2010
Kilisimasi ʻi he Maama Foʻoú
Tīsema 2010


Kilisimasi ʻi he Maama Foʻoú

ʻI he ongo ʻAmeliká, naʻe fakahaofi e kakai tuí ʻe he fakaʻilonga ʻo e ʻaloʻi ʻo e Fakamoʻuí—ko ha pō naʻe ʻikai fakapoʻuli.

Te ke fakatokangaʻi nai kapau ʻe ʻi ai ha pō ʻe hā fakafokifā hake pē ha fetuʻu foʻou ʻi he langí? Mahalo pē ʻikai. Ka kuo pau ke ke fakatokangaʻi ʻe koe ha pō ʻoku ʻikai pē fakapoʻuli ia—ha pō ʻoku maama pē ia hangē ko e hoʻatā mālié neongo kuo tō e laʻaá. ʻE faingataʻa ke taʻefakatokangaʻi ia, tautautefito kapau naʻá ke ʻi he kakaí he taimi naʻe tuʻu ai ʻa Samuela ko e tangata Leimaná ʻi he funga ʻā ʻo e koló ʻo fakahā ʻa e ngaahi fakaʻilonga mo e ngaahi meʻa fakaofo lalahi te ne fakaʻilongaʻi ʻa e ʻaloʻi ʻo e ʻAlo ʻo e ʻOtuá. Kapau naʻá ke fanongo ʻi he lea ʻa Samuelá, naʻá ke mei fakasio foki e ngaahi fakaʻilongá.

Ko e Misiona ʻa Samuela ki Seilahemalá

Ko Samuelá ko ha tangata Leimana ia naʻe fekau ʻe ha ʻāngelo ke ʻalu ki Seilahemala ʻo kalanga ki he kau Nīfaí ke nau fakatomala. ʻI he taimi ko ʻení he hisitōlia ʻo e Maama Foʻoú ʻo hangē ko hono hiki ʻi he Tohi ʻa Molomoná, naʻe anga māʻoniʻoni ange ʻa e kakai Leimaná—ko ia naʻe fie maʻu ai ha palōfita Leimana. ʻOku mahino mai naʻe ʻafioʻi ʻe he ʻEikí ʻe taimi lōloa pea toki tafoki ʻa e kakai Nīfaí mei heʻenau ngaahi ʻulungāanga koví ʻo tali Ia ko e Huhuʻi ʻo e māmaní, ko ia naʻá Ne fekau atu ai ʻa Samuela ʻi he taʻu ʻe nima kimuʻa ai ke teuteuʻi e kakaí ki Heʻene Hāʻele maí.

Naʻe fakahinohino ʻe he ʻāngeló kia Samuela ke ne akoʻi ki he kakai ʻo Seilahemalá ʻa e ngaahi fakaʻilonga ʻo e ʻaloʻi ʻo Sīsū Kalaisí, makehe ia mei hono malangaʻi ʻo e fakatomalá. Ko ia naʻe fakahā ʻe Samuela, ʻi he taʻu ʻe nima ʻe ʻi ai “ha fakaʻilonga ʻo e taimi ʻo ʻene hāʻele maí; he vakai, ʻe ʻi ai ʻa e ngaahi fuʻu maama lalahi ʻi he langí, ʻo aʻu ki he ʻikai ke ʻi ai ha fakapoʻuli ʻi he pō ki muʻa ʻi heʻene hāʻele maí, ʻo aʻu ki heʻene hā ki he tangatá ʻo hangē ko ha ʻaho” (Hilamani 14:3). Naʻá ne pehē ʻe hoko ʻa e fakaʻilonga ko ʻení ʻi he “pō ia ki muʻa pea toki ʻaloʻi ai [ʻa e ʻEikí]” (Hilamani 14:4). Makehe mei hono kikiteʻi ʻe Samuela ʻe ʻi ai e pō he ʻikai ke ʻi ai ha fakapoʻulí, naʻá ne talaange ke nau vakai ki ha “fetuʻu foʻou … , ʻa ia ko ha fetuʻu kuo teʻeki ai ke mou mamata ki ai” (Hilamani 14:5).

