Kapitulo 18

Hiyas—Usa ka Batong Pamag-ang sa Pagtukod sa Atong mga Kinabuhi

“Kamo, matag usa kaninyo, mga anak sa usa ka balaang Amahan sa Langit. Gilalang kamo sunod sa Iyang desinyo sa dagway sa inyong Tiglalang. Ang inyong mga lawas sagrado. Kini mao ang templo sa inyong espiritu. Ayaw mansahi kini sa sala.”

Gikan sa Kinabuhi ni Gordon B. Hinckley

Namulong ngadto sa mga estudyante sa Brigham Young University sa 2007, si Presidente Gordon B. Hinckley miingon:

Naobserbahan ko ang usa ka makalingaw nga butang kaniadtong usang adlaw. Sa Siyudad sa Salt Lake, sayo sa buntag sa Sabado, ang building sa Key Bank gibungkag sa usa ka nagsunod-sunod nga maayong pagkahimutang nga mga pabuto. Nahitabo kini sulod sa tulo o upat ka segundo, uban sa usa ka dako kaayong panganod sa abug nga mikatap ngadto sa amihan-kasadpan. Ang proseso gitawag og pagpabuto sa sulod sa building [implosion], lahi sa pagpabuto gawas sa building [explosion].

“Ang building gitukod hapit 30 ka tuig na ang milabay. Nagtuo ako nga ang pagtukod milugway sulod sa dili mominos og usa ka tuig, tingali duha. Karon nawala sulod sa pipila ka mga segundo.

Kana, akong mga higala, ang istorya sa daghan kaayong mga kinabuhi. Giamuma nato kini og maayo kaayo sulod sa mga katuigan. Dayon namatngunan nato ang atong mga kaugalingon nga anaa sa malisud kaayo nga mga sitwasyon. Mahimo ang mga sayop. Ang kaputli nakompromiso. Adunay pagbuto sa sulod, ug usa ka umol sa abug mao lamang ang nahibilin.

“Nahinumduman ko kini sa dihang ako nakahinumdom og usa ka batan-ong lalaki ug usa ka batan-ong babaye kinsa miadto sa akong opisina. Gwapo siya nga lalaki ug siya gwapa nga babaye. Mga estudyante sila sa unibersidad. Ang ilang kaugmaon ingon og hayag ug nindot. Apan sila mipadala sa tintasyon. …

“Mga luha mipuno sa ilang mga mata samtang nakigsulti sila kanako. Apan walay eskapo gikan sa katinuod nga ilang atubangon. Ang ilang mga kinabuhi nag-antus og pabuto gikan sa sulod, ug tore sa mga damgo napulpog.

“Ayaw tuguti kini nga mahitabo nganha kaninyo. Ayaw ipaubos ang inyong kaugalingon pinaagi sa piligro nga pag-uyon sa imong pasalig sa moralidad. Kamo, matag usa kaninyo, mga anak sa usa ka balaang Amahan sa Langit. Gilalang kamo sunod sa Iyang desinyo sa dagway sa inyong Tiglalang. Ang inyong mga lawas sagrado. Kini mao ang templo sa inyong espiritu. Ayaw mansahi kini sa sala.”

“Karon, balikon og hisgot ang ehemplo sa tore nga nahugno, magpahinumdom ako kaninyo nga sa lugar niini pagatukuron ang usa ka bag-o ug nindot nga building. Sa susamang paagi, kadto kinsa nakalapas makadangop ngadto sa ilang Manunubos, atong Manluluwas nga si Jesukristo, ug, pinaagi sa gahum sa Iyang Pag-ula, mahimong limpyo ug mabag-o pag-usab.”¹

Si Presidente Hinckley sa pulpito — Mitambag si Presidente Gordon B. Hinckley, “Himoa ang hiyas nga batong pamag-ang sa pagtukod sa inyong mga kinabuhi.”

Mga Pagtulun-an ni Gordon B. Hinckley

Ang mahiyasong pagpuyo nagdala og katingalahan og nindot kaayong mga panalangin.

Wala sa tibuok kalibutan ingon ka labing maanindot sama sa hiyas. Kini naghayag nga walay taya. Kini mahal ug nindot. Kini dili mapresyohan. Kini dili mapalit o mabaligya. Kini mao ang resulta sa kaugalingong pagpugong.

