Mwichenapen Mwichefen
Emon Me Emon Kich Mi Pusin Wor Porousan
April 2022 mwichenap


Emon Me Emon Kich Mi Pusin Wor Porousan

Kose mochen feitto kutta om famini, meinisin mwirimwirum, me uweireto neim.

Chiechiei, pwi, me fefinei, emon me emon kich mi pusin wor en me porousan. Nupwen sia kuna porousach, sia pachengeni, sia chon, sia winiti.

Itei Gerrit Walter Gong. Gerrit ew iten chon Nehterlands, Walter (iten semei) iten chon America, me Gong ewer ew iten chon China.

Chon sou sinenap ra ekieki ngo epwe ukukun 70–110 billion aramas ra fen nom won fonufan. Meni emon chok a fen iteni Gerrit Walter Gong.

Emon me emon kich mi pusin wor porousan. Ua sani “ewe pungun ran won mesei me ewe asapwan nupwen a mwitir ne changeno.”1 Ua fiti kewe penguins non Antarictica ne eipweip nge mororo fetan. Ua ngeni ekkewe semirit ese wor iner me semer non Guatemala, semiritin won annen non Cambodia, ekkewe fefin chon Maasai non ewe Africa Mara nour akkomwan pusin sasinger.

Ua utiwit ren ewe pioing nupwen emon me emon neeum kewe semirit a uputiw—fan ew ewe tokter a ura upwe aninis.

Ngang uwa nuku Kot. Ua nuku “[kich] sia, pwe [kich] epwe wor ach pwapwa.”2 pwe mi wor fansoun me ekkewe ruanu kinikinin fansoun non ier ngeni meinisin mi nom fan nang.3

En mi sinei pusin porousom? Met wewen itom? Chochon chon fonufan a wateno seni 1.1 billion aramas non 1820 ngeni arapakan 7.8 billion non 2020.4 Ewe ier 1820 ussun nge epwe ew fansoun ekesiwin nonnomun non uruo. Chommong ra uputiw mwirin 1820 ra nom non ar minen achechem me rekot ar repwe esinna ekkoch mwirimwirin famini. En mi tongeni ekieki ussun ew minen achem mi auchea ren semen me inen semom me inom ika ekkoch chochon famini.

Ese nifinifin met ewe ukukun nampan aramas ra nom won fonufan, mi kauk annean, emon aramas ren ew fansoun. En me ngang, kich mi auchea.

Me ouse mochen ekieki ei: ika mo sise sinei ir, emon me emon kich sia uputiw seni emon in me emon sam. Emon me emon in me sam a uputiw seni emon in me emon sam.5 Ren uputiw non ika tetenin mumunong, kich meinisin sia ososen ririfengen non ewe famini an Kot me non ewe faminien aramas.

Uputiw 837 ier mwirin manon Kraist, ai ewe einikin [30th] tetenin semei chinap, Akkomwan Dragon Gong, a poputani sopun am ewe famini non enefenin China. Ewe aewin fansoun ua feinno ngeni ewe sopun Gong, ekkewe aramas ra apasa, “Wenhan huilaile” (“Gerrit a niwinsefan”).

Won pekin inei, am ewe uruon tetenin famini mi wor a pachenong ngoroun iten famini, fiti chommong am oupwe kutta.6 Emon me emon kich a wor chommong ach famini ekkewe repwe pachonong. Ika ke ekieki pwe om ewe ounungatin tetenin inom won pekin semom ika inom, a fen awesano meinisin tetenin uruon om famini, kose mochen kutta tetenin pwim me fefinom ika mongeom won pekin sam ika in tori ounungatin tetenin. Pachenong om minen achechem mi wor ren iten ekkewe famini ren ewe 10 billionun it non FamilySearch iei a pusin wor won line me ewe 1.3 billion aramas non ewe Uruo Tetenin Famini.

