Aoaoga a Peresitene
Mataupu 19: O Faamanuiaga Faaletino ma Faaleagaga mai le Upu o le Poto


Mataupu 19

O Faamanuiaga Faaletino ma Faaleagaga mai le Upu o le Poto

Na tuuina mai e lo tatou Tama Faalelagi ia i tatou le Upu o le Poto ina ia faamanuiaina ai i tatou i le malosi faaletino ma saunia ai i tatou mo le ola e faavavau.

Mai le Soifuaga o Siaosi Alapati Samita

A o tamaitiiti Siaosi Alapati Samita, sa tigaina o ia i le fiva taifoi. Sa ta’u atu e le fomai sa vaaia o ia i lona tina, e tatau ona nofo i lona moega mo le tolu vaiaso, aua nei ‘aia se meaai malo, ma inu sana kofe. Sa toe faamatala mulimuli ane e Peresitene Samita:

“Ina ua alu ese o ia, sa ou fai atu i lo’u tina ou te le manao i se kofe. Sa aoaoina au o le Upu o le Poto, lea na tuuina atu e le Alii ia Iosefa Samita, o loo fautua mai ai e aua nei o tatou faaaogaina le kofe.

“E toatolu le fanau na fanauina e Tina ma ua maliliu le toalua. Sa matua ese lava le popole o ia mo au.”

Ae nai lo lena, sa fesili le alii laitiiti o Siaosi Alapati Samita mo se faamanuiaga faaleperisitua, lea na ia mauaina mai lona faiaoga o aiga.

“Ina ua sau le fomai i le taeao na sosoo ai, o la e matou te taaalo i fafo ma isi tamaiti. Sa faateia o ia. Sa ia suesueina a’u ma iloa ai ua uma lo’u fiva ma o la ua ou malosi.

“Sa ou faafetai i le Alii ina ua ou toe manuia. Sa ou mautinoa sa ia faamaloloina au.”1

Sa finagalo Peresitene Samita ia malamalama le Au Paia, o le usiusitai i le Upu o le Poto e le gata ina tatou maua ai le soifua maloloina faaletino ae faapea foi faamanuiaga faaleagaga. I se sauniga a le au perisitua o le konafesi aoao, sa ia faamatalaina ai le tala i le perofeta o Tanielu o le Feagaiga Tuai, o lē sa aveina faatagataotaua i Papelonia ma sa faatonuina e ‘ai i meaai a le tupu ma inu i le uaina a le tupu:

“O Tanielu o se perofeta a le Atua, ma o ia o se perofeta aua sa ia tausia poloaiga a le Atua. Ou te manao ia te outou … ia outou o ma ave lenei savali. Sa tausia e Tanielu ma ana soa aoaoga a le Atua, e faatatau i le ituaiga o meaai ma meainu e tatau ona latou faaaogaina, ma sa latou le taliaina meaai na laulau atu i le laoai a le tupu. [Tagai Tanielu 1:3–16.]”

Sa faamatala e Peresitene Samita e faapea, ona o le usitai o Tanielu i le tulafono a le Alii e uiga i le soifua maloloina i na ona po, e le gata ina sa faasaoina ai lona ola, ae sa maua ai foi e Tanielu se faamanuiaga faaleagaga tele: “o musumusuga a le Silisiliese.”2 [Tagai fautuaga 1 i le itulau e 215.]

Aoaoga a Siaosi Alapati Samita

O le Upu o le Poto o se fautuaga alofa mai lo tatou Tama, o lē silafia mea uma.

O le a ou faitauina atu ia te outou se vaega o le fetalaiga a le Alii i le Ekalesia i le 27 Fepuari, 1833.

“O se Upu o le Poto, mo le lelei o le aufono o faitaulaga sili, ua faapotopotoina i Katelani, atoa ma le Ekalesia, faapea foi le Au Paia i Siona—

“I le faafeiloaia mai; e le ala i poloaiga po o tapulaa, ae ala i faaaliga ma le upu o le poto, o loo faaali mai ai le faatulagaga ma le finagalo o le Atua i le faaolataga faaletino o le au paia uma i aso e gata ai.”

Se i mafaufau la mo sina minute—“i le faaolataga faaletino o le au paia uma i aso e gata ai.”

