Wase 14

Vakavakarau ki na Vakamau kei na Matavuvale Tawamudu

Sa dina sara ni sega tale ni dua na mataqali vakamau me ra na dau vakamareqeta na itabagone me tauvata kei na nodra raica na kena vakalou.¹

iVakamacala Taumada

Ena nona kerei Emma Ray Riggs o David O. McKay me rau veiwatini, ena Tiseba 1900, e a qai taroga o koya, “O sa vakadeitaka li ni sai au dina ?” E qai tukuna cake mai o koya ni sa vakakina. Ena dua na ivola e qai vakauta o David O. McKay vei Dr. Obadiah H. Riggs, na tamai Emma Ray, e vakamacalataka kina na veika vivinaka e dau raica cake o koya vei luvena goneyalewa:

“Na totoka ni ivakarau, na nona itovo ni bula, yalomatua, ka dau yaloyalovinaka sara, ia me vakalekalekataki ga, ni sa rui vinaka vakaniu, e sa rawai au sara ga. Na gauna e tukuna kina vei au ni sa rui vinaka na noqu itovo e vakataucokotaka sara ga na noqu marau. … Au sa kerea gona kina na luvemu goneyalewa me sa na mai watiqu, kau sa kerei kemuni kina Vuniwai Riggs kevaka me rawa ni o ni vakadonuya, ka ni o koya e sa vakadonuya oti. … Me kena isau niu na sega ni sauma rawa kina e dua na ka, ia au na lomani koya ka maroroi koya ka sa noqu yalayala niu na dau vakacegui koya ena veigauna kece sara.”

Na ivola kece nei David O. McKay vei Emma Ray ena gauna ni nodrau veimusumusuki, e vakaraitaka sara ga na savasava ni nodrau lasa kei na veika e sa dau veivakauqeti sara ga kina o koya. Ena dua na ivola e a vola ena i ka 11 ni Tiseba 1900, e vakaoqo, “Ko sa kila tiko li na dina ni noqu domoni iko e kauta sara ga mai vei au na ibalebale ni nodra dau solia na nodra bula o ira na dauvala qaqa ena gauna makawa ni ra vala ni tiko e dua na nodra itau goneyalewa me dau vakayaloqaqataki ira. Na nodra nanuma me ra vakamarautaki ira ena vakaukauwataki na ligadra, vaqaqacotaki na nodra seleiwau, ka sega ni dua na ka me ra rerevaka. O ira yadua era na vakayacora na ivukivuki me vakaraitaka na kaukauwa e dui tiko vei ira, me rawa ni ra dau galeleti ira tiko ga mai kina na nodra itau goneyalewa. Na rakorako ni itovo ka dau taleitaki vakalevu, e dau vinakati sara ga mai vei ira era gadreva me ra vakaitokani kei ira era dina ka savasava tu na ituvaki ni yalodra.”²

Dua tale na ivola ka a volai vei Emma Ray ena i ka 22 ni Tiseba, 1900, e vola kina o David O. McKay na veika erau sa raitayaloyalotaka tiko kei na nona daulomani. “O sa tukuna vei au ni nodaru vakawati ena tawamudu. Na bula tawamudu walega ena rawa ni vakaceguya na loloma au rawa ni solia kei na loloma au na vakanamata kina. … Ray, ni o yali, au sa galili sara ga, kau sa vakanamata tu ga oqo ki na gauna mo na mai tu ga kina e yasaqu ena veigauna kece.”³ Na nodrau rawata na veika erau dau navunavuci voli mai kina o Baraca kei Sisita McKay, e vakavuna vakalevu na buladodonu kei na veilomani ena gauna ni veimusumusuki. Ena gauna ni nona veiliutaki o Peresitedi McKay e a dau vakatavuvulitaka sara vakalevu na matavuvale kei na vakamau tawamudu.

