“N Na Burimaunia Aomata Nakoiu”
Ngkana ti kaan n ara reitaki ma te Atua, mwaakan ana Mwakuri ni Kamaiu Iesu Kristo ni kona ni kamaiura e na roko inanon maiura.
Tariu ao mwaneu aika kam tangiraki, ngke I maeka i Aberika, I ukoukora te kaetieti mairoun Unimwaane Wilford W. Andersen man te Itingaun iaon buokaia Aika Itiaki aika a maeka ni kainnano. Ibuakon te atatai ae nano are e tibwauaia ma ngai e kangai: “Korakoran te raroa imarenan te tia anganga ma te tia karekea, e na kakorakora riki nanon te tia karekea ni kan bwaibwai.”
Te reirei are e kaota iai aron waakinan mwengaraoia kaain te Ekaretia. Ngkana aomata aki kona ni karekei oin kainnanoia, a nakoia moa aia utu. Imwiina, ngkana e riai, a kona naba n nakoia taan kairiiri n te Ekaretia ibukin te ibuobuoki ma kainnanoia n rabwata.1 Kaain te utu ao taan kairiiri n te Ekaretia a rangin ni kaan nakoia kainnano, ake a tia naba ni kaitara ma kaangaanga aikanne, ao n ataa tamaroana bwa a na kanga ni buokaki. Ibukin raroaia ma te tia angaanga, naake a buokaki ni kaineti ma te kawai aei a kakaitau ao n aki rangin n tangiria ni kani bwaibwai.
Te reirei—“korakoran te raroa imarenan te tia anganga ma te tia karekea, e na korakora nanon te tia karekea ni kani bwaibwai”—e korakora naba nanona n tamnei. Tamara are i Karawa ao Natina, Iesu Kristo, bon taan Angaanga aika korakora. Kararoakira riki ma Ngaia, ao e na korakora riki nanora ni kani bwaibwai. Ti moanna n iango bwa ti bon riai ni karekea te akoaki ao kakabwaia aika ti bae iai. Ti na tangiria riki n taratara nako, kinai bwaai aika aki boraoi, ao te aki nakoraoi—riki te kamarakaki—man babakanikawai aika ti noori. Ngkai te bwabwakanikawai e kona n reke man kakeaakim, raroara mairoun te Atua, e ngae ngke te kaokoro ae uarereke e kona n riki ni bubura. Ti namakinna ae iai taben te Atua ni katiai bwaai—ao ni karaoi ngkai naba!
Te kaokoro ae karaoaki iroun ara ti a katautau nakon te Tama are i Karawa ao Iesu Kristo e kaotaki n Ana Boki Moomon n te kabotau ae itiaki imarenan Nibwaai ao tarina aika a ikawai riki, Raman ao Remuera:
-
Iai nanon Nibwaai “ae korakora ni kan atai kanoan ana bwai te Atua aika raba, ma ngaia are, [e] a wewete nakon te Uea” ao e kamarauaki nanona.2 Ni kaitarana, Raman ao Remuera a raroa nako mai iroun te Atua—a aki Kinaa.
-
E butimwaai kakaewenako ake e katabeaki iai Nibwaai n akea te ngurengure, ma Raman ao Remuera “a ngurengure ni bwaai aika mwaiti.” Te ngurengure bon te katooto n te babaka n ataei n te boki ae tabu. E koreaki n te boki ae tabu bwa “a ngurengure ngkai a aki atai ana mwakuri te Atua are Ngaia ae karikiia.”3
-
Reitakin riki Nibwaai nakon te Atua ngaia ae kina iai ao ni kakaitau n “ana nanoanga.”4 te Atua. Ni kaitaraana, ngke Reiman ao Remuera a noora Nibwaai ni karekei kakabwaia, a “un irouna ngkai a aki atai ana mwakuri te Uea.”5 A kakoaua Reiman ao Remuera bwa a riai naba ni karekei kakabwaia ake a karekei ao a kakoaua ma te un bwa a riai ni karekea ae mwaiti riki. N aia iango ao kakabwaia ake e karekei Nibwaai a “bure”. Aio te katooto n te boki ae tabu n te namakin ae kaiun n aki karekean te bwai ae ko taku bwa e na reke.
