2015
Ko ha Tukufakaholo ʻo e Tuí ʻi Kuatemala
Sepitema 2015


Puipuituʻa ʻo e Kakai Lalahi Kei Talavoú

Ko ha Tukufakaholo ʻo e Tuí ʻi Kuatemala

Ne faingofuaʻia ange ʻa Meesi ʻĒleni ʻi hono taukapoʻi ʻene ngaahi tuʻunga moʻuí ʻi he taimi ʻokú ne maʻu ai ʻa e poupou hono ngaahi kaungāmeʻa ʻoku nau tuʻunga moʻui tataú.

ʻĪmisi
Composite of three images. 1) A lake in Guatemala 2) A Guatemalan textile 3) A young woman in Guatemala, Merci Arens.

Laʻitā ko e ʻomi ʻe Merci Arens; faitaaʻi ʻo e nití ʻe Steve Burger/iStock/Thinkstock; faitaaʻi ʻo e Lake Atitlán ʻe Simon Dannhauer/iStock/Thinkstock

ʻI he taʻu ʻe 68 talu mei hono fuofua fokotuʻu ʻo e Siasí ʻi Kuatemalá, kuo tupulaki ʻaupito ai e tokolahi hono kau mēmipá. Ko ha fonua ʻa Kuatemala ʻoku mahu ʻi he ngaahi vaotaá mo e anga fakafonua kehekehe faka-Maeá (Mayan). Neongo hono fakaʻofoʻofá, ka ʻoku faʻa ʻiloa ʻa Kuatemala heʻene masivesivá mo e ngaahi fetāʻaki fakapolitikalé. Ka neongo ia, ʻoku ʻikai ʻuhinga ʻeni ia, ko ha fonua masiva ʻi he laumālié. ʻOku ongoʻi ʻe Meesi ʻĒleni, taʻu 25 mei Kuatemala, ʻokú ne monūʻia ke nofo ʻi ha fonua ko e konga lahi hono kakaí, ʻoku nau kātekina mo tali ʻa e kehekehe ʻo e ngaahi tui fakalotú. Naʻá ne pehē, “Ko e taha ʻo e ngaahi ʻulungaanga mahuʻinga ʻo e anga fakafonua faka-Kuatemalá, ko e fakanatula pē ʻemau hoko ko e kakai lotú. ʻOku fuʻu anga fakakaumeʻa ʻaupito mo longomoʻui ʻa e ʻātakaí mo hono anga fakafonuá.” ʻI heʻene peheé, ʻoku faingataʻa ke te maʻu ha niʻihi ʻoku nau kau ki ha ngaahi tui fakalotu tatau.

Naʻá ne pehē, “Naʻe hangē ne fuʻu foʻoú ʻa ʻeku ngaahi tuʻunga moʻuí ki he niʻihi ʻi he ngāueʻangá mo e ʻapiakó ʻoku teʻeki ke nau fanongo ʻi he tui faka-Māmongá.” Naʻe ʻikai ke fakalotosiʻi ʻeni kia Meesi, he ʻokú ne fakamamafaʻi ʻa e mahuʻinga ʻo e faivelenga ʻi he ngaahi uiuiʻí mo e ngaahi ʻekitivitī faka-Siasí. “ʻI heʻeku ʻalu ki he ngaahi ʻekitivitī ko ʻení, ʻoku ou feohi ke u maheni mo e niʻihi ʻoku mau maʻu ʻa e ngaahi taumuʻa mo e tefitoʻi moʻoni tataú.” Naʻá ne ʻilo ta ko hono fevahevaheʻaki e ngaahi aʻusia fakalaumālié mo e ngaahi kaungāmeʻá ʻokú ne tokoniʻi ia ke tupulaki ʻene fakamoʻoní. Koeʻuhí ko e ngaahi fakakaumeʻa ko ʻení, naʻe ʻilo ai ʻe Meesi ha tāpuaki taʻeʻamanekina. ʻOku ou tui ʻe faingofua ange kiate au ʻa e teití he ʻoku ou teiti mo hoku ngaahi kaungāmeʻá. Kuó u ʻosi mamata kiate kinautolu ʻi ha ngaahi tūkunga kehekehe, ʻo u lava ai ke u ʻiloʻi kinautolu ʻi ha founga angamaheni ange.

ʻI he taimi ʻe niʻihi ʻoku fakahā ʻe Meesi ʻa ʻene ongoʻi fie malí; ka neongo ia, naʻe taʻotaʻofi ia ʻe heʻene falala ʻi hono lotó ʻe lelei pē ʻa e meʻa kotoa. ʻOku ou ʻamanaki atu ke u feʻiloaki mo ha hoa, ʻe tuʻunga ʻi homa vā fetuʻutakí, hono tokoniʻi au ke u toe ofi ange ai ki he ʻOtuá pea uouongataha ʻi hono langa homa fāmili taʻengatá.

ʻI he kotoa ʻo e ngaahi tāpuaki kuo maʻu ʻe Meesí, ʻoku ʻi ai ha taha ai ʻoku makehe kiate ia; “Ne mālōlō ʻeku faʻeé ʻi hoku taʻu 15. Ne hoko mai ha ngaahi fehuʻi lahi ʻi heʻene mālōloó. Ka neongo iá, naʻe mātuʻaki hanga ʻe he ngaahi fehuʻí mo e ngaahi talí ʻo fokotuʻutuʻu kakato ʻeku moʻuí.” Naʻe lava ke maʻu ʻe Meesi ha fiemālie ʻo fakafou ʻi he lotu fakamātoató, te ne toe lava ʻo fāʻofua ki heʻene faʻeé ʻo hangē pē ko e fāʻofua ange ʻene faʻeé kiate ia ʻi heʻene kei siʻí. Naʻá ne pehē, “ʻOku hanga ʻe he moʻoni ʻo e ongoongoleleí mo e ngaahi ʻekitivitií ʻo fakamāmaʻi ʻeku moʻuí he ʻaho kotoa pē. ʻOku ou ʻilo ʻoku ou fehokotaki ki he ʻofa fakalangi ʻa e ʻOtuá, pea ko ia ʻokú ne fakakakato au ʻi he meʻa kotoa pē.”

Paaki