Wase 20

Na Veivakavulici, e dua na Cakacaka Dokai

Me veivuke na Kalou vei ira na noda qasenivuli ena nodra vakila na itavi e lako mai vei ira, ka me ra nanuma ni itavi e sega ni vakarautaki duadua walega mai na veika era kaya, ia na veika era cakava … Io, sa rui cecere dina na itavi ni dua na qasenivuli!¹

iVakamacala Taumada

Evoleka ni gauna taucoko ni nona bula e a qasenivuli tu kina o Peresitedi David O. McKay. E a vakayacora na itavi oqo me vaka na ilesilesi ni daukaulotu, qasenivuli, daunilewa, iApositolo, Peresitedi ni Lotu, ka tama.

Ena dua na itukutuku ka vakatabakidua taumada kivei ira na vakaitutu ni matabete, e a wasea kina e dua na ka e a sotava ni salavata kei ira taucoko ka tu vei ira na gauna donu me ra veivakavulici:

“Ena dua na siga kau a galala kina ka draiva curuma yani na veiloga ni teitei ena noqu tauni makawa. Au lako sivita e rua na loga ni teitei e cake volekata na ikelimusu ni ulunivanua. Au a raica e dua ka loga ni sila ka sa bau totoka dina vakaoti. E dina ga ni a dausiga tu na vanua, na liliwa ni vulaitubutubu, kei na vuqa tale na veileqa e so, sa uasivi sara ga na nona [tatamusuki] na dauteitei. E a dua tale na loga ni sila ena yasana ka dua, e leqa vakalevu, ni da vakatautauvatataka. Au kaya vua na tamata o ya: ‘Na cava e vakavuna, na cava e leqa? E rairai o tea beka na sorena ca.’

“ ‘E sega, na sorena vata ga kei koya na noqu itokani.’

“ ‘Io, e bera na kena teivaki, ka sega ni suasua vinaka na qele me rawa ni tubu kina.’

“ ‘E a teivaki ena yakavi vata ga ka tea kina na nona.’

“Ni toso tiko na kena vakatataro, au qai kila ni o koya na imatai ni turaga e a tea na nona ena vulaibatabata; oti e a qai cuki tale vakamaqosa na qele ena vulaitubutubu, cakava e dua na kena iubi me taqomaki ka me kakua kina ni mamaca na qele, kei na kena cakacakataki na qele e sa taqomaki kina na suasua ni vulaibatabata. O koya na nona itokani, ena dua tale na yasana, e a tea na nona ena mua ni vulaitubutubu, e a biu tu ga na loga ni sila ka sega ni cuki tale na qele, e sa vakavuna me mamaca. Ni oti na kena teivaki na sorena sa lako mai na [dausiga] me va se ono na macawa, ka sega ni suasua vinaka na qele me rawa kina me tekivu tubu mai na sorena. Na imatai ni turaga e a cakava na nona vakavakarau, na kena mataqali ka dodonu me vakarautaki, ka vakavuna me vua vakalevu. E a cakacaka vakaukauwa na ikarua ni turaga, ia e ca na nona vakavakarau, ka sega dina ni veirauti na nona vakavakarau.”

E a vakayagataka na italanoa oqo o Peresitedi McKay me vakaraitaka na nodra veivakayarayarataki na qasenivuli. “Ena nona loga ni were cecere na Kalou era biu kina na iliuliu ni cakacaka ka ra vakatokai na qasenivuli, ka ra kerei me ra vakania ka vakauqeti ira na luve ni Kalou. Au vakatura na vakanananu ni o koya na Dauteitei Uasivi ena nona sarava tiko na nona iteitei e rawa ni raica e so era bulataka vakadodonu na itavi qaravi kei ira e so era viakana tu ena vuku ni dravuisiga ni itavi batabata ni maliwa ni dokadoka, se na veivakarusai ni daumateni. Na cava e vuna? E rairai baleta o ira na dauteitei, na iliuliu ni cakacaka, era sega ni cakava na vakavakarau ka gadrevi, se vakayacora vakavinaka na nodra itavi.”²

Kevaka e baleti ira tiko na itubutubu, o ira na ivakavuvuli e loma ni valenivuli, se o ira na dauveituberi ena vuvale kei ira na dauveisiko, e vakayagataka vakalevu o Peresitedi McKay na nona cakacaka vakalotu me vukei ira na lewe ni Lotu me ra kila na uasivi ni kena bibi kei na veivakayarayarataki ni veivakavulici yaga.

iVakavuvuli nei David O. McKay

E levu na noda madigi ena Lotu me da vakavulici ira na tamata me ra vakatubura cake na nodra kaukauwa vakayadua.

