Kasaysayan sa Simbahan
23 Ang Tanan nga Gikinahanglan

Kapitulo 23

Ang Tanan nga Gikinahanglan

nataran sa Laie Temple nga may mga tubigan [pools] ug mga kahoy nga palma

Sa Pebrero 6, 1935, ang kinse anyos nga si Connie Taylor ug ubang mga miyembro sa Cincinnati Branch mihulat diha sa ilang balay tigumanan sa pagdawat sa patriyarkal nga panalangin gikan ni James H. Wallis.

Tungod kay kadaghanan sa kataposang siglo, ang patriyarkal nga mga panalangin gihatag lamang ngadto sa hamtong nga mga Santos, kinsa kasagaran midawat og mga panalangin gikan sa labaw kay sa usa ka patriyarka sa ilang tibuok kinabuhi. Sa bag-ohay nga mga katuigan, hinoon, ang mga lider sa Simbahan misugod sa pag-awhag sa mga tinedyer sama ni Connie sa pagdawat sa ilang panalangin isip usa ka paagi sa paglig-on sa ilang hugot nga pagtuo ug sa pagdawat og direksiyon alang sa ilang mga kinabuhi. Gitataw usab sa mga lider sa Simbahan nga ang mga Santos kinahanglan nga modawat og usa lamang ka patriyarkal nga panalangin.1

Si Brother Wallis, usa ka kinabig gikan sa Great Britain, gitawag sa Unang Kapangulohan sa paghatag og patriyarkal nga mga panalangin ngadto sa mga Santos sa lagyong mga branch sa Simbahan. Bag-ohay lamang siya nga nakahuman og duha ka tuig nga misyon ngadto sa Europe, diin mihatag siya og labaw sa katorse ka gatos nga mga panalangin, ug siya karon anaa sa buluhaton sa pagpanalangin sa mga Santos sa silangang Estados Unidos ug Canada. Gumikan nga kini usa ka talagsaong oportunidad alang ni bisan kinsa sa Cincinnati sa pagdawat og patriyarkal nga panalangin, mitrabaho siya og dugay nga mga oras sa pagsiguro nga ang tanang angay nga modawat nga miyembro sa branch nakakuha sa higayon.2

Sa dihang miabot na ang turno ni Connie alang sa panalangin, mikuha siya og lingkoranan didto sa kwarto sa Relief Society. Dayon gipandong ni Brother Wallis ang iyang mga kamot diha sa iyang ulo ug gitawag siya sa iyang hingpit nga ngalan: Cornelia Belle Taylor. Samtang siya namulong sa panalangin, gipasaligan siya nga ang Ginoo nakaila ug nagbantay kaniya. Siya misaad kaniya og paggiya sa kinabuhi samtang siya mangayo sa Ginoo diha sa pag-ampo, mopalayo sa dautan, ug mosunod sa Pulong sa Kaalam. Siya miaghat kaniya sa pagbaton og mas dako nga interes diha sa mga kalihokan sa Simbahan, sa paggamit sa iyang mga talento ug salabutan nga mahimong andam nga mamumuo sa gingharian sa Dios. Ug siya misaad nga siya makaadto sa templo usa ka adlaw niana ug magpa-sealed ngadto sa iyang mga ginikanan.

“Ayaw pagduda niini nga saad,” misulti ang patriyarka kaniya. “Sa tukmang panahon sa Ginoo, ang Iyang Balaang Espiritu motandog sa kasingkasing sa imong amahan, ug pinaagi sa impluwensiya niini makita niya ang kahayag sa kamatuoran ug mabahinan sa imong panalangin.”3

Ingon ka makahupay kadto nga mga pulong, kini nagkinahanglan og hugot nga pagtuo. Ang amahan ni Connie, usa ka tighimo og tabako nga ginganlan og George Taylor, usa ka mahigugmaon, maloloy-on nga tawo, apan ang pamilya nga iyang gigikanan nasilag sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw. Sa dihang ang inahan ni Connie, si Adeline, unang mipahayag og interes diha sa Simbahan, midumili siya sa pagtugot kaniya nga magpasakop.

Apan usa ka adlaw niana, sa dihang si Connie mga unom ka tuig ang panuigon, nabanggaan ang iyang amahan og sakyanan samtang siya nagtabok sa dalan. Samtang naghigda siya sa ospital, nagpaayo gikan sa pagkabali sa bukog sa bitiis, si Adeline sa makausa na usab mihangyo kaniya sa pagtugot kaniya [ni Adeline] sa pagpasakop sa Simbahan, ug niini nga panahon miuyon siya. Ang iyang mga pagbati mipadayon sa pagkahumok, ug siya bag-ohay nga mitugot ni Connie ug sa iyang igsoong mga lalaki nga magpabunyag. Apan siya sa iyang kaugalingon wala magpakita og interes sa pagpasakop sa Simbahan o sa pagtambong sa mga miting kauban sa iyang pamilya.4

Wala madugay human sa iyang patriyarkal nga panalangin, misugod si Connie sa pag-apil kanunay sa mga paningkamot sa branch og pakigbahin sa ebanghelyo ngadto sa ilang mga silingan.5 Sa paghulip sa nagkagamay nga mga misyonaryo sa panahon sa Pagkahugno sa Ekonomiya, ang mga Santos sa tibuok kalibotan kasagarang gitawag og dili tibuok panahon nga serbisyo [part time service] duol sa panimalay. Sa 1932, ang presidente sa Cincinnati Branch nga si Charles Anderson mitukod og pundok nga tighatag og pamphlet [tracting society] aron ang buluhaton diha sa siyudad magpadayon nga naglihok.6 Gumikan nga ang Sunday School gihimo sa buntag ug ang miting sa sakramento sa gabii, si Connie ug ang ubang mga kabatan-onan kasagaran migahin og usa ka oras o ingon niana sa hapon nga manuktok og mga pultahan ug makigsulti ngadto sa mga tawo mahitungod sa gipahiuli nga ebanghelyo.7