“Ua tuuina atu e fai ma mataupu autu faatasi ma le folafolaga, ua faia e faatatau i ē vaivai ma ē sili atu ona vaivai o le au paia uma, o ē ua i ai po o mafai ona ta’ua o le au paia.” [Tagai MFF 89:1–3.]

Ona faaauau ai lea ona ta’u mai e le Alii ia i tatou mea e lelei mo i tatou, ma faamatala mai ituaiga o meaai e manaomia ona tatou faaaogaina, ona lapata’ia lea o i tatou mai mea e sili ona matautia ma faataumaoi [tagai MFF 89:5–17].

E foliga mai ia te au o i tatou o se nuu ua matua faamanuiaina. … Ua alofa mutimutivale le Alii ia i tatou, ua lapataia ai i tatou, fautuaina ma apoapoa’ia i tatou e tusa ai ma le tele o mea.3

Ou te vaai atu i le Upu o le Poto o se fautuaga agalelei a lo tatou Tama i le lagi, o lē ua finagalo e silasila mai i Lana fanau ua avea atili e faapei o Ia. … Ou te faauigaina o se fautuaga faatamā a se tasi ua silafia le mea ou te manaomia, ma ua faapea mai ai ia te au: “Lo’u atalii e, e le lelei nei mea mo oe, ma afai e te aloese mai ai o le a ou avatu ia te oe le mafutaga ma lo’u Agaga Paia ma le olioli a o e ola ai i le lalolagi ma i le iuga i le ola e faavavau.” Oka la so’u valea pe a ou faaaogaina nei mea ua faasaina, a ua mautinoa o le fautuaga a le Alii e tatau ona ou taumamao mai ai. Ou te lagona lo’u malaia pe a ou faaaogaina, aua ua fetalai mai ai Lē e sili atu Lona silafia nai lo se isi lava e faapea o nei mea e faataumaoia ai, ma ua lapata’ia mai ai a’u. …

… Sa mafaufau o ia ua lava lona taua e aumai ai ia i tatou, ma lapata’ia ai i tatou, ma afai la ua manatu Lē e silafia mea uma ua tatau ona aumai fautuaga ma apoapoaiga e uiga i nei mataupu faaletino, pe ua le tatau ea la ia i tatou e lē o iloa le mea o faatalitali mai mo i tatou a taeao, ona tausia lena fautuaga faalelagi. Ou te lagona ua i ai i le Upu o le Poto se tulafono mo le Au Paia o Aso e Gata Ai, o le a faaeaina ai i latou ma siitia i luga a’e o i latou e lē tausiaina.4

O le talalelei a Iesu Keriso, o le faasaoina o agaga, lea e nofo i le tino, mo le fiafia e faavavau. Oka so tatou valelea pe afai tatou te tuuavanoa i mausa ma aga a le lalolagi! … Sa [lapatai] mai lo tatou Tama Faalelagi i lona agalelei ma le alofa: “Ona o mea leaga atoa ma togafiti ua faia ma o le a tupu pea i loto o tagata faatuputupu leaga i aso e gata ai, ua ou lapataiina outou, ma mua’i lapataiina outou, i le tuuina atu ia te outou o lenei upu o le poto i le faaaliga.” (MFF 89:4.) … O le faamoemoega o le talalelei a Iesu Keriso o le saunia lea o i tatou ia malamalama i le matagofie o le olaga, e pei ona faasino mai e le Alii e tatau ona ola ai, e ala i le ta’uina mai o le auala e mafai ai ona tatou aloese mai mea o loo faaumatia ai le lalolagi.5

Tou te talitonu na aumai e le Alii ia i tatou le Upu o le Poto? Pe tou te talitonu ea na te silafia le mea e lelei mo i tatou? Pe tou te talitonu ea o le a fiafia o ia pe a tatou tausia lena tulafono? Fai mai o le a fiafia. Pe e te manatu e sa’o?6

Uso e ma tuafafine, e le mafai ona tatou vaai atu ma le inoino e aunoa ma le faasalaina i le Upu o le Poto. Sa tuuina mai o se fautuaga ma se apoapoaiga, e lei tuuina mai e ala i se poloaiga po o se faasa, ae o se upu o le poto, mai lo tatou Tama, mo le faaolataga faaletino o o tatou tino ma le tapenaga o o tatou agaga mo le ola e faavavau.7 [Tagai fautuaga 2 i le itulau e 215.]

