Lomani Tinana
Me na susuga cake vakacava e dua na tama, e dua na goneyalewa mamarau ka tuvanaki vinaka ena dua na vuravura rerevaki oqo? Na kena isau era sa vakavulica mai na parofita ni Turaga.
E sega na vosa me vakamacalataka rawa na gauna vakalou e keveta kina o tama ena imatai ni gauna na luvena goneyalewa se qai sucu ga mai. Ena yabaki oqo e tolu na luvei keirau tagane sa yaco me ratou tamadra vou na goneyalewa lalai. Niu raici luvequ tagane o Jon, bulicaki wakakau, kaukauwa, ka dau qito raka ni keveta cake na luvena yalewa ulumatua, a raici koya ena yalo e rokova, ka raici au mai ka vaka me taroga mai ena nona rai, “Meu na susuga cake vakacava e dua na goneyalewa lailai?”
Ena mataka nikua au gadreva meu na vosa vei ira na luveda tagane kei ira kece na tama. Me na susuga cake vakacava e dua na tama, e dua na goneyalewa mamarau ka tuvanaki vinaka ena dua na vuravura rerevaki oqo? Na kena isau era sa vakavulica mai na parofita ni Turaga. E rawarawa na kena isau, ka dina—“Na ka bibi duadua e rawa ni cakava e dua na tama vua na [luvena yalewa] oya me lomana na tinana.”1 Baleta ni o lomana na tinana, o na vakavulica vua na luvemu yalewa me baleta na ivalavala malua, na yalodina, na veidokai, na yalololoma, kei na veikauwaitaki dina. Ena vuli o koya mai na nomu ivakaraitaki na veika me na namaka mai vei ira na cauravou kei na veika me na vakasaqara vua me na watina. Sa rawa mo vakaraitaka vei luvemu yalewa ena ivakarau ni nomu lomana ka doka na watimu me kakua ni lailai sobu na ka e vakanamata kina. Na nomu ivakaraitaki ena vakavulici luvemu yalewa me doka na bula vakamarama. Ko sa vakaraitaka tiko vua ni o koya e luvena yalewa na Tamada Vakalomalagi, ka sa dau lomani koya.
Mo drau vakamau vakaselesitieli kei tinana ena levu ni nomu lomani koya. Mo drau saga sara vagumatua ena kena ivakatagedegede duadua sara e cake mo drau vakamau e valetabu me baleta na bula oqo kei na tawamudu. Ni sa vakacavara o Nifai na valetabu ena lekutu a qai kaya kina, “Keimami sa tiko marau.”2 Na “tiko marau” ena kune ena valetabu. O ya na maroroi ni veiyalayalati. Kakua ni vakatara na veivakayarayarataki e lako mai ki na nomu bula se nomu itikotiko me rawai iko mo vakacacana kina na nomu veiyalayalati se dina kivei watimu se matavuvale.
Ena isoqosoqo ni Goneyalewa keimami sa vukei luvemu yalewa tiko me kila vakavinaka na kena ituvaki dina ni sa luvena yalewa na Kalou kei na kena bibi me bula dodonu tikoga ka kilikili me ciqoma na veivakalougatataki ni valetabu kei na vakamau ena valetabu. Keimami sa vakavulici luvemu yalewa tiko ena bibi ni vakayacora kei na maroroya tiko na veiyalayalati tabu. Keimami sa vakavulici koya tiko me vakadeitaki koya ena gauna oqo me bulataka me rawa ni kilikili tikoga me curuma na valetabu ka me kakua ni vakatara e dua na ka me vakaberaberataka, vagolei koya tani, se tagutuvi koya mai na lalawa o ya. Na nomu ivakaraitaki, vaka tama, ena ivakaraitaki levu cake mai na neimami vosa momona. O ira na goneyalewa era dau leqataki ira na tamadra. E vuqa era vakaraitaka ni nodra gagadre cecere o ya mera laki duavata tawamudu vakamatavuvale. Era vinakata mo tiko e kea ena gauna era gole kina ki valetabu se laki vakamau e valetabu. Mo volekati luvemu yalewa ka vukei koya me vakavakarau ka bula kilikili kaya na valetabu. Ni sa yabaki 12 mai, drau gole vata ki valetabu vakawasoma me laki papitaiso ena vukudra na nomudou qase e liu kei ira tale eso. Ena nanuma ka vakamareqeta tawamudu tu.