Usa sa iyang mga kauban sa pagpanghatag og pamphlet mao si Judy Bang. Bag-ohay lang, si Judy misugod sa pakigdate sa magulang nga lalaki ni Connie, si Milton. Siya [si Milton] ug si Judy walay daghang pagkasusama, gawas sa ilang pagkamiyembro sa Simbahan, apan malingaw sila nga magkuyog. Si Connie mismo bag-ohay lang nga miuban sa iyang unang date––sa magulang nga lalaki ni Judy, si Henry. Apan siya wala makagusto ni Henry sama sa iyang pagkagusto sa iyang guwapo nga manghod nga lalaki, si Paul, kinsa iyang ka-edad.8

Sa Marso, misulti si Judy ni Connie nga si Paul gusto nga mohangyo kaniya sa pagkuyog kaniya [ni Paul] ngadto sa usa ka MIA roller skating nga party. Mihulat si Connie sa tibuok nianang gabii ni Paul nga mohangyo kaniya, apan wala gayod siya mihimo. Sa pagkasunod adlaw, pipila ka oras sa wala pa ang party, si Henry mihangyo ni Milton sa paghangyo ni Connie kon siya gusto bang mouban og skating ni Paul. Kini likoliko nga paagi sa paghangyo kaniya og usa ka date, apan miuyon siya.

Si Connie ug si Paul nalingaw nga nag-uban og skating. Human niana, ang pipila sa mga kabatan-onan naghuot ngadto sa sakyanan ni Henry ug gimaneho padulong ngadto sa usa ka duol nga restawran alang sa usa ka panaksang chili nga estilong Cincinnati. “Ako dihay nindot kaayo nga panahon uban ni Paul,” misulat si Connie nianang gabii sa iyang journal. “Mas maayo kay sa akong gidahom.”9

Wala madugay nianang tingpamulak, nadawat ni Connie ang usa ka sinulat nga kopya sa iyang patriyarkal nga panalangin, nagpahinumdom pag-usab kaniya sa mga saad nga iyang nadawat. “Kini nga panalangin, mahal nga sister, mahimong imong giya,” kini mabasa. “Kini mopakita kanimo sa dalan nga pagalaktan aron ikaw dili madagma diha sa kangitngit apan makahimo sa pagtutok sa imong mga mata diha sa kinabuhing walay kataposan.”10

Uban sa daghang panghitabo sa iyang kinabuhi, nagkinahanglan si Connie sa paggiya sa Ginoo. Sa dihang mipasakop siya sa Simbahan, mihimo siya og desisyon sa pagbuhat kanunay og maayo. Mituo siya nga ang ebanghelyo usa ka panagang. Kon siya moduol sa Dios ug mohangyo Kaniya alang sa iyang panabang, mopanalangin Siya ug mopanalipod kaniya sa iyang tibuok kinabuhi.11

Sa laing bahin, sa Siyudad sa Salt Lake, ang presidente sa stake nga si Harold B. Lee naglingkod sa opisina sa Unang Kapangulohan. Nakita niya ang iyang kaugalingon ingon og walay kasinatian nga mag-uuma nga batang lalaki gikan sa usa ka gamay nga lungsod sa Idaho. Apan ania siya, nakig-atubang ni Heber J. Grant samtang ang propeta nangayo sa iyang opinyon kabahin sa pagsangkap sa kabos.

“Gusto kong mosunod sa gibuhat sa Pioneer Stake,” mipahibalo si Presidente Grant.12

Siya ug ang iyang mga magtatambag, si J. Reuben Clark ug si David O. McKay, kanunay nga nag-obserbar og maayo sa trabaho ni Harold.13 Hapit tulo ka tuig ang milabay sukad sa pagsugod sa matinguhaong programa sa kahopayan sa Pioneer Stake. Atol niana nga panahon, ang stake nakahimo og lain-laing mga trabaho alang sa walay mga trabaho. Ang mga Santos mamu-po og mga gisantes, manghimo ug mamilot sa mga sapot, maglinata sa mga prutas ug mga utanon, ug mitukod og bag-ong gymasium sa stake.14 Ang balay tipiganan sa stake gigamit isip ang sentro sa kalihokan, uban ni Jesse Drury nga nagdumala sa makuti nga palakat.15

Sa samang panahon, ang Unang Kapangulohan nahimong hilabihan sa kabalaka mahitungod sa gidaghanon sa mga miyembro sa Simbahan nga nagsalig sa mga pundo alang sa publiko. Wala sila misupak sa mga Santos nga nagdawat og kahopayan sa gobyerno kon sila walay kwarta alang sa pagkaon o abang sa balay. Ni sila misupak sa mga miyembro sa Simbahan nga nagdawat og tabang pinaagi sa pederal nga publiko nga mga proyekto sa pagtukod.16 Apan samtang ang Utah nahimong usa sa mga estado nga labing nagsalig sa panabang sa gobyerno, ang kapangulohan naguol nga pipila sa mga miyembro sa Simbahan nagdawat og mga pundo nga wala nila kinahanglana.17 Nagduda usab sila unsa kadugayon ang gobyerno makapadayon sa pagpundo sa mga programa niini sa kahopayan.18

Giaghat ni Presidente Clark si Presidente Grant sa pagsangkap sa mga Santos og alternatibo sa panabang sa pederal. Nagtuo nga ang ubang mga programa sa gobyerno sa kahopayan miresulta ngadto sa pagkatapolan ug pagkanawad-an og paglaom, mitawag siya sa mga miyembro sa Simbahan sa pag-angkon og responsibilidad sa pag-amuma alang sa usag usa, sumala sa gitudlo sa Doktrina ug mga Pakigsaad, ug sa pagtrabaho alang sa panabang nga ilang nadawat kon mahimo.19

