Wase 3

Na iNaki ni Lotu

Na Lotu, ena taucoko ni kena veisoqosoqo, sa solia tu na veiqaravi kei na veivakauqeti vei keda kece.¹

iVakamacala Taumada

Elomana vakalevu na Lotu o Peresitedi David O. McKay ka kaukauwa vinaka na nona ivakadinadina me baleta na kena cakacaka me vakarautaka na iotioti ni kena tauyavutaki na matanitu ni Kalou. Ni veiqaravi voli ena Kuoramu ni Apositolo Le Tinikarua, e nanuma lesu na veika e a sotava kina oqo:

“Ena yasa ni itutu ni vunau ni valenilotu au dau lotu voli kina ena vei-Sigatabu niu se cauravou lailai, sa dau lili voli kina ena vica vata na yabaki e dua na kena itaba levu o Peresitedi John Taylor ka sa mai vakacegu, ka koto e rukuna ena matanivola kau dau nanuma tu ni caka ena koula, na malanivosa:

“ ‘Na Matanitu ga ni Kalou se Sega ni Dua na Ka’

“Sa dau vakauqeti au na vakasama oya niu se gonelailai kau se bera sara kina ni kila na kena bibi. Sa vaka meu vakila ena itabayabaki oya ni sega tale ni dua na lotu se isoqosoqo me rorova yani na kena uasivi se me tu kina na veika vakalou ka lewe tu ni lotu i Jisu Karisito. Niu se gonelailai au sega ni vakila na kena ibalebale; ena gauna ni cauravou, sa qai matata vinaka sara vei au; ia edaidai au vakamareqeta me vaka e dua na ivakadei ni yaloqu. …

“Na vakalou ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai e vakaraitaki ena kena cicivaki ka vakakina ena kena ivakavuvuli. Na itutu vakalou, itutu vakaveitacini, na veiqaravi—na tolu na ivakavuvuli veidusimaki oqo … e yavutaki kina na cakacaka kece sara ni Lotu.”²

E vakaraitaki ena ivakarau ni nona veiliutaki o Peresitedi McKay na nona yalodina. Ena nona veiqaravi vaka-Peresitedi, e sotava kina na Lotu e so na tubu kei na toso bibi e vuravura raraba, na tubu ni iwiliwili ni lewenilotu mai na dua ki na volekata ni tolu na milioni. Ena nona vakamacalataka na itavi nei Peresitedi McKay ena tubu oqo, erau vola kina na veika oqo e rua na daunitukutuku makawa:

“Ena veiyabaki taumada ni nona gauna ni veiliutaki o Peresitedi McKay, na imatai ni Peresitedi ni Lotu me veilakoyaki vakayawa sara, e sikova na veitabana ni kaulotu e Iurope, Amerika vaka-Latina, Aferika, kei na Ceva ni Pasifika, vakatabuya e rua na qele ni valetabu e Iurope ka kacivaka talega ni sa vakarau tara e dua na valetabu mai Niu Siladi. Ena 1955 e kacivaka kina ni dodonu me solia na Lotu ‘na kena igu taucoko e rawata me kauta voleka yani vei ira na lewe ni Lotu ena veitabana ni kaulotu ena veivanua vakayawa oqori … na veika talei vakayalo ka vakarautaka tu na Lotu’ [ena Conference Report, Epe. 1955, 25]. Na tara valetabu, tosoi cake ni iwiliwili ni tabana ni kaulotu, tauyavutaki ni veiiteki e vuravura raraba, nodra vakauqeti na Yalododonu me ra tarai Saioni cake ena nodra veivanua ka me ra kakua kina ni curuvanua yani ki Amerika, ka vakakina e muri na kena biu na veiliutaki ni Lotu ena ligadra sara ga na itaukei ni veivanua sai koya e so na ikalawa bibi ki na kena vakataucokotaki na sasaga oqori.”³

