Wase 15

Sotavi na Marau ena Vakawati

Na cecere ni kena dau raici na bula vakawati me vaka e dau vakamareqeta na Lotu e sa vakamatatataki sara tu ga ena wase vasagavulu-kaciwa ni Vunau kei na Veiyalayalati ena lima na vosa: “sa ilesilesi va-Kalou na vakamau.” (V&V 49:15.)¹

iVakamacala Taumada

Erau a vakamau o Peresitedi McKay kei Emma Ray Riggs ena valetabu e Salt Lake ena i ka 2 ni Janueri 1901, ka rau imatai ni veiwatini me rau vakamau ena valetabu o ya ena yabaki o ya. Na nodrau duavata voli ena 69 na yabaki sa ivakadinadina levu ni nodrau dau veivakamenemenei vakaveiwatini. Na qaqaco ni nodrau bula vakawati e sa dau laurai votu sara ga mai vei ira na wekadrau kei ira era vulagi. Ena dua na gauna e a talanoataka o Sisita McKay na italanoa oqo:

“Au a lako vata kei watiqu ki na vakatabui ni dua na valenilotu vou mai Los Angeles. Keirau a cegu vakalailai ena Wilshire Boulevard me sava na neirau motoka. Au a dabe toka ena dua na idabedabe e tuba, ia o Peresitedi e tucake tu ga ena yasa ni motoka. Vakasauri na noqu rogoca e dua na domo lailai ni tukuna vakaoqo, ‘Au kila ni turaga e tucake tu mai o ya e dau lomani iko.’ Ena noqu kidacala, au vuki ka raica e dua na cauravou lailai rauta ni yabaki vitu, ulu loaloa ka rairai totoka sara, “Na cava o tukuna?”

“Au a kaya, niu kila ni turaga e tucake tu mai o ya e dau lomani iko”

“O, io, o koya e lomani au; ni o koya na watiqu. Na cava o taroga kina?”

O, baleta na nona dau dredre mai vei iko. O kila li niu rawa ni solia na ka ga au rawata ena vuravura kevaka walega me dau dredre vaka o ya o tamaqu vei tinaqu.”²

Me yacova sara na gauna e sa mai dabe tu ga kina o Peresitedi McKay ena idabedabe qiqi, e dau tucake ena gauna e dau curu mai kina ena rumu o watina me dau dolava vua na katuba. E dau vakabula ka vakamoce vua kei na dua na iregu ni veilomani. Na ivakarau oqo e caka tikoga me yacova sara na gauna erau sa dabe ruarua tu kina ena idabedabe qiqi. Ena dua na gauna ni a vaqiqitaki yani o Peresitedi McKay ki na dua na bose e qai kaya mai ena domo levu, “Tou lesu tale mada. Au se bera ni regu ni vakamoce mai vei Ray.” Sa qai vaqiqitaki lesu tale me laki vakayacora na ka e sa ivakarau tu ni nodrau bula.³

E dua na veivakacerecerei levu vei rau na McKay erau a vakayacora e dua na veiwatini gone ka rau vakavakarau tiko me rau laki vakamau. E dua na luvei Peresitedi McKay tagane, o David Lawrence McKay, e talanoataka na veika oqo:

Ena nodrau a dau bula voli o tamaqu vata kei tinaqu mai na 1037 East South Temple [e Salt Lake City]’ erau a yaco mai ena dua na motoka e dua na veiwatini gone, erau sobu, ka mai dabe sara e matanivale. E kea e vakatutu kina o cauravou vua na goneyalewa me rau sa veiwatini. Ena nona qai talanoataka na cauravou vua e dua na lewe ni matavuvale, e kaya kina ni vuna, “Niu vinakata na neirau bula vakaveiwatini me tautauvata kei Peresitedi kei Sisita McKay, ”⁴

iVakavuvuli nei David O. McKay

Na veiyalayalati ni vakamau tawamudu ena kauta mai na marau ka na vaqaqacotaka na veilomani

Ena ivakavuvuli ni Lotu i Jisu Karisito, sa dau tu sara ga e cake na vakaliuci ni bibi ni matavuvale ena kena vakatorocaketaki na bula yadua kei na itikotiko. “Era na marau ka na vakatolutaki na marau vei ira era bulataka tiko na bulavata sega ni veibiu rawa, na nodra veilomani ena sega ni yavalati ena dua na vakacudrucudru lailai, ka na sega ni kasere me yacova na ivakataotioti.” Ena sega ni yali ni sa vauci vata ena kaukauwa ni Matabete me yacova na tawamudu. Na vakamau, ni sa vauci, ena kauta mai na marau kei na reki, ka se bera vakadua ni bau sotavi ena vuravura oqo “Na ka e sa vauca vata na Kalou, me kakua ni tawasea na tamata.” [Marika 10:9.]⁵