Si Presidente Grant may dugang nga mga kabalaka. Sukad sa pagsugod sa Pagkahugno sa Ekonomiya, nakadawat siya og nagsunod-sunod nga sulat gikan sa buotan, kugihan nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw kinsa nawad-an sa ilang mga trabaho ug mga umahan. Kasagaran bation niya ang pagkawalay gahom sa pagtabang kanila. Ingon nga natawo nga kabos sa iyang kaugalingon mismo, nahibalo siya sama sa unsa ang pagkahinikawan. Siya usab miusik og mga dekada sa iyang kinabuhi nga puno sa utang, busa siya malooy ngadto sa uban nga anaa sa susama nga mga kapig-ot. Sa pagkatinuod, siya karon naggamit sa iyang kaugalingong kwarta sa pagtabang sa mga biyuda, mga sakop sa pamilya ug hingpit nga mga estranghero sa pagbayad sa ilang mga prenda, pagpadayon sa mga misyon, o sa pagtubag og ubang mga obligasyon.20

Apan nasayod siya nga ang iyang mga paningkamot, ingon man ang mga paningkamot sa maayo og tinguha nga mga programa sa gobyerno, dili igo. Nagtuo siya nga ang Simbahan adunay katungdanan sa pag-amuma sa mga kabos ug walay trabaho, ug gusto niya nga si Harold mogamit sa iyang kasinatian sa Pioneer Stake sa paghimo og bag-ong programa—usa nga makahimo sa mga Santos sa pagtinabangay alang sa kahopayan niadtong nanginahanglan.

“Walay lain nga mas importante alang sa Simbahan nga buhaton kay sa pag-amuma sa timawa nga mga tawo niini,” miingon si Presidente Grant.21

Nakuratan si Harold. Ang hunahuna sa pagtukod ug pagpalambo og usa ka programa alang sa tibuok Simbahan makasanap. Human sa miting, gimaneho niya ang iyang sakyanan ngadto sa usa ka duol nga canyon nga parke, ang iyang hunahuna naglibog samtang nagmaneho siya og mas layo ngadto sa mga bungtod ibabaw sa Siyudad sa Salt Lake.

“Unsaon ko pagbuhat niini?” siya naglibog.

Sa dihang ang dalan nahunong sa daplin sa parke, gipatay niya ang makina ug milibod ngadto sa mga kakahoyan hangtod nakakaplag siya og usa ka hilit nga luna. Siya miluhod ug nag-ampo alang sa paggiya. “Alang sa kahilwasan ug panalangin sa Imong katawhan,” misulti siya sa Ginoo, “gikinahanglan ko gyod ang imong paggiya.”22

Diha sa kahilom, usa ka gamhanang panghunahuna miabot diha kaniya. “Walay bag-ong organisasyon nga gikinahanglan sa pag-atiman sa mga panginahanglan niini nga katawhan,” naamgohan ni Harold. “Ang gikinahanglan lamang mao ang pagpalihok sa pagkapari [priesthood] sa Dios.”23

Sa mga adlaw nga misunod, nangayo si Harold sa tambag sa daghan og kasinatian, may hustong kahibalo nga mga tawo, lakip ang apostol ug kanhi senador Reed Smoot. Migahin dayon siya og daghang semana sa pagmugna og pasiuna nga plano, kompleto sa detalyado nga mga report ug mga tsart nga naglatid sa iyang panan-awon alang sa usa ka posibleng programa sa kahopayan sa Simbahan.24

Sa dihang gipresentar ni Harold ang iyang plano ngadto sa Unang Kapangulohan, naghunahuna si Presidente McKay nga kini mahimo. Apan si Presidente Grant nagpanuko, wala masiguro kon ang mga Santos andam ba sa pagtuman og programa nga ingon sa kadako. Human sa miting, nangayo siya og paggiya gikan sa Ginoo diha sa pag-ampo, apan siya walay nadawat nga paggiya.

“Dili ako molihok,” gisultihan niya ang iyang sekretaryo, “hangtod ako mobati og kasiguro kon unsa ang gusto sa Ginoo.”25

Samtang si Presidente Grant mipaabot alang sa paggiya sa Ginoo kabahin sa programa sa kahopayan, mibiyahe siya ngadto sa Hawaii sa pagtukod og usa ka stake diha sa isla sa Oahu.26 Kinse ka tuig ang milabay sukad gipahinungod niya ang templo didto, ug daghan ang kausaban. Ang mga nataran sa templo kaniadto walay tanom ug walay motubo. Karon kini sanag sa mga bougainvillea nga mga kahoy nga hupong sa pagpamulak ug ang nagbuhagay nga mga tubigan nga giporma sa inanay nga pagkayabkayab sa mga kahoy nga palma.27

Ang Simbahan sa Hawaii usab nagmauswagon. Sa otsenta y singko ka tuig sukad sa unang mga misyonaryo nga Santos sa Ulahing mga Adlaw midunggo sa Honolulu, ang miyembro sa Simbahan diha sa isla mitubo ngadto og labaw sa trese ka libo nga mga Santos, ang katunga kinsa mipuyo sa Oahu. Ang gidaghanon sa manambong sa mga miting sa Simbahan sukad wala pa gyod malabwi, ug ang mga Santos matinguhaong mahimo nga kabahin sa usa ka stake. Ang Oahu Stake mahimong ika-113 nga stake sa Simbahan ug ang unang natukod sa gawas sa Amihanang Amerika [North America]. Sa unang higayon, ang mga Santos sa Hawaii adunay mga bishop, mga lider sa stake, ug usa ka patriyarka.28

Human makighimamat sa mga Santos, si Heber mitawag ni Ralph Woolley, ang tawo kinsa midumala sa pagtukod sa Hawaii Temple, isip ang presidente sa stake.29 Si Arthur Kapewaokeao Waipa Parker, usa ka lumad nga Hawaiian, moserbisyo isip usa sa iyang mga magtatambag.30 Mga lalaki ug mga babaye nga may Polynesian ug Asian nga kagikanan gitawag usab ngadto sa stake high council, kapangulohan sa Relief Society, ug sa ubang mga posisyon sa pagkapangulo.31

Ang panagkalainlain sa mga miyembro sa Simbahan sa Hawaii nakapadani sa propeta.32 Ang miaging mga paningkamot sa misyonaryo mipunting diha sa lumad nga mga Hawaiian, apan daghang mga tawo ang midawat sa ebanghelyo. Sa mga 1930, ang mga tawo nga may kaliwat nga Hapon mihimo og labaw sa ikatulong bahin sa pumupuyo sa Hawaii. Daghang ubang mga tawo sa Hawaii adunay Samoan, Māori, Filipino, ug Intsik nga katigulangan.33

