Magkat-on—Labing Dugay nga Oras: 45 Minutos

Karon nga Diskusyon:

4 Magtigum ug Mo-invest alang sa Umaabut

Mapa alang sa Kalampusan sa Pagkatinugyanan sa Panalapi

Basaha:Kon ang mga tawo makadungog sa termino nga pag-invest, maghunahuna sila og saba ug dili mahulagway nga kasamok sa trading floor kauban sa mga tawo nga namaligya og mga stock ug bonds. Samtang kana usa ka bahin sa pag-invest, ang mag-invest usa usab ka buhat sa pagbutang og panahon, paningkamot, o kwarta ug maglaum og pipila ka matang agig balus. Niining paagiha, ang pag-invest usa ka elemento sa self-reliance.

Niini nga chapter, mahimo nimong masuhid ang tulo ka pamaagi sa pag-invest:

1. Magtigum og kwarta

2. Ikonsiderar ang pagpanag-iya og balay

3. Magtinguha og edukasyon

1. Magtigum og kwarta

Pamalandungi:Gahini og duha ka minutos ang paghunahuna mahitungod sa mosunod nga pangutana ug isulat ang imong mga hunahuna: Unsay ganahan kaayo nako nga tiguman?

Basaha:Usa sa pinakasayon nga paagi sa pag-invest mao ang pagtigum og kwarta. Naningkamot ka nga makahimo og emergency fund, pagsugod og usa ka bulan nga kantidad sa galastuhan ug dayon maghimo og tulo ngadto sa unom ka bulan nga kantidad sa galastuhan. Hunahunaa ang mga posibilidad kon magpadayon ka sa pagtigum bisan human makahimo og lig-on nga emergency fund.

Midtulo si Elder L. Tom Perry, “Bayari ang imong kaugalingon og kantidad nga gitino nang daan direkta ngadto sa imong gitigum. … Makatingala kanako nga daghan kaayong tawo ang naningkamot sa pagtrabaho sa tibuok nilang kinabuhi para lang maka-grocery, para lang sa ilang amo, sa lig-ong kompanya, sa salesman sa mga sakyanan, ug sa banko, ug gamay ra kaayo ang ilang paghunahuna sa kaugalingon nilang paningkamot nga wala nila bayari ang ilang kaugalingon” (“Becoming Self-Reliant,” Ensign, Nob. 1991, 66).

Sigun sa gihulagway sa sinugdanan mahitungod sa example nga garapon, lisud ang “pagbayad sa imong kaugalingon” una pinaagi sa pagsulod og kwarta sa imong gitigum. Makatabang kini nga makatukod ka og siguridad sa panalapi.

Hisguti:Gahini og usa ka minuto ang pagribyu og usab sa example sa garapon. Unsa man ang pinakamakahuluganon kanimo mahitungod niini nga example? Sa unsang paagi nimo gipakita ang pagtuo pinaagi sa pagsunod sa pamaagi sa self-reliance?

2. Ikonsiderar ang Pag-angkon og Balay

Basaha:Ang pagpalit og balay posibling lahi usab nga paagi sa pag-invest. Hinoon, ang pagpanag-iya og balay dili para sa tanan, ug sa kasagaran ang pag-abang tingali mas maayo nga opsyon.

Kalihokan (10 minutos)

Step 1: Igrupo-grupo nga magtinagurha ngadto sa tinagutlo ka tawo ug gahini og pipila ka minutos ang pagribyu sa mga positibo ug mga negatibo nga gilista sa ubos mahitungod sa pagpanag-iya og balay kay sa mangabang og apartment o balay. Pagdugang usab og pipila ka kaugalingon nimong mga ideya sa mga lista nga naa sa ubos.

Step 2: Mamalik dayon ang tanan ug hisgutan ang mosunod nga pangutana: Unsay imong nakat-unan? Unsang dugang nga mga positibo ug mga negatibo ang imong nasulat?