O keda e dua na Lotu ni qasenivuli. Ena vuvale ni Yalododonu Edaidai o tama kei tina e gadrevi me rau qasenivuli ni vosa—e gadrevi vakabibi mai na ivakatakila ni Turaga. Na veimataisoqosoqo, na veikuoramu era lewena e duabau na dago ni turaga kei na marama … ka ra lewena na itinitini vakayalo ni vosa, qasenivuli.³

Au dau vakavinavinaka ena noqu mai lewena e dua na Lotu ka kena vakabauta me vakarautaka na tamata me valuta na ivalu ni vuravura, ka rawa kina vei ira me ra rawata na bula ena ivalu oqo. E dua vei ira na veivaluvaluti oqo sa ikoya na itavi ni veivakavulici, kei na gauna donu e rawa ena loma ni Lotu oqo vei ira na lewe vuqa me ra wasea na itavi oqo. …

Edaidai ena kena vakaiyayataki na madigi me baleti ira e lewe vuqa me ra rawata na veivakatorocaketaki ka lako mai ki vua na qasenivuli dina, vakasamataka mada na cava e sa cakava tiko na Lotu me vukei ira na mataivalu ni qasenivuli vei ira vakayadudua na yaco me ra kaukauwa ena ivalu ka valuti ira na veimataivalu ni vuravura!

Me kena imatai, e solia vei ira na itavi me ra vakavulici ira na wekadra mai na nodra ivakaraitaki; sa sega tale ni dua na veitaqomaki e vinaka cake me soli vua e dua na turaga se marama yalodina.

Kena ikarua, e vakatorocaketaka na kena vagolei ni loloma vakalou vei ira na tamata. E a kaya o Jisu vua e dua na nona iApositolo, “Saimoni, na luve i Jona, ko sa lomani au vakalevu ka vakalailai ko iratou oqo, se segai? … Io, na Turaga, ko ni sa kila niu sa lomani kemuni. … Vakani ira na noqu lami.” ( Joni 21:15.) Na loloma e dodonu me vakaliuci taumada mai na itavi ni vakani ira na lami oqori. Ko ira talega na tini vakaudolu na qasenivuli e dodonu me tu e lomadra na taleitaka na veivakavulici, na lomani ira na wekana, kei na yalogu ni ciqoma na itavi oqo vata kei na kena vagolei kina na loloma vakalou.

Na kena ikatolu ni ka e gadrevi, e vakaoqo: na bula savasava. Au sega ni rawa ni raitayaloyalotaka me dua e vakadukadukalitaki koya, me qai vakavulica vakavinaka sara na savasava kivei ira na gonetagane. Au sega ni rawa ni raitayaloyalotaka me dua e vakatitiqataka tu ena nona vakasama me baleta ni bula tiko na Kalou, me veivakavulici ka veivakauqeti ni veika vakalou vei ira na gonetagane kei na goneyalewa. E sega ni rawa me cakava. Kevaka e dau veivakaisini ka qai saga tiko na veivakavulici, na nona itovo ena vakamalumalumutaka na nona vosa—ka sa ikoya sara ga oqo na ka e rerevaki ena nodra vakaitavi na tamata vakatitiqa me ra qasenivuli kivei ira na luvemuni. Sa lutudromu na waigaga, ka ra sega ni vakila ni ra sa yaco me ra tauvimate vakayalo, me baleta na waigaga e tu vua na tamata era a vakabauta e sa rui qaseqase ka biuta vakamalua tu ena dui lomadra. Na nodra vakanananu na qasenivuli ena sasaga me ra vakavulici na itabagone ena vakabauta na Kalou, e sa veibasai ena nodrau salavata, e sa na sega vakaidina ni rawa me vakasamataki. Ia sa ikatolu ni ivakatagedegede sa ikoya na bula savasava kei na vakabauta na kosipeli i Jisu Karisito.