Ang propeta mitukod sa bag-ong stake sa Hunyo 30, 1935. Pipila ka adlaw ang milabay, mitambong siya og usa ka panihapon uban sa mga miyembro sa Simbahan nga mga Hapon. Ang gamay nga grupo kanunay nga mag-abot matag semana sa pagtuon og usa ka pinulongang Hinapon nga klase sa Sunday School.34 Sa panahon sa panihapon, si Heber naminaw samtang ang mga Santos mipahigayon og musika sa kinaraang mga instrumento sa Hapon. Nadungog usab niya ang mga pagpamatuod ni Tomizo Katsunuma, kinsa mipasakop sa Simbahan isip usa ka estudyante sa Agricultural College sa Utah, ug si Tsune Nachie, usa ka setenta y nwebe anyos nga Santos kinsa nabunyagan sa Japan ug sa kadugayan milangyaw ngadto sa Hawaii sa mga 1920 aron siya makatrabaho diha sa templo.35

Ang pagkaon, musika, ug mga pagpamatuod mipahinumdom ni Heber sa tulo ka dekada kon kanus-a siya miserbisyo isip ang unang presidente sa Japanese Mission. Kanunay siya nga mibati og kapakyas sa iyang trabaho sa Japan. Bisan pa sa iyang kinasingkasing nga mga paningkamot, siya wala gayod sukad milampos sa pagkat-on sa pinulongan, ug ang misyon adunay gamay lamang nga mga kinabig. Ang ulahing mga presidente sa misyon nakigbisog usab, ug gisira ni Heber ang misyon pila ka tuig human nahimong presidente sa Simbahan, sa gihapon naghunahuna unsa pay iyang mabuhat sa paghimo sa misyon nga malampuson.36

“Hangtod sa kataposan sa akong kinabuhi,” nag-obserbar siya makausa, “ako mahimong mobati nga ako walay nabuhat sa unsay gipaabot sa Ginoo kanako, ug sa unsa ako gipadala didto nga buhaton.”37

Samtang si Heber nakighimamat sa mga Santos nga Hapon ug mas nakakat-on pa mahitungod sa ilang Sunday School, nakaamgo siya nga ang Hawaii tingali mao ang yawe sa pag-abli og usa ka bag-ong misyon sa Japan. Samtang diha sa Honolulu, siya may oportunidad sa pagkompirma og duha ka bag-ong nabunyagan nga mga miyembro nga Hapon. Usa niini nga mga Santos, si Kichitaro Ikegami, kanunay nga nagtudlo sa Sunday School sulod sa duha ka tuig sa wala pa ang iyang bunyag. Ang makapadani nga batan-ong lalaki usa ka matinud-anong amahan ug may impluwensiya nga negosyante sa Oahu.38

Kini nakapaamgo ni Heber nga siya karon mikompirma na og daghang mga Santos nga Hapon sa Hawaii kay sa panahon sa iyang tibuok misyon sa Japan.39 Tingali, kon ang panahon angay, kini nga mga Santos mahimong matawag og mga misyon ngadto sa Japan ug sa pagtabang sa Simbahan nga mogamot niana nga yuta.40

Ang kada adlaw nga kinabuhi mipadayon sa pag-usab ni Helga Meiszus. Sayo sa 1935, si Adolf Hitler mianunsyo sa publiko nga ang Germany naglig-on sa gahom militar niini, naglapas sa kasabotan nga gipirmahan sa kataposan sa gubat sa tibuok kalibotan. Ang mga nasod sa Europe wala kaayoy nabuhat sa pagpugong sa iyang gahom. Uban sa panabang sa iyang ministro sa propaganda, ang Germany ubos sa gahom ug pagmando ni Hitler. Dagko nga mga rally nga nagpasundayag sa kalig-on sa Nazi midani og gatosan ka libo nga mga tawo. Dapig ni Hitler nga mga programa sa radyo, makinasodnong musika, ug ang swastika sa Nazi [simbolo sa Partido] anaa bisan asa.41

Mga kausaban nahitabo usab sa Simbahan. Samtang ang Bee-Hive nga Batang mga Babaye mipadayon sa pagkita, ang gobyerno mibungkag sa programa sa Boy Scout sa Simbahan sa pag-awhag og daghang batan-ong mga lalaki sa pagpasakop sa mga grupo sa kabatan-onan sa Nazi nga Partido. Ang kasilag sa Nazi sa mga Judeo nahimo usab nga migiya sa gobyerno sa pagdili sa mga simbahan gikan sa paggamit og mga pulong nga kalabot sa Judaism. Ang mga Artikulo sa Hugot nga Pagtuo gisanta tungod sa paglakip sa mga pulong nga “Israel” ug “Zion.” Ang ubang basahon sa Simbahan, lakip ang panulat nga gitawag og Balaang Awtoridad [Divine Authority], gihunong tungod sa ingon og gihagit ang gahom sa Nazi.42

Ang mga lider sa Simbahan sa Germany misugakod sa pipila niini ka mga paningkamot, apan sila sa kataposan miawhag sa mga Santos sa pagpahiuyon ngadto sa bag-ong gobyerno ug sa paglikay gikan sa pagsulti o pagbuhat sa bisan unsa nga mobutang sa Simbahan ug sa mga miyembro niini sa peligro.43 Sa mga Gestapo nga ingon og anaa bisan asa, ang mga Santos sa Tilsit nahibalo nga ang bisan unsa nga ilhanan sa rebelyon o pagsukol mahibaloan sa sekretong kapolisan. Kasagaran sa mga Santos nga German mipalayo gikan sa mga politika, apan anaa kanunay ang kahadlok nga usa ka tawo diha sa branch nga kaabin sa mga Nazi.