Na tawamudu ni veiyalayalati ni vakamau sa dua na ivakatakila cecere, ka vakadinadinataka na yalo ni sa vesuki tu ena ivesu ni loloma dina ka vauci ena kaukauwa ni Matabete ni sa na tawamudu na nodrau ilakolako.⁶

E dua ga na itatau me baleta na tawamudu ni veiyalayalati ni vakamau. … Me da raica mada na kena ivakavuvuli. E rawa li ni o vakatokayacataka e lomamu na ka bibi duadua ena yalo ni tamata? … Na loloma sa ikoya na ka bibi duadua ena yalo ni tamata, ia kevaka mo vakadinata na tawamudu ni yalo ni tamata, o ya ni o vakabauta ni ka tawamudu na yalo, o ya, ni o vakabauta na bula ni oti na mate, sa dododnu mo vakadinata ni na bula talega na loloma. E sega li ni totoka o ya? Kau na qai tarogi kemuni: O cei me da na lomana ni da sa na kilai ira na ka oqori ena bula ka tarava?

Sa dina sara, eda sa vakaroti me da lomani ira kece na tamata. Io meda sa lomani ira kece sara ga oqo; ia o kemuni kei au eda kila ni da lomani ira ga eda kilai ira vakavinaka. … Ni da sa na sotavi ira oqo ena bula sa bera mai eda na kilai ira vakavinaka, baleta na veika eda sotava tiko eke. Na veikilai oqori ena vakavoui tale ena bula sa bera mai. O ya na vu ni noda vakamau—vauci— ena bula oqo kei na bula tawamudu. E sega walega ni ivakavuvuli ni Lotu—e sa ivakavuvuli dina sara ka na tara vakalevu cake na bula ni kawatamata. Sa ikoya na vakasama vakavuku ena vaka vureya mai na vakasama ni laki vauci ena Vale ni Turaga me laki [yalataki] kina na veilomani kei na vakatabui ni vosa ni yalayala.⁷

Ena kena cecere na vakasama ni vakamau ka vakatakilai vei Parofita Josefa Simici, me sa vakatabakidua ga na rai ni lewe ni Lotu, o ya me nanumi tiko ni vakamau, e yavu dei ni itikotiko, “sa ilesilesi va-Kalou” [V&V 49:15] me tarai cake kina na matavuvale me a tuberi kina vakamatau na gone ka vakavulici ena ivakavuvuli ni kosipeli.⁸

Me da sa vakaisosomitaka na kena dau raici sobu na vakamau kei na kena dodonu me vueti cake me vaka sa lesia mai na Kalou. E nanoa, au a tucake tu ena icabocabo ni isoro, mai valetabu, me vaka au a dau cakava wasoma, ka raica e lewe rua—rua na yalo—sa mai cokoti me dua, me vaka e rua na tiki ni tegu ni turuma e dua na seni rosi ka qai cadra mai na matanisiga me vakadrodroi rau vata me rau sa duavata ga. Na cecere ni nona raica na vakamau na cauravou o ya, kei na nona vakavinavinakataka na kena bibi o la na goneyalewa, sa dua dina na ka talei ena vuravura oqo. Erau raica cake na bibi ni vakamau ka sega ni kena raici sobu me baleta na gagadre lo ni yago. Me da sa na dau raica ni vakamau e sa rui ka bibi sara kei na kena veiyalayalati e sa ka tawamudu.⁹

Na ivau ni vakamau me sa ka tawamudu me vaka na loloma, na ka bibi duadua ena yalo ni tamata. Sa na qai ka dina sara ni ivau o ya e na bula tikoga me vaka sara ga na loloma e tiki ni yalo.¹⁰

Me da na dau tataqomaki ena veika rerevaki e dau vorolaka na vakamau.

