Te eʻa i te maitai-roa-raa
E rave tatou ei hohoʻa no to tatou oraraa e maha o teie mau peu maitai [viretu]: te hoê aau mehara, te hiaai i te ite, te faaitoitoraa i te haavî iaʼna iho, e te hinaaro i te rave i te ohipa.
E mea maitai te ohipa i ravehia e te Peresideniraa Feia Apî Tamahine, e ere anei? Te paturu nei au e te faatiʻa nei i te mau mea atoa o taʻu i faaroo i teie mahana na roto mai i teie mau vahine faahiahia. E mau tavini mau ratou no to tatou Metua i te Ao ra e ua hohora mai i Taʼna parau moʻa.
“Te oaoa,” ua papaʻi te Peropheta Iosepha Semita e, “o te fâ e te hohoʻa ïa o to tatou oraraa; e e vai noa te reira mai te mea, e tamau noa tatou i te titau i te eʻa o te arataʻi i reira; e taua eʻa ra o te peu maitai, te parau-tiʻa, te faaroo, te moʻa, e te haapaʻoraa i te mau faaueraa atoa a te Atua.”1
Tera râ, nahea e iteahiaʼi i te hoê taata te eʻa, eahaʼtu â, nahea e nehenehe ai i te hoê taata ia faaea noa i niʻa i te eʻa o te arataʻi i te maitai roa?
I roto i te papaʻiraa a Lewis Carroll oia hoi Alice’s Adventures in Wonderland [Alice i te Fenua Oaoa], e i roto i teie aamu, tei niʻa o Alice i te hoê maaraa puromu e te ite nei oia i e piti eʻa te tarava nei i mua iaʼna. E ua farerei oia ia Cheshire te Piifare, e ui atura, “Eaha te eʻa o taʻu e rave?”
Pahono maira te piifare: “Tei te vahi ïa o ta oe e hinaaro i te haere. Mai te mea aita oe i ite e haere râ oe ihea, aita ïa e fifi no te eʻa ta oe e rave!”2
Taaê atu ia Alice, ua ite papu râ outou e haere outou ihea. E mea faufaa roa te vahi o ta outou e haere ra, no te mea te eʻa o ta outou e pee i roto i teie oraraa nei, e arataʻi ïa te reira ia outou i te eʻa o ta outou e pee i te oraraa amuri atu.
Te vai nei te reni o te hoê pehe, tei tui te roo i te mau matahiti i mairi, “Ahiri te manaʻonaʻoraa e nehenehe ia faaoti i te hoê ohipa, a tamau noa ïa i te manaʻonaʻo noa e mahuta ê atu râ te ara maite.” Te tahi atu faataaraa parau no te ino ua itehia i roto i te hoê himene, “Eiaha e haapeapea; a oaoa noa!”
Ta tatou tumu parau no teie pô, “A Tiʻa na Outou i te Mau Vahi Moʻa ra,” e parau au aʻe teie. E mea au atoa naʻu te mau parau i muri mai: “A tiʻa na outou i te mau vahi moʻa ra, e eiaha ia faanuu-ê-hiaʼtu.”3
Ua titau uana te Peresideni George Albert Smith, te vaʻuraa o te peresideni o te Ekalesia: “A tanu na tatou i to tatou mau avae i niʻa i te eʻa o te arataʻi i te oaoa e i te basileia tiretiera, eiaha no te hoê noa maa taime tera râ, no te mau mahana tataʻitahi, no te mau hora tataʻitahi, no te mea ia tapiri tatou i pihai iho i te Fatu i roto i te anaʻiraa, mai te mea e faaea tatou i roto i te mana o to tatou Metua i te Ao ra, eita te enemi e faahema ia tatou. Tera râ, mai te mea e haere tatou i niʻa i te fenua o te diabolo … e mure to tatou oaoa e e rahi roaʼtu taua oaoa-raa-ore ra a tere noaʼtu ai te mau matahiti, mai te mea ra e tatarahapa tatou i ta tatou mau hara e ia hoʻi i te Fatu.”4
A paraparau ai au i te feia apî tamaroa o te Autahuʻaraa Aarona, ua faahiti pinepine au i te aʻo a te hoê metua tane i taʼna tamaiti: “Mai te mea tei te hoê vahi aita e tiʻa ia oe ia tiʻa i reira—a haere oioi atu i rapae!” Oia atoa ïa, e tano atoa teie parau mau no outou e te feia apî tamahine teie tae mai i roto i teie Pû Amuiraa e na outou o tei putuputu atu i roto i te mau fare pureraa atoa o te ao nei.