Mga Positibo sa Pag-abang	Mga Negatibo sa Pag-abang
Mas ubos ang gasto sa maintenance	Wala “mapanag-iya”
Sayon ra ang pagbalhin	Ang abang posibling motaas

Mga Positibo sa Pagpanag-iya	Mga Negatibo sa Pag-abang
Ang balay posibling motaas ang kantidad (momahal)	Gasto sa maintenance
Magsugod nga imong mapanag-iya ang balay	Tingali lisud ang pagbaligya ug ang pagbalhin

Basaha:Para sa mga naghunahuna nga makapanag-iya og balay, hinumdumi kining duha ka baruganan:

• Pagpalit lang og balay kon kini makahuluganon kanimo.

• Pagpalit lang og unsay kaya nimong paliton.

Karon hisgutan nato ang mga butang nga makaimpluwensya niining mga baruganan.

Kalihokan (5 minutos)

Tubagon sa matag indibidwal ang mga pangutana sa ubos. Kon dili ka makatubag og oo niining mga pangutana, ang pag-abang tingali maoy mas maayong opsyon kay sa pagpalit base sa kasamtangan nimong sitwasyon.

Mas Mapuslanon ba para Nako ang Pagpalit Kay sa Mag-abang?
□ Gawasnon ba ko gikan sa utang [consumer debt]?
□ Duna ba koy 3- ngadto sa 6- ka bulan nga Emergency Fund?
□ Duna ba koy gihimo nga pag-budget ug nahibalo ba ko kon pila ang makaya nakong ibayad?
□ Nakatigum na ba ko og igong kwarta para sa down payment?
□ Sigurado ba ang akong pangempleyo?
□ Plano ba nako nga mapanag-iya ang balay pinakaminos sulod sa 5 ka tuig?
□ Makaya ba nako ang dugang nga gastuhan sa maintenance ug pagpa-insured sa akong balay ug pagbayad og tukmang buhis?

Hisguti:Nganong importante man kining ipangutana sa imong kaugalingon sa dili ka pa mopalit og balay?

Basaha:Ang kadaghanan mopalit og balay gamit ang loan nga gitawag og mortgage. Kini nga mortgage usa ka utang, ug duna kini interest. Gilauman nga binulan kang mobayad ug mabayaran ang gi-loan.

Para sa long-term nga kasiguradoan sa pinansyal, ang imong binulan nga ibayad kinahanglang dili molabaw sa 25 porsyento sa imong binulan nga kinitaan. Gamita kini isip giya kon unsay imong makaya nga ibayad, kay sa unsay gusto sa nagpautang aron tugutan kang makautang.

Calculator nga Kalihokan

Sa Estados Unidos, ang kasagarang kinitaan sa pamilya niadtong 2013 gibana-bana nga $52,000. Pila ang pinakadakong kantidad nga angay igahin matag bulan sa pamilya nga mokita og $52,000 sa usa ka tuig para ibayad sa ilang utang?

Isip grupo, ibutang ang mosunod nga impormasyon diha sa inyong calculator. Hunong human sa matag step aron masiguro nga ang tanan nakadawat og sama nga tubag sa dili pa mobalhin sa sunod nga step.

Mga Lakang	Mga Pag-calculate
25% sa 52,000 = tinuig nga bayranan sa mortgage	.25 x 52,000 = 13,000
13,000 i-divide og 12 ka bulan = binulang bayad sa mortgage	13,000 ÷ 12 = 1,083

Maalamon ang pamilya nga may kinitaang ingon niini nga mosiguro nga ang ilang binulang bayranan sa balay dili molapas sa $1,100.

Karon, sa indibidwal nga paagi o kauban sa imong kapikas (kon mahimo), i-calculate sa 25 porsyento ang inyong binulang kinitaan nga magsunod sa mga lakang nga naa sa ibabaw. Dili kinahanglang ipaambit ninyo kini nga numero [kantidad] kang bisan kinsa sa grupo kon dili ninyo gusto. Isulat dinhi ang inyong tubag .