E dina ni nona veivakavulici oqo o Peresitedi McKay e baleti ira na itabagone, ka ra sa vakavakarau tiko me ra vakamau, ia e na vinaka talega vei ira era sa vakamau oti, vakauasivi ena nodra na veivakavulici ka veivakasalataki tiko vei ira na luvedra kei ira na itabagone me baleta na vakaitokani kei na veimusumusuki.

iVakavuvuli nei David O. M.cKay

Me vakatavulici vei ira na itabagone na bibi ni bula vakawati kei na bula vakaitubutubu.

Vakavulica vei ira na itabagone ni bula vakawati e sega ni mai bulia ga na tamata, ia e sa ka vakatabui sara mai vua na Kalou, ka sa rui cecere na kena ibalebale, ka sa dodonu me ra vakasamataka sara vakabibi ni bera ni ra na curuma yani na vuravura ka na kauta mai na marau se rarawa ena vo ni nodra bula. Na bula vakawati e sega ni ka me tauri wale tu ga vakamamada na kena ibalebale … se me sa mai tamusuki koso ena kena basika ga mai na imatai ni ka dredre ena sotavi. Na ka rawarawa duadua ga me ra cakava na itabagone mera vakarautaki ira me ra na dinata na nodra na vakarau me ra tara cake e dua na matavuvale ka me rawa ni dau vakaitavi ena kena tarai cake e dua na itikotiko vinaka.⁴

Me vakatavulici vei ira na itabagone yalewa kei na tagane na bibi kei na itavi ni bula vakawati me rawa kina ni ra kila ni veimaliwai ena loma ni bula vakawati e sega ni ka ga ni veivosaki me rawa ni na tamusuki ena dua ga na gauna sa rawa. Me vakatavulici vei ira na yalewa kei na tagane ni veilomani ka me na dau tiko vei rau ruarua sa ikoya e dua na ka cecere ena vuravura oqo kei na nodra susugi cake na gone sa ikoya na itavi cecere duadua e tiko vua na tamata. Ena ka oqo sa na vinakati ga vei ira na itubutubu me ra ivakaraitaki vinaka vei ira na luvedra me rawa kina ni ra na vulica tiko na qaravi itavi ena loma ni matavuvale ka sotava na bibi ni kena inaki.⁵

[Na inaki ni vakawati] me ra na tuberi kina na gone ka susugi cake e dua na matavuvale. Me da nanuma tiko o ya. E drau vakadrau era sa tukuna tiko kei na drau vakadrau era kaya –“Ena rawa vakacava vei au meu na vakawatitaka ka tokona e dua na goneyalewa ena dua na mataqali bula sa matau tu mai vei koya? Ena rawa vakacava meu rawa ka vakavuli ka tokona tiko na noqu matavuvale? Sa sega ni rawa mada ga meu kunea e dua na vale meu bula tiko kina.”

Oqo na veitaro dina kece sara. … Au sa na rawa ni raica na veika dredre oqo kei na so tale ka rawa talega ni sotavi, kevaka me na dau nanumi tiko na ka e sa tukuna oti tu na Turaga, “na vakawati sa ilesilesi mai vua na Kalou vua na tamata.” [Raica V&V 49:15.] Au sa na vakaruataka ni sa inaki ni vakawati me tuberi cake kina na matavuvale ka sega ni nodrau ka ni veilasamaki na tagane kei na yalewa.⁶