Na nona vakabauta o Peresitedi McKay na itavi vakalou kei na icavacava ni Lotu e yacova sara yani na icavacava ni nona bula. Ena nona vosa ena dua na koniferedi raraba ni sa voleka ni mate, e vakavuvulitaka kina: “Sa tauyavutaka na Kalou na nona Lotu me kakua tale ni viritaki sobu se me soli tale ki na dua na matatamata. Ia me vaka ni bula na Kalou, ka ra dina tiko vua na nona tamata, ka vakakina na nodra dina vei ira vakataki ira, sa na sega ni gadrevi me da leqataka na qaqa ni dina.”⁴

iVakavuvuli nei David O. McKay

Na itavi ni Lotu me vakarautaka na iotioti ni kena tauyavutaki na matanitu ni Kalou.

Na itavi ni Lotu sai koya me vakarautaka na iotioti ni kena tauyavutaki na matanitu ni Kalou e vuravura. Na kena inaki sai koya me, taumada, me vakatorocaketaka ena bula ni tamata na ivalavala ni bula va-Karisito; kei na kena ikarua, me veisautaka na veimataisoqosoqo me rawa kina ni vanua vinaka cake ka vanua sautu cake me da tiko kina na vuravura.⁵

Na cava beka e [vakabibitaka] ena nona ivakavuvuli na Karisito ena nona lako mai ena kedra maliwa na tamata? Na imatai ni vunau cecere e mai vakaraitaka sai koya na nona kacivaka ni sa voleka na matanitu ni Kalou. “Dou veivutuni ka vakabauta na itukutuku vinaka.” [Raica Marika 1:15.] O koya ka lako mai liu, o Joni na Dauveipapitaisotaki, a vunautaka oya. E vunautaka na lako mai ni Turaga. E vakaraitaka na itutu ena taura na Turaga ena matanitu oya ka wasea kina na nona ivakadinadina na iVakabula ka vunautaka talega na ka vata oya. Ia na cava na matanitu? E sega ni ivakatakarakara, ia e matanitu dina sara; e sega ni ka eda vakila walega e loma, ia e ivakaraitaki talega e taudaku ni buladodonu. E matanitu vakalou ena kedra maliwa na tamata. Oqori na veika e vakasamataka tu na iVakabula, na kena tauyavutaki e dua na matanitu vakalou ena kedra maliwa na tamata.⁶

Na vosa [matanitu ni Kalou] e vakadeitaka na lawa vakalou e yalodra kei na lomadra na Tamata ka vakakina ena veisoqosoqo. E kila na tamata e dua na kaukauwa kei na dodonu ka levu cake sara mai na kena e tu vua. “E sega ni lawa ni vakatulewa ni dua na Kalou dau veivakasaurarataki, ia e yavutaki ena nona soli koya vakataki koya na tamata ki na loma ni Kalou.” Ena dua na gauna e kaya kina vakaoqo ko Jisu, “Ni sa tu e lomamudou na matanitu ni Kalou.” [Luke 17:21.] E dina oqori, ni tiko e yalo ni tamata na noda lewena na matanitu e taudaku e koto na vanua e yavutaki kina. … Na ilawalawa ga vakaoqori ka vakanamata tikoga vakadua ki lomalagi me baleta na veidusimaki ena rawa ni yaco me veisautaka na kawatamata.

Na Matanitu ni Kalou e vakadeitaka talega e dua na mataveitacini ni vuravura raraba ka ra vakaraitaka kece kina na tamata ni ra kila na Kalou ni nodra iLiuliu Cecere ka vakamareqeta na gagadre me ra talairawarawa ki na Lomana.⁷

Era tu talega e so e vuravura ka ra kaya ni lomavuvu, na veimecaki, [kei na] kocokoco ni yalo ni tamata ena dau saqata tikoga na tauyavutaki ni isoqosoqo cecere ka kilai tu me Matanitu ni Kalou. Veitalia na veika era na kaya na dauvakatitiqa kei na dau veivakalialiai, na itavi ni Lotu i Karisito me tababokoca na ivalavala kei na caka ca mai yalodra na tamata, ka me veisautaka kina na veisoqosoqo me kune kina e vuravura na vakacegu kei na yalovinaka.⁸

Era buli na veikuoramu kei na veimataisoqosoqo me ra veivuke ena kena rawati vakavinaka na itavi ni Lotu.