Sasing
Ira manau fiti waran me panan

Ureni chiechiom kewe ika famini repwe chungani efoch ira epwe nom. Ussun met President Russell M. Nelson, a aiti ngenikich, pwe ekkewe ira mi wor warer me paner.8 Ika mo en aewin ika engonuen tetenin mwirimwirin mi pwano, apachanong nanew fan iten nesor. Apachanong ekkewe popun me panan non om ewe uruon tetenin famini mi wor.9

Ewe kapaseis “En seni ian?” eis tetenin, nenien uputiw, me fonu ika neni. Non unusen fonufan, 25 persen me neich sia anewou neniach ngeni China, 23 persen ngeni India, 17 persen ngeni ekkoch fonuen Asia Pacific, 18 persen ngeni Europe, 10 persen ngeni Africa, 7 persen ngeni ekkewe fonuen America.10

Ewe kapaseis, “En seni ian?” pwan korikich ach sipwe pwan kutta porousach me ach popun non pekin ngun non ei manau.

Emon me emon kich mi pusin wor porousan.

Ew famini ua sinei a apachanong nimu tetenin mwirimwirin famini nupwen ra feinno ren imwer ewe minen nom non Winnipeg, Canada. Ikewe semen ewe sam ika in a ureni noun ewe at porousen ewe ran ruemon misineri (a eita ngenir chonang seni nang) ra wato ewe kapas allimen Jises Kraist mi niwinsefanito, a siwinifochei ar ewe famini.

Emon inenap uwa sinei a tingorei noun kewe semirit me tetenin pwir mongeer me fefiner kewe ar repwe eisini iner ewe chinap inen inen iner/semer ewe porousan me nekukunun. Met e kan fisingeni me nesenin non manawen iner ewe chinap Inen inen iner ika semer ewe iei a pisek auchean puken famini a ochufengeni ruanu tetenin tapin aramas.

Emon onuon at uwa sinei a ochufengeni ew “Porousen Saman.” Ekkoch ier a no, efoch taraku a purei me a nieno saman ewe. Iei, ren an epwe sinei saman ewe, ei onuon mi porachou a anomu achechemen fansoun an kukkun me porous seni famini me chiechian.

Nupwen epwe wor chon eis ika ian wewen e feito me ian non manau, napengeni aramas ra eteteni famini akkom.11 Ei a pachenong famini mi manau me kewe ra mano. Ewer, nupwen sia mano, sise oukano ach sipwe nom. Sia soposopono ne manau non epek ewe eppet.

Kich mi chiwen chok manau, a weweoch ngeni mwirimwirich kewe ach sipwe chechechemenir.12 Sia chemeni pisekich pisekin famini seni kapasen non kewe uruo, rekotun afaten porous me porousen famini, mettochun achechem ika nenien achechem, kewe apwapwa fiti sasing, mongo, ika mettoch minne repwe achema ngenikich ussun atongeach kewe.

Ekieki ussun ian ke nonnom—ese ma murinno ifa ussun fonuom me neniom repwe chemeni me osufonu om kewe newo, famini, me ekkoch ekkewe ra angang me fori angangen fangeno. Awewe chok, ren ewe achechemen ewe atun kinikin uwa non Eorun Moulton, Devonshire, England, Sister Gong me ngang am ouwa sani ne kutta ewe kukkun fan me neni ikewe mwirimwirin am kewe neuo Bawden ra nom ie. Sia afona ach kewe neuo ren ach sukano ekkewe nang ren tempel me angangen uruon famini13 me ren ach sia winiti nenien iosechu14 non ewe seinin mwirimwirich kewe.15

Non ei ierin “Ai finieita,” ekkewe neni ra feioch nupwen tappin aramas ra pachenong non ekkewe an mi weweoch. A murinno epwe wor warach an epwe wor pouch—wesewesen marar, weweochun angang, manau pekinon mochomochen minen rongorong me porous won internet.