ʻOku Manukia ʻa e Kakai Tuí

Hili ha taʻu nai ʻe nima mei he ngaahi kikite ʻa Samuelá, naʻe lumaʻi e kakai faivelengá ʻe honau ngaahi filí, ʻa ia ne nau pehē, “Kuo ʻosi ʻa e taimí, pea kuo ʻikai ke fakahoko ʻa e ngaahi lea ʻa Samuelá; ko ia, kuo hoko hoʻomou fiefia mo hoʻomou tui ki aí ʻo taʻeʻaonga” (3 Nīfai 1:6). Naʻe aʻu ki he fonofono ʻa e kakai taʻetuí ke fakapoongi e kakai tuí ʻo kapau ʻe ʻikai ke hā mai ʻa e ngaahi fakaʻilongá ʻi ha ʻaho pau (vakai, 3 Nīfai 1:9).

ʻI he ofi ke ʻosi ʻa e taʻu ʻe nimá, “naʻe kamata ʻa e kakai ʻa ia naʻe tuí ke fuʻu loto mamahi ʻaupito, telia naʻa ʻi ai ha faʻahinga founga ʻe ʻikai fakahoko ʻa e ngaahi meʻa ʻa ia kuo lea ʻakí” (3 Nīfai 1:7). Ka naʻe kei hokohoko atu ʻenau “sio fakamamaʻu ki he ʻaho ko iá mo e pō ko iá pea mo e ʻaho ʻa ia ʻe hangē pē ko e ʻaho pē ʻe tahá ʻo hangē kuo ʻikai ke ʻi ai ha poó, koeʻuhí ke nau ʻilo kuo ʻikai ke taʻeʻaonga ʻa ʻenau tuí” (3 Nīfai 1:8).

Naʻe Fakahoko ʻa e Kikité

Naʻe fakaʻau ke ofi ʻa e ʻaho naʻe tuku ke tāmateʻi ai ʻa e kakai tuí. Naʻe mamahi lahi e loto ʻo e palōfitá ʻi he hohaʻa ʻa hono kakaí ʻo ne tangi fakamātoato ai ki he Tamai Hēvaní “koeʻuhí ko hono kakaí, ʻio, ʻa kinautolu ʻa ia naʻe ʻamanaki ke fakaʻauha koeʻuhí ko ʻenau tuí. [Pea] naʻá ne fuʻu tangi fakamātoato ki he ʻEikí ʻi he ʻaho kotoa ko iá” (3 Nīfai 1:11–12). Naʻe ongo ʻene ngaahi kolé, pea naʻe folofola ʻa e ʻEikí kiate ia, “Hanga hake ho matá pea fiefia; he vakai, kuo hokosia ʻa e taimí, pea ʻi he pō ko ʻení ʻe fakahā ai ʻa e fakaʻilongá, pea ʻi he ʻapongipongí te u haʻu ki māmani ke fakahā ki he māmaní te u fakahoko ʻa e meʻa kotoa pē kuó u fekau ke lea ʻaki ʻi he ngutu ʻo ʻeku kau palōfita māʻoniʻoní” (3 Nīfai 1:13 ). ʻI he pō ko iá, “ʻi he tō hifo ʻa e laʻaá naʻe ʻikai ha poʻuli” (3 Nīfai 1:15), ʻo hangē pē ko ia naʻe tomuʻa fakahā ʻe Samuelá. Naʻe hoko ʻa e meʻa kotoa pē naʻe kikiteʻi ʻe Samuela, ʻo aʻu ki he hā ʻa ha fetuʻu foʻou.

ʻOku ʻIkai Ha ʻUhinga ke Fai Ai ha Taʻetui

ʻOku ʻikai hiki ʻi he Tohi Tapú ia ha pō naʻe ʻikai fakapoʻuli ʻi he taimi naʻe ʻaloʻi ai ʻa Kalaisí, pea kiʻi fakamatala siʻisiʻi pē ki he fetuʻu foʻoú, ʻa ia ne mamata ki ai ʻa e Kau Tangata Potó pea nau muimui ai ki he valevale ko Kalaisí (vakai, Mātiu 2:2, 9–10). Ko ha kiʻi kakai tokosiʻi pē ʻi he feituʻu Siuteá naʻa nau mamata ki he ngaahi fakaʻilonga ʻo e ʻaloʻi ʻo Kalaisí, hangē ko e kau tauhisipí (vakai, Luke 2:8–18). Ka ʻi he ongo ʻAmeliká, “ko e kakai fulipē ʻi he funga ʻo e fonuá hono kotoa mei he hihifó ki he hahaké, ʻi he fonua fakatouʻosi ʻi he tokelaú pea mo e fonua ʻi he tongá” naʻa nau mamata ki he ngaahi fakaʻilongá pea nau ʻiloʻi “kuo pau ke vave ʻa e hā mai ʻa e ʻAlo ʻo e ʻOtuá” (3 Nīfai 1:17).

