Magkat-on—Labing Dugay nga Oras: 45 Minutos

Karon nga Diskusyon:

Budget

Mapa alang sa Kalampusan sa Pagkatinugyanan sa Panalapi

Hisguti:Ngano kaha nga ang “budget” usa man ka bongbong sa Mapa alang sa Kalampusan sa Pagkatinugyanan sa Panalapi imbis usa ka ang-ang?

Basaha:Karon hisgutan nato ang usa sa pinakaimportanting mga himan sa pagtukod og siguridad sa panalapi ug pagkahimong self-reliant: ang paghimo ug paggamit og budget sa epektibong paagi. Ang budget usa ka plano. Gamit ang budget, planoha unsaon nimo sa paggamit ang imong kwarta alang sa piho nga gidugayon sa panahon.

Ang pagsunod sa budget makatabang nimo ug sa imong pamilya nga makontrolar ang imong temporal nga kinabuhi, isalikway ang kinaiyanhon nga pagkatawo (tan-awa sa Mosiah 3:19), ug modapit sa Espiritu sa inyong panimalay. Ang pag-budget makatabang usab nga maprotektahan ang imong pamilya gikan sa kalisud samtang gamiton nimo kini sa pagbahin-bahin sa kwarta para makahimo og emergency fund, makabayad sa utang, ug makatigum alang sa mga galastuhan sa umaabut.

Ang paghimo ug pagsunod og usa ka budget usa ka buhat sa pagtuo. Dili nato matag-an ang umaabut, ug ang galastuhan sa kasagaran mokalit lang og kataas. Importanting hinumduman nga ang budget mausab-usab ra—padayong i-adjust ug palamboon. Kon mag-budget ka karong semanaha, hinumdumi nga magkinahanglan kini og padayon nga pagribyu ug pag-usab atol sa inyong regular nga mga family council. Kon mosubra ka sa budget, ayaw paghunong! Modangat pa siguro og pipila ka bulan ang mga pag-adjust sa dili ka pa makabaton og epektibong pag-budget.

Kalihokan (5 minutos)

Step 1: Gahini og pipila ka minutos ang pagribyu sa mga paragraph nga bag-o lang nimong gibasa mahitungod sa paggamit og budget. Badlisi ang piho nga mga panalangin mahitungod sa paggamit og budget.

Step 2: Dayon libuta ang tanang grupo ug ipaambit ang gibadlisan nga panalangin nga makahuluganon kaayo kanimo.

1. Maghimo og Budget

Basaha:Sa mosunod nga mga kalihokan, magpraktis ta sa paghimo og budget.

Sa pagkakaron, imong bana-banaon ang napangutana nga mga kantidad base sa unsay imong nakat-unan gikan sa pag-monitor sa imong kinitaan ug gigastuhan. Usa sa imong mga commitment karong semanaha mao ang pagsubli niini nga exercise nga naa ang tinuod nga mga numero gamit ang table nga naa dapit sa katapusan niini nga chapter.

Sa paghimo og budget, sugdi sa imong kinitaan.

Kalihokan (3 minutos)

Diha sa sample sa budget sa pahina 60, sulati ang unang cell sa kolum nga “Kinitaan” sa gibana-bana nimong limpyo [net] nga kinitaan. Ang limpyo [net] nagpasabut sa kinitaan nga madala nimo sa balay.

Basaha:Ang sunod nga lakang sa paghimo og budget mao ang paglahi-lahi ug pagbana-bana sa imong mga galastuhan. Nag-monitor ka na sa imong mga galastuhan ug gibutang kini sa mga kategoriya nga imong gihimo sa chapter 1. Karon bulag-bulagon nato ang atong mga galastuhan sa duha ka matang: “Fixed [permanente” ug “Variable [Maglahi-lahi].” Sa ubos mao ang pipila ka mga example.