Ua folafola mai e le Alii le maloloina o le mafaufau ma le tino ia i latou e usitaia le Upu o le Poto.

Ou te faafetai lava mo lena Upu o le Poto matagofie, faigofie e pei ona i ai, ma e pei ona fetalai mai le Alii, “ua faia e faatatau i e vaivai ma e sili atu ona vaivai o ē ua ta’ua po o e ua mafai ona ta’ua o le Au Paia.” Ou te fesili atu … , pe ua tatou agavaa ea e ta’ua o le Au Paia? O ē uma ua faamoemoe e ta’ua o le Au Paia, e tatau lava ona avea ma nisi e tausia le Upu o le Poto. A o le a la le uiga ia i tatou? Tatou te maua ai le suamalie o le olaga, e aveesea ai mai ia i tatou le ausa oona lea e manavaina e le toatele ona o le ulaula tapaa. E aveesea ai mo i tatou le tulaga faafaufau lea e afua i le lamuina o tapaa. Afai tatou te tausia, e faasaoina ai i tatou mai ma’i ona o le tuuina i o tatou tino o [vailaau oona] o loo maua i le lauti ma le kofe, ma mai aafiaga matautia o meainu malolosi. …

E le gata ina ta’u mai e lo tatou Tama Faalelagi ia i tatou mea e tatau ona aloese mai ai, ae ua ta’u mai foi mea e mafai ona faaaoga mo lo tatou manuia. Ua Ia fetalai mai o saito uma, o mea uma e fua mai i le laueleele, o fua o laau sosolo ma isi, e lelei mo le tagata. O le aano o manufasi ma manu felelei o le vanimonimo; ma o nei mea o loo ia faasino i ai e mafai ona tatou faaaogaina ma le faautauta ma le loto faafetai; ma ou te fia faamamafaina ma le loto faafetai.8

Ua tatou iloa o le ola ai i tulafono o le ola maloloina e maua ai le malosi o le mafaufau, ma ua tatou iloa ai o le lē usita’ia o lena tulafono, e mulimuli mai ai le fāi ifo o le malosi faalemafaufau ma le faaletino. O lo tatou Mataisau, le Tama o o tatou agaga, na tuuina mai ia i tatou le avanoa e nonofo ai i lenei lalolagi, na fetalai mai foi e i ai mea patino na Ia faasino i ai i lena faaaliga e le lelei mo i tatou. Ua Ia aumaia ni folafolaga taua mo i tatou, pe afai tatou te usitai i lenei tulafono, —o folafolaga o le poto, o le maloloina ma le malosi, ma o le a laaloa le agelu o le faafanoga ia i tatou ma o le a le afaina ai i tatou, e faapei ona Ia faia i le fanauga a Isaraelu [tagai MFF 89:18–21].9 [Tagai fautuaga 3 i le itulau e 215.]

O le usiusitai i le Upu o le Poto e faamalosi ai lo tatou faatuatua ma le faaleagaga.

Ua matua faatalitonuina atoatoa a’u o le Alii lava Ia i Lona alofa mutimutivale, ina ua Ia tuuina mai ia i tatou le Upu o le Poto, e le na ona mafai ai ona tatou maua le ola maloloina a o tatou ola ai i lenei lalolagi, ae ia faamalolosia ai foi lo tatou faatuatua, ia mafai ai foi ona faateleina la tatou molimau i le paia o le misiona a lo tatou Alii ma le Matai, ina ia saunia lelei ai i tatou e toe foi atu i lona afioaga pe a mae’a la tatou galuega iinei. Ou te popole i le avea ai o ni atalii ma ni afafine o Siona, e i ai nisi taimi tatou te lē iloa ai le taua o lenei savali maoae i le lalolagi.10