Ang labing luwas nga butang nga buhaton, daghan sa mga miyembro sa branch mituo, mao ang paglihok sa bahin nga matinud-anon, masulundon nga mga German. Ang usa ka higayon sa pagkadili matinud-anon sa usa ka miyembro sa branch makabutang sa tanan sa risgo sa pagbalos sa Nazi.44

Nakakaplag si Helga og kahupay, kahilwasan, ug panaghigalaay taliwala sa ubang kabatan-onan sa simbahan, lakip ang iyang igsoong lalaki nga si Siegfried ug ig-agaw nga si Kurt Brahtz. Ang branch kasagaran magbutang og mga programa nga may drama ug musika o maghimo og makalingaw nga mga pundok-pundok nga may lamesa nga puno sa salad nga patatas, mga German sausage, ug streuselkuchen, usa ka lami nga dinugmok nga pan nga gi-cake.45 Ang mga kabatan-onan kasagaran gigahin ang tibuok Igpapahulay nga adlaw nga mag-uban. Human sa pagtambong og Sunday School sa buntag, moadto sila ngadto sa panimalay sa usa ka miyembro sa Simbahan, sama sa iyaan o apohang babaye ni Helga. Kon adunay piyano, usa ka tawo molingkod ug motugtog samtang ang tanan moawit gikan sa basahon sa mga himno sa Simbahan nga German.

Sa kadugayan, human sa miting sa sakramento, mangadto sila sa balay ni Heinz Schulzke, ang tinedyer nga anak nga lalaki sa presidente sa branch nga si Otto Schulzke, sa pakigsulti, pagpangatawa, ug pagpahimulos sa pakig-uban sa usag usa. Si Presidente Schulzke nahimong sama sa ikaduhang amahan ngadto ni Helga ug sa ubang mga kabatan-onan. Siya adunay taas nga mga gipaabot alang kanila, kasagaran nag-awhag kanila sa paghinulsol ug sa pagsunod sa mga sugo. Apan mag-istorya usab siya og daghang mga istorya ug adunay sakit nga kagwatsi. Kon adunay usa ka tawo nga maawahi sa pagsulod sa simbahan ug ang tanan molingi sa pagtan-aw kon kinsa kini, siya moingon, “Sultihan ko kamo kon ang usa ka leon umaabot––dili mo kinahanglang molingi.”46

Si Helga moduol usab sa iyang apohang babaye alang sa kahopayan ug paggiya. Si Johanne Wachsmuth mahimong estrikto, sama ni Otto Schulze, ug dili siya mopalabi og pagpangga sa iyang mga apo. Siya relihiyoso kaayo nga babaye kinsa makahibalo sa pakigsulti ngadto sa iyang Amahan sa Langit. Sa bisan kanus-a si Helga mipabilin sa balay sa iyang mga apohan, si Johanne magpaabot kaniya sa pagluhod tupad kaniya.

Usa ka gabii niana, si Helga nasuko sa iyang apohang babaye ug midumili sa pag-ampo. Imbis kay biyaan si Helga nga mag-inusara, gipugos ni Johanne nga magdungan sila sa pag-ampo.

Miuyon si Helga, ug samtang siya miluhod sa gahi nga salog, ang iyang kalagot nawagtang. Ang iyang apohang babaye iyang higala, ang usa kinsa mitudlo kaniya kon unsaon sa pagpakigsulti uban sa Dios. Human niana, mapasalamaton si Helga alang sa kasinatian. Maayo ang pagbati nga nahibaloan nga wala niya tugoti ang kasuko nga mopugong sa iyang kasingkasing.47

Sa Pebrero 1936, napulo ka bulan human sa iyang unang miting uban sa Unang Kapangulohan, si Harold B. Lee sa makausa na usab mibalik sa ilang opisina. Andam si Presidente Grant sa pagpadayon sa usa ka plano sa kahopayan alang sa timawa nga mga Santos. Usa ka bag-ohay nga pagsusi sa mga ward ug mga stake, nga gidumala sa Tigdumalang Bishopric, nagpakita nga hapit usa sa lima ka mga Santos nagdawat og pipila ka matang sa pinansyal nga panabang. Pipila kanila miduol sa Simbahan alang sa tabang, hinoon, tungod kay sa usa ka bahin ang pederal nga gobyerno mipadako og maayo sa kantidad sa hinabang nga gihatag ngadto sa mga estado sa bag-ohay nga mga tuig. Ang Tigdumalang Bishopric mituo nga ang Simbahan makatabang sa tanang timawa nga mga miyembro kon ang tanang Santos sa Ulahing mga Adlaw mohimo sa iyang bahin sa pag-amuma alang sa kabos.48

Si Presidente Grant ug ang iyang mga magtatambag mihangyo ni Harold sa pag-usab sa iyang unang plano. Gihangyo nila si Campbell Brown Jr., ang direktor sa programa sa welfare alang sa usa ka lokal nga minahan sa tumbaga, sa pagtabang kaniya.49

Sulod sa sunod nga mga semana, mitrabaho si Harold gabii ug adlaw, sa pagduki-duki sa mga numero [statistics], nagpakitambag uban ni Campbell, ug naghunahuna og balik sa miaging plano. Dayon, sa Marso 18, ilang gidala ang giusab nga plano ngadto ni Presidente McKay ug gipasabot siya ngadto sa matag detalye.50 Sumala sa bag-ong plano, ang mga stake sa Simbahan pagahan-ayon ngadto sa hiyograpikal nga mga rehiyon, ug ang matag rehiyon adunay iyang kaugalingong balay tipiganan sa sentro nga puno sa mga pagkaon ug mga sapot. Kini nga mga butang pagapaliton sa halad sa puasa o mga pundo sa ikapulo, o makuha pinaagi sa mga proyekto nga gitrabaho, o nadawat pinaagi sa “dili kwarta” nga mga donasyon sa ikapulo. Kon ang usa ka rehiyon adunay sobra sa usa ka piho nga butang, kini mahimong makigbaylo ngadto sa ubang rehiyon alang sa mga butang nga gikinahanglan niini.