-
Nibwaai e kamwakura ana onimaki iroun te Atua ni kakoroa nanon te bwai ae tuangaki bwa e na karaoia.6 Ni kaitaraana, Reiman ao Remuera, “ngkai a matoa nanoia, … a aikoa butiia te Uea n aron are a riai ni karaoia.”7 A taraa n ae a namakinna ae e kabaeaki te Uea bwa e na katauraoi kaekaan titiraki ake a tuai titiraki iai. “Te Uea e tuai ni kaoti bwaai n aron aikai nakoira,” a taku, ma bon akea nanoia ni kan titiraki.8 Aio te banna ni katooto n te boki ae tabu n aki kakoaua te koaua.
Ibukina bwa a teiraroa mairoun te Tia Kamaiu, a ngurengure Reiman ao Remuera, a moanna ni kakauntaeka, ao n akea aia onimaki. A namakinna bwa e aki raoiroi te bwai ae e karaoaki nakoia ao a riai naba ni karekea ana akoi te Atua. Ni kaitaraana, ibukina bwa Nibwaai e a tia ni kaniia riki nakon te Atua, e riai n tia ni kaman ataia ae te maiu e bon aki raoiroi ibukin Iesu Kristo. E ngae ngke bon akea ana bure, te Tia Kamaiu e na karawawataaki n te kabanea n rawawata.
Reitakira riki nakon Iesu Kristo n ana iango mai nanora, ao ti na rangin ni butimwaea karawawatakina n akea Ana bure, ti rangin ni kakaitau riki ibukin ana akoi ao ana kabwarabure, ao ti na tangira riki te kabwarabure ao n tangiria n riki n Aiarona. Raroara ma Tamara are i Karawa ao Iesu Kristo e kakawaki, ma te kawai are ti uaiakinna e rangin ni kakawaki riki. Te Atua e na rangin ni kukurei riki irouia taan bure aika a rairi nanoia ake a kataia ni kaniia riki Nakoina nakon are raoiroim i bon iroum, aomata ake taan titiribure ake, n aroia Baritaio ao taan koroboki ngkoa, aki namakina buakakaia a kainnanoa te raira n nano iai.9
Ngke I uarereke, I anenea anenen te Kiritimati n te taetae n Sweden are e anga te reirei ae moan te korakora—kaniira riki nakon te Tia Kamaiue karikiira bwa ti na bitaki. E kangai taekana:
Ngke e kaoti moaningabongin te Kiritimati
I kan nako n aia tabo maan,
Ike e mena te Atua n te tairiki
Ni kaman wene iaon te uteute.
Ai raoiroira tangirana
N ruo rikaaki nakon te aonaaba!
Ngkai, I aki tangiria ni bakataei
Au bongi n ataei ni bure riki!
Iesu, ti Kainanoiko,
Ngkami raoraoia natiu aika tangiraki.
I aki tangiria ni manga kananokawaki ngkami
Ma au bure riki.10
Ngkana ti baoniira n nakon aia tabo maan i Betereem, “ike e a kaman wene iai rabwatan te Atua n te tairiki iaon te uteute,” ti kona ni kina iai raoi te Tia Kamaiu bwa te bwaintituaraoi mairoun te Tama are i Karawa ae tangira. Nakon ae namakinan te bwaibwai n Ana kakabwaia ao Ana akoi, ti karikirakea te nano ae korakora ni katoka rikin manga nanokawakin te Atua.