Na itovo raraba vakatamata nikua ena saga me vakarusa vakamalua ka tabaka sobu na nomu itavi tawamudu ni peteriaki ka tama ka vakalailaitaka sobu na nomu ilesilesi bibi duadua. Sa soli tu vei iko na “lewa vakalou” ni ko tama mo “veiliutaki ena yalololoma na tama ena [nomu] dui matavuvale, ena loloma kei na ivalavala dodonu ka sa [nomu] itavi talega na kena vakarautaki na veika me ra bula ka ra taqomaki kina na [nomu] matavuvale.”3
Kemuni na tama, o kemuni na dauniveitaqomaki ena nomuni itikotiko, vei ira na watimuni, kei ira na luvemuni. Nikua, “e sega ni ka rawarawa na kena taqomaki e dua na matavuvale mai na veivakayavalati ni veika butobuto ki na [nodra] vakasama kei na yalodra. … Na veivakauqeti vakaoqo e rawa ni curu ka taladrodoro sara ki na itikotiko. E [qaseqase sara] o Setani. E sega ni gadrevi vua me basuka mai na katuba.”4
Kemuni na tama, ko ni dauveitaqomaki ni bula dodonu. “E tamata ivalavala dodonu na lewe ni matabete. Na ivalavala dodonu e vakaraitaka tiko ni [sa tiko vei iko] na vakasama savasava kei na ivalavala sa kilikili. … Na ivalavala dodonu. … sa dua na itovo vakalou. Erau “veitacini sara ga kei na ivalavala savasava.”5 Na yavunilewa ni Goneyalewa era ivalavala va-Karisito ka oka kina na yavunilewa ni ivalavala dodonu. Keimami sa sureti kemuni kina meda mai to vata ena kena liutaki na vuravura me lesu ki na bula dodonu. Ni gadrevi me vakayacori oqo, sa dodonu mo “ivalavala dodonu ka savasava tikoga”6 ena nomu tagutuva mai na nomu bula na veika sa butobuto ka tawa yaga vua e dua na lewe ni matabete savasava ni Kalou. “Mo qarauna me savasava tikoga na nomu vakanananu; ia ena taucoko sara kina na nomu vakabauta ena mata ni Kalou; ia … ena sala vata voli ga kei iko na Yalo Tabu.”7 Mo qarauna kina na veika ni veivakamarautaki o na raica se wilika ena sala ni vakauitukutuku. Na nomu bula dodonu vakai iko ena ivakaraitaki bula tiko vei luvemu yalewa, vakakina vei luvemu tagane, ni ko sa qaqa dina ka bula savasava kaukauwa. Ni ko sa dauveitaqomaki ni bula dodonu ena nomu bula vakai iko, ena nomu itikotiko kei na nodra bula na luvemu, ko sa vakaraitaka tiko vei watimu kei na luvemu yalewa se cava na loloma dina. Ena vakaukauwataki iko na nomu bula savasava.
O iko na nona dauveisusu na luvemu yalewa, ka uasivia cake sara na kena vakasama walega vakalawa. Umanaki iko ena bula nei luvemu yalewa. Me kila o koya na nomu ivakatagedegede, na veika o namaka, na nomu inuinui kei na tatadra me baleta na nona rawa-ka ka bula marau. Vakatarogi koya, mo kilai ira talega na nona itokani ka, vakakina o nona itau tagane, ni sa yaco mai na kena gauna. Vukei koya me kila vakavinaka na bibi ni vuli. Vukei koya me kila na ivakavuvuli ni bula savasava ni sa dau veitaqomaki. Vukei koya me digitaka na veika vakaitukutuku kei na ivakatagi ena sureta na Yalotabu ka sala vata kei na kena ituvaki dina vakalou. Mo vakaitavi vagumatua ena nona bula. Kevaka e yaco ena gauna ni nona goneyalewa me lesu bera mai ena dua na veigadivi, laki kauti koya mai. Ena bese mada o koya ka na kaya ni ko sa vakacacana na nona bula veimaliwai, ia e lomana ena kila ni ko lomani koya ka kauwaitaki koya dina ni ko sa nona dauveitaqomaki.
Ko ni sega ni tamata wale. Ena vuku ga ni nomuni qaqa ena bula taumada, ko ni sa mai kilikili kaya mo ni iliuliu ka taukena na kaukauwa ni matabete. E kea ena nomuni “vakabauta kei na [nomuni] gugumatua,” ko ni sa mai vakayacora vakakina eke.8 Sa vakatabui kemuni na nomuni matabete.
