Satans opstand
De auteur woont in Utah (VS).
Wat is de ware aard van Satans voorstel in de voorsterfelijke raadsvergadering?
Illustraties sirup/iStock/Thinkstock
Toen ik een jonge man was, begon ik bij sommige leden van de kerk een merkwaardige neiging te bemerken. Telkens als er zich een situatie voordeed, waarin regels golden en ongehoorzaamheid gevolgen had (zoals kerkelijke of ouderlijke discipline, het handhaven van zendingsregels of gedragsnormen in scholen van de kerk), zeiden ze vaak: ‘Maar is dat niet hoe Satan het zou aanpakken? Dwingen ze mensen zo niet om rechtschapen te zijn?’
Die reactie verbaasde me aanvankelijk. Hoe kon iemand denken dat de gebruiken die de Heer en zijn kerk goedkeurden onderdeel van ‘Satans plan’ waren? Ik ben sindsdien gaan inzien dat zulke misvattingen over Satans opstand en de oorlog in de hemel veel voorkomen, net zoals overhaaste beschuldigingen van wat in deze tijd op dat plan lijkt. Helaas kunnen die leerstellige misvattingen schadelijke gevolgen hebben.
Die misvattingen kunnen er bijvoorbeeld toe leiden dat ouders denken dat ze hun kinderen niet mogen aansporen om naar de kerk te gaan. Ze kunnen ertoe leiden dat leden van de kerk de legalisatie van ernstige morele zonden steunen. En die misvattingen kunnen er ironisch genoeg zelfs toe leiden dat sommige leden denken dat het sluiten en naleven van verbonden en de belofte om gehoorzaam te zijn op de een of andere manier in strijd met Gods plan is, terwijl die gehoorzaamheid aan de verbonden juist centraal in Gods ware heilsplan staat.
In de Schriften
Sommige ideeën over Satans voorstel in het voorsterfelijk bestaan lijken meer uit traditie dan uit werkelijke openbaring over dat onderwerp te komen. Het is daarom belangrijk om de Schriften ter hand te nemen en te lezen wat de Heer eigenlijk over deze belangrijke kwestie geopenbaard heeft. De belangrijkste Schriftuurlijke bron van Satans voorstel vinden we in de eerste verzen van het vierde hoofdstuk van Mozes:
‘En Ik, de Here God, sprak tot Mozes, zeggende: Die Satan, wie gij bevolen hebt in de naam van mijn Eniggeborene, is dezelfde die was vanaf het begin; en hij kwam voor mijn aangezicht, zeggende: Zie, hier ben ik, zend mij, ik zal uw zoon zijn en ik zal het gehele mensdom verlossen, zodat niet één ziel verloren zal gaan, en voorzeker zal ik het doen; daarom, geef mij uw eer.
‘Maar zie, mijn geliefde Zoon, die mijn Geliefde en Uitverkorene is geweest vanaf het begin, zeide tot Mij: Vader, uw wil geschiede en de heerlijkheid zij de uwe voor eeuwig!
‘Welnu, omdat Satan tegen Mij opstond en trachtte de keuzevrijheid van de mens te vernietigen, die Ik, de Here God, hem had gegeven, en ook omdat Ik hem mijn eigen macht moest geven, liet Ik hem door de macht van mijn Eniggeborene neerwerpen;
‘en hij werd Satan, ja, namelijk de duivel, de vader van alle leugen, om de mensen te misleiden en te verblinden en om hen gevankelijk weg te voeren naar zijn wil, ja, allen die weigerden naar mijn stem te luisteren’ (Mozes 4:1–4).
De vader van alle leugen
Deze verzen maken duidelijk dat onze hemelse Vader niet — zoals sommigen beweren — om vrijwilligers vroeg om verschillende heilsplannen te presenteren. Het was het plan van onze hemelse Vader en Hij stelde het aan zijn geestkinderen voor die in de raadsvergadering in de hemel bijeen waren. Jezus Christus, die vanaf het begin uitverkoren was om de Heiland in dat plan te zijn, stelde nederig voor om het plan van onze hemelse Vader te steunen en zei: ‘Vader, uw wil [i.e. uw plan] geschiede.’ Tegen die achtergrond deed Satan het ongewenste en arrogante voorstel om het plan van onze hemelse Vader te veranderen zodat iedereen gered zou worden (zie Mozes 4:1). Voor we het hebben over de manier waarop hij dat beweerde te willen bereiken, is het belangrijk om op te merken dat Satan in deze verzen de ‘vader van alle leugen’ genoemd wordt (Mozes 4:4). Op een andere plek wordt hij ‘een leugenaar […] vanaf het begin’ genoemd (LV 93:25). Het zou belachelijk naïef van ons zijn om te denken dat Satan de waarheid sprak toen hij dat overdreven voorstel van allesomvattend heil deed.