Mga konseho sa rehiyon sa mga presidente sa stake modumala sa programa, apan kadaghanan sa responsibilidad sa pagpalambo niini anaa sa mga bishopric, mga kapangulohan sa Relief Society sa ward, ug ang bag-ong gitukod nga mga komitiba sa pang-empleyo sa ward [ward employment committee]. Ang mga miyembro sa komitiba sa pang-empleyo magbaton og usa ka rekord sa kahimtang sa pang-empleyo sa tanang mga miyembro sa ward, nga bag-ohon sinimana. Sila usab mohan-ay og mga proyekto nga trabahoon ug motabang sa mga miyembro sa ubang mga matang sa kahopayan.51

Ang plano nagkinahanglan sa mga Santos nga makadawat og hinabang agi og ilis sa trabaho, sama sa nabuhat sa Pioneer Stake. Ang mga apil sa mga proyekto nga trabahoon magmiting uban sa ilang bishop sa paghisgot sa ilang panginahanglan alang sa pagkaon, sapot, gas, o ubang mga kinahanglanon, ug dayon usa ka representante gikan sa Relief Society mobisita sa panimalay, hatagan og bili ang kahimtang sa pamilya, ug sulatan ang order form nga ipresentar didto sa balay tipiganan sa stake. Dawaton sa mga Santos ang hinabang sumala sa ilang indibidwal nga kahimtang, nagpasabot nga duha ka tawo mahimong motrabaho sa samang gidaghanon sa oras sa usa ka adlaw apan makadawat og lain-laing gidaghanon sa pagkaon o mga sangkap, nag-agad sa gidak-on sa pamilya o sa ubang mga kapasikaran.52

Sa dihang si Harold ug Campbell nahuman sa ilang pagpasabot, ilang nakita nga si Presidente McKay nahimuot.

“Mga kaigsoonan, karon kita adunay usa ka programa nga ikapresentar ngadto sa Simbahan,” mihugyaw siya, naghapak sa lamesa sa iyang kamot. “Ang Ginoo nagdasig kaninyo sa inyong trabaho.”53

  1. Taylor, Diary, Peb.6, 1935; Bates, “Patriarchal Blessings and the Routinization of Charisma,” 25–26; Heber J. Grant ngadto ni Gng. Wilford J. Allen [Heber J. Grant to Mrs. Wilford J. Allen], Sept. 12, 1932, First Presidency Miscellaneous Correspondence, CHL. Hilisgotan: Patriyarkal nga mga Panalangin [Patriarchal Blessings ]

  2. Taylor, Diary, Peb. 6, 1935; Wallis, Journal, Peb. 4–6, 1935; Rytting, James H. Wallis, 6–7, 154, 177, 189–91. Hilisgotan: Pagbiya sa dapit nga gipuy-an aron mobalhin sa lain nga dapit [Outmigration ]

  3. Taylor, Diary, Peb. 6, 1935; Cornelia Taylor, Patriarchal Blessing, Peb. 6, 1935, 1–2, Paul and Cornelia T. Bang Papers, CHL.

  4. Bang, Autobiography, 4–6, 8–9; Taylor, Diary, Abr. 12, 1936; Charles Anderson ngadto ni Adeline Yarish Taylor [Charles Anderson to Adeline Yarish Taylor], Abr. 18, 1936; Okt. 26, 1936, Paul and Cornelia T. Bang Papers, CHL.

  5. Taylor, Diary, Peb. 10 ug 17, 1935; Mar. 3 ug 24, 1935; Hunyo 2, 1935.

  6. Danish Mission, French Mission, Northern States Mission, Annual Reports, 1932, Presiding Bishopric, Financial, Statistical, and Historical Reports, CHL; Northern States Mission, Manuscript History and Historical Reports, Dis. 31, 1930, ug Dis.31, 1931; Anthony W. Ivins ngadto ni Preal George [Anthony W. Ivins to Preal George], Peb. 5, 1932, First Presidency Miscellaneous Correspondence, CHL; First Presidency ngadto ni John A. Widtsoe [First Presidency to John A. Widtsoe], Ago. 1, 1933, John A. Widtsoe Papers, CHL; Cincinnati Branch, Minutes, Ene. 16, 1932, 4.

  7. South Ohio District, General Minutes, Nob. 1931; Taylor, Diary, Peb. 3, 10, ug 17, 1935.

  8. Taylor, Diary, Ene. 20, 1935; Peb. 3, 10, ug 15–17, 1935; Fish, “My Life Story,” [6].

  9. Taylor, Diary, Peb.15 ug Mar.22–23, 1935; Paul Bang, “My Life Story,” 10–11; Bang, Autobiography, 7. Kinutlo gi-edit aron masabtan; kay sa “Paul,” ang orihinal nga tinubdan “Pete” (usa ka angga ni Paul Bang nga usahay gamiton).

  10. Taylor, Diary, Mayo 26, 1935; Cornelia Taylor, Patriarchal Blessing, Peb. 6, 1935, 1, Paul and Cornelia T. Bang Papers, CHL. Kinutlo gi-edit aron masabtan; “ikaw maga” sa orihinal giilisan ngadto sa “ikaw mo,” ug ang “imohang mata” giilisan ngadto sa “imong mata.”

  11. Cornelia Taylor Bang, “Youth Meeting,” circa 1944, 1, Paul and Cornelia T. Bang Papers, CHL.

  12. Harold B. Lee, sa One Hundred Forty-Second Semi-annual Conference, 123–24; Gibbons, Harold B. Lee, 25–85; Harold B. Lee, Journal, Abr. 20, 1935; Grant, Journal, Abr. 20, 1935. Ang kinutlo gi-edit aron masabtan; “siya gusto” sa orihinal giilisan ngadto sa “ako gusto.”

  13. Lee, “Remarks of Elder HaroldB. Lee,” 3; Rudd, Pure Religion, 14.

  14. Salt Lake Pioneer Stake, Confidential Minutes, Nob. 5–6, 1932; Salt Lake Pioneer Stake Manuscript History, Mar. 26, 1933; Hunyo 30, 1933; Nob. 28, 1933; “Exchange Idea Assures Many Jobs for Idle,” Salt Lake Tribune, Hulyo 25, 1932, 14; Goates, Harold B. Lee, 99; Harold B. Lee, Charles S. Hyde, ug Paul Child ngadto ni Heber J. Grant [Harold B. Lee, Charles S. Hyde, and Paul Child to Heber J. Grant], Mayo 23, 1933, J. Reuben Clark Jr. Papers, BYU; Eugene Middleton, “Personality Portraits of Prominent Utahns,” Deseret News, Okt. 24, 1934, 16.