Kena iotioti, e solia e dua na gauna donu vei ira me ra qaravi ira kina na wekadra, e kea era na vakayacora na itavi kei na ilesilesi era sa lesi kina, ka ra vakadinadinataka ni ra sa tisaipeli vakaidina nei Karisito.⁴

Ena kena buli na itovo kei na veidusimaki vei ira na gone, e uasivi duadua sa ikoya na veivakayarayarataki ni itubutubu; tarava yani na qasenivuli. … “E tiko na dina vakaturaga ena yalo ni turaga kei na marama o ya ka gadreva ena yalodina kei na sasaga me ra liutaki na gone me ra lako tani mai na veivakayarayarataki ni veika tawa kilikili ki na dua na maliwa ni veika uasivi kei na sasaga cecere duadua.”⁵

Na qasenivuli gugumatua e vakavakarau mai na vuli, vakabauta, kei na masu.

Na itavi levu duadua vua e dua na qasenivuli sa ikoya me dau vakavakarau me veivakavulici. E dua na qasenivuli e sega ni rawa me vakavulici ira na tamata ni o koya vakaikoya e sega mada ga ni tu vua na kila. Ena sega ni rawa me cakava me ra vakila na nona gonevuli na veika e sega tu mada ga ni vakila o koya. Ena sega ni rawa vua me vakayacora me ra vakila o ira na nona gonevuli na veika e sega ni rawa me vakila o koya. E sega ni rawa me tovolea me liutaka e dua na gonetagane se goneyalewa me ra rawata e dua na ivakadinadina ni kosipeli ni Kalou kevaka e sega vua na qasenivuli na ivakadinadina o ya.

E tiko e tolu na ka e dodonu me dusimaki ira kecega na qasenivuli: imatai, mo vulica vakavinaka sara na ulutaga; ikarua, cakava me tiki ni nomu bula na ulutaga o ya; ikatolu, tovolea mo liutaki ira na nomu gonevuli me ra tugana ki lomadra na ulutaga—kakua ni sovaraka tu ga yani vei ira, ia mo liutaki ira me ra raica na ka o raica, me ra kila na ka o kila, me ra vakila na ka o vakila.

Na qasenivuli yadua e dodonu me vakarautaka na nona lesoni ena gauna me ra soqoni vata kina kei ira na gonetagane kei na goneyalewa lewe ni kalasi; baleta, mo nanuma tiko, na nomu vakaitavi ena lesoni oqori, na nomu yavu ni dina ena lesoni oqori sa na vakatulewataka vakalevu sara ga na nodra yavu na gonetagane kei na goneyalewa ena veika e baleta kei na nodra yavu ena itavi qaravi raraba ni Lotu. Kevaka o vakasukai ira ni sa oti na lesoni vata kei na nodra vakila ena yalo vakaitabagone ni sega ni dua na ka era mai rawata ena nodra a lako tu mai, e sa na bau dredre dina na nomu vakalesui ira tale mai ena macawa ka tarava. Ia ena yasa ka dua, kevaka mo a vakauqeti ira, se kevaka o sega ni cakava o ya, kevaka mo a solia vei ira e dua na vakasama me ra taleitaka, o na qai raica ni nodra inakinaki kei na gagadre me ra lesu tale mai ena vakatakilai mai na nodra tiko rawa ni oti e dua na macawa. …

