Ngkai Bon te Tai
Iroun Unimwaane Jack N. Gerard
Man te Itingaun
Ngkana iai te bwai inanon maium ae ko iangoia ni bitia, ngkai bon te tai.
Tabeua te ririki n nako, inanon mwanangau ibukin te bitineti, I a moanna n rootaki ni marakin bwabwaau. N aki mutiakinna, e baireia buu bwa e na irai ni mwananga. N tain moan kibara nakon kawaira, e a rikirake riki te maraki n te aro are e a bon karika au kaangaanga n ikeike. Ngke ti a ruorikaaki nako aonteaba, ti kitana te marae ao ni waekoa n nakon te onaoraki, ike, imwin au tutuo aika a mwaiti, te taokita are e tararua n te tai anne e taku bwa ti kona n reitanako mwanangara.
Ti a oki nakon te marae ni wanikiba ao ti a tokara baora nakon kabanean kawaira. Ngke e a titiku rikaaki te wanikiba, e a taetae te bwairati iaon te bwai n taetae ao ni butiai bwa N na kabwarabwaraai. E a roko te tia ibuobuoki, e taku bwa iai te tareboon ae a karekea n te tai ae karina, ao n tuangai bwa e tauraoi te amburanti n te marae ni wanikiba n nikirai n te onaoraki.
Ti a toka iaon te amburanti ao ni kawaekoakoaira nakon te ruru ibukin kabuanibwai aika a karina. Ikanne, ti a kaitibo ma uoman taokita aika a kabwarabwaraa au kaangaanga ma aron te kukune n aorakiu bwa iai rootakin te ia are e buti iai te raaraa, ke e kiribwaninin te raaraa, inanon maamaau, are e riai ni waekoa ni bwainaorakiaki. A tuangiira taokita bwa angiina aoraki a bon aki maiu n te kaangaanga aio. N ataakina bwa ngkai ti bon raroanako man mweengara ao n aki koaua ngkana ti tauraoi ni bitakin baika a riki inanon te maiu, a taku taokita bwa ngkana iai te bwai inanon maiura ae ti iangoia ni bitia, ngkai bon te tai.
I uringnga raoi bwa n te tai ae kananououa anne, e waekoa ni bita au nonoori ae bwanin. Te baere e taraa ni kakawaki n taai ake mai imwaina akea nanou iai. E biriaitua au iango ao man raraoman te maiu aei nakon noorakin te maiu ae akea tokina—iangoaia au utu, natiu, buu, n te kabane bon kanakoraoan maiura.
E kanga arora n ara utu ao n tatabemanira n onoti? Ti maiuakin maiura aika a booraoi ma berita ake ti karaoi ma ana kantaninga te Uea, ke tao ti a tia ni kariaia raraoman te aonaaba aei n akea nanora iai bwa e na katabeaiangaira man bwaai akana a rangi ni kakawaki riki?
N na kaoingkami bwa kam na iangoa te reirei ae e kakawaki ae reiakinaki man te taneiai aei n aki mutiakin bwain te aonaaba ao ni kanakoraoa maium. Ke n aron ana taeka te taokita, ngkana iai te bwai inanon maium ae ko iangoia ni bitia, ngkai bon te tai.
Kanakoraoan Maiura
Ti maiu n te aonaaba ae e kakau rongorongo, e karibwabwaaki ni bwaai ni katabetabe are e a kamwaita riki te kaangaanga ibukin kanakoraoan arora ribuakon kamangaongaon te maiu aei ao ti riai ni kabanei nanora iaon bwaai aika a rangi ni bongana n aki toki. Maiura n te bong ae koraki a taneiai ma rongorongo ake a katauaki bwa a na katabetabei ara iango, ake a kaotaki nakoira ni waekoan bibitakin rabakau aika a boou.
Ma tii ngkana ti karekea ara tai n iango, ti na bae n aki ataa mwin waekoan mwaingingin ao bibitakin bwaai inanon maiura ao rinerine ake ti karaoi. Ti kunea bwa a uruanaki maiura n taian rongorongo ni bwarantiko ake a kabutaki mairouia aomata, tamnei, ao rongorongo ake a katabetabei ara iango. E ngae ngke e kaunga ma ni kakamataku, angiin bwaai aikai a bon aki kona ni karekea rikirakera ae akea tokina, ao irarikina a katea te kawai n tii noori ara taneiai n te maiu n rabwata.