  15. Lee, “Remarks of Elder Harold B. Lee,” 2–3; Drury, “For These My Brethren,” [5]–[11].

  16. Heber J. Grant ngadto ni Grace Evans [Heber J. Grant to Grace Evans], Sept. 12, 1933, Letterpress Copybook, volume 70, 931–32, Heber J. Grant Collection, CHL; J. Reuben Clark Jr. ngadto ni Richard M. Robinson ug H.M. Robinson [J. Reuben Clark Jr. to Richard M. Robinson and H.M. Robinson], Okt. 26, 1934, gisulod diha sa J. Reuben Clark Jr. ngadto ni David O. McKay [J. Reuben Clark Jr. to David O. McKay], Okt. 26, 1934, David O. McKay Papers, CHL; Heber J. Grant ngadto ni Bessie Clark Elmer [Heber J. Grant to Bessie Clark Elmer], Ene. 5, 1934; Heber J. Grant ngadto ni J. N. Heywood [Heber J. Grant to J. N. Heywood], Okt. 23, 1934, First Presidency Miscellaneous Correspondence, CHL; Arrington ug Hinton, “Origin of the Welfare Plan,” 67, 76–77; Mangum ug Blumell, Mormons’ War on Poverty, 110–11.

  17. Hall, Faded Legacy, 124; Presiding Bishopric, Office Journal, Hunyo 3, 1935; Cannon, “What a Power We Will Be in This Land,” 68; J. Reuben Clark Jr. ngadto ni Richard M. Robinson ug H. M. Robinson [J. Reuben Clark Jr. to Richard M. Robinson and H. M. Robinson], Okt. 26, 1934, gisulod diha sa J. Reuben Clark Jr. ngadto ni David O. McKay [J. Reuben Clark Jr. to David O. McKay], Okt. 26, 1934, David O. McKay Papers, CHL.

  18. Arrington ug Hinton, “Origin of the Welfare Plan,” 74–76; Mangum ug Blumell, Mormons’ War on Poverty, 114. Hilisgotan: Mga Programa sa Welfare [Welfare Programs]

  19. Lee, “Remarks of Elder Harold B. Lee,” 3; J. Reuben Clark ngadto ni Heber J. Grant ug David O. McKay [J. Reuben Clark to Heber J. Grant and David O. McKay], Abr. 16, 1935, David O. McKay Papers, CHL; J. Reuben Clark, sa One Hundred Fifth Semi-annual Conference, 96–100; Cannon, “What a Power We Will Be in This Land,” 66–68; Mangum ug Blumell, Mormons’ War on Poverty, 119–29; Doktrina ug mga Pakigsaad 104:15–18; J. Reuben Clark Jr., sa One Hundred Fourth Semi-annual Conference, 102–3.

  20. Heber J. Grant ngadto ni Gng. Claude Orton [Heber J. Grant to Mrs. Claude Orton], Mar. 3, 1932; Heber J. Grant ngadto ni Gng. C. M. Whitaker [HeberJ. Grant to Mrs.C.M. Whitaker], Hunyo 9, 1932; Heber J. Grant ngadto ni Pauline Huddlestone [Heber J. Grant to Pauline Huddlestone], Sept. 14, 1935; HeberJ. Grant ngadto ni Gng. Lee Thurgood [Heber J. Grant to Mrs. Lee Thurgood], Ene. 29, 1932; Heber J. Grant ngadto ni B. B. Brooks [Heber J. Grant to B. B. Brooks], Dis. 16, 1932; Heber J. Grant ngadto ni Geo. W. Middleton, Ago. 5, 1931, First Presidency Miscellaneous Correspondence, CHL; Heber J. Grant ngadto ni Grace Evans [Heber J. Grant to Grace Evans], Dis. 19, 1931, Heber J. Grant Collection, CHL.

  21. Harold B. Lee, Journal, Abr. 20, 1935; Heber J. Grant ug David O. McKay ngadto ni J. Reuben Clark [Heber J. Grant and David O. McKay to J. Reuben Clark], Mar. 15, 1935, J. Reuben Clark Jr. Papers, BYU. Kinutlo gi-edit aron masabtan; “kaniadto” sa orihinal giilisan og “karon.”

  22. Harold B. Lee, sa One Hundred Forty-Second Semi-annual Conference, 124; Harold B. Lee, Journal, Abr. 20, 1935. Mga kinutlo gi-edit aron masabtan; “Unsaon nga mahimo ko kini” sa orihinal giilisan og “Sa unsang paagi ako makahimo niini,” ug duha ka paggamit sa “Iyang” giilisan og “Imong.”

  23. Harold B. Lee, sa One Hundred Forty-Second Semi-annual Conference, 124.

  24. Harold B. Lee, Journal, Abr. 20, 1935.

  25. Harold B. Lee, Journal, Abr. 20, 1935; David O. McKay ngadto ni J. Reuben Clark [David O. McKay to J. Reuben Clark], Mayo 6, 1935, First Presidency General Administration Files, CHL. Kinutlo gi-edit aron masabtan; orihinal nga tinubdan adunay “dili siya molihok kon dili siya makasiguro sa pagbuot sa Ginoo.”

  26. “Grant to Organize New Hawaii Stake,” Salt Lake Telegram, Mayo 31, 1935, 13; Grant, Journal, Hunyo 20, 1935.