E dau tukuni ni bula e vinaka e dau vakanamata kina veika e cecere na kena ibalebale. Sa dina sara ni na sega tale ni dua na ka me tautauvata na nodra na vakanamata na itabagone kina mataqali bula e cecere na kena bulataki. Ena vakanananu ni itabagone, oqo e vaka me isasabai ni bula ni veimususmusuki, ka ra na gadreva me ra na vakamuria sara vakavinaka me rawa ni kua ni dua na ka ena yaco me vakadaroya nodra na yaco ki na valetabu me na laki vakadeitaki kina na na nodra veilomani kei na tawamudu ni nodra veitokani. Ena liutaki ira kina nodra na vakasaqara na veidusimaki vakalou ena digitaki ni nodra daulomani, o koya ka na vakatau vua na kamikamica ni bula eke kei na bula sa bera mai. Ena vakadeitaka na yalodra me savasava ka taucoko; ka na vakavolekati ira sara vua na Tamadra mai lomalagi. Na mataqali marau vaka o ya ena dau yaco mai vei ira era na dau vakanamata ki na bula e cecere ena loma ni bula vakawati kei na bula ni matavuvale [ka] tuberi cake ena loloma kei na veivakamenemenei.⁷

Sa dodonu me ra bula savasava na itabagone ena nodra vakavakarau ki na vakawati kei na itavi vakaitubutubu.

Na nodra na laki bulabula vinaka na gone, kevaka era vakalougatataki kina na veiwatini ena vakatau ena ivakarau ni nodra bula na itubutubu ni bera na nodra veiwatini. Ena niusiveva, mai na itutu ni vunau, vakauasivi ena veimatavuvale, sa dodonu me dau vakalesui tiko vei ira na itabagone ni oqo na gauna ni nodra tauyavutaka na nodra na bula marau se rarawa ena gauna mai muri. Na cauravou yadua me na vakarautaki koya ki na itavi vakatama ena nona maroroya na yagona me rawa ni na curuma yani na vuravura ni bula vakawati me vakataka e dua na qaqa ka sega ni vaka e dua na dauniveivakaisini se dadatuvu, ia me vaka e dua sa vakarau tu me tauyavutaka e dua na matavuvale. Na cauravou, ena nona malumalumu, ka qai vakaitavitaki koya ena itavi vakatama, ena vinaka cake mai vua e dua na dauveivakaisini. Na bula marau ni watina kei na luvena ena vakatau ena mataqali bula e a bulataka ena gauna ni nona gone.

Me vakavulici vei ira na goneyalewa ni itavi vakatina e ka vakalou, ni gauna eda na tara kina na vakasama baleta na veibuli eda sa torova sara tikoga yani e dua na ka e vakalou na kena bibi, sa bibi kina me ra kila na goneyalewa na kena gadrevi me ra vakasavasavataka ka vakatabuya tiko na yagodra. … E sega ni dua na tina e tiko vua na dodonu me vakaogai luvena yalewa ena bula oqo ena veika ka rawa ni vakatokai me tiki ni bula ni itabagone, se na nona dodonu me vakayagataki waigaga ni veivakamatenitaki kei na veika ca tale e so.⁸

E sega ni mai tekivu na marau ena icabocabo ni isoro; e se tekivu sara mai na gauna ni itabagone kei na veimusumusuki. Na bula marau sa ikoya na ka ena yaco kevaka mo a lewa sara vakavinaka na gagadre lo ni lomamu. Na tiko savasava sa ikoya na ivakavuvuli me na vakaliuci mai vei ira na itabagone—na ivakatagedegede e se bera ni vakadonuya tiko o vuravura, ka na sega ni vakabauti mai vei ira na lewelevu sara e vuravura ni vakamenemenei ena yalodra na itabagone.⁹

E dua na ivalavala ca levu e vuravura nikua na veidauci vakaveitalia. … O koya e dau veidauci vakaveitalia ena gauna ni nona gone ena sega ni dina kina vakanuinui erau solia vua na itubutubu ni goneyalewa; kei koya e a veidauci vakaveitalia ena gauna ni nona goneyalewa ena sega ni dina vei watina ka sa na vakadavora e dua na yavu ni bula rarawa, yalovuvu, kei na veivala ena matavuvale. … Nanuma tiko na dina levu oqo ni tiko savasava e dua na ka vakamareqeti ka dodonu me maroroi sara vakavinaka. … Sa dua na yavu dei ni matavuvale mamarau. Ena sega ni mai vakayalia na ivakatagedegede oqo na veivakadeitaki ni Lotu. Sa na rawa ni o bula “tiko” ena vuravura oqo, ka sega ga ni “vakavuravura.” Taqomaka sara vakavinaka na nomu itovo na nomu bula ni tiko savasava! Sa vakarota na Kalou me da tiko savasava.¹⁰