Hisguti:Unsay buot ipasabut diha nimo sa pagpalit og balay nga makaya ra nimong bayaran?

Basaha:Hunahunaa kanunay nga duna pay laing mga gastuhan ang pagpanag-iya og balay gawas sa mortgage. Kon manag-iya ka og balay, responsable ka para sa maintenance. Mangaguba ang butang, mangadaut, ug usahay kinahanglang bag-uhon. Ang mga tigtambag sa panalapi morekomendar sa kasagaran sa pagtigum og pinakaminos 1 ka porsyento sa kantidad sa imong balay matag tuig para sa maintenance.

Bonus nga Tseke

Diha dayon nga nagsugod kami sa pagkat-on mahitungod sa pagkatinugyanan sa panalapi, nakakita ko’g bag-ong trabaho nga mohatag og bonus matag tulo ka bulan. Gumikan nianang ekstra nga kwarta, among nahukman nga gamiton ang uban para itigum ug ang uban ibayad og ekstra sa bayranan sa mortgage. Gihimo namo ang pagkalkulo, ug tungod niining ekstra nga pagbayad matag tulo ka bulan nakadaginot kami og liboan ka dolyar sa interest!

Paglingkawas sa Utang

Basaha:Sigun sa unang gipasabut, ang mortgage usa ka loan—utang kini—ug magbayad ka og interest. Sa pagsubli sa gitudlo ni President J. Reuben Clark, miingon si Presidente Ezra Taft Benson, “Tuguti nga ang matag pangulo sa pamilya magtumong nga makapanag-iya og kaugalingon niyang balay, magawasnon sa utang” (“Prepare for the Days of Tribulation,” Ensign, Nob. 1980, 33). Ang mas sayo nga pag-impas sa mortgage tingali magkinahanglan og pipila ka sakripisyo, apan kon mas dali ninyo kining mabayaran mas dako ang inyong madaginot sa interest. Dunay duha ka paagi nga mabayaran ang inyong utang:

• Magbayad og ekstra

• Planoha ang mas mubo nga termino sa loan nga dunay mas ubos nga interest

Ang pagbayad og ekstra sa orihinal nga kantidad mopaminus og daghang tuig sa imong pagbayad ug mopaminus og napulo ka liboan sa interest. Sama pananglit, kon duna kay 150,000, nga 30-ka tuig nga mortgage nga may 4.5 porsyento nga interest, makabayad ka og 123,610 sa interest hangtud maimpas ang loan. Tan-awa ang tsart sa ubos aron makita kon unsa kataas ang panahon ug kwarta ang imong madaginot pinaagi sa pagbayad og ekstra nga 100 o 200 matag bulan.

	100 nga ekstra matag bulan	200 nga ekstra matag bulan
Panahon nga nadaginot	Hapit 7 ka tuig	Hapit 11 ka tuig
Kwarta nga nadaginot	29,715	47,462

Laing opsyon aron mas daling maimpas ang mortgage mao ang pagprenda nga mas mubo ang termino. Ang mas mubo nga termino sa mortgage sa kasagaran mas mubo ra og interest. Ang imong binulan nga pagbayad mas taas, apan makadaginot ka og mga tuig sa pagbayad ug mga libo sa interest.

Ikumpara nato ang susamang prenda sa una, apan niining higayuna sa 15 ka tuig nga loan. Ang orihinal nga example mao ang 150,000, 30-ka tuig nga mortgage nga dunay 4.5 porsyento nga interest. Atong ikumpara kana ngadto sa 15-ka tuig nga mortgage nga dunay 3.5 porsyento nga interest.

