“Te Iruwa Ngai”
Iroun Linda K. Burton
Beretitenti ni Kabuta n te Bootaki n Aine
Tataro n iangoia raoi bwa tera ae ko na karaoia—ni kaineti ma am tai ao tabetabem—ni kamaiuia taan birinako ao ni kitanii abaia ao ni maeka irarikimi n ami kawa.
N te bong are e kateaki iai te Bootaki n Aine, Emma Smith e katanoata: “Ti na karaoa te bwai ae akea n ai arona. … Ti kantaningai taai aika akea n ai aroia ao ni kaekai bubuti aika katawe.”1 Bubuti aika katawe ao taai aika akea n ai aroia akanne a kakaoti n tabetai—n aron ae a riki ngkai.
Teuana e roko n tain te maungatabu ni kabuta n Okitobwa 1856 ngke e katanoata Beretitenti Brigham Young nakoia kain te taromauri bwa bwaeoniia ma aia aenikaa a bae tebubua te maire raroaia. E taekinna: “Ami onimaki, n taua te aro, e na bon aki kona ni kamaiua Tamneimi n abanuean Atuara are te tiretio, ni karokoa kam karaoa ae N na reireini ngkami ngkai. Nako ao kairiia aomata iaon te tabo ae aoraoi, ao karaoi raoi bwaai akanne ake ti arani bwa e kainnanoia te rabwata, … ngkana kam aki ao ami onimaki e manrerei.”2
Ti uringnga ma te kakaitau ni mataiakinaia mwaane ake, a nako n rinanon te tino ni kamaiuia aika Itiaki ake a rootaki. Ma tera ae a karaoia aine?
“Titita [Lucy Meserve] e korea mwiina … bwa imwiin kamwanangaan Beretitenti Young, naake a roko a karaoi mwakuri. … Aine ‘[a buuti] aia kauatao [ririia are mwarairai are bon oneaia n taai akekei are e kabueeia], titaokin, ao bwaai ni kabane ake a kona n anga, bon ikekei n te Tabaenako ni [kawai], ao ni kauaota[oi] ni kanakoi nakoia aika Itiaki n te maunga.’”3
Tabeua te wiiki imwiina, Beretitenti Brigham Young e manga ikotiia riki aika Itiaki n te Tabaenako naake taan kamaiu ao kambwana n aenikaa ni kaan riki nako Salt Lake City. Ma kawaekoana ae korakora, e butiia Aomata aika Itiaki—riki aine—bwa a na tararuaia ake a rootaki ao ni kamwarakeia, e taku: “Tabeman, waeia a buraoki nakon nimoimoin waeia; tabeman a buraoki nakon bubuan waeia ao tabeman a buraoki baia. … Ti tangiria bwa kam na butimwaia n ai aroia natimi, ao ni karekea naba te namakin anne ibukiia.”4
Lucy Meserve Smith e koreia naba:
“Ti karaoi bwaai ni kabane ake ti konai, ma aia ibuobuoki mwane aika raraoi ao aine, ni kamanoia aika kainnano. … Baia ma waeia a bon rangi ni buraoki. … Ti aki kamotirawa ara mwakuri [ni]karokoa a bane ni mweengaraoi. …
“Akea riki te raunnano ao, are I kona n taekinna, kukureiu iaon mwakuri nako ake I a tia ni karaoi inanon maiu, ibukina bwa e rang korakora namakinan te katiteuanaaki. …
“Tera are e na manga roko imwiina ibukin baai aika tatauraoi?”5
Tariu aika a tangiraki, te rongorongo aei e kona ni katiteboaki nakon ara bong ao naake a rootaki ni kabuta te aonaaba. Teuana “te tai ae akea n ai arona” ae riingi nanora.