Na ivakaraitaki ni gauna e sa tukuna tiko ni sa rerevaki sara tikoga na kena yavalati na veiyalayalati ni vakamau.Sa tu na veivanua e rawa ni vakayacori kina na vakamau ena dua ga na gauna ena siga se ena bogi ni sega tu ni vakarautaki. Ena soli ga na laiseni ka vakayacori sara na vakamau ena nodrau veiwaraki toka na veiwatini. E levu sara na veiwatini era coko ena dai vaka o ya era sa mai kune rarawa tu ka sa kasere na bula vakawati. Ena so na vanua, na mataqali vanua vaka o ya e sa ivurevure sara ga ni kena vakalawataki na sega ni tiko savasava. Isa, era sa lutu sara ga mai na iveta e cake ni ivakavuvuli dina. Me vaka ga ni tiko vei keda na kaukauwa me da sa vakasalataki ira sara ga na mataveiwatini gone mai na vakamau vunitaki ka vakatotolotaki.

Sa ka bibi talega meda vorata na i le ni veika e dau tabaki ka tukuna na kena “vakawaletaki na vakamau, ” ka vakabekabea na kena vakatovotovotaki, ka sa na levu kina na vakawati ena taudaku ni vakamau.¹¹

Na vakamau e ka bibi sara ka sa kilai tu na kena ibalebale—taumada me baleta na kena tuberi cake na matavuvale. Era tukuna e so na daudidigo, ni ivakarau ni noda bula nikua e sa vakaleqa tiko na kena ibalebale dina.¹²

Ena so na gauna e dau lolovira kina na nodra rai e so na tamata ka ra vakatara na gagadre ni lomadra me vaka e dua na ose kila me kauta laivi na nodra vakatulewa e loma ka vakavuna na vakayacori ni veika ca ka qai dau tara tu na nodra bula ena dua na gauna balavu sara.

Ena gauna oqo ni sa vakawaletaki tu na tiko savasava, ka sa vaka me sega soti ni vakawai, au kerea vei kemuni mo ni maroroyana yalomuni me kakua ni vakadukadukalitaki mai na ivalavala ca oqo, na kena revurevu ena tatara tiko ena vu ni yalomu me yacova sara ni o sa rarawa ka tu sara e ra na ituvaki ni nomu bula. … Nanuma talega, na bibi ni nona vosa na iVakabula ni o koya e raica na yalewa ka dodomo kina, sa dauyalewa oti e lomana, raica sa sega ni tiko vei ira na YaloTabu, io era na rere ka cakitaka na vakabauta [raica na V&V 63:16].¹³

Ena ruasagavulukava na yabaki sa oti ni a kele kina na waqa na Marama ena taudaku ni cakau ka vakavolivolita na yanuyanu o Rarotoga, e qai tarogi kavetani e dua na pasidia ka via lako ki vanua se cava e sega ni soko sara kina ki na wavu. Me isau ga ni taro, na nona vakaraitaka na dausoko na ivovo ni idini kei na ivana ni waqa na Maitai e loma ni wai ka a kasa ena nona sasaga me voleka yani ki na wavu. “Eda sa na kele ga eke, ” e tukuna yani o kavetani, “baleta ni na vinaka cake me da kakua ni qai samulaki ena ua ka qai vakataki rau na waqa erau sa davo tu oqori ena dela ni cakau mai ra.”

E dua ga na yalo vakurabui ni via vakawati, na vakawati ka sega soti ni vakasalataki vakavinaka, na ca ni veimoceri vakaveitalia, kei na vakarawarawataki ni veisere mai valeniveilewai sai ira na cakau rerevaki ka rawa ni ra na voca kina na matavuvale [se waqa].¹⁴

Na dede ni nomudrau veitokoni vata voli kei watimu, na levu ni marau drau na sotava. Ena dau kauti iko laivi mai vale na bisinisi. Ena tiko duadua voli o koya. Kakua ni laiva na vakailawalawa vata kei ira e so tale na yalewa me wasea na nomu dodomo, oqo e baleti ira na yalewa kei ira na tagane. Ena dua na gauna au nanuma ni sega ni vakakina; ni tagane ga me bilitaki ni vakavuna na leqa, na duidui ni vakasama, na rarawa ka sa yaco veitaravi tu ga mai, ia au sa mai veisautaka na ivakarau ni noqu rai. Na veitokani sa ikoya na ka e vakavuna na kena tawamudu na loloma e a semati ena imatai ni gauna.¹⁵

E dua tale na leqa ena vanua eda tiko kina sa ikoya na levu ni veisere kei na kena raici ni vakamau e dua ga na ka e vaka na konitaraki ka rawa ni tagutuvi ena gauna ga e laurai kina ni sa mai yaco e dua na leqa,

