Martesa midis një burri dhe një gruaje është ligji i Zotit, në qoftë se Ai nuk urdhëron ndryshe (shih Jakobi [LiM] 2:27–30). Profeti Jozef Smith u urdhërua ta rivendoste praktikën e martesës me shumë gra, e cila u ushtrua në Kishë për më shumë se gjysmë shekulli deri sa Presidenti Uillford Udraf u frymëzua nga Zotit që të mos e vazhdonte praktikën. Martesa me shumë gra ishte një provë e rëndësishme e besimit për Jozef Smithin dhe për shumicën që e ushtruan atë. Teksa studentët ushtrojnë besim, ata mund të arrijnë të dinë se praktika e martesës me shumë gra në ditët e mëvonshme ishte pjesë e Rivendosjes së të gjitha gjërave.
Shënim: Këto shkrime te Gospel Topics [Temat e Ungjillit] do t’ju sigurojnë më shumë material nga ai që mund ta jepni mësim në kohën e lejuar. Ju lutemi, jini të vëmendshëm për këtë gjë në përgatitjen dhe dhënien e mësimit tuaj.
Shpjegoni se në vitin 1831, ndërsa Jozef Smithi po punonte me përkthimin e frymëzuar të Dhiatës së Vjetër, të njohur si Përkthimi prej Joseph Smith-it, ai lexoi se disa nga profetët e lashtë praktikuan martesën me shumë gra (gjithashtu e quajtur poligami). Këta profetë përfshinin Abrahamin, Jakobin, Moisiun dhe Davidin. Jozef Smithi studioi dhe përsiati shkrimet e shenjta për të ditur se si këta profetë u shfajësuan për këtë praktikë (shih DeB 132:1–2). Zoti i zbuloi përgjigjet e pyetjeve të tij në një zbulesë tani të njohur si Doktrina e Besëlidhje 132. Edhe pse data e kësaj zbulese është 12 korrik 1843, ka të ngjarë që Jozef Smithi po e merrte zbulesën mbi parimet e shënuara në këtë seksion përgjatë kohës, duke filluar që nga viti 1831.
Ftojini disa studentë që të lexojnë me radhë, me zë të lartë Doktrinën e Besëlidhjet 132:34–36. Vëreni klasën t’i ndjekë, duke kërkuar arsyen përse Abrahami dhe Sara filluan të praktikonin martesën me shumë gra.
Sipas vargut 34, përse i dha Sara një grua tjetër Abrahamit? Çfarë na mëson kjo rreth praktikës së martesës me shumë gra? (Ndërsa përgjigjen studentët, shkruani parimin që vijon në tabelë: Martesa me shumë gra është një praktikë e pranueshme vetëm kur Zoti e urdhëron atë.)
Ftojeni një student të lexojë me zë të lartë Jakobin [LiM] 2:27, 30. Theksoni parimin vijues: Martesa midis një burri dhe një gruaje është standardi i Perëndisë, në qoftë se Ai nuk urdhëron ndryshe. Vini në dukje se këto vargje gjithashtu përfshijnë një arsye të dhënë nga Zoti për praktikën e martesës me shumë gra – për ta “rri[tur] farën për [Zotin]”, duke shtuar numrin e fëmijëve të lindur nga prindër besnikë (shih edhe DeB 132:63).
Shpjegoni se Zoti i zbuloi Jozef Smithit, siç shënohet te Doktrina e Besëlidhje 132:37–43, që kur populli i Tij e ushtron martesën me shumë gra, sepse Ai i ka urdhëruar të bëjnë kështu, ata nuk janë fajtorë për mëkatin e shkeljes së kurorës. Megjithatë, kushdo që e ushtron martesën me shumë gra pa marrë një urdhërim nga Zoti nëpërmjet profetit të Tij, është fajtor për shkeljen e kurorës. U vini në dukje studentëve se fjalët shkatërrohet, shkatërroj në vargjet 41 dhe 54 do të thonë që ata që i shkelin besëlidhjet e tyre të shenjta, duke përfshirë besëlidhjen e martesës, do të veçohen nga Perëndia dhe nga populli i besëlidhjes së Tij (shih edhe Veprat e Apostujve 3:22–23; 1 Nefi 22:20).
Ftojini studentët të lexojnë në heshtje Doktrinën e Besëlidhjet 132:40 dhe të përcaktojnë një arsye tjetër të dhënë nga Zoti për praktikën e martesës me shumë gra.