Na kena wiliki na ivoladusidusi ni lesoni ni bera walega na kena gauna e sega ni yaga. Na kena caka oqori au se bera ni lewa vinaka na lesoni oqori, me yacova sara na gauna me sa qai noqu kina, me yacova na gauna au sa qai vakila kina ni tiko vei au e dua na itukutuku meu wasea vei ira na noqu lewe ni kalasi, au se bera sara ga ni vakavakarau me vaka e vinakata vei au na Turaga meu vakavakarau ena gauna e kacivi au kina meu wasea na nona vosa. E dodonu me noqu; na ka au via wasea vei ira na gonetagane kei na goneyalewa sa ikoya na ka e bibi ena gauna keimami na sota kina. Au rawa ni cakava na lesoni oqori ena dua na noqu idusidusi mai na vuli, vakabauta kei na masu.⁶

Ni soli e dua na lesoni ka vakarautaki vakavinaka e tautauvata kei na yalololoma—e vakalougatataki koya e solia kei koya e ciqoma. E ka dina ena veivakavulici me vaka na bula—“Solia ki na vuravura na ka uasivi e tu vei iko, ena qai dolei lesu tale mai vei iko.”…

Kemuni na qasenivuli, me tekivutaki na nomuni vakavakarau ni nomuni lesoni ena masu. Vakatavuvulitaka na nomuni lesoni me lako vata kei na yalo ni masumasu. Qai masuta na Kalou me vakatorocaketaka na nomu itukutuku ena yalodra na nomu gone mai na veivakayarayarataki ni Yalona tabu.⁷

Vakarorogo kei na vakarokoroko ena loma ni vale ni Lotu e vukei ira na itabagone me ra vulica na veidokai kei na lewa vakamatau.

Au vakabauta ni rokovi na loma ni valenivuli, ka vakaraitaka na lewa vakamatau, ka rau salavata kei na nanumi ira na tamata, sa ikoya e dua na tikina bibi duadua ni veivakavulici. …

Na lesoni uasivi duadua e rawa ni vulica e dua na gone sa ikoya na lewa vakamatau, kei na nona vakila na nona veimaliwai kei ira na tamata me yacova sara ni sa dodonu me doka na veika era vakila. …

E dua na vanua e vakasausataki, e dua na vanua e vakaraitaki kina na sega ni veidokai vua na qasenivuli kei ira na gonevuli, sa ikoya na vanua era vakayalolailaitaka na itovo bibi duadua ena ivakarau.⁸

E vuqa na gauna na noda veivalenivuli era sa vanua ni kosakosa kei na veilecayaki. Eke sara ga na vanua era gadrevi kina na qasenivuli vivinaka. E dua na qasenivuli e rawa ni taura e dua na lesoni taleitaki ena kunei kina na vakarorogo, ia ena gauna e raica kina e so na gonevuli ka ra talaidredre, veiviri ena tikinipepa, sega ni vakarorogo, veicaqe ka bale e ra, e sa na rawa me kila ni sega ni soli vakavinaka na lesoni. E rairai e a sega beka ga ni vakarautaki vakavinaka. …

O ira na gone e dodonu me ra vakavulici ena loma ni valenivuli, e dodonu me ra galala ena veivosaki, galala me ra vosa, galala ena vakaitavi ena cakacaka ni kalasi, ia e sega ga ni tiko vua e dua na lewe ni kalasi na dodonu me vakataqayataka e dua tale na gonevuli mai na veisugusugu se veiwali ca kei na veivosa sega ni yaga. Au kila ena loma ni Lotu oqo, ena loma ni veikuoramu ni matabete kei na veikalasi ena veimataisoqosoqo, qasenivuli kei [na iliuliu] e dodonu me kakua ni vakatarai. Na sega ni vakarorogo e vakamavoataka na gone e vakayacora. E dodonu me vulica ni gauna e veimaliwai vata tiko kina kei na so tale na tamata e tu e vuqa na ka e sega ni rawa me cakava ka sega ni cudruvi kina. E sega ni rawa me voroka na dodonu ni nona itokani.

Laivi ira na gone me ra vulica na lesoni oqo baleta ni gauna era na lako tani yani kina ena isoqosoqo ka ra tovolea me ra vakatara na ka tabu vakalawa, era na lewai kivei ira na ovisa kei na mataveilewai ka ra na rairai vakararawataki ena itotogi.