Ko e hā hono ʻuhinga naʻe tokolahi ange ai e kakai naʻa nau mamata ki he ngaahi fakaʻilonga ʻo e ʻaloʻi ʻo e Fakamoʻuí ʻi he Maama Foʻoú? ʻOku fakamatalaʻi mai ia ʻi he ngaahi lea ʻa Samuelá: “Pea naʻe pehē mai ʻe he ʻāngeló kiate au ʻe ʻi ai ʻa e tokolahi te nau mamata ki he ngaahi meʻa ʻoku lalahi ange ʻi he ngaahi meʻá ni, ko hono taumuʻá ke nau tui ʻe hoko ʻa e ngaahi fakaʻilonga ko ʻení mo e ngaahi meʻa fakaofó ni ʻi hono kotoa ʻo e funga ʻo e fonua ko ʻení, ko hono taumuʻá ke ʻoua naʻa ʻi ai ha ʻuhinga ke ʻi ai ha taʻetui ʻi he fānau ʻa e tangatá ” (Hilamani 14:28; ko e toki tānaki atu hono fakamamafaʻí).

Faifai Pea Fakahaofi Kinautolu

ʻI he toe hopo hake ʻa e laʻaá ʻi he langí hili e pō naʻe ʻikai fakapoʻulí, naʻe “ʻiloʻi [ʻe he kakaí] ko e ʻaho ia ʻe ʻaloʻi ai ʻa e ʻEikí, koeʻuhi ko e fakaʻilonga ʻa ia kuo fakahaá” (3 Nīfai 1:19). Fakakaukau angé ki he fiefia naʻe hokó! Naʻe hao e kakai tuí. Kuo fakamoʻui kinautolu mei he mate ʻi he nima ʻo honau ngaahi fili ko e kau taʻetuí. Naʻe fakahaofi fakalaumālie foki kinautolu, he kuo ʻaloʻi mai ki māmani ʻa e ʻAlo ʻo e ʻOtuá ke fakahaofi ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá mei heʻenau ngaahi angahalá ʻo fakafou ʻi Heʻene Fakaleleí.

ʻOku ʻikai ke tau faʻa fakakaukau kitautolu ki he Kilisimasí ko hano fakafiefiaʻi hotau fakahaofí, ʻo hangē pē ko e Lakaatú ki he kakai Siú, ʻa ia naʻa nau fakafiefiaʻi hono fakatauʻatāinaʻi ʻo e fānau ʻa ʻIsilelí mei he nofo pōpula ʻi ʻIsipité. Ka ko e moʻoni ko e ʻaho naʻe ʻaloʻi ai ʻa e Mīsaiá, ko e ʻaho ia hono fakahaofi ʻo e kakai tuí ʻi he Maama Foʻoú.

ʻI hoʻo fakafiefiaʻi e Kilisimasí he taʻu ní, manatu ki he ngaahi meʻa naʻe hoko ʻi he ongo ʻAmeliká pea mo ia naʻe hoko ʻi he tafaʻaki ʻe taha ʻo māmaní ʻi he feituʻu naʻe ʻaloʻi ai ʻa e Fakamoʻuí. Neongo ne fakahoko ʻe Hono ʻaloʻí ʻa e fakahaofi fakalaumālie maʻá e faʻahinga kotoa ʻo e tangatá, ka naʻá ne fakahaofi moʻoni ʻe ia mei he maté ha falukunga kakai tui ʻi he Maama Foʻoú. Pea ʻoku kei hokohoko mai ai pē hono fakahaofi ʻe Hono ʻaloʻí ʻa kinautolu kotoa pē ʻoku nau tali Ia ko honau ʻEiki mo e Fakamoʻuí.

Ki laló: tā fakatātā ʻe Walter Rane; ʻolungá: ʻOku Kikite ʻa Samuela ko e Tangata Leimaná,tā ʻe Arnold Friberg

Toʻohemá: ʻOku Fakahā ki he Kau Tauhisipí ʻa Hono ʻAloʻi ʻo Kalaisí, tā ʻe Arthur A. Dixon, ʻi he angalelei ʻa e Musiume Hisitōlia ʻo e Siasí; ʻolungá: Vakai ki he Lami ʻa e ʻOtuá, tā ʻe Walter Rane, ʻi he angalelei ʻa e Musiume Hisitōlia ʻo e Siasí.

Paaki