Sipas vargut 40, çfarë do të bënte Zoti në periudhën e fundit të kujdestarisë ungjillore? (Do t’i “rivendos[te] të gjitha gjërat”.)
Shpjegoni se fjalët “të gjitha gjërat” iu referohen ligjeve dhe ordinancave të ungjillit që ishin zbuluar në periudhat e mëparshme të kujdestarisë ungjillore. Shkruani në tabelë të vërtetën vijuese: Urdhërimi për ta jetuar ligjin e martesës me shumë gra në ditët e mëvonshme ishte pjesë e Rivendosjes së të gjitha gjërave (shih edhe Veprat e Apostujve 3:20–21).
Ftojeni një student të lexojë me zë të lartë Doktrinën e Besëlidhjet 132:45, 48. Vëreni klasën ta ndjekë, duke kërkuar atë që e bëri të mundur për Jozef Smithin që të merrte pjesë në sjelljen e Rivendosjes së të gjitha gjërave. Ndihmojini studentët të kuptojnë parimin vijues: Martesa me shumë gra mund të autorizohet vetëm nëpërmjet çelësave të priftërisë, të dhëna Presidentit të Kishës.
Shpërndajini secilit student një kopje të fletushkës që gjendet në fund të mësimit. Ftojeni një student të lexojë me zë të lartë pjesën e parë në fletushkë të titulluar “Martesa me Shumë Gra”.
Si mund t’ju ndihmojë të kuptuarit se praktika e martesës me shumë gra iu dha me anë të zbulesës Profetit Jozef Smith, që ta kuptoni më mirë ushtrimin e saj në ditët e hershme të Kishës?
Praktika e martesës me shumë gra ishte një provë besimi
Ftojeni gjysmën e klasës të lexojë në heshtje pjesën në fletushkë të titulluar “Një Urdhërim i Vështirë”. Vëreni gjysmën tjetër të klasës të lexojë pjesën e titulluar “Një Provë Besimi”. Më pas diskutoni pyetjet vijuese:
Cilat janë disa arsye përse Profeti Jozef Smith dhe të tjerët mund të kishin qenë ngurrues që ta zbatonin praktikën e martesës me shumë gra?
Çfarë përjetuan Jozef Smithi, Lusi Uokeri dhe të tjerët që më së fundi i ndihmuan ata t’i kapërcenin vështirësitë e mëdha, me qëllim që të mund ta pranonin e jetonin ligjin e martesës me shumë gra?
Ftojini disa studentë ta lexojnë me radhë, me zë të lartë pjesën në fletushkë të titulluar “Jozef Smithi dhe Martesa me Shumë Gra”.
Shpjegojuni studentëve se ka shumë gjëra që nuk i dimë rreth praktikës së martesës me shumë gra në Kishën e hershme. Për shembull, kuptueshmëria jonë e tanishme e termit vulosje nuk është pikërisht e njëjtë me kuptueshmërinë e këtij termi në vitet 1840, kur praktika e vulosjes ishte ende e re dhe disa aspekte të praktikës nuk ishin kuptuar tërësisht. Ne e dëgjojmë termin vulosje dhe automatikisht mendojmë për martesën, por për Jozef Smithin dhe shenjtorët e hershëm, vulosja nuk do të thoshte gjithmonë martesë në kuptimin e plotë, duke nënkuptuar të jetonin së bashku si bashkëshort e bashkëshorte. Shumë hollësi të praktikës së martesës me shumë gra u mbajtën të fshehta dhe analet historike thjesht nuk japin përgjigje për të gjitha pyetjet tona. Nxitini studentët të studiojnë Materiale Leximi për Studentin, të renditura në fund të mësimit për informacion shtesë rreth praktikës së martesës me shumë gra.
Ju mund të doni t’i kujtoni studentët se teksa studiojnë rreth martesës me shumë gra, ata duhet të mbajnë mend modelin që Profeti Jozef Smith ndoqi në mësimin e vet të ungjillit. Ai studioi, përsiati dhe u lut që të fitonte dituri. Ata gjithashtu duhet të mbajnë mend se shumë informacion i pasigurt rreth martesës me shumë gra ekziston në internet dhe në shumë burime të shtypit. Disa autorë, të cilët shkruajnë rreth Kishës dhe historisë së saj, e paraqesin informacionin jashtë përmbajtjes apo ata përfshijnë të vërteta të pjesshme që mund të jenë çorientuese. Qëllimi i disa prej këtyre shkrimeve është që ta shkatërrojnë besimin.