Ou te fia fai atu ia te outou, i la’u lava faamasinoga, o le faaaogaina o le tapaa, lea e foliga o se mea itiiti i nisi tagata, o le ala lea o le faataumaoia o lo latou ola faaleagaga, o le ala lea o le aveese faamalosi mai ia i latou o le mafutaga ma le Agaga o lo tatou Tama, ua tavavaeeseina ai i latou mai le faalapotopotoga a alii ma tamaitai lelei, ma aumaia ai i o latou luga le le amanaiaina ma le tuua’iga a fanau na latou fanauina, ae o le a faapea mai le tiapolo i se tagata, Oi, ua na o si mea laitiiti lava!11

Ua tatou ola i se taimi na toe fetalai mai ai le Alii i Lona nuu. O i tatou, o tagata o le Ekalesia, ua faataunuuina tulaga manaomia e lo tatou Tama i le Lagi, ua malamalama lelei o loo soifua lo tatou Atua ma Na te tauia i latou o ē auauna ia te Ia ma le filiga. Ua tatou malamalama na Ia tuuina mai ni tulafono patino ma aiaiga e pulea ai i tatou i lenei olaga, ma o le usitai i Ana poloaiga e mautinoa ai Lona fiafia, ma o le a mulimuli mai faamanuiaga folafolaina i lo tatou usiusitai; peitai, afai tatou te le usitai i Ana aoaoga, afai tatou te lē amanaiaina Ana fautuaga poto, ona leai lea o so tatou folafolaga mai ia te Ia, ma ua tatou faamaimauina avanoa o le a tatou le toe maua. Ua ou lagonaina le taua o le tausia e le Au Paia o Aso e Gata Ai o lenei tulafono faapitoa [le Upu o le Poto]. Ou te talitonu o le usitai i ai, o le a tele atu le faatuatua e sapi ai le Au Paia o Aso e Gata Ai. Ua tatou faitau i aoaoga a Mamona, afai e leai ni vavega e tutupu i na tagata, ona e leai so latou faatuatua; ma sa ia toe ta’u atu ia i latou, a leai se faatuatua, “ua matua malaia le tagata.” [Tagai Moronae 7:37–38.] Afai tatou te solia le finagalo faaalia o le Alii, o le mea masani o le a faaitiitia lo tatou faatuatua, aua e le tumau pea ona tauivi le Agaga ma i tatou. …

… Ou te matua talitonu ona o le lē amanaiaina o lenei tulaga manaomia faigofie, ua faaitiitia ai le faatuatua i loto o nisi o o tatou tagata—o lea, o le tele o le tausiga masani o le Upu o le Poto, o le a faateleina le faatuatua i le Au Paia o Aso e Gata Ai, ma o le taunuuga o le a liligi mai ia i tatou le poto e sili atu; aua o le usitai i ai, o le a oo mai ai se manao e usitai i isi tulafono a lo tatou Tama, ma o le ola ai i tulafono taitasi e mautinoa ai se faamanuiaga.12 [Tagai fautuaga 3 ma le 4 i le itulau e 215.]

O le usitai i le Upu o le Poto, tatou te saunia ai mo le ola e faavavau.

Ou te le iloa i nisi taimi pe o iloa e le Au Paia o Aso e Gata Ai o [le Upu o le Poto] na tuuina mai mo lo tatou faaeaga; e le mo na o tatou manuia faaletino, ae saunia ai foi i tatou mo le ola faaleagaga. …

Ua tatou iloa o le mamalu o le Atua o le malamalama lea [tagai MFF 93:36], ua tatou faamemelo uma i alii ma tamaitai atamamai, o lea e tatau ai ona tatou naunau e faataatia le faavae mo le faateleina o le mana faalemafaufau ma aua nei faia se mea e faavaivaia ai. Ua iloagofie i olaga o nisi, ua latou taofia i latou lava mai le mana o le fai’ai e mafai ona latou fiafia ai, i le faaaogaina pea o mea ua fetalai mai lo tatou Tama Faalelagi e le lelei; ua faaitiitia ai lo latou malamalama, ma lē mafai ai ona latou faia tapenaga mo le ola e Faavavau sa tatau ona avea ma o latou faanaunauga.13

