nga iban pagkatapos.
Mga kauturan, kamo bala amo nga persona kon diin man kamo kag kon ano man ang inyo ginahimo ang persona nga luyag sang aton Amay sa Langit nga magmangin kag ang persona nga nahibal-an ninyo nga kamo magmangin dapat?
Sa isa ka pag-interbyu nga ginbantala sa isa ka pungsudnon nga magazine, ang ginakilala nga American NCAA basketball player nga si Jabari Parker, isa ka katapo sang Simbahan, ginpamangkot nga magpaambit sang pinakamaayo nga laygay nga nabaton niya halin sa iya amay. Sabat ni Jabari, “[Ang akon amay] nagsiling, Lamang mangin kasubong ka nga persona sa kadulom nga ikaw kasubong sa kasanag.”4 Importante nga laygay mga kauturan, para sa aton tanan.
Ang aton mga kasulatan napuno sang mga halimbawa sang sahi sang kaisog nga ginakinahanglan naton tanan karon nga adlaw. Ang propetang si Daniel nagpakita sang supremong kaisog paagi sa pagpabilin sa sinang nabal-an niya nga husto kag nagpakita sang kaisog sa pagpangamuyo, bisan nga ginpahog sang kamatayon kon himuon ini.5
Kaisog ang naglaragway sa kabuhi ni Abinadi, ginpakita paagi sa iya pagkaluyag nga maghalad sang iya kabuhi sa luyo sang maghimutig sa kamatuoran.6
Sin-o ang indi makabatyag sang inspirasyon paagi sa mga kabuhi sang dos mil ka batan-on nga mga anak nga lalaki ni Helaman, nga nagtudlo kag nagpakita sang pagkinahanglan sang kaisog sa pagtuman sa mga tudlo sang mga ginikanan, nga mangin maputli kag matinlo?7
Siguro ang kada isa sining panaysayon sa kasulatan ginkoronahan sang halimbawa ni Moroni, nga may kaisog sa pagpadayon sa pagkamatarong tubtob sa pinakapunta sang katapusan.8
Sa bug-os niya nga kabuhi, ang Propetang si Joseph Smith naghatag sang di-maisip nga mga halimbawa sang kaisog. Isa sa pinakamadrama natabo samtang siya kag ang iban nga mga kauturan ginkadenahan nga ululupod kag ginbihag sa wala pa matapos nga kabin masunod sa balay hukmanan sa Richmond, Missouri. Si Parley P. Pratt, nga kaupod sa mga ginbihag, nagsulat parte sa isa ka pinasahi nga gab-i: “Naghigda kami subong nga kami nagtulog tubtob ang tunga sa kagab-ihon nagligad, kag ang amon mga dulunggan kag mga tagipusuon ginsakitan, samtang nagpamati sang inoras sa bastos nga mga langolango, mga pamuyayaw, makahaladlok nga pagtampalas sa Diyos kag mahigko nga mga lingwahe sang amon mga bantay.”
Nagpadayon si Elder Pratt:
“Nagpamati ako tubtob ako nangil-aran sing tuman, nakibot, nangidlisan, kag gani napuno sang espiritu sang husto nga pagkaakig nga daw sa indi ko na gid mapugngan ang magbangon kag akigan ang mga bantay; apang wala [ako] sang ginsiling kay Joseph, ukon kay sin-o man, bisan nga ako naghigda sa tupad niya kag nabal-an ko nga siya nagabugtaw. Sang hinali siya nagtindog, kag naghambal sa tingog sang daguob, ukon subong sa nagangurob nga leon, naghambal, sa pinakamalapit nga madumdoman ko, sang masunod nga mga tinaga:
“‘HIPOS. … Sa ngalan ni JesuCristo ginabadlong ko kamo, kag ginamandoan nga magpahimunong; Indi ako mabuhi sang isa pa ka minuto kag makabati sang amo nga lingwahe. Untati ang amó nga paghambal, ukon kamo o ako mapatay sa SINI GID NGA DAAN.”’