Zoti zbuloi se shenjtorët e ditëve të mëvonshme duhej ta ndërprisnin praktikën e martesës me shumë gra
Shpjegoni se praktika e martesës me shumë gra u zgjerua pasi shenjtorët mbërritën në zonën e Jutas dhe pastaj u ndalua më vonë në përputhje me zbulesën. Kërkojuni studentëve të lexojnë me radhë, me zë të lartë pjesët në fletushkë të titulluara “Kundërshtimi ndaj Martesës me Shumë Gra” dhe “Manifesti i Dytë”.
Çfarë pasojash ndeshën shenjtorët e hershëm të ditëve të mëvonshme ngaqë iu bindën urdhërimit të Zotit për ta ushtruar martesën me shumë gra?
Ftojini disa studentë ta bëjnë me radhë duke lexuar me zë të lartë dy paragrafët e fundit të Deklaratës Zyrtare 1 në Doktrinën e Besëlidhjet dhe paragrafët e parë dhe të shtatë nga materiali “Pjesë të Shkëputura nga Tre Fjalime të Presidentit Wilford Woodruff Lidhur me Manifestin”, që pason Deklaratën Zyrtare 1. Më pas pyetni:
Çfarë u dha mësim Presidenti Udraf shenjtorëve? (Disa nga parimet që i dha mësim, përfshijnë sa vijojnë: Zoti kurrë nuk do ta lejojë Presidentin e Kishës që ta drejtojë Kishën në udhë të gabuar. Zoti e udhëheq Kishën e Tij nëpërmjet zbulesës drejtuar Presidentit të Kishës.)
Sa vijon mund të jetë e dobishme për ta shpjeguar më tej vendimin për t’i dhënë fund praktikës së martesës me shumë gra:
Pamja
Presidenti Xhorxh Q. Kanon
“Presidenti Xhorxh Q. Kanon mendoi mbi procesin zbulues që e solli në dritë Manifestin: ‘Presidenca e Kishës duhet të ecë sikurse ecni ju’, tha ai. ‘Ata duhet t’i bëjnë hapat sikurse ju i bëni hapat. Ata duhet të mbështeten te zbulesat e Perëndisë kur i marrin ato. Ata nuk mund ta shohin fundin që nga fillimi, sikurse e sheh Zoti.’ ‘Gjithçka që mund të bëjmë’, tha Presidenti Kanon, duke i folur Presidencës së Parë, ‘është të kërkojmë mendjen dhe vullnetin e Perëndisë dhe, kur ajo të na vijë, edhe pse mund të vijë në kundërshtim me çdo ndjenjë që e kemi pasur më përpara, ne nuk kemi asnjë mundësi veçse të hedhim hapat që Perëndia na tregon dhe të mirëbesojmë tek Ai’” (“The Manifesto and the End of Plural Marriage”, Gospel Topics, lds.org/topics).
Mbylleni mësimin duke i pyetur studentët:
Bazuar në atë që kemi mësuar, si do të përgjigjeshit në qoftë se dikush ju pyeste nëse shenjtorët e ditëve të mëvonshme e ushtrojnë martesën me shumë gra?
Merrni parasysh të lexoni thënien vijuese nga Presidenti Gordon B. Hinkli (1910–2008):
Pamja
Presidenti Gordon B. Hinkli
“Nëse ndonjë nga anëtarët tanë kapet duke praktikuar martesë me shumë gra, ai shkishërohet, ndëshkimi më i rëndë që Kisha mund të japë. … Më shumë se një shekull përpara, Perëndia i zbuloi qartësisht profetit të Tij, Uillford Udrafit, se praktika e martesës me shumë gra duhet të ndërpritet, që do të thotë se ajo tani është kundër ligjit të Perëndisë. Edhe në vendet ku ligji civil apo fetar e lejon poligaminë, Kisha na mëson se martesa duhet të jetë monogamike dhe nuk i pranon në anëtarësinë e saj ata që praktikojnë martesën me shumë gra” (“What Are People Asking about Us?” Ensign, nëntor 1998, f. 71–72).