Katabetabe n te aonaaba a kona ni kabotauaki ma te koraki ake inanon miin Riaai. Ngkai ti rikirake ni kawain te berita ni kamatoatoai baira iaon te kai te biti, ao n ongo ao n nooria naake “a tabe ni kamamaeia ma ni kotokotoia” man te kateitei ae moan te korakora ma ni buubura (1 Nibwaai 8:27). Akea iangoana bwa ti na karaoia, ma n tabetai ti tei ao ti bitii ara taratara n taraa te bwai are e riki n te kateitei ae korakora ma ni buubura. Angiina mai ibuakora a kariiriaki ni bwain te aonaaba ao a tionako man kawain te berita ao ni mwaing ni kaania riki bwa a na nooria raoi. Tabeman a bon bwaka n ae bwanin bwa “a maamaa irouia ake a kamamaiia” (1 Nibwaai 8:28).
E kauringiira te Tia Kamaiu bwa kam na “kawakiningkami … ba a kawa n taonaki ami iango … n raraomaeakini bwain te maiu aei” (Ruka 21:34). Kaotioti ni boong aikai a kauringiira bwa a mwaiti aika a weteaki, ma a karako aika a rineaki. A aki rineaki “bukina bwa a rangi ni bane nanoia … i aon bwain te aonaba aei, ao a ukoukora aia karinerine aomata” (Reirei ao Berita aika Tabu 121:35; taraa naba te kibu 34). Kanakoraoan maiura e anganiira ara tai n aki mutiakin bwain te aonaaba, n iangoia ao n tuoia bwa ti mena iaa ni kawain ara berita, ao, ngkana e riai, ti karaoi bitaki n ataia bwa ti kakaonimaki n ara berita ma nanora ae bane ni karekean te maiu ae akea tokina.
N te tai ae e a tibwa nako, n aia bootaki n taromauri kairake n te aonaaba ae bwanin, Beretitenti Russell M. Nelson e kaoiia kairake bwa a na aki mutiakin bwain te aonaaba, n aki irekereke ma bwaai ni karekerongorongo man karaoan te aki mamatam ae itibong bongina. Ao n te tairiki ae nako, e karaoa te kakao ae ti te arona nakoia aine bwa mwakoron aia tetere ni maungatabu aine. Ngkanne ao E tuangia bwa a na ataia ngkana iai te bitaki n aron aia namakin, tera aia iango, ke e na kanga aron iangoana. Ngkanne e kaoiia bwa a na “karaoa te tutuo ae bwanin ni kanakoraoan maiuia ma te Uea … n ataia raoi bwa waemi a kamatoaki n unikaki ni kawain te berita.” E kaungaiia bwa ngkana iai te bwai inanon maiuia ae a iangoia ni bitia, “te bong aei te tai ae kororaoi ni bitaki.”1
Ni kanakoraoan bwaai inanon maiura ake a riai ni bitaki, ti na bae n titirakiniira te titiraki ae kamwakuraki: ti na kanga n tokanikai iaon katabetabe n te aonaaba aei ao ni kateimatoa ara nonoori n te maiu ae aki toki are imwaira?
N te marooro n te maungatabu n 2007 ae atuunaki “Raoiroi, Raoiroi riki, Rangin Tamaroa,” Beretitenti Dallin H. Oaks e reireiniira arora ni moanibwai moa ara rinerine ibuakon bwaai ake ti tangiroroi n te aonaaba ae e kakauntaba. E reirei, “Ti riai ni karaoia n aki kabwarai nanora ni bwaai aika a raoiroi n te aro bwa ti aonga n rineia tabeman ake a raoiroi riki ke a rangi n tamaroa ibukina ngkai a karikirakea te onimaki iroun te Uea Iesu Kristo ao ni kakorakora ara utu.”2
N na taekin bwaai aika a rangi n tamaroa n te maiu aei a boboto iaon Iesu Kristo ao ataakin koaua aika akea tokina bwa antai Ngaia ao antai ngaira inanon ara reitaki Nakoina.