Ua manaʻo vau e, mai te mea e aʻo tatou no te nahoʻa rahi, eita te reira e manuïa maitai; tera râ, mai te mea e aʻo tatou i te hoê pùpù iti, e mea papu e mea manuïa aʻe. No reira, te aʻo uana nei au, ia rave tatou ei hohoʻa no to tatou oraraa e maha o teie mau peu maitai [viretu]:
-
Te hoê aau mehara,
-
Te hiaai i te ite,
-
Te faaitoitoraa i te haavîraa, e
-
Te hinaaro i te rave i te ohipa.
A tahi, te hoê aau mehara. I roto i te buka a Luka, pene 17, e taiʻo tatou i te aamu no na lepera tino 10. Te haere ra te Faaora i Ierusalema, e na Samaria e na Galilea atu Oia i te haere e tomo atura i roto i te hoê oire iti, e ua farerei maira Iaʼna na lepera tino 10 ra, tei haavîhia no to ratou huru, ia ora ê i te tahi atu mau taata. Tiʻa noa maira “i te atea” e pii noa maira, e “Iesu, e te Orometua, e aroha mai ia matou.”
E na roto i te aroha e te here rahi o te Faaora, parau atura, “A haere, a faaite i te mau tahuʻa ia outou,” a haere ê atu ai ratou ra, ite ihora e ua ora ratou. Te faaite ra te mau papaʻiraa moʻa ia tatou e, “E ia hiʻo ihora te hoê o ratou iaʼna iho, e ua ora, ua hoʻi maira ma te piihua i te haamaitairaa i te Atua, ua tipapa ihora i raro i te avae iho o te [Fatu], haamaitai maira Iaʼna: no Samaria hoi taua taata ra.”
Pahono atura te Faaora, “E ere anei tino ahuru atoa i tamâhi nei? Aore roa te hoê i hoʻi mai e haamaitai i te Atua maori râ, o teie nei taata. Ua parau atura oia iaʼna, A tiʻa, a haere i to tere, ua ora oe i to faaroo.”5
Na roto i te arairaa mana, ua faaorahia teie mau lepera i te hoê pohe riʻariʻa e te onoono ma te horoʻaʼtu i te hoê ora apî maoro. Te aau mehara o ta te hoê i faaite, e au ïa i te haamaitairaa a te Fatu, te aau aroha ore o na too iva râ, e au ïa i te oaoa ore o te Fatu.
Mai te lepera i mutaa ihora, o te mau maʻi pê ïa o teie mahana. E faataupupu; e haaparuru; e haamou ratou. E itehia ratou i te mau vahi atoa. Aita e otiʻa to to ratou parareraa. Ua itehia ratou no te tauʻa iaʼna iho, te nounou, te mauruuru, te riʻariʻa, e te haamouraa—e te vai atu ra.
I roto i te hoê amuiraa retioni, ua faaite te Peresideni Gordon B. Hinckley: “Te ora nei tatou i roto i te hoê ao tei î i te faufau. Tei te mau vahi atoa. Tei niʻa i te mau puromu. Tei roto i te afata teata. Tei roto i te mau buka e i te mau veʻa … E au mai te pape puʻe, haʻiriiri e te repo, ma te tapoʻi i te ao nei. E titauhia tatou ia tiʻa i niʻa aʻe i te reira… . Te ere nei te ao nei i taʼna mau peu maitai o te pae morare. E hopoi mai te reira i te ahoaho. E vai râ te eʻa no te oaoa i roto i te oraraa utuafare e i te haapaʻoraa i te mau peu maitai o te pae morare, e ua itehia toʼna faufaa i roto i te mau tenetera o te mau tau.”6
Na roto i te peeraa i te aʻo a te Peresideni Hinckely, e nehenehe tatou e taui i te reira ia riro ei tau faahiahia no te ora i niʻa i te fenua nei. Aita e otiʻa to ta tatou mau fanaʻo. E mea rahi o te mau mea tiʻa—mai te mau orometua no te haapii, te mau hoa no te tauturu, te mau faaipoiporaa no te faatiʻa, e te mau metua no te faatusia.