  27. Historical Department, Journal History of the Church, Hunyo 30, 1935, 10. Hilisgotan: Hawaii

  28. J. Reuben Clark, “The Outpost in Mid-Pacific,” Improvement Era, Sept. 1935, 38:530; Mga Santos, volume 2, kapitulo 9; Hawaiian Mission, Annual Report, 1934, Presiding Bishopric Financial, Statistical, and Historical Reports, CHL; Castle Murphy ngadto sa Unang Kapangulohan [Castle Murphy to First Presidency], Peb. 28, 1934; Abr. 3, 1934; Nob. 30, 1934, First Presidency Mission Files, CHL; Historical Department, Journal History of the Church, Hunyo 30, 1935, 5–6. Hilisgotan: Mga Ward ug mga Stake [Wards and Stakes]

  29. Clark, Diary, Hunyo 28–30, 1935; “Woolley Heads New LDS Stake Formed Locally,” Honolulu Advertiser, Hulyo 1, 1935, 1; “Woolley, Ralph Edwin,” sa Jenson, Latter-day Saint Biographical Encyclopedia, 4:173–74.

  30. Britsch, Moramona, 279–81, 299; “First Offshore Stake Organized at Honolulu,” Deseret News, Hulyo 1, 1935, [9].

  31. Grant, Journal, Hunyo 29–30, 1935; “Organization of LDS Stake Nearly Ready,” Honolulu Star-Bulletin, Hulyo 4, 1935, 2.

  32. Grant, Journal, Hunyo 25, 1935; Heber J. Grant ngadto ni Frances Bennett [Heber J. Grant to Frances Bennett], Hulyo 3, 1935, Heber J. Grant Collection, CHL.

  33. Britsch, Moramona, 257–59.

  34. Grant, Journal, Hulyo 3, 1935; John A. Widtsoe, “The Japanese Mission in Action,” Improvement Era, Peb. 1939, 42:88.

  35. J. Reuben Clark, “The Outpost in Mid-Pacific,” Improvement Era, Sept. 1935, 38:533; Grant, Journal, Hulyo 3, 1935; Clark, Diary, Hulyo 3, 1935; Takagi, Trek East, 16–22; Parshall, “Tsune Ishida Nachie,” 122–30; John A. Widtsoe, “The Japanese Mission in Action,” Improvement Era, Peb. 1939, 42:88, 125.

  36. Heber J. Grant, sa Seventy-Fourth Semi-Annual Conference, 7, 11; Walker, “Strangers in a Strange Land,” 231–32, 240–41, 247–48, 253; Britsch, “Closing of the Early Japan Mission,” 263–81. Hilisgotan: Mexico; Pagtubo sa Misyonaryong Buhat [Growth of Missionary Work]

  37. Heber J. Grant ngadto ni Matthias F. Cowley [Heber J. Grant to Matthias F. Cowley], Mayo 12, 1903, Letterpress Copybook, volume 36, 239, Heber J. Grant Collection, CHL; Walker, “Strangers in a Strange Land,” 250. Kinutlo gi-edit aron masabtan; “Siya” sa orihinal giilisan og “ang Ginoo,” ug “dinhi” giilisan og “didto.”

  38. J. Reuben Clark, “The Outpost in Mid-Pacific,” Improvement Era, Sept. 1935, 38:533; Grant, Journal, Hunyo 30, 1935; Ikegami, “We Had Good Examples among the Members,” 228–29; Ikegami, “Brief History of the Japanese Members of the Church,” 3; Mga entry kang Kichitaro Ikegami ug Tokuichi Tsuda, Oahu District Baptisms and Confirmations, 1935, mga nu. 42 ug 43, sa Hawaiian Islands, bahin 22, Record of Members Collection, CHL.

  39. Britsch, Moramona, 282.

  40. J. Reuben Clark, “The Outpost in Mid-Pacific,” Improvement Era, Sept. 1935, 38:533; Ikegami, “Brief History of the Japanese Members of the Church,” 3–4.

  41. Müller, Hitler’s Wehrmacht, 7–12; Naujoks ug Eldredge, Shades of Gray, 44–45; Wijfjes, “Spellbinding and Crooning,” 166–70.

  42. Nelson, Moroni and the Swastika, 123–34; Naujoks ug Eldredge, Shades of Gray, 35; German-Austrian Mission, General Minutes, Ene. 1934, 315–16; Abr. 1934, 327–28; Carter, “Rise of the Nazi Dictatorship,” 59–63.

  43. Carter, “Rise of the Nazi Dictatorship,” 59–63; Nelson, Moroni and the Swastika, 167–84.

  44. Naujoks ug Eldredge, Shades of Gray, 35; Tobler, “Jews, the Mormons, and the Holocaust,” 80.

  45. Meyer ug Galli, Under a Leafless Tree, 10–12.

  46. Meyer ug Galli, Under a Leafless Tree, 57–59; Naujoks ug Eldredge, Shades of Gray, 35–37. Kinutlo gi-edit aron masabtan; “ang” sa orihinal giilisan og “usa ka.”

  47. Meyer ug Galli, Under a Leafless Tree, 44.

  48. Harold B. Lee, Journal, Peb. 1936; “Summary of Relief Survey of the Church of Jesus Christ of Latter-day Saints,” Abr. 1, 1936, First Presidency General Administration Files, CHL; Olson, Saving Capitalism, 14–15; Derr, “History of Social Services,” 49–50.

  49. Harold B. Lee, Journal, Peb. 1936; Cannon, “What a Power We Will Be in This Land,” 69.

  50. Harold B. Lee, Journal, Mar.15, 1936; David O. McKay, Diary, Mar. 18, 1936 [University of Utah].

  51. Mangum ug Blumell, Mormons’ War on Poverty, 134; Henry A. Smith, “Church-Wide Security Program Organized,” Improvement Era, Hunyo 1936, 39:334, 337; “Detailed Instructions on Questions Arising out of the Development of the Church Security Program,” [1936], 1–5, Presiding Bishopric Welfare Files, CHL.

  52. Henry A. Smith, “Church-Wide Security Program Organized,” Improvement Era, Hunyo 1936, 39:333; “Detailed Instructions on Questions Arising out of the Development of the Church Security Program,” [1936], 3–4, Presiding Bishopric Welfare Files, CHL; Arrington ug Hinton, “Origin of the Welfare Plan,” 78.

  53. Harold B. Lee, Journal, Mar. 15, 1936. Hilisgotan: Mga Programa sa Welfare [Welfare Programs]