Pekin chufengen fiti ach kewe newo a tongeni siwini ach manau non ew pekin mi amwarar. Seni ar achocho me tour ngeni met ra angang ngeni, a wor ach nuku me pochokun.16 Seni ar tong me fangeno, sia kaeo ach sipwe omusano me feinno mwach. Nouch kewe ra mwirit pochokun sefan. A wor ach minen eppet me manaman. Riri ngeni kewe neuo a anapano an famini repwe kan fengen, kinisou, me manaman. Ren ekkewe riri ra tongeni wato aninis seni epek ewe eppet.

Ussun chok an pwapwa a feitto non ekkewe famini, me pwan ekkewe netipengaw. Ese wor emon a unusoch, o pwan ekkewe famini. Nupwen ekkana ururun repwe awora tong, awora pesepes, me tumunu kich nupwen sise tufichin fori mettoch, sia mefi pwe sia koturuno, saw me netipengaw. Famini a tongeni winiti ew pon man ese masou. Iwe nge, ren an nang aninis, sia tongeni weweiti ach famini me fori kinamwe fengen.17

Fan ekkoch pochokunen mochen fori mettoch an epwe anakatamano nefinen ewe famini a anisi kich ach sipwe awesano ekkewe mettoh mi weires. Non ekkoch napanap, neniach kewe ra winiti famini. Emon fopun mi pwano murinon minne an ewe famini mi osukosuk soun mokut fetan a kuna ew faminin Mwichefen mi uren tong ekis meinisin ia awora tumun me pesepes me awora neni. Kaeo ngeni pekin fetanin tetenin aramas me famini a ngenikich sokkun ekiek, nge ese onukunuku kich.

Kot a mochen ach kewe famini repwe pwapwa fochofoch. Fochofoch a kon tam ika si fori emon me emon esap pwapwa. Pwapwa e kon mwoch ika si komochunuk won nefin oukano ei manau. Seni pwon mi fokun piin, Jises Kraist a ngenikich An tong, manaman, me chen an epwe siwini kich 18 me achikara nefinach. Pukun fangefangechun ach aninisin tempel ren ach kewe achengicheng a fori an ach Samol ewe Achasefan epwe ennet ngenir me ngenikich. Epinipinino, sia tongeni niwino non imwach mwen mesen Kot ussun ekkewe famini ra chufengen feinfeino.19

Ew me ew porousach kewe ina ew sai mi chok chiwen soposopono, nupwen sia kuna, fori, me winiti ekkewe tufich pekinon ach ekiek.

Ewe Soufos Joseph Smith a apasa, “Meni ngeni ekkoch epwe fokkun ew nongonong mi pochokun ena sia porous ussun—ew manaman minne ekkewe rekot ika riri won fonufan me riri non nang.”20 Ewe nonnom fengen sia forata ikei a tongeni pwan wor fiti mwareiti feinfeino me ikanan.21 Ennetin, “kich ika rese fitikich [ach kewe cho chon famini] sise tongeni unusoch; pwan mo ir rese tongeni unusoch ika sise nom ” ren ena, non “ew unusan me wesochun me unusochun chufengen.”22

Met sia tongeni fori?

Ewin, anchangei sasingum epwe pwa nukusokur me fanimas nefinen ruu kinas fochofoch. Non ew an, anchangei inisum pwe emon nau me oruwen kinikinin nau, emon ounungatin kinikinin nau, non ewe pwan ew an, emenimen ngeni inisum ussun emon tetenin in, inenap, inen inom/somom. Ifa me mwitirin pasinon fansoun. Non ew me ew fansoun me pomweni pomwan, katon ion na remw. Ion fengeni sasingir me pukun porouser ; fori achechemer epwe osen fis. Rekotuni iter kewe, met re kan fori, ekkewe ranin fansoun. Ir om famini—ewe famini minne om me ewe famini ka mochen.