E raka iaon 60 te mirion aika birinako, n ikotaki ma naake a kairoroaki, ni kabuta te aonaaba. Iteran te mwaiti bon ataei.6 “Aomata aikai a tia n rinanon kaangaanga aika korakora ao a manga moan waakina maiuia n … n aba [aika mwaiti] ao ni katei [aika mwaiti]. Ngkai n [tabetai] iai bootaki ake a buokiia n aia tabo ao bwaai aika bebete, ma te bwai ae a kainnanoia bon te rao ao te boutoka bwa a na [taneiai] nakon mweengaia ae boou, te aomata are e kona ni buokiia n reiakina te taetae, n oota n te waaki, ao n namakina te reitaki.”7
N te tiamwa ae e nako I kaitibo ma Titita Yvette Bugingo, ae 11 ana ririki are e birinako ni karabaraba imwiin tiringan tamana ao teniman mwanena a bua n te buaka n te aonaaba. Yvette ao nikiraia kain te utu a maiu inanon onoua ma te iterana te ririki bwa taan birinako n aba ake a uakaan ni karokoa a kona ni mwaing nakon mweengaia ae a tiku raoi iai, are a kakabwaiaki irouia taanga aika tararuaia ake a buokiia bwaeoniia, n reirei, ao bwaai riki tabeua. E taekinna neiei bwa naakai “boni ngaia kaekaan ara tataro.”8 Tinaia ae moaraoi ao tarina aika uarereke a raoniira n te tairiki aei, n anene n te kuaea. I a tia ni kan titiraki n taai aika a mwaiti mangke I kaitibo ma aine aika tamaroa aikai, “Tera ngke aia karaki bon au karaki?”
Ngkai ngaira taari e raka riki nakon iteran ana autinibwai te Uea ni buokiia Natin Tamara are i Karawa. Ana autinibwai bon tiaki tii amwarake kanoana ma bon te tai naba, tarena, konabwai, ao aroaro mai karawa. Titita Rosemary M. Wixom e a tia n reirei, “Anua mai karawa ake inanora e karikirakei nanora ni buokiia tabeman ao ni kairiira bwa ti na mwakuri.”9
Ataakin arora mai karawa, Beretitenti Russell M. Nelson e reirei:
“Ti kainnanoia aine aika a ata aron karaoan bwaai aika a kakaawaki man aia onimaki ao aika a ninikoria ni katani iango aika eti ao utu n te aonaaba ae rootaki … ; aine aika a ata aron weteakin mwaaka mai karawa ni kataniia ao ni kakorakoraia naati ao utu. …
“… Ae e tia n iein ke ae tuai, ngkami aine iai iroumi te konabwai ae akea n ai arona ao kantaninga aika onoti ake kam karekei bwa bwaintangira mai iroun te Atua. Ngaira aika mwane ti aki kona ni karakai riki aromi aika onoti akanne.”10
N ana reta te Moan Beretitentii are e kanakoa nakon te Ekaretia n Okitobwa 27, 2015, e kaota raraomaia ae korakora ao nanoangakiia mirion ake a kitani mweengaia n ukoukora te ibuobuoki man bootaki aika itabaraara ao kaangaanga tabeua. Te Moan Beretitentii e kaoia aomata nako, utu, ao bootaki n Ekaretia bwa a ibuobuoki n aron Kristo n taabo ni kamanomano ao n anga mwane ni ibuobuoki man te Ekaretia, ike a kona ni kamanenaaki iai.
Te Beretitentii ni kabuta n te Bootaki n Aine, Kairake n Ataeinnaine, ao te Buraimwari a tia n iangoa aron kaekaan ana kakao te Moan Beretitentii. Ti ataia bwa ngkami, tarira aika a tangiraki n roro nako, kam roko man nakonakomi n te maiu ao ni maiu n aro aika kakaokoro. Membwa aika n te aonaaba inanon te itaritari a karaoi berita ni bwabetito ni “karau nanoia naake a kainnanoa karauan nanoia.”11 Akea ibuakora ae e katauaki bwa e na birimwaaka riki nakon korakorana.12
Ma koaua aikai n au iango, ti a tia ni katea te mwakuri n ibuobuoki ae aranaki bwa “Te Iruwa Ngai.” Bon ara kantaninga bwa ko na tataromwaaka n ata te bwai ae kam kona ni karaoia—ni kaineti nakon ami tai ao aromi—ni buokiia naake a kitani abaia ao taan mwamwananga ni maeka irarikimi ao n taian kawa. Aio te tai ni beku imarenami, inanon taian utu, ao man bootaki n anga te iraorao, tibwatibwa, ao ibuobuoki riki tabeua n aron Kristo ao teuana mai buakon kawai aika a mwaiti ake a kona ni beku iai aine.