Vakasamataka na matabete ena Lotu. Raitayaloyalotaka e loma o ira na turaga kei ira na gonetagane ka ra cokonaki ki na veiwasewase ni cakacaka, mai vua na tama yabaki ciwasagavulu, me yaco sara vua na gonetagane yabaki tinikarua. Ena veiwasewase oqori o na raica ni vakaraitaki kina na veika kece era dau vakasaqara na kawatamata ki na veilawalawa ni veimaliwai kei na veisoqosoqo. E tu ena veiwasewase ni kuoramu oqo na veigauna vivinaka me ra dau veiwasei kina, veiraici vakaveitacini, ka qarava kina na veicakacaka ni veiqaravi. …

O ira era bulabula tu vakalotu era sa cakacaka tiko ena veisala e so me ra veivakavinakataki kina vakataki ira, me baleta na nodra tiko vinaka yadua na lewenilotu ka vakakina me vinaka cake kina na isoqosoqo taucoko. Kevaka eda sega ni vakasamataka e dua na ka me sivia na kuoramu, e sega beka ni dua na iyaloyalo cecere o ya, me ra na ivavakoso kina na turaga kei ira na gonetagane, me ra veimaliwai, me ra vakaitavi ena veiqaravi ki na kawatamata, ka ra veiraici kina na tamata kecega ni ra veitacini? Ena kuoramu oqori erau na dabe veitikivi kina na vuniwai kei na matai, ka rau taleitaka ruarua na gagadre kaukauwa veivakaturagataki—na sokalou vua na Kalou kei na veiqaravi ni veivukei ki na kawatamata! ⁹

Na itavi ni iSoqosoqo ni Veivukei sai koya me vukea na matabete ena kena tauyavutaki na matanitu ni Kalou, ena nodra vakacegui na kune rarawa tu kei na nodra vukei na dravudravua, ka vakakina ena vuqa na sala ena noda cau ki na bula vakacegu kei na marau e vuravura. …

E dua na yalayala veivakayaloqaqataki duadua me bau soli vei ira era dau taleitaka na veiqaravi sai koya na kena e solia na iVakabula ena veivosa oqo, “Ni kemuni a cakava vua e dua sa lailai vei ira na wekaqu oqo, ni a cakava vei au.” (Maciu 25:40.)… Au sa tamata bula mai au qai kila na bibi ni veiqaravi era dau cakava na ganeda ena Lotu oqo.¹⁰

Na Lotu, ena nona kila na kaukauwa ni veivakauqeti tale eso ka sega ni kena e caka mai vale ena nona bula e dua na gone ka se qai tubu cake tiko ni se bera ni yacova na gauna me rawa ni vakatulewa kina vakataki koya, sa vakarautaka e dua na draki vakalotu, e voleka ni tekivu sara ga ena gauna e qai sucu kina e dua na gone. Na Matawilivola ni Sigatabu, na Lalai, na [isoqosoqo e rua ni Cauravou kei na Goneyalewa] sa vakarautaki kina na veidusimaki e veiganiti, na veivakamarautaki, kei na veidusimaki kilikili mai na gauna ni gonedramidrami me yacova yani na gauna sa matua kina.¹¹