A oaoao no to outou metua vahine, no to outou metua tane, no to outou utuafare, e no to outou mau hoa. A faaite i te aau mehara no te mau orometua haapii o te Feia Apî Tamahine. Ua here ratou ia outou; te pure nei ratou no outou; te tavini nei ratou ia outou. E mea faufaa outou i to ratou mata e i te mata o to outou Metua i te Ao ra. Te faaroo nei Oia i ta outou mau pure. Te faatae mai nei Oia ia outou Toʼna hau e Toʼna here. A tapiri atu i pihai iho Iaʼna e i Taʼna Tamaiti, e ore ïa outou e haere outou anaʻe.
A piti, te hiaai i te ite.
Ua parau te Aposetolo Paulo ia Timoteo, “Eiaha roa ei taata e vahavaha mai i to apîraa na; ei haapaʻoraa râ oe na tei faaroo ra.”7
Te Peresideni Stephen L Richards, e tauturu i roto i te Peresideniraa Matamua i te mau matahiti e rave rahi i mairi nâ, e taata feruri hohonu ïa. Teie taʼna parau, “A faaroo eita ïa te feaa e tupu i roto i te manaʻo i taua â taime, no te mea na te tahi e vaʻuvaʻu i te tahi.” Taʻu aʻo o te imiraa ïa i te faaroo e a vaʻuvaʻu i te feaa.
Ua aʻo te Fatu, “A imi na outou no roto i te mau buka maitai aʻe i te mau parau no te paari; a imi hoi i te ite, oia ïa na roto hoi i te haapii e na roto atoa i te faaroo.”8
E itehia ia tatou te faaroo i roto i te mau papaʻiraa moʻa, te mau haapiiraa a te mau peropheta, te haapiiraa mai ô mai i te mau metua, e te faaurûraa o te tae mai ia tatou a tuturi ai tatou i raro e i te imiraa i te tauturu a te Atua.
E mea tiʻa râ ia vai parau tiʻa noa tatou i to tatou mau manaʻo, mai te mau fetiʻa ra hoi te mau manaʻo: eita e nehenehe ia tatou ia tapeʻa i te reira i to outou na rima, tera râ, e pee noa ia ratou ia tapae outou i to outou tipaeraa.9
Ua amui rahi mai to outou mau orometua haapii ia outou i teie aruʻi. Te tiʻaturi nei au e, ua au te mau orometua tataʻitahi i te faaauraa i papaʻihia no ratou: “E faatupu oia i te hoê au maitai i roto i taʼna piha haapiiraa i reira te mahanahana e te fariiraa e patu ai i toʼna popou; i reira e itehiaʼi te haereraa i mua e te haapiiraa, te faarahiraa i te feruriraa, e i te haapapuraa o te varua o te feia apî.”10
A toru, e aparau tatou no te faaitoitoraa i te haavîraa.
Ua horoʻa mai to tatou Metua i te Ao ra ia tatou tataʻitahi te mana no te feruriraa e te tumu e te opuaraa. Na roto i taua mana ra, e hinaaro-mau-hia te faaitoitoraa i te haavîraa iaʼna iho.
Tei a tatou iho te hopoiʻa no te maitiraa. E ui paha outou e, “E mea faufaa anei te mau opuaraa?” Te parau nei au ia outou, na te mau opuaraa e faaoti i te tipaeraa. Eita outou e nehenehe ia rave i te mau opuaraa mure ore maori râ, e mau hopearaa mure ore to ratou.
E horoʻaʼtu vau i te hoê tatararaa ohie e nehenehe ai outou ia faito i te mau maitiraa e rapu nei ia outou. E mea ohie roa ia haamanaʻo: “Eita outou e tiʻa mai te mea e rave outou i te hape; eita outou e ino mai te mea e rave outou i te maitai.” E faahaamanaʻo-tamau-noa to outou ferurira ia outou mai te hoê hoa hou oia a taʻiri ai ia outou mai te hoê haava.
Na roto i te hoê heheuraa, ua horoʻa te Fatu i te Peropheta Iosepha Semita teie aʻo: “O tei ore i haamaitai ra e ere ïa i ta te Atua, e e mea pouri te reira.”11
Ua huri vetahi mau taata maamaa i to ratou tua i te paari o te Atua e ua pee i te umeraa o te peu nevaneva, te faatianianiraa a te mau faahanahanaraa haavarevare, e te oaoa o te hoê noa taime. E titauhia te itoito no te feruri i te mea maitai, no te maiti i te maitai, e no te raveraa i te mea maitai, no te mea e hororaa ohie aʻe teie ia pee.