Nupwen ka fori angangen non tempel fan iten ekkewe chochon famini, ewe ngunun Elijah, “ew pwarata meren ewe Ngun mi Fel a awora pwarata ren ewe murinon nonomun ewe famini,”23 epwe ochu fengeni netipen semom kewe, inom kewe, me semirit non tong.24

Oruan, mut ngeni ewe fetanin uruon famini epwe unusen fonufan me kinamwein fetanin. Kori inen inom/semom ewe. Newenewenenong non mesen ena minefon semirit. Awora fansoun—kutta fochofoch—ren ew me ew fansoun ren om sai. Kaeo me etiwa fiti kinisou me ennet wisen om famini. Fori apwapwan me winiti ewe murinon me, ian a auchea aean me ian, fori mettoch meinisin fiti tekisoson mi murinno esap wor met mi ngaw. Mut ngeni mettoch mi murinno epwe poputa meremw.

Ounungatin, tonong non FamilySearch.org. Kapinatiw ekkewe apps won fon mi wor. Rese kamo me apwapwa. Kuna, pachenong, pisekin. Nengeni ifa ussun nefinom ngeni aramas non ew rum, ifan me mecheresin me murinnon ne apachata ekkewe it ngeni om uruon famini mi wor, ren om kopwe kutta me efeiochu om kewe waran me panan.

Oruanun, anisi kochufengenin ekkewe famini fochofoch. Chechemeni ekkewe mettochun nang. Mei chiwen chommong won ewe epek epppet nap seni ei epek. Atun pwan ekkoch kewe tempels ra kan ngenikich, kose mochen ngenir ekkena ir mi witiwit ren ar angangen tempel fansoun ar repwe tongeni angei.

Ewe pwonen Easter me iteitan pwe ina, non me ren Jises Kraist, sia tongeni winiti ach pwisin porous mi murinno, me ach kewe famini ra tongeni winiti pwapwa me feinfeino chok. Non meinisin mwirimwirich, Jises Kraist a echikara ekkewe mi netipeta, angasano ekkewe mi fotek, awora pichinon ekkewe ir mi feiengaw.25 Pwon mi an Kot me kich meinisin26 pachenong ach sinei ngunuch me inisich repwe chusefan non manausefan me ach akauchean marar a tongeni soposopono pekinon mano fiti ew unusochun pwapwa. 27

Emon me emon kich mi pusin wor porousan. Feitto kutta om. Feitto kutta mongungum, om kon, om kinamwe non I. Iei wesewesen ewe popun ren minne Kot a fori ekkewe nang me ewe fonufan me a kuna pwe ra murinno.28

Mwareiti an Kot kokoten pwapwa, An Jises Kraist Achesefan, soposoponon An ewe kapas allim me Mwichefen mi niwinsefanito. Kose mochen feitto kutta om famini, meinisin mwirimwirum, me uweireto neim. Non iten Jises Kraist mi monomon me pin, amen.

Esinesin

  1. “Semei won Nang A Tonge Ei,” Noun Semirit Puken Kon,228.

  2. 2 Nifai 2:25

  3. Nengeni Ecclesiastes 3:1.

  4. Based on United Nations Secretariat, The World at Six Billion (1999), 5, table 1; “World Population by Year,” Worldometer, worldometers.info.

  5. Chommong ra feioch ren an wor iner me semer ekkewe rese pusin nounir, iwe nge iei ra chufengen seni ekkewe ririn tong me mumu me ekkewe annukun riri fengen mi pin.

  6. Ua pwarano ai aucheani ekkana ouwa omokutu ekkewe anen forutan watten chochon iten famini non ewe uruon famini.

  7. Non 2021, ekkoch 99 minionun it ra kapach ngeni ewe uruon famini. Pepeto chok iei, angangen fori non ngingin kapas me sasing a tawe ren ukukun 2.4 minion rolun microfilm mi masoweni arapakan 37 binion it (fiti ekkoch kapin). Ekkei rekotun iten aramas ra tongeni moneta iei ar repwe kutta, kuna, me apachata ngeni e uruon famini ren tipetekison.