	30-ka Tuig nga Mortgage	15-ka Tuig nga Mortgage
Interest	4.5%	3.5%
Binulang bayranan	760	1,072
Total nga mabayarang interest	123,610	43,018
Gidugayon sa pag-impas	30 ka tuig	15 ka tuig

Niini nga sitwasyon, ang 15-ka tuig nga mortgage nagpasabut og binulan nga pagbayad nga molabaw og 312, apan makadaginot ka niini:

• 15-ka tuig nga pagbayad sa mortgage.

• Labaw sa 80,000 nga interest.

Hisguti:Unsa man ang andam nimong isakripisyo aron makabayad og ekstra sa imong mortgage o makakuha og mas mubong termino sa mortgage aron wala nay utang sa dili madugay?

3. Tinguhaa ang Edukasyon

Basaha:Ang edukasyon lain usab nga matang sa pag-invest. Sa kasagaran, ang dugang nga training o edukasyon dunay gastuhanan. Kon mag-invest ka sa edukasyon, siguroha nga moresulta kini sa mas maayong panarbaho aron maayo ang pagbalik sa imong gi-invest. Mitambag si Presidente Gordon B. Hinckley nga ang “kalibutan sa dakong sukod mobayad kon pila ang imong presyo, ug ang imong presyo modako kon madugangan ang imong edukasyon ug kahanas sa gipili nimong trabaho” (“A Prophet’s Counsel and Prayer for Youth,” Ensign, Ene. 2001, 4).

Usahay tingali angay lang nga makautang kon gustong makadugang og edukasyon, apan may daghan usab nga paagi aron makabayad sa pag-eskwela. Suhira ang uban pang mga opsyon sa dili pa modesider nga mangutang. Kon mangutang man ka para sa edukason, paningkamuti nga maimpas kini diha dayon kutob sa mahimo.

Ang Education for Better Work [Edukasyon alang sa Mas Maayong Trabaho] nga grupo sa self-reliance maayo kaayo nga opsyon alang nimo kon magkonsiderar sa pag-invest alang sa edukasyon.

Hisguti:Sa unsang paagi ang edukasyon usa ka pag-invest sa imong kaugalingon?

Hisguti ang Pagtigum og Kwarta, Pagpadayon nga Makapanag-iya og Balay, ug Pag-invest sa Imong Kaugalingon pinaagi sa Edukasyon diha sa Inyong Family Council

Basaha:Usa sa imong mga commitment niining semanaha mao ang paghisgot sa pagtigum, pagpanag-iya og balay, ug pag-invest sa imong edukasyon atol sa family council. Hisguti ang mga butang kon asa ka gustong makadaginot, mag-abang ba o magpalit og balay (o magsugod ka og bayad sa imong mortgage), ug ang mga tumong sa edukasyon, kon duna man, maoy imong paningkamutan. Mahimo nimong gamiton ang outline sa “Sample sa Family Council Discussion” nga naa sa ubos.

Sample sa Family Council Discussion

Siguroa nga sugdan ug tapuson pinaagi sa pag-ampo aron madapit ang Espiritu.

Part 1: Ribyu

• Unsay gusto nimong tiguman para sa ugma? Ribyuha ang imong tubag diha sa pamalandungi nga pangutana sa pahina 167.

• Unsa ang pipila ka butang nga positibo ug negatibo sa pagpanag-iya og balay kay sa mangabang? Ribyuha ang kalihokan nga naa sa pahina 169.

Part 2: Plano

• Unsaon nimo sa pagtigum alang sa umaabut nimong mga gusto?

• Kon karon wala ka pay gipanag-iyang balay, ikonsiderar ba nimo ang pagpalit og balay? O ipadayon ba nimo ang pag-abang sa pagkakaron?

• Kon sa karon nanag-iya ka og balay, unsay imong buhaton aron mas daling maimpas ang imong giutang? Ang pagbaligya ba sa imong balay ug pag-abang sulod sa panahon mas haum para sa kasamtangan nimong sitwasyon?

• Unsa nga matang sa edukasyon o dugang nga edukasyon, kon duna man, ang imong i-invest para sa mas maayong trabaho?