A tatou talitonu e pei ona tatou fai mai o Iesu o le Keriso, ma o i tatou o fanau a lo tatou Tama Faalelagi, ona tatau lea ona tatou faaeteete e faafoe i tatou lava ia agavaa mo malumalu ua tatou nonofo ai, ia na faia i le faatusa o le Atua. E toafia i tatou ua iloa a tatou tuuina i o tatou tino mea ua faasa e lo tatou Tama, ua tatou faaleagaina le malumalu o le agaga? E toafia i tatou e mafaufau a tatou tuuavanoa i vaivaiga o le tino, ua tatou taofia i tatou mai avanoa o loo faatalitali mo i tatou i le lumanai, ma momotu ese ai i tatou lava mai faamanuiaga o loo teuina e le Alii mo ē faamaoni?14

Afai e usita’ia lenei tulafono, lea ua faafaigofieina ina ia mafai ona tausia e sē sili ona vaivai o i tatou, o le a avea o se faavae e mafai ona faaopoopo i ai faamanuiaga sili e tele, ia o le a fiafia lo tatou Tama e tuuina mai, a leai o le a tatou le āiā i ai ma le mafai ona tatou maua. E mafai faapefea e se tasi o i tatou ona lagona ua ta’uamiotonuina i le lē amanaiaina o se tulafono faigofie a le Atua na Ia fetalai mai ai i Lona lava leo e soo se tasi o i tatou e mafai ona usita’ia? E faapefea ona tatou tausia se tulafono e maualuga atu, ma maua ai le faaolataga sili, pe a tatou le tausia lenei tulafono faigofie?15 [Tagai fautuaga 3 i le itulau e 215.]

O le ala sili e aoao ai o tatou aiga e usitai i le Upu o le Poto o le usita’ia lea e i tatou lava.

O tama ma tina, a latou tausia le Upu o le Poto, e mafai ona pasi atua i a latou fanau le amiomama ma le malosi semanu e le mafai ona latou avatua i ai i se isi auala. Ou te talitonu o le a mafuta le Agaga o lo tatou Tama i loto ma aiga o i latou e tausia lenei tulafono, ma o le a pasi atu foi lo latou manao e usitai i a latou fanau. … O se mea moni ua lauiloa, o le aafiaga o le fai’ai o se tamaitiiti i le tapaa e sili ona faataumaoia, e faatama’ia ai le manatua ma faaumatia ai sane ola; e le gata i lea, o le aafiaga foi o le fai’ai talavou i meainu malolosi e matua faataumaoi: e taofia ai le manao e faamamalu ma amiotonu, ma taitai atu ai i amioga le mama ma solitulafono. … Ua tuuina mai e le Alii ia i tatou lenei tulafono i le agalelei ma le alofa, ua folafola mai ai faamanuiaga patino pe a tatou usitai i Lana fautuaga. Ua ou lagona e lapata’i atu ia te outou, o’u uso e ma tuafafine, ia aoao lenei mea i o outou aiga. Faagauai atu i ai a outou fanau o loo tutupu a’e, ma le taui o loo faavae i lona tausiga.

Ou te fai atu ia te outou, o le faamaoniga sili o lo tatou faatuatua i lena tulafono, ua tatou talitonu e mai le Atua, o le tausia lea e le aunoa i o tatou olaga. E mafai ona tatou tala’ia i le aso atoa, ae afai tatou te solia, e mafai ona matautia la tatou faataitaiga ia i latou e sili ona tatou alolofa i ai nai lo le ola, aua o le a latou lagona e mafai ona saogalemu i lo latou mulimuli i la tatou taitaiga.16

Se’i ou aioi atu ia te outou, saili ma le lototatalo i le Upu o le Poto. Aua le na ona faitau i ai; saili i ai ma le lototatalo. Ia iloa le mea na aumai ai e lo tatou Tama Faalelagi. Na Ia tuuina mai faatasi ai ma se folafolaga o le ola faafualoa ma le fiafia, e lē maua pe a tatou le tausia, ae pe afai tatou te tausia. Faitau le Upu o le Poto i o outou aiga ma faia se faataitaiga. Afai tatou te faia lena mea, o le a tupu pea Siona. Afai tatou te faia lena mea, o le a tumau pea ona avea le Ekalesia ma mana mo le lelei i le lalolagi.17 [Tagai fautuaga 5 i le itulau e 215.]