E nehenehe te tutavaraa no te haavî iaʼna iho i te vaiiho mai i te tahi mau tapaʻo ereere e te mau oruoru noaʼtu râ, e riro mai outou e taata maitai atu. E tutavaraa etaeta te haavîraa iaʼna iho o te mea maitai roaʼtu ïa; te hinaaro nei e rave rahi o tatou i te mea ohie te faatina-ore-raa e te ohipa-ore-raa. E faahoruhoru anei te haamarirauraa poto noa ia tatou, te tufaa faufaa râ o ta outou aroraa no haavî iaʼna iho o te opua papuraa e te itoito no te tamata faahou.
E toʻu mau tuahine apî e, aita vau e ite ra i te tahi atu faataaraa no outou i te faahitiraa a te Peresideniraa Matamua i te 6 no Eperera, 1942: “Aue te hanahana e te piri atu hoi i te mau melahi te feia apî o tei mâ; aita e faataaraa no te oaoa o te feia apî i o nei e te oaoa mure ore no amuri atu.”12
Te ora mure ore i roto i te basileia o to tatou Metua o ta outou ïa opuaraa, e e titauhia te haavîraa iaʼna iho no te faaotiraa i te reira.
Inaha, a vaiiho ia tatou tataʻitahi ia faatupu i te hinaaro i te rave i te ohipa. Ua parau te Peresideni J. Reuben Clark, e rave rahi mau matahiti i mairi, e tauturu i roto i te Peresideniraa Matamua: “Te tiʻaturi nei au e, ua haere mai tatou i ô nei no te rave i te ohipa, e te tiʻaturi nei au e, aita e eʻa no te mahemo-ê-raa i te reira. Te manaʻo nei au aita tatou e nehenehe ia iriti vitiviti i taua manaʻo ra i to tatou varua e i roto i to tatou nei tino. E mea tiʻa ia rave tatou i te ohipa, mai te mea e manuïa e aore râ, mai te mea e haere tatou i mua. Aita atu ai e eʻa.”13
“A rave itoito te ohipa”14 ua hau atu ïa i te hoê reni o te hoê himene au roahia; e piiraa ia rave i te ohipa.
Penei aʻe na te hoê hohoʻa e tauturu mai. Ua riro te faataimeraa ei hohoʻa no te hoê eiâ taime—ia haere mai ihoa no te haapeapea i te ohipa. Te parau nei au i te hinaaro no te tamau maite a faaineine ai outou no te hoê tataʻuraa i te fare haapiiraa e, oiaʼtoa te tataʻuraa o te oraraa.
Ua matau vau i te hoê tamarii haere haapiiraa no te fare haapiiraa tuatoru tei nevaneva i roto i te mau oaoa o te oraraa tamarii haapii inaha, aita i tauʻa faahou i te faaineine no te hoê tataʻuraa. I te pô na mua atu, haamanaʻo ihora oia e ua maoro roa te pô e aita â oia i ineine. Ua tamata oia ia imi i te hoê raveʻa no te faatiʻa, “Eaha atura te mea faufaa—toʻu anei ea, tei titau iaʻu ia taoto, e aore râ, ia tutava noa i te tamauraa?” Ua taa paha ia outou te hopea. Ua rê te hiaai taoto, aita i manuïa te haapiiraa e te tataʻuraa atoa. E mea tiʻa ia rave i te ohipa.
Teie ïa te parau faataa i manaʻohia:
-
Te hoê aau mehara,
-
Te hiaai i te ite,
-
Te faaitoitoraa i te haavîraa, e
-
Te hinaaro i te rave i te ohipa.
E ò mai i roto i te mau taime o te oraraa hepohepo e te hinaaro i te hoê arataʻiraa no ô mai i te hoê puna hanahana—oia ïa te hoê taparuraa faahiti-ore no te tauturu Ma toʻu aau e toʻu varua atoa, te faaite papu nei au ia outou e ua here to tatou Metua i te Ao ra ia outou, te haapeʻapeʻa nei no outou, e e ore e faaruʻe ia outou.
Te hinaaro nei au i te faahohoʻa i teie na roto i te hoê iteraa e te faufaa noʻu-iho nei. I roto i na matahiti e rave rahi, ua afaʻi toʻu toroʻa iaʻu i te hoê tufaa no te fenua Heremani i muri i te hoê pa i parauhia te Patu Auri. I raro aʻe i te faatereraa a te orurehau, te feia e noho ra i te reira tufaa o te fenua Heremani, ua ere roa ïa i to ratou tiʻamâraa. Ua faaitihia mai te mau ohipa faaoaoaraa a te feia apî; e mea tamoemoe te mau ohipa atoa e ravehia.