Paragrafi vijues gjithashtu mund të jetë i dobishëm teksa i diskutoni praktikat e tanishme të Kishës:
“Në përputhje me mësimet e Jozef Smithit, Kisha e lejon një burrë, gruaja e të cilit ka vdekur, që të vuloset me një grua tjetër kur ai martohet sërish. Për më tepër, anëtarët lejohen të kryejnë ordinanca në emër të burrave dhe grave të vdekura, që u martuan më shumë se një herë kur ishin në tokë, duke i vulosur ata me të gjitha bashkëshortet me të cilat ishin martuar ligjërisht. Natyra e mirëfilltë e këtyre marrëdhënieve në jetën që vjen, nuk dihet dhe shumë marrëdhënie familjare do të përzgjidhen në jetën që vjen. Shenjtorët e ditëve të mëvonshme nxiten të mirëbesojnë tek Ati ynë i urtë Qiellor, i cili i do fëmijët e Tij dhe i bën të gjitha gjërat për rritjen dhe shpëtimin e tyre” (“Plural Marriage in Kirtland and Nauvoo”, Gospel Topics, lds.org/topics).
Përpara se ta mbyllni mësimin, mund të jetë e nevojshme t’u thoni studentëve se disa njerëz që e kanë braktisur Kishën, po e ushtrojnë sot martesën me shumë gra. Ata i nxitin njerëzit të luten dhe të përsiatin nëse është e drejtë që të ushtrohet sot martesa me shumë gra. Ne nuk duhet të përpiqemi të marrim zbulesë që është në kundërshtim me atë që Zoti ka zbuluar nëpërmjet profetëve të Tij. Zoti ka zbuluar nëpërmjet profetit të Tij se praktika e martesës me shumë gra ka mbaruar në Kishë. Kushdo që e mbron praktikën e martesës me shumë gra sot, nuk është një shërbëtor i Zotit.
Jepni dëshminë tuaj për Profetin Jozef Smith. Ju mund të doni të dëshmoni se ai e mori dhe iu bind zbulesës nga Perëndia, ashtu siç bënë profetët e lashtë, Abrahami, Isaku dhe Jakobi (shih DeB 132:37).
“Shenjtorët e ditëve të mëvonshme besojnë se martesa e një burri dhe një gruaje është ligji i qëndrueshëm i Zotit për martesën. Në kohët biblike, Zoti i urdhëroi disa njerëz ta ushtronin martesën me shumë gra – martesën e një burri me më shumë se një grua. Me anë të zbulesës, Zoti e urdhëroi Jozef Smithin të vendoste praktikën e martesës me shumë gra mes anëtarëve të Kishës në fillimin e viteve 1840. Për më shumë se gjysmë shekulli, martesa me shumë gra u ushtrua mes disa shenjtorëve të ditëve të mëvonshme nën drejtimin e Presidentit të Kishës” (“Plural Marriage in The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints”, Gospel Topics, lds.org/topics).
Një Urdhërim i Vështirë
Eliza R. Snou (1804–1887), presidentja e dytë e përgjithshme e Shoqatës së Ndihmës, u vulos me Profetin Jozef Smith. Ajo shënoi përvojën vijuese në të cilën Profeti Jozef ia mësoi parimin e martesës me shumë gra vëllait të saj, Lorenco Snout.
“Profeti Jozef ia hapi lirisht zemrën e tij [Lorenco Snout] dhe përshkroi provën e rëndë sfiduese, mendore, që përjetoi, që të mund të mposhtte neveritjen e ndjenjave të tij, rrjedhimi natyror i forcës së edukimit dhe zakonit shoqëror, lidhur me prezantimin e martesës me shumë gra. Ai e dinte zërin e Perëndisë – ai e dinte se urdhërimi që i dha i Plotfuqishmi, ishte ta vinte në lëvizje – të jepte shembullin dhe ta themelonte martesën Çelestiale me shumë gra. Ai e dinte se nuk kishte për të luftuar e kapërcyer vetëm mendimet e gabuara dhe paragjykimet e veta, por ato të mbarë botës së krishterë, që po e shihnin drejt e në sy; por Perëndia, që është mbi të gjitha, e kishte dhënë urdhërimin dhe Ai duhej të bindej. Prapëseprapë, Profeti ngurroi dhe e shtyu kohë pas kohe, derisa një engjëll i Perëndisë qëndroi pranë tij, me një shpatë të zhveshur, dhe i tha atij se, në qoftë se nuk e vinte në lëvizje dhe e themelonte martesën me shumë gra, Priftëria e tij do të merrej prej tij dhe ai duhej të shkatërrohej! Këtë dëshmi ai jo vetëm që ia tregoi vëllait tim, por edhe të tjerëve – një dëshmi që nuk mund të kundërvihet [kundërshtohet]” (Biography and Family Record of Lorenzo Snow [1884], f. 69–70).