Fautuaga mo Suesuega ma le Aoaoina Atu

Mafaufau i manatu nei a o e suesueina le mataupu po o lou sauniuni foi e aoao atu. Mo fesoasoaniga faaopoopo, tagai i itulau e v–vii.

  1. I le itulau e 203, o loo ta’ua ai e Peresitene Samita le tala ia Tanielu na musu e tagofia meaai ma le uaina a le tupu. Faitau le Tanielu mataupu 1, ma mafaufau i se mea na e oo i ai, ina ua faapea e tatau ona e tagofia se mea e faasa i le Upu o le Poto. O a ni auala talafeagai e usita’ia ai le Upu o le Poto i tulaga faapena, a o faatumau pea le faaalia o le faaaloalo i isi?

  2. Toe iloilo le vaega muamua o aoaoga (itulau e 203–5). E mafai faapefea ona e faaaogaina nei aoaoga e fesoasoani ai i se tasi e faigata ona usitai i le Upu o le Poto?

  3. Toe iloilo faapuupuu itulau e 205–8, lea na talanoaina ai e Peresitene Samita ni faamanuiaga ua folafola mai ia i latou e usitaia le Upu o le Poto (tagai foi MFF 89:18–21). Na faapefea ona faataunuuina nei folafolaga i lou olaga? O a isi faamanuiaga ua e maua i lou ola ai i lenei tulafono?

  4. I le itulau e 207, ua folafola mai e Peresitene Samita o le usitai i le Upu o le Poto e aumaia ai se “manao e usitai.” O le a le uiga o lenei fasifuaitau ia te oe?

  5. I sou manatu, e faapefea ona fesoasoani i le Ekalesia lou usitai i le Upu o le Poto, e “avea ai ma mana mo le lelei i le lalolagi”? (itulau e 209). Suesue ma le agaga tatalo le vaega e 89 o le Mataupu Faavae ma Feagaiga, e pei ona fautuaina mai e Peresitene Samita, ma mafaufau po o le a se mea e mafai ona e faia e usitai atoatoa ai i le Upu o le Poto.

Mau E Faatatau I Ai: 1 Korinito 6:19–20; Alema 34:36; Mataupu Faavae ma Feagaiga 29:34; 130:20–21

Fesoasoani faafaiaoga: “E mafai ona faailoa atu lou alofa mo i latou e te faiaoga ai i lou faalogologo toto’a i ai, ma naunau faamaoni i o latou olaga. O le alofa faa-Keriso e i ai le mana e faamaluluina ai loto ma fesoasoani ai i tagata e talia musumusuga a le Agaga” (O Le Aoao Atu, E Leai Se Isi Valaauga E Sili Ai, 46[48]).

Faamatalaga

  1. “Boyhood Experiences,” Instructor, Feb. 1943, 73.

  2. I le Conference Report, Oct. 1943, 44.

  3. “Saints Blessed,” Deseret News, Nov. 12, 1932, Church section, 5.

  4. I le Conference Report, Apr. 1907, 19–21.

  5. “Seek Ye First the Kingdom of God,” Improvement Era, Oct. 1947, 688.

  6. I le Conference Report, Oct. 1935, 121.

  7. I le Conference Report, Apr. 1907, 21.

  8. I le Conference Report, Oct. 1923, 72–73.

  9. I le Conference Report, Apr. 1907, 19.

  10. I le Conference Report, Apr. 1907, 19.

  11. I le Conference Report, Apr. 1918, 40.

  12. I le Conference Report, Oct. 1908, 83–84.

  13. I le Conference Report, Apr. 1907, 19.

  14. I le Conference Report, Apr. 1905, 62.

  15. I le Conference Report, Oct. 1908, 84.

  16. I le Conference Report, Apr. 1907, 21.

  17. I le Conference Report, Apr. 1949, 191.

Na aoao mai e Peresitene Samita talu ai sa tausia e Tanielu le tulafono a le Alii o le ola maloloina i ona taimi, o lea sa agavaa ai o ia mo “musumusuga a le Silisiliese.”

“E le gata ina ta’u mai e lo tatou Tama Faalelagi ia i tatou mea e tatau ona aloese mai ai, ae ua ta’u mai foi mea e mafai ona faaaoga mo lo tatou manuia.”

Lolomi