Als we Satans persoonlijkheid en geschiedenis kennen, komt het meer met de waarheid overeen om hem te zien als de allereerste oplichter die ons een product wilde verkopen waarvan hij wist dat hij het niet kon leveren. Hij beweerde dat hij iedereen kon redden als we hem zouden volgen in plaats van het plan dat onze hemelse Vader voor ons heil bedacht had en dat door Jezus Christus gesteund werd.
Wat Satan voorstelde was een leugen. Het had nooit gewerkt. Het was geen haalbaar alternatief voor het volmaakte plan van onze hemelse Vader, maar een valstrik om mensen ertoe te brengen om Satan te volgen. Het was uiteindelijk een plan van verdoemenis, geen plan van zaligheid.
Keuzevrijheid vernietigen
In deze verzen staat echter niet hoe Satan deze leugen wilde uitvoeren. Er staat alleen in de Schriften dat het ‘de keuzevrijheid van de mens [zou] vernietigen’ (Mozes 4:3). President J. Reuben Clark (1871–1961), eerste raadgever in het Eerste Presidium, heeft twee mogelijkheden gegeven voor wat Satan met zijn voorstel wilde bewerkstelligen en ons eraan herinnerd dat geen van beiden had kunnen werken. Hij heeft gezegd: ‘Uit de Schriften maak ik op dat Satans plan ofwel het dwingen van […] de mens, ofwel het redden van de mens in zijn zonde inhield. Ik vraag me af of menselijke intelligentie gedwongen kan worden. De mens kan alleszins niet in zijn zonde gered worden.’ (in Conference Report, oktober 1949, p. 193; geciteerd in Doctrines of the Gospel Student Manual [2010], p. 15.)
Hoewel geen van beide mogelijkheden had gewerkt, zien we vandaag de dag elementen van beide in Satans inspanningen en tactiek. Dwang en geweld worden nu bijvoorbeeld door tirannen gebruikt die op heerschappij over naties uit zijn en door politieke activisten die godsdienstvrijheid willen beperken en de gemeenschap willen dwingen om zondig gedrag te aanvaarden. De Heer heeft het ‘in enige mate van onrechtvaardigheid zeggenschap of heerschappij of dwang op de ziel der mensenkinderen [uitoefenen]’ (LV 121:37) in het bijzonder veroordeeld.
Maar de Heer heeft ook uitgelegd dat macht en invloed gebruikt kunnen worden om rechtschapenheid door liefdevolle overreding, rechtschapen berisping en gepaste gevolgen aan te moedigen (zie LV 121:41–43). Die belangrijke verduidelijking toont aan dat het uitvoeren van correcte kerkelijke en ouderlijke discipline, het handhaven van regels en normen in zendingsgebieden en scholen van de kerk, en het bepalen van rechtvaardige wetten in de samenleving alle door de Heer goedgekeurd zijn en geen deel van ‘Satans plan’ uitmaken. Keuzevrijheid eerbiedigen is niet hetzelfde als anarchie in de armen sluiten.
De tweede mogelijkheid voor Satans voorstel om iedereen te redden, wordt in de Bible Dictionary beschreven: ‘Lucifer en zijn volgelingen wilden dat iedereen die het sterfelijke leven onderging automatisch gered zou worden, ongeacht voorkeur, keuzevrijheid of vrijwillige toewijding’ (‘War in Heaven’). Met andere woorden, Satan stelde voor ons allemaal te redden, ongeacht wat we deden. Dat zou de keuzevrijheid nutteloos maken en dus vernietigen. Als er geen gevolgen aan onze keuzes verbonden waren en iedereen dezelfde beloning kreeg, zouden onze keuzes geen belang hebben en onze keuzevrijheid vernietigd worden.