  8. Nengeni Russell M. Nelson, “Waran me Panan ,” Liahona, May 2004, 27–29.

  9. Ewer, nupwen sia kuna me forata ach uruon famini mi wor, ouse mochen tumunu awora 100 persen osufonoch ren ewe monomon me finitan pachenongen chon famini mi manau me mi ma.

  10. David Quimette extrapolated these numbers, based on Angus Maddison, The World Economy: A Millennial Perspective (2001), 241, table B-10.

  11. Nengeni Laura Silver me ekkoch, “Met a Fori Manau Epwe Ouchea? Views from 17 Advanced Economies,” Pew Research Center, Nov. 18, 2021, pewresearch.org.

  12. 1 Nephi 9:5; 1 Nephi 19:3; Words of Mormon 1:6–7; and Alma 37:2 poraus usun amochu mak me chechemeni “ren ew tipacheman popun,” pachenongen ren efeiochu mwirimwirich mach.

  13. Nengeni Russell M. Nelson and Wendy W. Nelson, “Open the Heavens through Temple and Family History Work,” Ensign, Oct. 2017, 34–39; Liahona, Oct. 2017, 14–19; see also “RootsTech Family Discovery Day—Opening Session 2017” (video), ChurchofJesusChrist.org.

  14. Nengeni Doctrine and Covenants 128:18.

  15. Nengeni Gordon B. Hinckley, “Keep the Chain Unbroken” (Brigham Young University devotional, Nov. 30, 1999), speeches.byu.edu. President Hinckley is also quoted in David A. Bednar, “A Welding Link” (worldwide devotional for young adults, Sept. 10, 2017), broadcasts.ChurchofJesusChrist.org.

  16. Awewe ren, non ach famini, Henry Bawden, seni Devonshire, England, a puruweni Sarah Howard, ewe a mokut seni nenian fiti an famini mwirin ar ra choni ewe Mwichefen. Nupwen Sarah a nom non St. Louis ussun emon fopun, saman ewe, inan, me nimmon pwin me mongean ra mano. Henry me Sarah ra nouni 10 semirit. Sarah a pwan tumunu ne amarata onomon noun Henry me won punuwan ewe akkom, Ann Ireland, mwirin an a mano. Apwan emon inenap ngeni ruemon kukkun semirit noun punuwen noun nupwen a mano. Ina mo ika a wor chommong awosukosuken non manau, Sarah a fokkun kirekiroch, sinei tong, aninisoch, me pwan fokkun achocho ne angang. A iteni “Kukkun Inenapen Noun Noun Semirit” ren ar ingeiti an foforoch me tong.

  17. Meni epwe weires, nupwen sipwe omusano pusin kich me ekkoh fiti an Kraist aninis, sia winiti “noun Kot”(Matthew 5:9).

  18. Nengeni, awewe ren, Mosaia 3:19

  19. Nengeni “An ewe Famini: Esinesin ngeni ei FonufanChurchofJesusChrist.org.

  20. Doctrine and Covenants 128:9

  21. Nengeni Doctrine and Covenants 130:2

  22. Doctrine and Covenants 128:18

  23. Russell M. Nelson, “A New Harvest Time,” Ensign, May 1998, 34; see also Russell M. Nelson and Wendy W. Nelson, “Open the Heavens through Temple and Family History Work,” 16–18.

  24. Nengeni Mosaia 18:21

  25. Nengeni Luke 4:18

  26. Ua sinei ewe fosun Ipru ren famini—mishpachah—a feitto seni ew pusin fosun Ipru (shaphahh) wewen “.ne ochu ika ri fengeni.” Meinisin wiis non ewe famini a nom epwe apechekuna chiechi fengen me non ewe famini.

  27. Nengeni Doctrine and Covenants 88:15–16, 3493:33138:17

  28. Nengeni Genesis 1:4, 31

Printini