Ukoukora te Koaua
Ngkai ti ukeuke ni kan kinaa te Tia Kamaiu, ti riai n aki tarariaoi aan koaua bwa antai ngaira ao tera bukin menara ikai. E kauringiira Amureki bwa “te maiu aei bon aia tai. … ni kaitibo ma te Atua,” te tai “are ti a tia n anganaki bwa ti na katauraoi iai nakon te tai are akea tokina,” (Aramwa 34:32–33). Ngkai ti kauringaki n te taetae ae e kinaaki, “ti aki aomata ngaira ae ti na karekea te taneiai n tamnei. Ngaira aomata n tamnei ae ti na karekea ana taneiai te aomata.”3
Ataakin rikira mai ieta e kakawaki ibukin rikirakera ae akea tokina ao e kariaira bwa ti na aki rootaki ni katabetaben te maiu aei. E reirei te Tia Kamaiu:
“Ngkana kam botumwaka n taua au taeka, ao bon au reirei ni koaua ngkami iai;
“Ao ane kam na ata te koaua ao e na kainaomataingkami te koaua” (Ioane 8:31–32).
E taekinna Beretitenti Joseph F. Smith, “Te kabanea ni korakora n tokanikai are a kona ni karekea aomata n te aonaaba aei bwa a na kinai koaua mai ieta, n ae bwanin, n ae e koraraoi, bwa a na akea ana katooto ke anuan te aomata ae e maeka n te aonaaba ae e na kararoaia man te rabakau are a tia ni karekea.”4
N te aonaaba n te bong aei, e a roko ni korakorana te kakaun taeka ni kaineti ma te koaua, n itera nako n uneakinan te koaua kanga e irekereke ma oin ana iango ao ana raitaeka te aomata. Te ataeinimwaane ae Iotebwa Timiti e kunea bwa “moan te korakora te mangaongao ao te bobuaka,” inanon maiuna “are te kangaanga … bwa e na motikia raoi bwa antai ae e eti ao antai ae e kairua.” (Iotebwa Timiti—Rongorongo 1:8). Bon “ri buakon te buaka aio n taian taeka ao te aki rau ibukin kakaokoron iango” are e ukoukora te kairiiri mai ieta man ukoukoran te koaua (Iotebwa Timiti—Rongorongo 1:10).
N te maungatabu n Eberi, e reirei Beretitenti Nelson, “Ngkana ti na karekea te kantaninga ni ukoukora te bwai ae kakawaki ma iango aika a mwaiti ao aia ataibwai aomata ake a buakan koaua, ti riai n reirei aron karekean te kaotioti.”5 Ti riai n reireiaki bwa ti na onimakina Tamnein te Koaua, are “a aki konaki n anganaki akana a na b’ai te aba ba a aki noria ao a aki ataia” (Ioane 14:17).
Ngkai e waekoa ni mwainging te aonaaba ni bwaai aika aki koaua, ti riai n uringa ana taeka Iakobwa are “e taekina te koaua te Tamnei ao e aki kewe. Mangaia, ae ke taekin bwaai ngkai, ma aika a na roko; mangaia ae a kamatataaki bwaai aikai nakoira, ibukin kamaiuan tamneira.” (Iakobo 4:13).
Ngkai ti na aki mutiakin bwain te aonaaba ao ni kanakoraoa maiura, ngkai e a kan roko te tai ti kainnanoa te bitaki ni karaoia. Ti kona ni karekea te kantaninga ae e korakora n ataakina man ara Banna ni katooto ae Iesu Kristo e a tia ni manga kaira te kawai. Imwain matena ao Mangautina, ngkai E mwakuri bwa e na buokiia ake irarikina a ataa katabeana mai ieta, E kauringiia “bwa kam na karekea te rau mai Rou. Ami b’ai i aon te aba te rawawata: ma kam na kabebetei nanomi; I a ti ni katea ana kai te aba” (Ioane 16:33). Mai Irouna, I kakoaua n aran Iesu Kristo, amen.