Na Yalododonu Edaidai era sa tamata dauveivukei dina sara ena bula vuavuai vinaka, e dua na bula ka sasaga tiko ki na vakabulai ni kawatamata. Ena veivakabulai oqori au sega ni vakaibalebaletaka tiko kina me dua ga na noda tikina ni oti na noda bula oqo ni sa oti na noda yalokauwai kei na lomaleqa, ia na veivakabulai me baleta na tamata yadua, na matavuvale kei na mataisoqosoqo eke ena gauna oqo. Mai na kosipeli i Jisu Karisito, kei na kena tauyavutaki vakavinaka na Lotu me vaka sa vakatakilai mai ena itabagauna oqo ki vua na Parofita o Josefa Simici, eda sa veivukevukei tiko kina vakayalo ena noda vakayagataka tiko vakavinaka na veigauna vivinaka e vuqa ni veiqaravi ena Lotu. Eda sa tauyavutaka tiko na veimaliwai ni veitacini mai na veiitavi qaravi kei na veimaliwai ena veikuoramu ni matabete, ena duavata ni veimataisoqosoqo ka vakakina ena noda soqovata ni veilasamaki.¹²

Ni sa rawata vakavinaka na Lotu na kena itavi, sa na veivakalougatataki ka veivakataucokotaki ki na tamata yadua.

Vei kemuni na lewenilotu i Jisu Karisiro ni Yalododonu Edaidai, na yaga ni tamata yadua e koto na kena ibalebale talei. Era tauyavu na veikuoramu, mataisoqosoqo, tabanalevu, iteki, kei na Lotu sara mada ga vakataki Koya me vukea na tiko vinaka ni tamata yadua. Na veika kece oqo era sala ga ki na dua na icavacava, na icavacava oqo sai koya na bula vinaka kei na nodra tiko vinaka tawamudu na luve ni Kalou vakayadua. Au sa kerekere kina vei kemuni kece sara na lewenilotu, ka vakauasivi cake vei kemuni na peresitedi ni veikuoramu kei na vakailesilesi ni veimataisoqosoqo, me ra vakaduavatataka na nodra sasaga me ra vakamikamicataka na bula ni tamata.¹³

E tiko ki na tamata e sega walega ni dua na yalokidakida, ia e dua na tiki ni bula vakalou ka dau segata me biligi koya ki liu ka vakakina ki cake. E raraba na uwakilakila, kei na dua na gauna ena nona bula ena qai vakila kina na tamata yadua ni tiko vua.

E okati vata kei na veivakauqeti vakayalo oqo e tolu na gagadre cecere ka sega ni bau veisau vakadua ena veisenijiuri sa oti: (1) Na tamata kece ka tu vinaka tu na yalona ena gadreva me kila e dua na ka me baleta na Kalou. E vakacava tu beka o koya? E taleitaka beka o koya na kawatamata, se sega sara ga ni bau kawaitaka vakalailai? (2) Na bula cava beka na bula vinaka duadua me da bula kina ena vuravura oqo me rawa kina ni da rawata vakavinaka sara ka me levu duadua na marau eda rawata kina? (3) Na cava beka na ka e sega ni dau levei rawa o ya ka vakatokai na mate? Na cava e tiko mai na yasa kadua ni mate?

Kevaka o gadreva na isau ni nomu vakatataro oqo me baleta na bula vakatamata, sa dodonu mo lako mai ki Lotu mo mai rawata kina. Na lotu dina ga ena vakaceguya na yalo tarotaro.¹⁴

Na cava beka eda dau vakayacora kina na veisoqoni ni koniferedi kei na veisoqoni kecega ena lotu? Era vakayacori me da vakavinakataki kina na tamata yadua—me baleta na luvemu tagane kei na luvequ tagane, na luvemu yalewa kei na noqu. Sa kaya kina na Turaga, “… Ia kevaka drau sa vunau tiko ena nomudrau bula taucoko ka sa saumaki mai kina e dua na tamata, sa na vuabale sara na nomudrau marau ena matanitu i Tamaqu!” [V&V 18:15.] …

Na … inaki ni kena tauyavu na Lotu cecere oqo, ena kena taucoko, kei na kena uasivi, me vakalougatataki kina na tamata yadua.¹⁵