Fixed [Permanente] nga Galastuhan (F)	Variable [Maglahi-lahi] nga Galastuhan (V)
Bayad sa prenda/abang	Mga bayranan sa tubig/kuryente/internet/telepono
Datahan sa sakyanan	Grocery
Bayad sa insurance	Mangaon sa gawas
Ikapulo	Gasolina ug transportasyon
Emergency fund	Mga suplay sa balay
Uban pang bayranan	Kalingawan [Entertainment]

Fixed Expenses

Basaha:Ang fixed expenses mao ang para sa nahibaloang dili na mausab nga kantidad. Kadaghanan niini mga binulan nga galastuhan, apan dunay uban nga sa kasagaran sobra o minus. Ang fixed expenses dili direktang makontrolar pinaagi sa mga naandan nga pagpanggasto; hinoon, ang fixed expenses gikontrolar pinaagi sa pag-timbang-timbang sa imong kahimtang ug paghimo og mga kausaban. Usa ka maayong paagi sa pag-ila sa fixed expenses mao ang pagpangutana, “Kini nga galastuhan regular bang mahitabo, ug kini nga galastuhan parehas ra ba og kantidad sa matag higayon?” Ang komon nga mga example maglakip sa prenda, abang, bayranan sa sakyanan, ug mga galastuhan sama sa internet, cable, o bill sa cell phone.

May mga fixed expenses usab nga dili binulan; usahay ang mga galastuhan tinuig, kada tunga sa tuig, o kada tulo ka bulan. Sama pananglit, kon magbayad ka og car insurance matag 6 ka bulan o life insurance matag 12 ka bulan, kini ang fixed expense. Sa pag-convert niining fixed expense aron maigo sa imong budget, i-divide ang kantidad nga imong ibayad sa gidaghanon sa bulan nga bayaran. Samtang dili binulan ang pagbayad niini nga bill, imong ilahi daan ang gikinahanglan nga porsyon matag bulan aron mabayaran nimo ang bill kon tingbayad na.

Kalihokan (10 minutos)

Isulat ang imong fixed expenses diha sa sample budget nga naa sa sunod nga pahina. Isulat ang F diha sa kolum nga “Matang”, ug bana-banaa ang kantidad sa galastuhan diha sa ikatulo nga kolum. Samtang magdugang ka og mga galastuhan, ipadayon ang pagbutang og running balance kon pila ang nahibilin nga kinitaan diha sa kolum nga “Balance”. Tan-awa ang example budget para sa tabang.

Variable Expenses

Basaha:Ang variable expenses mao ang kantidad nga dili magparehas matag bulan. Dunay pipila ka variable expenses nga dili direktang makontrolar pinaagi sa imong mga gawi [habit] sa pagpanggasto. Sama pananglit, ang mga gasto sama sa mga bayranan sa (tubig, gas, kuryente, ug uban pa) mag-usab-usab depende sa paggamit. Hinoon, bisan og ang binulang kantidad magkalahi-lahi, ma-budget gihapon nimo kini.

Kon hisgutan ang pag-budget, ang pinakaimportante nga variable expenses mao kadtong mga galastuhan nga duna kay dakong kontrol. Mga gastuhan kini nga direktang makontrolar pinaagi sa imong mga gawi [habit] sa pagpanggasto. Usa ka maayong paagi sa pag-ila sa daghan niini nga galastuhan mao ang pagpangutana sa imong kaugalingon, “gipalit ba nako ni gikan sa tindahan (o pinaagi sa internet)?” Para sa daghang variable expenses, makapili ka nga mogasto og mas labaw o mas minus niining mga dapita. Ang mga example maglakip sa mga grocery, gasolina, pangaon sa gawas, cell phone, ug kalingawan [entertainment].

Kalihokan (10 minutos)

Isulat ang imong mga variable expenses diha sa sample budget. Isulat ang “V” diha sa kolum nga “Matang”, ug bana-banaa ang kantidad sa galastuhan diha sa ikatulo nga kolum. Samtang magdugang ka og mga galastuhan, ipadayon ang pagbutang og running balance kon pila ang nahibilin nga kinitaan diha sa kolum nga “Balance”. Tan-awa ang sample budget para sa tabang.

Sample Budget nga Kalihokan (Gamit ang Gibana-bana nga Balor)

Deskripsyon	Matang	Kinitaan	Gasto	Balance
Kinitaan	(NA)
Balance

Example sa Budget

Deskripsyon	Matang	Kinitaan	Gasto	Balance
Kinitaan	(NA)	1,000
Mga ikapulo ug mga halad	F		110	890
Usa ka bulan nga emergency fund	F		50	840
Insurance	F		80	760
Abangan	F		300	460
Utilities	V		30	430
Mga grocery ug pagkaon	V		230	200
Mga bayad sa utang	V		80	120
Transportasyon	V		50	70
Kalingawan [Entertainment]	V		30	40
Miscellaneous	V		40	0
Balance				0

2. I-balance ang Budget

Basaha:Kon tingubon nimo og tan-aw ang imong budget, imong makita nga mas dako ang imong galastuhan kay sa kinitaan. Kon kini maoy imong sitwasyon, wala ka mag-inusara. Ug usa kini ka problema nga imong masulbad. Dunay duha ka paagi nga matarung kini nga hagit: Padakoon ang kinitaan, o minusan ang gasto. Sa pagkakaron, hisgutan nato unsaon sa paggamit og budget aron matabangan kita nga maminus ang gasto pinaagi sa pagkat-on unsaon sa pagkontrol kon pilay atong gastuhon sa atong mga gustong butang.