Një Provë e Besimit
Shumë njerëz që e patën të vështirë me parimin e martesës me shumë gra, u bekuan me një dëshmim pohues, shpirtëror të së vërtetës së parimit.
“Sipas Helen Mar Kimballit, Jozef Smithi tha se ‘ushtrimi i këtij parimi do të ishte sprova më e vështirë që shenjtorët do të duhej ta vinin ndonjëherë në provë besimin e tyre’. Edhe pse ishte një nga sprovat ‘më të vështira’ në jetën e saj, ajo dëshmoi se kishte qenë ‘një nga bekimet më të mëdha’. …
Lusi Uokeri solli ndërmend mundimin e saj të brendshëm kur Jozef Smithi e ftoi të bëhej bashkëshortja e tij. ‘Çdo ndjenjë e shpirtit tim ngriti krye kundër kësaj’, shkroi ajo. Prapëseprapë, pas disa netësh të parehatshme, e rënë në gjunjë në lutje, ajo gjeti lehtësim ndërkohë që dhoma e saj ‘u mbush me një ndikim të shenjtë’, të përafërt me ‘ndriçimin e shkëlqyer të diellit’. Ajo tha: ‘Shpirti im u mbush me një paqe të qetë, të ëmbël, që nuk e njihja kurrë’ dhe ‘lumturia më madhore e pushtoi tërë qenien time’” (“Plural Marriage in Kirtland and Nauvoo”, Gospel Topics, lds.org/topics).
Jozef Smithi dhe Martesa me Shumë Gra
Shumë gra u vulosën me Jozef Smithin, por numri i saktë është i panjohur.
“Gjatë epokës në të cilën martesa me shumë gra u ushtrua, shenjtorët e ditëve të mëvonshme bënë dallimin midis vulosjeve për kohën e përjetësinë dhe vulosjeve vetëm për përjetësinë. Vulosjet për kohën dhe përjetësinë përfshinin zotime dhe marrëdhënie gjatë kësaj jete, duke përfshirë në përgjithësi mundësinë për marrëdhënie seksuale. Vulosjet vetëm për përjetësinë vinin në dukje marrëdhënie vetëm në jetën pas kësaj.
… Disa nga gratë që u vulosën me Jozef Smithin më vonë, dëshmuan se martesat e tyre ishin për jetën e përjetësinë, ndërkohë që të tjera treguan se marrëdhëniet e tyre ishin vetëm për përjetësinë.
Shumica e atyre grave të vulosura me Jozef Smithin ishin midis moshave 20 dhe 40 vjeç në kohën e vulosjes së tyre me të. Më e moshuara, Feni Jang, ishte 56 vjeçe. Më e vogla ishte Helen Mar Kimballi, … që u vulos me Jozefin disa muaj përpara ditëlindjes së saj të 15-të. Martesa në një moshë të tillë, e papërshtatshme për standardet e sotme, ishte e ligjshme në atë epokë dhe disa gra martoheshin në moshën 15-vjeçare. Helena Mar Kimballi foli për vulosjen e saj me Jozefin si të ishte ‘vetëm për përjetësinë’, duke sugjeruar se marrëdhënia nuk përfshiu marrëdhënie seksuale. …
Jozef Smithi u vulos me një numër grash që ishin tashmë të martuara. As këto gra, as Jozefi nuk shpjeguan shumë rreth këtyre marrëdhënieve, edhe pse disa gra thanë se ato ishin vetëm për përjetësinë. Gra të tjera nuk lanë dokumente, duke e bërë të panjohur nëse vulosjet e tyre ishin për kohën e përjetësinë apo ishin vetëm për përjetësinë.
Ka disa shpjegime të mundshme për këtë praktikë. Këto vulosje mund të kenë siguruar një mënyrë për të krijuar një lidhje ose një hallkë të përjetshme midis familjes së Jozefit dhe familjeve të tjera brenda Kishës. Këto lidhje u shtrinë si vertikalisht, nga prindi te fëmija, ashtu dhe horizontalisht, nga një familje tek tjetra. Sot lidhje të tilla të përjetshme arrihen nëpërmjet martesave në tempull të individëve, të cilët gjithashtu vulosen me familjet e tyre të lindjes, në këtë mënyrë duke i lidhur familjet së bashku” (“Plural Marriage in Kirtland and Nauvoo”, Gospel Topics, lds.org/topics).