E a tauyavu na Lotu oqo ena sala duadua ga e rawa ni tauyavu kina na Lotu i Karisito, ena veivakadonui sara ga mai vua na Kalou. Ni sa vakaoqori na kena tauyavu sa sureti tu kina ko vuravura taucoko me ra lako mai ki na Lotu ka kila na Kalou sara ga vakataki Koya, ka soli tu kina na veika vinaka kece ka rawa ni vakasamataka na vakasama vakatamata, na yalo kei na gagadre me baleta na kena vakataucokotaki na noda dui itavi e vuravura oqo. “Sai koya na biau ni veivakauqeti ni tamata yadua ka sa rabailevu cake tikoga, ka kena inaki vakatabakidua me tara ka veisautaka na tamata kecega, me rawa kina ni ra vakataki Jisu me ra yaco me vaka na Kalou.” Na “Momani, ” me vaka na vakabauta va-Karisito dina, “e vakamalumalumutaka na nanumi koya vakaikoya, e vakaitovotaka na gagano, e qarauna na gagadre ni lomada, vakatotolotaka na vakasama, vakacerecerea na veivinakati. E vakauqeta na gugumatua, na daudina, na ka dina, na bula savasava, kei na yalovinaka. E vakayalomalumalumutaki ira na qaciqacia, vakacerecerei ira na lolovira, tokona na lawa, duavata kei na bula galala, e yaga kina, ka na vakaduavatataka na tamata ki na dua na mataveitacini cecere.”¹⁶

Ni sa qarava vakavinaka na Lotu na kena itavi, sa na cau kina ki na tiko vinaka ni kawatamata.

E vuqa na lewenivanua era sa vakaleqai vakalevu sara ena levu ni basulawa, na tubucake ni veisere kei na gone sega ni vakatamani era sucu, na levu cake tikoga ni mate ni veiyacovi, na rogoca ena veitutu cecere, kei na ivakatakilakila tale eso ni sega ni dina ki na tamata yadua ka vakakina ki na matatamata e veiqaravi kina.

Sa kasura beka na bula savasava? Sa tu beka na ka me da domobula kina? E wavoliti keda tu na vuravura, ka sa veivakarerei dina na iwiliwili eda rogoca, era sa ivakasala ni qaqarauni veiganiti. …

Na itavi ni Lotu me vakalailaitaka ka, kevaka e rawa, me tababokoca vakadua na veika ca oqo mai vuravura. Sa matata tu ni da gadreva na kaukauwa veivakaduavatataki me tababokoca vakadua na veika ca oqo. Na kaukauwa veivakaduavatataki oqori, e dua na ka cecere oqori sai koya na kosipeli i Jisu Karisito, ka vakalesui mai, mai vua na Parofita o Josefa Simici. E vakamacalataka na bula ni tamata kei na kena inaki ka tiko kina na iyaragi ni veivakabulai bibi, na veika cecere ka vakaturaga, kei na veilaveti vakayalo ka gadreva tu na tamata.

Na tagane kei na yalewa vakasama vinaka ena veivanua kecega era gadreva tu me ra tababokoca mai na nodra veiitikotiko na veika ca ka dau vakavuna tiko e veigauna na kakaseresere ni bula vakaitikotiko—na leqa ni gunu kei na kena mateni, na itovo ni waigaga ni veivakamatenitaki kei na veika ca e sala vata mai, na bula dukadukali, na dravudravua, kei na veika tale eso. Sa vakasaqara tiko na Lotu me vakavinakata na vuvale kei na itikotiko me vanua vinaka cake ka rarama.¹⁷

Me da vakaraitaka eke ena gauna oqo na noda vakavinavinaka ki na Lotu i Jisu Karisito kei na kena veikuoramu kei na mataisoqosoqo ka ra sa tauyavu tu vakavinaka me valuta na veika ca. A tauyavutaki ena ivakatakila vakalou ni Kalou na Tamada kei na luvena o Jisu Karisito. Na kena itavi lagilagi sai koya me kacivaka yani na dina ni kosipeli vakalesui mai; me laveta cake na veisoqosoqo me rawa ni ra veimaliwai vakavinaka cake kina vakataki ira na tamata; me cokonaka ena noda veitikotiko e dua na draki e taucoko me rawa ni ra kunea kina na luveda na kaukauwa me ra vorata rawa kina na veivakatovolei ka vakayaloqaqataki me ra rawata na veika vakavanua kei na veika vakayalo.¹⁸