Na vakarorogo vinaka ena loma ni valenivuli e yaga sara vakalevu me bucini e lomadra kei na nodra bula na gonetagane kei na goneyalewa na ivakavuvuli ni lewa vakamatau. Era via vosa ka ra via vakasolokakana, ia e sega ni rawa ni cakava baleta ni na vakasosataka tale e dua. Vulica na kaukauwa kei na lesoni ni lewai koya vakaikoya.⁹

Na Wilivola ni Sigatabu e sa vakanamata tu ki na gauna ena loma ni veikalasi yadua ni Wilivola ni Sigatabu na veivakavuvuli ni donumaka na gauna lokuci, veidokai, lewai iko vakamatau, doka na veiliutaki, taleitaka na vuli, dau talairawarawa, ka, vakabibi, vakarokoroko kei na qaravi Kalou, ena … [vakatawana] na itikotiko.¹⁰

Ena noda igu ni vakavulica na dina, o Jisu Karisito na noda iVakaraitaki uasivi.

Ena matanitu ni itovo vakatamata, ena matanitu ni ivakarau, o Karisito e sa rui cecere. Mai na itovo vakatamata, au vakaibalebaletaka na veika kece e rawa ni okati ena tamata yadua. Na itovo vakatamata sa ikoya e dua na isolisoli mai vua na Kalou. Sa ikoya dina e dua na mataniciva talei, e dua na veivakalouagatataki tawamudu.

Kemuni na noqu itokani qasenivuli, o iko kei au e sega ni rawa ni daru nuitaka na kena cakacakataki, me vakalailai mada ga, na itovo vakatamata ni noda Qasenivuli uasivi, o Jisu Karisito. Na noda dui itovo vakatamata e rawa me vakatautauvatani kei na itovo vakatamata ni iVakabula me tautauvata ga kei na duabau ga na icoka ni rarama ni siga me vakatautauvatani kei na rarama taucoko ni matanisiga, ia, e dina ga ni lailai sara na kena kaukauwa na nodra itovo vakatamata na qasenivuli yadua e dodonu me tautauvata kei na itovo ni iVakabula. Ena loma ni matanitu ni itovo, na qasenivuli yadua beka era na uasivi cake ka taleitaki me vaka ni ra na vakasoqoni ira vata kece mai ena sala e sega ni vakamacalataki rawa o ira era na mai nona gonevuli.

Veitalia ga se taleitaki vakacava na nona itovo vakatamata vei ira na lewe ni kalasi, na qasenivuli o ya ena leqa na nona cakacaka ni muataka walega na loloma ni gone ki na itovo vakatamata nei qasenivuli. E sa itavi ni qasenivuli me vakavulica na gone me dauloloma—e sega ni qasenivuli walega, ia na dina talega. Vakawasoma, ena veivanua, eda na raica ni Karisito e biuti koya vakatikitiki ena lewa nei Tamana; e vakakina na qasenivuli, me vaka ni oka kina na nona itovo vakatamata, e dodonu me biuti koya vakatikitiki ena vuku ni dina e gadreva me vakavulica.¹¹

Na qasenivuli e dodonu me kilai ira na nona gonevuli, me rawa kina ni matata na nona rai, ena dua na itagede, na nodra vakasama kei na nodra rawa ka o ira na nona lewe ni kalasi. E sa dodonu me kila mai na irairai ni matadra ka dodonu me vakamuria na nodra vakasama kei na nodra ivakarau ni bula vakayalo o ira na nona gonevuli. Na Qasenivuli Uasivi e tu vua na veika sara ga era vakila tu na Nona gonevuli. Na veika me rawati kina na kaukauwa oqo na qasenivuli yalodina me vakatubura cake na isolisoli ni iVakabula vakatikina walega. E vica wale sara na qasenivuli era vakatubura cake na isolisoli oqo, me yacova ga e dua na itagede e rawa; e sega ni oka kina ni veiqasenivuli yadua e tu na nona itavi me vakatulewa ena kena sala uasivi duadua me ra torovi vakacava kina na lewe ni kalasi me rawa kina ni caka na vakamamasu me rawa ni tudei.¹²