Pas vdekjes së Profetit, shumë gra u vulosën me të, të cilat nuk kishin pasur marrëdhënie në vdekshmëri me të.
Kundërshtimi ndaj Martesës me Shumë Gra
Shumë udhëheqës fetarë dhe politikë në Shtetet e Bashkuara e kundërshtuan sistemin e martesës me shumë gra, të cilin ata e konsideronin si të pamoralshëm dhe të paqytetëruar. Shenjtorët e ditëve të mëvonshme u përqeshën në fjalime publike, libra, revista e gazeta. Kongresi i Shteteve të Bashkuara miratoi ligje që e kufizuan lirinë e anëtarëve të Kishës, dhe e dëmtuan Kishën ekonomikisht duke e kufizuar sasinë e pronësisë që mund të zotëronte Kisha. “Këto ligje, së fundi, bënë që oficerët të arrestonin dhe burgosnin burrat që kishin më shumë se një bashkëshorte, dhe t’u mohonin atyre të drejtën për të votuar, të drejtën për privatësi në shtëpitë e tyre dhe gëzimin e lirive të tjera civile” (Trashëgimia Jonë: Një Histori e Shkurtër e Kishës së Jezu Krishtit të Shenjtorëve të Ditëve të Mëvonshme [2010], f. 97). Deri në vitin 1890, qindra prej shenjtorëve besnikë të ditëve të mëvonshme kaluan kohë në burg. Të tjerë u fshehën për t’iu shmangur arrestimit dhe burgosjes. Në këto kushte, shumë familje vuajtën nga shqetësimi, brengosja, varfëria dhe uria.
Edhe pse bota i përqeshi ata për ushtrimin e martesës me shumë gra, shumë shenjtorë besnikë të ditëve të mëvonshme e mbrojtën praktikën dhe dëshmuan që ata e dinin se ishte dhënë me anë të zbulesës nga Perëndia nëpërmjet Profetit Jozef Smith.
Këto rrethana të vështira e bënë Presidentin Uillford Udraf që të kërkonte plot lutje udhërrëfimin e Zotit lidhur me praktikën e shenjtorëve të martesës me shumë gra. Në vitin 1889, Presidenti Udraf i udhëzoi udhëheqësit e Kishës ta ndërprisnin mësimdhënien e parimit të martesës me shumë gra. Deri në vitin 1890, u kryen shumë pak martesa me shumë gra dhe këto ishin bërë kundër këshillës së Presidentit Udraf. Megjithatë, disa njerëz botuan artikuj që Kisha ende po e reklamonte praktikën e martesës me shumë gra. Këto artikuj sollën kundërshtim të mëtejshëm kundër Kishës. Në shtator të vitit 1890, Presidenti Udraf nxori një Manifest, që tani njihet si Deklarata Zyrtare 1 te Doktrina e Besëlidhje.
Manifesti i Dytë
“Manifesti [Deklarata Zyrtare 1] shpalli qëllimin e Presidentit [Uillford] Udraf për t’iu nënshtruar ligjeve të Shteteve të Bashkuara. Nuk tha asgjë rreth ligjeve të vendeve të tjera. Që nga fillimi i kolonive në Meksikë dhe Kanada, udhëheqësit e Kishës kishin kryer martesa me shumë gra në ato vende dhe pas tetorit të vitit 1890, martesat me shumë gra vazhduan të kryheshin atje në heshtje. … Nën rrethana të jashtëzakonshme, një numër më i vogël i martesave të reja me shumë gra u kryen në Shtetet e Bashkuara midis viteve 1890 dhe 1904, edhe pse është e paqartë nëse martesat u autorizuan që të kryheshin brenda Shteteve [të Bashkuara]” (“The Manifesto and the End of Plural Marriage”, Gospel Topics, lds.org/topics).
“Në konferencën e përgjithshme të prillit 1904, Presidenti [Jozef F.] Smith nxori një deklaratë detyruese, të njohur si Manifesti i Dytë, që i bëri martesat e reja me shumë gra të dënueshme me shkishërim” (“Plural Marriage in The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints”, Gospel Topics, lds.org/topics).