I muri mai i te mau hopoiʻa i faauehia iaʻu ia rave i reira, ua haere atu vau i te hoê amuiraa popou maitai tei faatupuhia i taua tufaa fenua ra o Heremani. I muri mai i te himene e te mau aʻoraa, ua hinaaro vau ia farerei oioi noa i rapae mai i te fare, te feia apî here. E mea iti roa ratou i haaputuputu mai tera râ, ua apo maite mai ratou i te mau parau atoa o taʻu i faahiti. Ua hiaai mau ratou i te parau e te faaitoitoraa a te hoê Aposetolo a te Fatu.
Hou râ vau a haere ai i taua amuiraa ra, e hou atoa vau a faaruʻe atu ai te fenua Marite, ua faaurûhia vau ia hoo e toru afata chewing gum [sucam]. Ua hoo vau e toru huru faanoʻanoʻa: Doublemint, Spearmint, e Juicy Fruit. I te hoperaa o te haaputuputuraa, ua opere atu vau e piti sucam hoê tamarii—te hoê mea aita â ratou i tamata aʻe nei. Ua farii ratou i teie taoʻa horoʻa ma te oaoa.
Ua hope e toru matahiti. Hoi atura vau i Dresden—i te vahi i faatupuhiaʼi ta matou amuiraa. I teie nei, te vaira te mau fare pureraa; e tiʻamâraa to te mau taata. E hiero ta ratou. E aita faahou te fenua Heremani i vahi-haere-hia e te mau otiʻa politita area râ, ua tiʻa mai oia ei nunaa hoê. Ua paari te feia apî e ua tamariihia.
I muri mai i te hoê amuiraa rahi, ua haere mai te hoê metua vahine e taʼna tamahine e farerei iaʻu i rapae mai. Te tamahine, hoê â to outou mau matahiti tei parau mai iaʻu na roto i te reo Peretane, “Peresideni Monson, te haamanaʻo ra anei oe e rave rahi matahiti i teie nei ua haaputuputu oe i te feia apî i muri mai i te hoê amuiraa mataeinaa, i to oe opereraa e piti sucam na niʻa i te mau feia apî tamaroa e tamahine?”
Ua pahono atu vau, “Oia mau, e, te haamanaʻo nei au.”
Parau faahou mai nei oia, “O toʻu ïa mama te hoê o taua mau tamarii ra. Ua faatiʻa oia iaʻu, ua amu tarani noa oia hoê o taua na sucam ra. Ua parau oia e mea monamona roa e e mea faufaa roa te reira iaʼna.” No reira, i raro aʻe i te mata hoataata o toʼna metua vahine, ua hò mai oia i te hoê afata iti. I toʻu iritiraa, hitimahuta ihora vau i toʻu iteraa i te tahi sucam, tei roto noa â i toʼna puohu a 20 matahiti i te vai noaraa. Parau maira oia iaʻu, “I teie nei, ua hinaaro toʻu mama e vau iho nei i te pûpû i te reira na oe.”
Tahe ihora toʻu roimata; e te mau aroharaa.
Parau maira te metua vahine iaʻu: “Hou to oe haereraa mai i ta matou amuiraa e rave rahi matahiti i mairi, ua pure au i toʻu Metua i te Ao ra ia ite au e, te tauʻa ra anei Oia iaʻu. Ua faaherehere au i taua taoʻa aroha ra ia haamanaʻo noa vau e ia haapii i taʻu tamahine e, e pahono mai iho â te Metua i te Ao ra i ta tatou mau pure.”
Teie taua taoʻa aroha ra o taʻu e faaite atu nei ia outou i teie aruʻi—o te hoê ïa tapaʻo no te faaroo e no te haapapuraa i te tauturu hanahana o ta to tatou Metua e o Taʼna Tamaiti, Iesu Mesia, e horoʻa na tatou.
I teie oroʻa Pata, ia haamanaʻo tatou Iaʼna o tei pohe no ta tatou mau hara, o tei faaite ia tatou nahea ia ora, nahea ia pure, e o tei faaite na roto i Taʼna iho mau ohipa e nahea tatou ia rave i te reira. Fanauhia i roto i te hoê fare vairaa animala, ua taoto i roto i te hoê phatene, teie Tamaiti a te Atua—oia o Iesu Mesia te Fatu—tei ani mai ia tatou tataʻitahi ia pee Iaʼna. “Auê te oaoa rahi: ‘Ua ite au te ora nei toʻu Fatu!’ ”15 Na roto i te iʻoa o Iesu Mesia, amene.