Tan-awa:“Continue in Patience” anaa sa srs.lds.org/videos. (Walay video? Basaha ang pahina “66

Hisguti:Sa unsang paagiha usahay susama ka niining mga bataa? Asa ka man nianang bataa?

Kalihokan (7 minutos)

Step 1: Magtinagsa nga i-analyze ang mga pattern sa kasamtangan nga paggasto pinaagi sa pag-check sa mga box sa mosunod nga tsart. Mahimo ba nimong i-adjust ang imong paggasto aron mas maprayoridad ang long-term nga panginahanglan kay sa short-term nga mga gusto?

Unsay Akong Gibati mahitungod sa Akong Ginastuhan?	Gamay ra kaayo ko og gasto	Maayo ang akong gibati sa akong ginastuhan	Dako kaayo ko og gasto
Mangaon sa restaurants	□	□	□
Grocery	□	□	□
Snacks ug mga mainom	□	□	□
Kalingawan [Entertainment]	□	□	□
Abang o prenda	□	□	□
Utilities	□	□	□
Mga sinina	□	□	□
Mga item sa panimalay	□	□	□
Transportasyon	□	□	□
Insurance	□	□	□
Cell phone	□	□	□

Step 2: Pakigparis sa imong kapikas o sa action partner. Ilha kon asa mo makaminus sa inyong budget, ug isulat sa ubos ang inyong mga ideya.

Ang Problema sa Commission

Ang akong bana mokita pinaagi sa commission, mao nga ang usa ka tseke dili pareho sa katapusan. Ug usahay dunay lat-ang sa pagkadawat sa tseke! Nakakat-on mi nga ‘han-ayon lang ang tanan’: bayaran og una ang pinakaimportante nga bill, dayon isunod ang sunod nga pinakaimportante. Ang tanan kinahanglang modesisyon unsay ipasabut para nila sa pulong nga ‘pinakaimportante’.

Hisguti ang Pag-budget atol sa Inyong Family Council

Basaha:Mitudlo si Elder Robert D. Hales, “[Usa] ka importante nga paagi nga kita makatabang ngadto sa atong mga anak nga makat-on nga mahimong madaginuton nga tigsangkap mao ang paghimo og usa ka budget sa pamilya. Kita kinahanglang moribyu kanunay sa atong pamilya nga kinitaan, tinigum ug listahan sa gastuhan diha sa mga miting sa family council. Kini makatudlo sa atong mga anak nga makahibalo sa kalainan tali sa mga gusto ug mga panginahanglan ug unahon pagplano ang mahinungdanong paggamit sa mga kapanguhaan sa pamilya” (“Pagkahimong Madaginuton nga mga Tigsangkap sa Temporal ug sa Espirituhanong Paagi,” Ensign o Liahona, May 2009, 9–10).

Atol sa inyong family council niining semanaha, pakigtambayayong sa imong kapikas sa paghimo og family budget. Kon single ka pa, o kon gusto ka og dugang nga tabang, pakigtambag sa usa ka higala, ginikanan, sakop sa pamilya, mentor, o sakop sa grupo. Mahimo nimong gamiton ang outline sa “Sample sa Family Council Discussion” nga naa sa ubos.

Sample sa Family Council Discussion

Siguroa nga sugdan ug tapuson pinaagi sa pag-ampo aron madapit ang Espiritu.

Part 1: Ribyu

• Pila ang inyong gastuhon sa matag kategoriya?

• Sa unsang paagi ang pag-budget usa ka lihok sa pagtuo?

Part 2: Plano

• Maghimo og budget gamit ang mga instruksyon niini nga chapter. Sulati ang table “Ang Akong Budget” nga naa sa pahina 67.

• Ikaw realistic ba mahitungod sa kategoriya sa matag budget?

• Kon gikinahanglan, asang dapita ka makaminus og gasto sa imong budget aron mabalanse kini o aron ang imong mga pagpanggasto mas mohaum sa imong panginahanglan o sa mga gituohan?