E dua na noda iyau talei nikua na noda matavuvale. Na veimaliwai, me dau liu, kei na noda bula oqo me vakamareqeti mai na veimataqali bula tale e so. Era dau tekivutaka sara ga na tatuki ni uto, ka dolava na ivurevure ni loloma. Na matavuvale me yavu ni veika vinaka kecega. Na kena itavi, marau, rarawa, matadredredre, wainimata, vakanuinui, kei na veikauwaitaki ena yavutaka sara ga na bula yadua. …

Ni dua e vakaliuca na bisinisi se marau mai na nona matavuvale, sa tekivu sara ga e kea na toso sobu ni malumalumu ni yalona. Ni sa rairai vinaka cake na vanua ni gunu marau mai na loma ni nona vale, sa kena gauna me sa vakatusai koya ena madua ni sa sega ni rawata na qarava na itavi cecere duadua ena bula oqo ka sa sega ni rawata na veika e gadrevi ena itutu vakatagane. … Na vale dravudravua duadua ka luvuci tu ena veilomani vakamatavuvale e sa ka talei sara vua na Kalou mai na veimataqali iyau kecega. Ena veimatavuvale vaka o ya ena rawa ni caka mana kina na Kalou ka na caka mana dina.¹⁶

Na veiwatini dau rawa ka e yavutaki ena veimaliwai vinaka, na sasaga ni toso cake kei na yalodina

Au na gadreva meu vakauqeta na veimaliwai vinaka, ka me ra dau cakava na qase cake. E lewe levu sara na veiwatini era lako mai na icabocabo ni isoro ena nodra nanuma ni sa mai cava na gauna ni veilasamaki ka ra sega ni kila ni sa mai tekivu oqo na ilakolako tawamudu ni veilasamaki. Me kakua ni da guilecava ni gauna ni icolacola bibi ni veiqaravi e vale—ena kena gauna—na vosa ni veilomani, na veikauwaitaki, ena dau vakananumi sara vakalevu mai na gauna ni veimusumusuki. Na gauna ni sa oti na vosa ni veiyalayalati kei na gauna e dau basika kina na duidui ena loma ni matavuvale, sa ikoya na gauna me dau vakayagataki kina na “vinaka vakalevu” se “kerekere” “kevaka e rawa” mai vei tagane se o yalewa sa na vakadeitaki rau sara ga kina yalo ka a kauti rau taumada ki na icabocabo ni isoro. Ena dodonu me nanumi tiko ni yalo ni loloma e rawa ni mate me vaka na mate ni yago ni sega ni dau vakani vakawasoma. Na loloma ena bula tiko ena yalovinaka kei na yalo e dauveinanumi. Sa bau totoka dina ni imatai sara ga ni iyatuvosa ni ka e sa vakatokai tu ena veivanua Lotu va-Karisito me Same ni Loloma, na “Sa dau vosota vakadede na loloma, sa yalovinaka.” [1 Kor. 13:4.] Na mama ni vakamau e sega ni solia na dodonu vua na tagane me dau yalo ca se dau sega ni veinanumi, ka sega talega ni solia na dodonu me dau vakacudrucudru se dau vakaduidui le.

Na ka tale ena vukea na nomu bula vakawati meu na tukuna sa ikoya na yalomalua. E so na ka lalai e dau veivakacudrui vei iko, ka mo vosa sara kina vakatotolo, vakadomoilevu, ka vakamavoataka na yalo. Au sega tale ni nanuma e dua na ivakarau me rawa ni vakavinakataka tu ga na ivakarau ni veimaliwai ena dua na matavuvale me tautauvata kei na vosavosa vakamalua. Kakua ni dau cavuta na vosa kaukauwa ka dau lako mai vei iko ena gauna ko vakamavoataki kina se o raica e dua na ka vua tale e dua ka vakararawataki iko. E dau tukuni tu ni se bera na vakawati me da dau vakarabailevutaka na noda rai, ia ni da sa vakawati me da sa na vakaqiqo taka. …

“Na vakawati e dua na bula ni veimaliwai ka na sega ni rawa ni taucoko kevaka e tiko kina na yalokocokoco, yalototolo, veivakasaurarataki, veivakaduiduitaki kei na sega ni veidokai. Na vakawati ena koula dede ni tiko kina na dau veiciqomi, dau veirairaici, dau veiwasei, dausolisoli, dauveivukei, daucakacaka, veivakavulici, ka dau veilasamaki.¹⁷