Inanon ara tataromwaaka ni kabane ni mwakuri, ti riai ni karaoa ana reirei ae wanawana te Uea ae Beniamina, are e anganiia ana aomata bwa a na tabeakiniia naake a kainnano: “Taraia bwa bwaai ni kabane aikai a karaoaki inanon te wanawana ao n te tangira.”13
Tariu, ti ataia bwa ngkana ti buokiia tabeman ma te tangira e tabe iai te Uea. Iangoi aikai n reirei man Koroboki aika a tabu:
“Titebo aron te iruwa ae maeka iroumi ma ae e bungiaki I abami, ao kam na tangiria n ai aron tangirami i bon iroumi.”14
“Kam na tai mwanuoka akoaia iruwa: bwa a akoaia iai anera tabemwaang ngke aki ataia.”15
Ao e bon taekinna te Tia Kamaiu:
“Bwa I baki ao kam kamwarakeai, I kani mooi, ao kam kamooai: te iruwa Ngai ao kam akoai:
“Akea kunnikaiu ao kam kunnikaiai: I aoraki, ao kam kawarai.”16
Te Tia Kamaiu e butimwaea te aine ae mate buna ma te tangira are e anga ana bwai ti uoua te rebeta ibukina bwa e karaoa ana kabanea ni kona.17 E taekinna naba n te taetae ni kaikonaki iroun te I-Tamaria ae Raoiroi, are e kainna ni kangai, “Ko na nako, ao kakairi irouna.”18 N tabetai buokakiia bon te kaangaanga. Ma ngkana ti kaai ni mwakuri inanon te tangira ao te katiteuanaaki, ti kona ni kantaninga te buoka mai karawa.
N te bootaki n taunimate ibukim natin te Atua ae moan te tamaroa, temanna e taekinna bwa te titita aei, ngke e beretitenti n te Bootaki n Aine, e mwakuri ma tabeman n ana titeiki n anga taian rabuna bwa a na kaabueia iai aomata ake a rootaki i Kosovo n 1990. Ao n ai aron te I-Tamaria ae Raoiroi, e nako ni karaoi aika a mwaiti riki ngkai ngaia ma natina te aine a buti n aia kaa ae onrake n te rabuna mai London nako Kosovo. Ni kawaina nakon mweengana e karekea te namakin n Tamnei ae aki kona ni kairuaki are e nene inanona. Te namakin anne bon aei: “Te bwai are ko a tia ni karaoia bon moan te Tamaroa. Ngkai okira mweengam, rianna i nuukan te kawai, ao buoka are irarikim!”19
Te taunimate e kaonaki ma rongorongo riki aika riinga te nano n aron ana kakaonimaki te aine aei ni kinai ao ni kaekai wewete aika akea n ai aroia aika roroko—ao nakon naba bootaki aika riiriki—irouia naake a irekereke ma ngaia. Te katooto, e kauka mweengana ao nanona ni buokiia te roronrikirake aika iai aia kaangaanga n aoa nako—te bong ke te tairiki.
Tariu aika tangiraki, ti kona ni kakoaua ana ibuobuoki Tamara are i Karawa ngkai ti katorobubua ni bubuti ibukim ana kairiiri mai karawa ni kakabwaiaia Natina. Te Tama are i Karawa; ara Tia Kamaiu, Iesu Kristo; ao te Tamnei ae Raoiroi a tauraoi n ibuobuoki.
Beretitenti Henry B. Eyring e kaota ana koaua ae mwaaka aei nakoia aine n te Ekaretia:
“Tamara are i Karawa e ongo ao e kaekai ami tataro n onimaki ibukim kairami ao buokami n teimatoa uaa te toki n ami beku Ibukina.
“Te Tamnei ae Raoiroi e kanakoaki nakoimi ao naake kam buokiia. Kam na kakorakoraaki ao ni kaungaaki bwa kam na ata tian ao abwakin ami konabwai n ibuobuoki. Te Tamnei e na anganiko te raunnano ngkana ko titiraki, ‘E tau ae I karaoia?’”20
Ngkai ti iangoi “wewete aika roroko” irouia naake a kainnanoa ara ibuobuoki, ti na titirakiniira, “Tera ngke aia karaki a riki bwa au karaki?” Ngkanne ti na ukoukora te kairiiri, mwakuri iaon namakin are ti karekei, ao n otinako ni katiteuanaaki ni buokiia naake a kainnano ngkai ti kona ni kaungaaki bwa ti na karaoia. Tao n te tai anne e na kona n taekinaki nakoira, ngke e taekinna te Tia Kamaiu iroun te aine ae tangira ae e buokia: “E karaoa te mwakuri ae raoiroi nakoiu. … E karaoa ae e kona.”21 I arana anne bwa e raka arona! N aran Iesu Kristo, amen.