Vakayagataka na veika era tu vakavolivoliti iko. Vakaraitaka na nona ivakaraitaki na Qasenivuli Uasivi ena nona a dabe vata kei ira na nona tisaipeli ka raica sobu tiko na nodra kaburaka tiko na dauteitei na nodra sorenikau ni vulaitubutubu. E kaya, “A sa lutu e so ki na vanua vinaka, e so ki na vanua veivatu.” [Raica Marika 4:3–8.] O ya e dua na lesoni ni bula. E dua tale na ivakaraitaki na yalewa ni Samaria ka a lako mai me mai taki wai ena ikeli-wai. E a kaya vua ko Jisu na wai ena solia vua ena tu ena lomana me mata-ni-wai sa tovure ki na bula tawamudu [raica Joni 4:14]. Vakasoqona na veika o sotava, oti mo qai vakamacalataka na veitikina yadua. Au kila ni sa ikoya oqori e dua na lesoni kivei ira vakayadua na qasenivuli—e tiko e dua na nomu lesoni mo vakarautaka—e sega ni dua na vosa, ia e dua na itukutuku.¹³

Oi kemuni, na dauveiqaravi kilikili nei Karisito! Kemuni na qasenivuli! Ni vakatotomuria na Qasenivuli dina, na iVakaraitaki uasivi vei keda kece! Toso tikoga na cakacaka vakaturaga! E sega ni dua me uasivi vakalevu cake, e sega ni dua me savasava vakalevu cake! E nomu na reki sa ikoya e a yalataka na iVakabula.¹⁴

Vakatutu ni Vuli kei na Veivosaki

Na cava soti na itavi ni dua na qasenivuli? (Raica tabana 217–20.) Na cava na vuna e bibi kina vua na qasenivuli ni kosipeli me tiko na nodra dui ivakadinadina?
Na veivakalougatataki cava soti o sa bau ciqoma ena nomu vakavulica na kosipeli? E sa bau vakalougatataki se veisau vakacava na nomu bula mai vei ira na qasenivuli yalodina ka gugumatua?
Na veigaunisala cava so me veivakayarayarataki vei rau na qasenivuli kei na gonevuli mai na dua na lesoni e vakarautaki vakavinaka? (Raica tabana 219–20.) Na veigaunisala cava so e rawa ni ra vakavakarau kina na qasenivuli? (Raica tabana 219–20.) Na ivurevure cava so era tu ena Lotu me vakatorocaketaki kina na veivakavulici?
Na cava e rawa me da cakava me toroicake kina na vakarorogo kei na veidokai ena veikalasi ni Lotu? Na cava e rawa me ra cakava na itubutubu me ra tokoni ira kina na qasenivuli ena nodra sasaga me tauri matua tu na vakarorogo ena veikalasi?
Na cava na kedrau duidui na “vakavulici e dua na lesoni” kei na vakavulici ira na tamata? E a vakaraitaka vakacava na iVakabula na kila ka oqo? Na cava soti tale e rawa me da vulica mai na ivakaraitaki i Jisu Karisito me vaka ni Kenadau ni Veivakavulici? (Raica tabana 221–22.)
Na cava e rawa ni cakava e dua na qasenivuli me vakadeitaka ni o ira na lewe ni kalasi era lomana “e sega ni qasenivuli walega, ia na dina talega”?
E rawa vakacava ni da vakayagataka na ivakasala nei Peresitedi McKay me vakatorocaketaki na veivakavulici ena noda veivuvale? Na veigaunisala cava soti o sa kunea me yaga vakalevu sara ki na nodra vakavulici na luvemu?

iVolanikalou e Veisemati: Joni 21:15–17; 3 Nifai 27:21; V&V 11:21; 42:14; 88:77–80, 118; 132:8.

President McKay teaching — E taleitaka o Peresitedi McKay me dau vakavulica na kosipeli. Kivei ira na nona itokani qasenivuli, e kaya: “Toso tikoga na cakacaka vakaturaga! E sega ni dua me uasivi vakalevu cake; e sega ni dua me savasava vakalevu cake! E nomu na reki sa ikoya e a yalataka na iVakabula.”