Vakalailaitaka na cala, vakavinavinakataka na caka vinaka. Ni oti na marautaki ni vakamau (honeymoon) erau sa qai dau raica na veiwatini vou e so na malumalumu, ivukivuki tani ka a sega ni laurai e liu. Sa qai lako mai na itavi vakatina vei yalewa. Yaco mai na dredre ni saumi dinau. Eke sa yaco sara ga kina na veidusi. Me da vulica me da dau tauri keda ena veika oqori. …

Au wilika me ka tudei ni sega ni dua na vakawati ena rawata na vakacegu, dauveilomani, bula savasava, ka bula marau, kevaka e sega kina na yalo i Karisito, kei na talairawarawa kina nona ivakaro ena veiauwa kei na veisiga, vakauasivi na masu ni kena vakavinavinakataki ena veibogi na veivakalougatataki e solia tiko vei keda

Me vukei keda na Kalou meda tara e vuravura oqo na veimatavuvale me rawa ni da vakila kina na veika vakalomalagi. O kemuni vata kei au eda kila ni ka oqori e na rawa, ka sega ni tatadra walega ka sega ni ka ga ni vakanananu. Ena tiko vei keda na veiwatini na veimaliwai vinaka ka na tubu cake tikoga ena veigauna e basika kina na dredre. Eda na bula ena veimatavuvale ka na sega ni rogoci kina na veiba ni tama kei tina. Me vukei keda na Kalou … me da tara cake na matavuvale vaka o ya, ka vakavulici ira na cauravou kei na goneyalewa ka ra sa vakanamata tiko yani kina bula vakamatavuvale, me ra vakamareqeta na ivakavuvuli vaka o ya.¹⁸

Vakatutu ni Vuli kei na Veivosaki

Na cava e tarai iko ena nodrau veimaliwai o Peresitedi kei Sisita McKay? E vukea vakacava na veimaliwai oqori na nona dau veivakasalataki ena vakamau?
E vakatavuvulitaka o Peresitedi McKay ni loloma “sa ka bibi duadua ena yalo ni tamata” (Raica tabana 167.) Na cava o nanuma kina ni dina na ka o ya?
Na cava o nanuma ni ibalebale ni “na vakamau sa ilesilesi va- Kalou”? (Raica tabana 167–68.) Na cava e rawa ni cakava ena noda bula vakawati na ka eda sa kila mai na ivakavuvuli o ya? Na cava e vakatavuvulitaka na “Na Matavuvale: Ai Vakaro ki Vuravura Raraba” me baleta na vakamau?
Na cava na ka rerevaki ena vakaleqa na bula vakawati ena gauna oqo? (Raica tabana 169–71.) Na cava na duidui ni kena raici na vakamau me veiyalayalati kei na vakamau me “dua ga na konitaraki”? E rawa ni dau walia vakacava na leqa kei na duidui e dau yaco ena bula ni vakawati? (Raica tabana 171–72.)
Na cava era dau vakabalavutaka kina se sega sara ga ni ra vakawati e so na tamata? E rawa vakacava me da vukei ira na tamata me ra raica ni sa ka “cecere sara na vakamau” me vaka e vakatavuvulitaka o Peresitedi McKay?
Na cava e gadrevi kina na veilasamaki tikoga ena gauna ni bula vakawati? (Raica tabana 171–72.) Na sala cava o sa kunea me vaqaqacotaki kina na nomudrau veimaliwai kei watimu? Na ivakaraitaki cava o sa raica era sa vakaraitaka tiko na veiwatini tale e so ka ra tovolea me ra vaqaqacotaka na nodra bula vakawati?
Na cava e dau vakacacana kina na bula vakawati na vosa kaukauwa? Ena rawa vakacava me da vakamalumalumutaki keda ena tikina oqo? (Raica tabana 171–72.)
E vakatavuvulitaka o Peresitedi McKay ni sega ni rawa ni dua na bula vakawati ena toso vinaka kevaka me sega kina na “yalo i Karisito” (Raica tabana 172.) Na sala cava e rawa ni da kauta mai kina na yalo i Karisito ki na noda bula ni vakawati?

iVolanikalou me Veisematia:Maciu 19:3–8; Efeso 5:25; V&V 25:14; 42:22; 49:15–17; 131:1–4

President and Sister McKay — *O Peresitedi kei Sisita McKay erau sotava “na veimaliwai vinaka ka tubu cake tikoga ena veigauna e basika kina na dredre”*