E dua ga na ivakatagedegede ni tiko savasava ena Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. Ena sega ni tikoga na dodonu vua e dua na cauravou na dodonu me vakatanitaka na tiko savasava sa vakatalega vua na goneyalewa. Na cauravou ka kerea e dua na ivolatara me kauta e dua na goneyalewa buladodonu ki na icabocabo ni isoro sa dodonu me na solia lesu talega na mataqali savasava vaka o ya.¹¹

Na tiko savasava, sega ni veilakovi vakaveitalia ni bera na vakawati, sa ikoya na yavu ni matavuvale bula mamarau, ka sa itakataka talega ni bula veimaliwai vinaka ni veimatatamata. Na yalodina, vakanuinuitaki, yalodei, na loloma ni Kalou, kei na dina ni tagane ena salavata kei na tuvaki vinaka ni bula ni yalewa kei na bula ni tagane. Na vosa ni Turaga kina nona isoqosoqo Lotu: “Me sa qarauni koya talega me kakua ni tauvi koya na duka ni ka vakavuravura.” (Raica Jemesa 1:27; V&V 59:9)¹²

Me vakalougatataki kemuni na Kalou mo ni kakua ni dukadukali, me rawa ni ko na lako vua na Kalou ena masu me vukei kemuni mo ni digitaka vinaka na nomuni itokani, kei na gauna e sa digitaki rawa kina, mo drau na bula ruarua vata me rawa ni ko drau laki curuma vata na vale ni Kalou, ia kevaka e a bula tiko ka taroga vei kemudrau na ituvaki ni nomudrau bula, drau na tukuna vua ena yalodina, “Io, keirau savasava.” Na vakawati e tekivu vaka o ya, ena kauta mai na marau, na marau levu duadua ena bula oqo kei na bulatawamudu.¹³

Me ra dau vakavukutaka na nodra lako vakagade na itabagone ka qarauna sara vakavinaka na nodra veimaliwai.

Na itabagone, na goneyalewa ena veikoronivuli torocake, era [lako] vakagade kei ira na itaba cauravou ka ra yabaki vata ena veisiga, ena gauna ni nodra yabaki ni bula vakagoneyalewa se vakacauravou ka dodonu mera marautaka na kena gauna, ka dau qai yaco me ra dau [veivolekati] sara ka dau vakayadrata na nodra gagadre lo me ra marautaka ena loma ni dua na aua na ka ena qai vakavuna na rarawa ena nodra bula taucoko. O ya e sega ni vakanananu walega. O kemuni na turaga ena Mataveiliutaki ni iTeki kei na Matabisopi ni Tabanalevu, kei kemuni na tama kei na tina ni so vei ira oqori, ni nanuma ni oqo e sega ni vakanananu walega.¹⁴

Kemuni na cauravou, ni nanuma deivaki tiko ni ko ni sa kauta vakagade [e dua] na goneyalewa kina dua na soqo ni marau, ni rau sa nuitaki iko na nona itubutubu mo na taqomaki koya. O koya e dua na nodrau iyau talei. Kevaka me rau solia vei iko e dua na udolu na dola, ko na sega ni vakayagataka vakatawadodonu. Erau sa solia tiko qori vei iko e dua na ka ena sega ni rawa ni saumi vakailavo ka ko na lialia sara kevaka mo na vakawaletaka na nodrau vakanuinui. … Au nanuma sara na ivakasala nei tamaqu ena gauna au sa tekivu vakagadetaka kina e dua na goneyalewa: “Tevita, mo na vinakakata mo maroroya na goneyalewa oqori me vaka sara ga na ivakarau o na maroroya kina e dua na cauravou na ganemu” Kemuni na cauravou, ni vakamuria na ivakasala o ya ka o ni na qai lako voli ena galala ni vakasama, ka na qai yaco e muri mo na qai dau tu ka vakananuma lesu na veika ca o a dau vakacakava, ia e sega vakadua ni o a vakacala e dua na goneyalewa.¹⁵