Die interpretatie van Satans voorstel om ons te redden, zien we ook in veel van zijn huidige inspanningen en strategieën. Satan belooft mensen voortdurend dat ze in zonde kunnen leven en toch gered worden of dat ze geluk in goddeloosheid kunnen vinden. Die verleidelijke boodschap van makkelijk heil en een zondige levensstijl is nu heel populair, zoals Satans voorstel dat in de hemel was, toen ‘velen hem [navolgden]’ en er oorlog uitbrak (Abraham 3:28).
Dankzij deze voorbeelden zien we dat Satans benadering sinds het voorsterfelijke leven weinig veranderd is. Satan blijft liegen door mensen te beloven dat ze als ze hem volgen, gered zullen worden, gelukkig zullen zijn en andere dingen die ze graag willen horen. Hij blijft ook dwang gebruiken door zijn goddeloze visie en gebruiken aan anderen op te dringen. En dus ‘gaat de strijd verder in de sterfelijkheid […] dezelfde kwesties leveren strijd en hetzelfde heil staat op het spel’ (Bible Dictionary, ‘War in Heaven’).
Een plan dat tot opstand leidt
Misschien de eenvoudigste manier om Satans plan te omschrijven, is ons niet te baseren op speculatieve theorieën over wat zijn voorstel inhield, maar op waar het plan hem en zijn volgelingen feitelijk toe aanzette, namelijk in opstand komen. In de Schriften staat meermaals dat Satan openlijk in opstand tegen God kwam. De Heer heeft bijvoorbeeld gezegd: ‘Satan [stond] tegen Mij [op]’ (Mozes 4:3); ‘een engel Gods die gezag bezat in de tegenwoordigheid van God, [stond op] tegen de eniggeboren Zoon’ (LV 76:25); en ‘hij was tegen Mij opgestaan, zeggende: Geef mij uw eer, hetgeen mijn macht is’ (LV 29:36).
Uit deze verzen is het duidelijk dat Satans voorstel geen onschuldige suggestie was om Gods plan aan te passen. Het was een opstand, een oproer, een poging tot muiterij om God te onttronen en de hemel over te nemen. Satans volgelingen verklaarden God de oorlog en maakten zichzelf vijanden van God. Hun keuzevrijheid werd vernietigd omdat ze weigerden ‘vrijheid en eeuwig leven te kiezen door de grote Middelaar’ en in de plaats daarvan ‘gevangenschap en dood [kozen], naar de gevangenschap en macht van de duivel; want hij streeft ernaar dat alle mensen ongelukkig zullen zijn, net als hijzelf’ (2 Nephi 2:27). Als gevolg daarvan ‘keerde hij een derde deel van de heerscharen des hemels van [God] af wegens hun keuzevrijheid’ (LV 29:36).
Met andere woorden, Satans plan kan het beste als een rebels plan van ongehoorzaamheid aan God worden gezien. God daarentegen vatte zijn plan met deze woorden samen: ‘En wij zullen hen hiermee beproeven om te zien of zij alles zullen doen wat de Heer, hun God, hun ook zal gebieden’ (Abraham 3:25). Bovendien ‘geloven [wij] dat door de verzoening van Christus de gehele mensheid kan worden gered door gehoorzaamheid aan de wetten en verordeningen van het evangelie’ (Geloofsartikelen 1:3). Gods plan is dus een plan dat gehoorzaamheid en rechtschapenheid omvat, terwijl Satans plan ongehoorzaamheid en opstand insluit.
Het plan herkennen
Als we het verschil tussen Gods plan en Satans doelen begrijpen, kunnen we beter bepalen wie in werkelijkheid Satan wel of niet volgen. Daarmee voorkomen we dat we de mensen die rechtschapenheid aanmoedigen en gehoorzaamheid bepleiten ervan beschuldigen dat ze Satans plan volgen, terwijl ze in wezen Gods plan volgen. Het zal ook de werkelijke volgelingen van Satan in deze tijd aan het licht brengen.
Mensen die in opstand tegen God en zijn profeten komen, Gods plan willen aanpassen, de normen van rechtschapenheid willen verlagen, anderen willen dwingen om onzedelijk gedrag te aanvaarden, en anderen willen misleiden zodat ze geloven dat goddeloosheid geluk is en dat we heil in zonde vinden, steunen allen verschillende elementen van de opstandige strategie van Satan.
Mogen we het ware plan van onze hemelse Vader volgen, een plan voor ons heil ‘door de verzoening van Christus’ en ‘door gehoorzaamheid aan de wetten en verordeningen van het evangelie’ (Geloofsartikelen 1:3).