Ena loma ni vica na macawa mai oqo e ratou na vakatokayaca ka vosa vakalougatataki luvedratou yalewa kina o iratou na luvei keirau tagane. Au nuitaka ni oqo sa isevu tiko ni vuqa na veivakalougatataki ni matabete e ratou na cioqma mai vei tamadratou, baleta ni vuravura e ratou na bula cake kina, e ratou na gadreva kina na veivakalougatataki oqori. Ena vakamareqeta o luvemu yalewa na matabete ka na vakadeitaka e yalona ni oqo na ka ena gadreva ena nona itikotiko kei na matavuvale ni mataka. Mo dau nanuma tiko ni “kaukauwa ni ilesilesi vakabete sa kaukauwa ga vakalomalagi” ka na rawa ga “me vakayacori … e na kena ivakarau dodonu.”9
Kemuni na tama, ko ni sa qaqa nei luvemuni yalewa. E a noqu qaqa o tamaqu. Au dau wawa tu ena neitou ikabakaba ni vale me lesu mai ena veibogi. E dau keveti au cake ka cowiritaki au ka laiva meu butuka na nona ivava levu, ka daudanisitaki au yani ki loma ni vale. Au a taleitaka na bolebole ni noqu saga meu muria na nona ikalawa yadudua. Kau se vakayacora tikoga.
O kila ni tiko ena nomuni ivakadinadina e dua na kaukauwa veivakauqeti vei luvemuni yalewa! Au kila ni a tiko na ivakadinadina nei tamaqu. Au kila ni lomani koya na Turaga. Kei na vuku ga ni nona lomana na Turaga o tamaqu, au sa cakava talega. Au kila ni a kauwaitaki ira na yada ena gauna ni nona gade me laki boroya kina na vale ni dua na yada e tiko tikivi keitou. Au nanuma ni oya sa qai dua na gade cecere duadua ni neitou matavuvale baleta ni a vakavulici au kina ena boroboro! Ko na vakalougatataka na bula nei luvemu yalewa ena veiyabaki ka tu mai kevaka ko na vakasaqara na gauna mo drau veivosaki kina ka cavuta vua na nomu ivakadinadina.
Ena iVola i Momani, a saumaki mai o Apisi ena nona wasea vua o tamana na nona raivotu totoka. O koya gona sa rawa kina vua ena vuqa na yabaki, me maroroya tu na nona ivakadinadina e yalona ka bula dodonu tiko ga ena loma ni dua na itikotiko raraba ivalavala vakatani. Sa qai yaco na gauna me sa sega tale ni rawa me galuvaka tiko, ka cici yani ki na veivale yadudua me wasea kina na nona ivakadinadina kei na cakamana a raica ena itikotiko ni tui. Na kaukauwa ni nona saumaki mai o Apisi a yaga vakalevu sara ki na kena veisautaki e dua taucoko na itikotiko raraba. Era a yaco o ira era a rogoca na nona ivakadinadina mera tamata sa “saumaki mai vua na Turaga, [ka] ra sa tudei ka sega ni vuki tani tale,” ka sa yaco na luvedra tagane me ra sa mataivalu cauravou qaqa!10
Me vaka e tukuna na serenilotu, “Me da Sa Yadra Mai!”11 Oqo na nomuni veikacivi, oi kemuni ka taura tu na matabete ni Kalou. Sa na rawa me cavuti vei kemuni me vaka a cavuti vei Kavetani Moronai:
“Raica sa tamata kaukauwa sara ka tamata qaqa ko koya; … sa tamata yalomatua sara talega; … sa dei sara na nona vakabauti Karisito. …
“… Kevaka era sa tautauvata kei Moronai ko ira kece na tamata era sa mate yani, kei ira sa bula tiko edaidai kei ira era na qai bula e muri, sa na sega ni dua na kaukauwa kei eli; … sa na sega talega ni rawā na yalodra na luve ni tamata, ko koya na tevoro.”12
Kemuni na veitacini, tama, kei na cauravou, “Ni yalodina tiko ki na itutu vakatui sa tiko vei kemuni.”13
Mo sa qai susuga cake vakacava e dua na goneyalewa lailai? Lomani tinana. Liutaka na nomu matavuvale ki valetabu, mo dauveitaqomaki ni bula dodonu, ka vakarabailevutaka na nomu matabete. Kemuni na tama, sa nomuni ilesilesi na luvedra yalewa vakatui na Tamada Vakalomalagi. Era sa bula dodonu ka tamata digitaki. Sa noqu masu ni ko ni na wanonovi ira, vaqaqacotaki ira, ivakaraitaki bula ni itovo bula dodonu, ka vakavulici ira mera muria yadudua na we-ni-yava ni iVakabula—ni sa bula tiko o Koya! Ena yaca i Jisu Karisito, emeni.