Ni digitaki e dua na itokani, e dodonu mo vulica ka kilai. … koya vinaka ko sa vakananuma tiko mo na bula vata kaya ena bula oqo. Ko sa na raica na kena dodonu vinaka mo kila na veika baleta na yalododonu, na yalodina, na bulasavasava, kei na vakarokoroko. Ia ni sa laurai, —‘ Ena rawa vakacava, ” ko na taroga, “mo na kila ni rau veivolekati sara se tautauvata e so na ka drau taleitaka vata ka na rawa ni totoka kina na nomudrau bula ni veimaliwai vata kei na nomu itokani?” Ko na taroga, ” E tiko li na kena idusidusi?” E dina ni loloma e sega ni idusidusi dina, vakabibi ni soli vua e dua na tamata cudrucudru, ia ena sega ni rawa na marau kevaka e sega na loloma. “Ia, ” ko na taroga, “Au na kila vakacava ni sa tiko vei au na loloma.” O ya e dua na taro bibi sara. …

E matana na goneyalewa ko sa lomani koya sara tikoga vakalevu, kakua ni dau cuva, kakua ni tovolea mo vakalolovirataki koya, e matana mo sa vaka sara ga e dua na tamata rogo levu na yacana, ka ni na qai dau vakayaloqaqataki iko ko koya. Au sa kerei kemuni kina na goneyalewa mo ni sa maroroya mada na idusidusi oqo. Na cava e vakauqeta vei kemuni… ? Ni sa salavata mai kei iko e dua na cauravou ni oti na bose, se dua na danisi ka qai tovolea me vakayagataki iko mo ivakarawa ga ni ka e gadreva, sa na rawa mo kila ni o koya e sega dina ni uqeti koya na loloma.

Ena mataqali draki ni bula vakaoqori, se na vakacava sara na nomu vakadrukai, se na vakacava sara na nomu nanuma ni ko domoni koya, goneyalewa, me dei na nomu vakatulewa ka mo na vakananuma vinaka sara na ka o na gadreva. Ena mositi iko beka na nomu sega ni vakamuria na gagadre ni yalomu, ia ena vinaka cake mo mosi vakalailai qo ena gauna ni nomu bula vakaitabagone mai na veimositi ena veigauna e muri.¹⁶

O ira era vakarau vakavinaka me ra laki vakamau tawamudu era na kalougata vakalevu

O ira na cauravou kei na goneyalewa era na vakarautaki ira me ra na laki vakamau me vaka na ituvatuva ni Kalou era na dau bula mamarau—na nodrau vakawati e dua na tagane kei na dua na yalewa me na vakalougatataki ena dua na valetabu ni Kalou Cecere. Era na tekiduru e ke ya o ira era veilomani dina…, ka ra na vakalougatataki ena veika oqo:

Kena imatai, ni nodra bula vakawati e sa tekivu sara ga ena savasava. O ira na gone era na lako mai ki na matavuvale o ya era na vakalougatataki ni ra sa sucu mai ki na dua na matavuvale vakatui me vaka ni ra sa na taukena e dua na yago savasava.

Kena ikarua, ni sa na tautauvata na nodra rai vakalotu. Na dredre ni susugi cake ni gone mai na duidui ni rai vakalotu ni Tamana kei Tinana. …

Kena ikatolu, ni nodrau veiyalayalati e caka ena vakasama ni na tawamudu, ka sega ni na vorolaki wale tu ga ena veicalati ni vakasama kei na dredre ni bula.