Bwa tera kawaira ae ngkai ke raroara ma Tamara are i Karawa ao Iesu Kristo, ti kona n rineia n rairaki Nakoia ao ni kaniira riki Nakoia. A na buokiira. N aron are e a tia te Tia Kamaiu n tuangiia Nibwaite imwiin Mangautina:
“Ao e kanakomaiai Tamau bwa I aonga n tabekaki rake iaon te kaibangaki; ao imwiina ngkana I tabekaki rake iaon te kaibangaki, N na burimauniia aomata nakoiu, …
“Ao aio bukin ae I tabekaki rake iai; ngaia are, ibukin mwaakan te Tama ao N na burimauniia aomata nakoiu.”11
N te aro bwa ti na kaan nakon te Tia Kamaiu, ti riai ni karikirakea ara onimaki Irouna, ni karaoi ao ni kawakin berita aika tabu, ao ni karekea te Tamnei ae Raoiroi iroura. Ti riai naba ni mwakuri ma te onimaki, ni kaeka te kaetieti n tamnei ae ti karekea. Bwaai aikai a bane n reke n tain te toa. Ni koauana, te kabanea n tamaroa ni kawai ni kaniira riki nakon te Atua bon man te katauraoi ma te iango ae korakora ao n taua te toa ma te kororaoi ni katoa wiiki.
Raoraora i Aberika Maiaki e tibwauaia bwa e kanga n reke irouna te namakin aei. Ngke e a tibwa rairaki Diane, e ira te mwaanga itinanikun Johannesburg. Te Tabati teuana, ngke e tekateka n tain te taromauri, te katamaroa n te umwantabu e karika ana kaangaanga n te aro are e a aki kona n nooraki irouia rikan n tain kabutan te toa. E un Diane ma akea te bwai ae taekinna. Temanna kaain te ekaretia e noria bwa e tuai karekea te toa ao e taekinna nakon te beretitenti n te mwaanga imwiin te toa. Ngke e waaki te Reirei n Tabati, e kairaki Diane nakon te kiratiruum ae akea kaaina.
Temanna ae iai irouna te nakoanibonga e rin. E katorobubua, e kakabwaiai tabeua kariki, ao e anganna. E kanna. E katorobubua riki ao e kakabwaia te ran ao n anganna te mwangko ae uarereke. E nimma. Imwiina, Diane e waekoa ni karekei uoua iango teuana imwiin teuana: Te moan, “O, temwaane [ae iai irouna te nakoanibonga] e karaoa aei ti ibukiu.” Ao imwiina, “O, Ngaia [te Tia Kamaiu] e karaoa aei ti ibukiu.” Diane e namakina ana tangira te Tama are i Karawa.
Ana namakin are e karekea n ana anganano te Tia Kamaiu are e karaoia ibukina e buokia ni kaniia riki Nakoina ao ni karika te nano ae korakora ni kawakina te namakin anne inanona, tiaki n tii te Tabati, ma ni katoa bong. E namakinna ae e ngae ngke e tekateka inanon te taromauri n taua te toa, berita aika a tabu aika e karaoi ni katoa Tabati bon ana bwai n tatabeua. Te Tabati e ibuobuoki—ao n teimatoa ni ibuobuoki—Diane e namakina mwaakan ana tangira te Atua, e kina ana kairoro te Uea inanon maiuna, ao ni uotia ni kaaniia riki nakon te Tia Kamaiu.
Te Tia Kamaiu e kina te toa bwa te bwai ae kakawaki nakon aan te tamnei. E taku:
“Ao I angani ngkami te tua bwa kam na karaoi bwaai aikai [kanakin te toa]. Ao ngkana kam aki toki ni karaoi bwaai aikai ao kam na kakabwaiaki, bwa kam kateaki iaon au bwa.
“Bwa ane e karaoi bwaai aika a raka ke a kee riki nakon aikai ao a bon aki kateaki iaon au bwa, ma a bon kateaki iaon te tano are aaia; ao ngkana e bwaka te karau, ao e roko te ieka, ao e kare te ang, man oroia, ana bon bwaka.”12
E aki taekinna Iesu “ngkana e bwaka te karau, ngkana e roko te ieka, aongkana e kare te ang”ma “ngkana.” Akea ae katukaki man kakaewenako n te maiu; ti na kainnanoa te kamaiuaki are e roko man kanakin te toa.