Na Lotu, ka a tauyavu ena veivakauqeti vakalou ki vua e dua na gone sega ni vuli vakavinaka, sa dodoka tu yani ki vuravura na iwali kece sara ni kena leqa ni bula veimaliwai. Sa vorata rawa ena qaqa na veivakatovolei ni imatai ni senijiuri. Ena maliwa ni veivakasama vakasakiti ni tamata ena ika ruasagavulu ni senijiuri oqo, ka vakasaqarai kina vagumatua me veisautaki na ivakarau ni veimaliwai ka vakararai yani vakamataboko ki na veigauna sa bera mai me ra wilika na icavacava ni tamata, sa cila tiko yani na Lotu me vaka na matanisiga ni lomalagi, ka vakavolivoliti tu mai na veika bula vakalomalagi ka sowiri me vaka na setilaiti sega soti ni bibi. E dina sara ni sai koya e bulia ka taqomaka talega na kena yaga cecere na tamata. Na kena cakacaka dina, na vueti ni noda vuravura. “Sai koya na rarama ni dina ka cilavi vuravura kece tu, ena sega ni rawa ni cala na rarama oqo ni na vakatakila ki na tamata, ena dua na gauna ga oqo se ena dua na gauna mai muri, na veika cecere vakalou ka dodonu me bula muria na tamata.”¹⁹

Na Lotu, ena taucoko ni kena veisoqosoqo, sa solia tu na veiqaravi kei na veivakauqeti vei keda kece. … E sega ni kauta tani na tamata mai vuravura, ia e segata me vakatorocaketaka na tamata ena loma ni veitikotiko me uasivi cake ka va-Kalou, ka me qai wali na leqa ni veiitikotiko mai vei ira oqo.²⁰

Vakatutu ni Vuli kei na Veivosaki

Ni yavutaki ena ivakavuvuli nei Peresitedi McKay, o na vakamacalataka beka vakacava na inaki ni Lotu? (Raica tabana [22–23].) Na cava na vuna e dau vakayacori kina na soqoni ni Lotu kei na koniferedi? (Raica tabana [25–26].
Na sala cava beka e veivuke kina na Lotu ena kena vakarautaki na kena tauyavu ena iotioti ni gauna na matanitu ni Kalou? (Raica tabana [23–27].) Na sala cava beka e tautauvata ka vakaraitaka talega kina na matanitu ni Kalou e se bera ni tauyavu na Lotu? (Raica tabana [22–23].)
Na cava beka e vakarautaka tu na Lotu ka na dusimaki ira na lewena yalodina ki na bula tawamudu? (Raica tabana [23–27].) Na sala cava beka o sa raica e sa veivakataucokotaki tiko kina ki na tamata yadua ena kena veikuoramu kei na mataisoqosoqo na Lotu? (Raica talega Efeso 4:11–13.)
Na cava beka eso na leqa e sotava tu nikua na vuravura? (Raica tabana [26].) Na sala cava beka e rawa ni walia kina na veileqa oqo na noda vakayagataka na ivakavuvuli ni kosipeli? (Raica tabana [26–27].)
Na veisala cava soti beka sa vakalougatataka kina na nomu bula na nomu lewena na Lotu? Na cava beka dou rawa ni cakava o iko kei na nomu matavuvale mo dou vakaivotavota kina vakavinaka ena veika sa vakarautaka tu na Lotu?
Na cava beka e rawa ni da cakava me vukea na Lotu me qarava vakavinaka na kena itavi ena gauna oqo?

iVolanikalou e Veisemati: Efeso 2:19–22; 4:11–15; Moronai 6:4–9; V&V 10:67–69; 65:1–6

President Mckay holding a sister — “Na … inaki ni kena tauyavu na Lotu cecere oqo, ena kena taucoko, kei na kena uasivi, me vakalougatataki kina na tamata yadua.”