Si Joseph “tiso nga nagtindog sa makakululba nga pagkaharianon,” subong sa paglaragway ni Elder Pratt. Ginkadenahan siya, wala sang hinganiban, apang siya kalmante kag dungganon. Nagtulok paidalom sa nagakulorog nga mga bantay nga nagkupos sa isa ka kanto ukon nagakamang sa iya tiilan. Ining mga daw sa indi matadlong nga mga tawo nagpakitlooy sa iya pagpasaylo kag nagpabilin nga mahipos.9
Indi ang tanan nga mga buhat sang kaisog magadala sang kasubong kabantog ukon gilayon nga resulta, apang ang tanan sang mga ini nagadala sang paghidaet sa hunahuna kag sang ihibalo nga ang husto ginpangapinan.
Imposible nga magtindog sang tiso kon ang isa nagatanom sang iya mga gamot sa nagahulag nga balas sang ginakilala nga opinyon kag pagbaton. Ginakinahanglan ang kaisog sang isa ka Daniel, isa ka Abinadi, isa ka Moroni, ukon isa ka Joseph Smith sa tuyo nga kita magakapot sing mapag-on kag malig-on sa sinang nabal-an naton nga husto. May kaisog sila sa paghimo sinang indi mahapos apang sinang husto.
Kita tanan magaatubang sa kahadlok, makaagi sang pagyaguta, kag makasugata sang pagsupak. Tuguti nga kita tanan may kaisog sa pagbato sa kalabanan, kaisog agud magtindog para sa prinsipyo. Kaisog, indi ang pagpasugot, ang nagadala sang yuhom sang pagbaton sang Diyos. Ang kaisog mangin buhi kag isa ka matahom nga birtud kon ini ginakabig nga indi lamang bilang pagkaluyag nga mapatay nga walay kahadlok apang amo man ang may determinasyon nga mangabuhi sang desente. Samtang nagapasulong kita, nagatinguha sa pagpangabuhi sang husto, pat-od nga makabaton kita sang bulig sa Ginuo kag makasapo sang kasulhay sa Iya mga pulong. Naluyagan ko gid ang Iya saad sa libro ni Joshua:
“Indi ko ikaw pagpaslawon, ukon sikwayon ko ikaw. …
“… Mangin mabakod kag maayo sang kaisog; indi magkahadlok, ukon madulaan sang paglaum: bangud ang Ginuong imo Diyos upod sa imo kon diin man ikaw magkadto.” 10
Pinalangga ko nga mga kauturan, upod ang kaisog sa aton mga pagpamatuod, kabay nga magpahayag kita, upod kay Apostol nga si Pablo, “Wala ko ginakahuya ang ebanghelyo ni Cristo.”11 Kag dayon, upod inang amo man nga kaisog, kabay nga sundon naton ang laygay ni Pablo: “Mangin halimbawa kamo sang mga tumuluo, sa pulong, sa paghambalanay, sa gugma, sa espiritu, sa pagtuo, sa pagkaputli.”12
Ang magulub-on nga mga pag-inaway nagaabot kag madula, apang ang inaway nga ginhimo para sa mga kalag sang tawo nagapadayon nga walay puknat. Subong sang tawag sang trumpeta nagaabot ang pulong sang Ginuo sa inyo, sa akon, kag sa tanan nga mga nagaangkon sang priesthood bisan diin man: “Gani, karon tuguti ang kada tawo nga magtuon sang iya katungdanan, kag maghulag sa palangakuan nga gintalana sa iya, sa tanan nga kaukod.”13 Dayon kita mangin, subong sa ginpahayag sang Apostol nga si Peter, amó nga “isa ka harianon nga priesthood,”14 naghiliugyon sa katuyoan, kag ginhatagan sang gahum halin sa kahitaasan.15
Kabay nga ang kada isa maghalin diri karon nga gab-i upod ang determinasyon kag ang kaisog sa pagsiling, upód sa kay Job sang dumaan, “Samtang ang akon ginhawa yara sa akon, … Indi ko pagsikwayon ang akon integridad halin sa akon.”16 Kabay nga ini mangin matuman amó ang kubos ko nga pangamuyo sa ngalan ni JesuCristo, nga aton Ginuo, amen.