Kena ikava, ni veiyalayalati e caka e matana na Kalou ka vauci ena kaukauwa ni Matabete Cecere sa na ka bibi sara mai na veiyalayalati tale e so.

Kena ikalima, na vakamau e tekivu vaka o ya e sa na tawamudu sara ga me vaka na loloma, sa ikoya na ka bibi duadua ki na matatamata.

Kena ikaono, na matavuvale e sa na vakadeitaki tu ka lako yani ki na bula tawamudu.¹⁷

Vakatutu ni Vuli kei na Veivosaki

Eda na vukei ira vakacava na itabagone me ra na kila na bibi ni vakamau? (Raica tabana 157–58.) Na cava e rawa ni da cakava me ra vukei kina na itabagone me ra na sotava na dredre e salavata mai na bula vakawati?
Na cava e gadrevi kina na bula savasava ena kena vakarautaki tiko na vakamau kei na matavuvale tawamudu? (Raica tabana 158–60.) Ena tara vakacava na nona digitaka e dua na nona daulomani tawamudu na nona a sega tu ni bula savasava? Na sala ni veivutuni cava soti me muria e dua me na qai taucoko kina na nona bula savasava? Na veivakalougatataki cava soti ena rawa ena kena vakamuri na bula savasava?
E vakatavuvulitaka o Peresitedi McKay ni na dau tara na nodra bula na gone na revurevu ni nodra ivalavala na itubutubu ni se bera na nodra vakamau (raica tabana 158–60.) Me ikuri ni kena vakamuri na tiko savasava, na cava soti tale e rawa ni ra cakava na itabagone kei na itubutubu me ra na maroroi vinaka kina ka taqomaki na nodra bula na luvedra?
Na gaunisala cava soti e sa tovolea tiko kina na tabana ni itukutuku me veisautaka na noda rai baleta na veimusumusuki kei na vakawati? Na cava o nanuma ni vuni nona kaya o Peresitedi McKay na ca ni veimusumusuki ni se lailai na yabaki ni bula? Na cava soti tale me dau qarauni ena gauna ni veimusumusuki? (Raica tabana 160–61.)
Na ivakasala cava o na solia vua e dua ka sa nanuma tiko ni sa dodomo tiko? (Raica tabana 161.) Na cava soti e vakatokai me ka bibi ena bula ni veimusumusuki?
Na cava na inaki ni vakawati? (Raica tabana 157–58.) Na cava soti na leqa ni vakawati ni se bera na kena gauna? Na cava soti na leqa ni lokuyarataki ni vakawati? Erau na kila vakacava na veimusumusuki tiko na gauna dodonu me rau sa vakamau kina?
E vakatavuvulitaka o Peresitedi McKay ni o ira era raica ni vakawati me “koronivuli vakalou” era na vakaukauwataki ka tuberi ena gauna ni veimusumusuki. Na cava o nanuma kina ni dina na ka oqo? O sa raica vakacava na nodra vakalougatataki o ira era bulataka tiko na ivakavuvuli oqo ena gauna ni nodra veimusumusuki?
Na cava soti o raica ena i vakavuvuli nei Peresitedi McKay me baleti ira na itabagone ni vakatauvatani kei na ivakasala e tiko ena Me iSakisaki ni iTabagone? O na vukei ira vakacava na luvemu mera kila ni ivakatagedegede o a tuberi kina e tautauvata ga kei na kena e sa vakayagataki tiko me baleti ira?

iVolanikalou me Veisemati: Jekope 2:28; Alama 37:37; 39:3–5; V&V 132:15–19

couple in front of temple — “O ira na itaba cauravou kei na goneyalewa era na bula mamarau kevaka me ra na vakarautaki ira me ra na vakamau ena kena ivakarau e sa vakarota oti mai na Kalou”