N te bong teuana imwiin Mangautin te Tia Kamaiu, uoman taan reirei aika a mwananga nakon te kaawa are arana Emmauti. N aki ataia, te Uea ae e tia n uti e raoniia iaon kawaia. Ngke a mwananga, E reireiniira man booki aika tabu. Ngke a roko n aia tabo, a kaoa bwa a na amwarake ma Ngaia.
“Ao E rin n tiku i rouia, ao ngke E rarikiriki n amwarake ma ngaia, ao E ana te berena, ao E tataro, ao E tabeutaia, ao E angania.
“Ao a kaureaki mataia, ao a kina; ao E a mauna naba mai rouia.
“Ao a i taetae i rouia, Tiaki a bue nanora i nanora, ngke E taetae ma ngaira i nanora, ngke E taetae ma ngaira i nanon te kawai, ao ngke E kabara nanon te Baibara nako ira?
“Ao a teirake n te aua naba arei, ao a okira Ierutarem, ao a kuneia tengaun ma temanna [Abotoro] ba a botaki ma raoia.”
Ao ba a kangai nakoia Abotoro bwa “e a bon uti te Uea. …
“Ao uakekei a kaoti baike a riki i nanon te kawai, ao aroni kinakin Teuarei i rouia n tabeutan te berena.”13
E buokiira te toa ni kina ara Tia Kamaiu. E kauringiira naba n aron karawawatakina n Akea ana bure. Ngke arona bwa te maiu e nakoraoi, ngkoe ao ngai ti na aki kona ni kamaiuaki; ngkoe ao ngai ti na bon aki kona n tei n itiaki imatan te Atua. N te bwai aei, I kakaitau ae te maiu aei e aki nakoraoi.
N te tai naba anne, I kona ni kamataata n taekinna bwa ibukin Ana Mwakuri ni Kamaiu Iesu Kristo, n tokina, ma te atatai ni bwaai ni kabane aika akea tokiia, e na bon akea te katanginano. “Bwaai ni kabane aika a katanginano ibukin te maiu a kona ni kaetaki.”14 Arora aika ngkai a kona n aki bitaki, ma rinanon ana nanoanga, ana akoi, ana tangira te Atua ao ti na bane ni karekea ae raka riki nakon are ti kona ni karekea, n raka riki nakon ae ti kona ni karekea, ao n raka riki nakon ae ti kantaningaia. Ti beritanaki ae te “Atua e na kamaunai rannimata man [matara]; ao e na akea riki te mate, ke te nanokawaki, ke te tang, ke e na manga iai riki te maraki: ibukina bwa bwaai ake mai imwaina a bane n akea.”15
N aki tabe ma aron am reitaki ma te Atua, I kaoi ngkami bwa kam na kani riki ngkami ma te Tama are i Karawa ao Iesu Kristo, Taan akoi ao Taan Angaanga ibukin bwaai aika raoiroi. I kaoi ngkami bwa kam na ira te bootaki n toa ni katoa wiiki ao ni kana te kanikina ae tabu n raraan ao rabwatan te Tia Kamaiu. I kaoko bwa ko na namakina kaanin te Atua ngkai E kaotaki nakoim, nakoia naba Ana reirei n taai akekei, n “tabeutan [te] berena.”
Ngkana ko karaoia, I berita bwa ko namakina te kaan riki nakon te Atua. Konabwai aika e tataneiai te aba iai nakon te kakauntaeka ni babaka n ataei, te tibwanga ae aki kakukurei, ao te aki onimakinaki ae aki koaua a na bane ni mauna. Iango ao namakin aikanne a na oneaki n te tangira ao te kakaitau ibukin Ana bwaintituaraoi te Tama are i Karawa ao Natina. Ngkana ti kaan riki ma te Atua, mwaakan Ana Mwakuri ni Kamaiu Iesu Kristo e na roko ni maiura. Ao, n ti tebo ma aroia Ana reirei Iesu iaon kawaia n nako Emmauti, ti na kunea ae e a tia n taai nako ni kaan te Tia Kamaiu. I kakoaua n aran Iesu Kristo, amen.