… Ang Ginoo naghatag og nindot kaayo nga mando. Siya nag-ingon,“Himoa nga ang hiyas modayan-dayan sa inyong mga hunahuna nga walay paghunong” (D&P 121:45). Kini nahimong usa ka sugo nga pagasundon uban ang kakugi ug disiplina. Ug adunay gisumpay niini nga saad ang katingalahan ug nindot kaayong mga panalangin. Nag-ingon siya ngadto niadtong kinsa nagpuyo nga may hiyas:

“Unya ang imong pagsalig mosamot pagkalig-on diha sa atubangan sa Dios. …

“ Ang Espiritu Santo mao ang inyong kauban sa kanunay, ug ang inyong pagmando usa ka dili mausabon nga pagmando sa pagkamatarung ug kamatuoran; ug ang inyong kamandoan mao ang usa ka walay katapusan nga kamandoan, ug walay pagpugos nga paagi kini mokanap nganha kanimo hangtud sa kahangturan.” (DP 121:45–46).

Aduna bay mas dako o labaw ka nindot nga saad kay niini?²

Aduna bay tinuod nga katarungan alang sa hiyas? Kini lamang ang paagi ngadto sa kagawasan gikan sa pagmahay. Ang kalinaw sa konsyensya nga nagdagayday gikan niina mao lamang ang personal nga kalinaw nga dili mini.

Ug dugang sa tanan niini mao ang dili mapakyas nga saad sa Ginoo ngadto niadtong kinsa nagpuyo nga nagsunod sa hiyas. Gipahayag ni Jesus nga taga Nazaret, namulong ibabaw sa bukid,“Bulahan ang mga maputli og kasingkasing: kay makakita sila sa Dios” (Mat. 5:8). Kana usa ka pakigsaad, gihimo Kaniya kinsa adunay gahum sa pagtuman.³

Kinahanglan kamo makaila, kamo kinahanglan gayud makaila, nga ang kasinatian ug balaang kaalam nagdiktar og hiyas ug moral nga kalimpyo isip ang dalan nga naggiya ngadto sa kalig-on sa kinaiya, kalinaw diha sa kasingkasing, ug kalipay sa kinabuhi.⁴

Himoa ang hiyas nga batong pamag-ang sa pagtukod sa inyong mga kinabuhi.⁵

Kon kita mobuntog sa sala ug imoralidad sa kalibutan, atong mapahimuslan ang mas dakong kalipay, seguridad, og kalinaw sa hunahuna.

Sa atong pagtan-aw sa tibuok kalibutan, kini ingon og ang moralidad gisalikway. Ang paglapas sa karaang mga sumbanan nahimong sagad. Mga pagtuon, usa human sa usa, nagpakita nga dihay pagbiya sa namatud-an na nga mga baruganan. Pagdisiplina sa kaugalingon nakalimtan, ug nagkalain-laing pagtagbaw nahimong mikaylap.

Apan, minahal kong mga higala, dili kita makadawat niana nga nahimong sagad sa kalibutan. Ang inyo, isip mga miyembro sa Simbahan, usa ka mas taas nga sumbanan ug mas labaw ka mapugsanon. Kini nagpahayag og tingog gikan sa Sinai nga kamo dili monunot. Kinahanglan gayud pugngan ninyo ang inyong mga tinguha.⁶

Ang mga pulong ni Pablo ngadto sa mga Santos nga taga Corinto magamit pa kanato karon ingon man nga kini magamit ngadto kaniadtong kinsa iyang gisulatan. Miingon siya:

“Wala ba kamo masayud nga kamo templo sa Dios, ug nga ang Espiritu sa Dios nagapuyo diha sa sulod ninyo?

“Kon adunay molaglag sa templo sa Dios, siya pagalaglagon sa Dios; kay ang templo sa Dios balaan, ug kanang temploha mao kamo.” (1 Mga Taga-Corinto 3:16–17).⁷

Ang tambag usab ni Pablo ngadto ni Timoteo “Bantayi nga magmaputli ka sa imong kaugalingon” (1Tim. 5:22).

Kadto yano nga mga pulong. Apan kini mga importante kaayo. Miingon si Pablo, sa sinugdanan, palayo gikan niadtong mga butang nga modaot kanimo ug molaglag kanimo sa espirituhanong paagi. Palayo sa mga salida sa telebisyon nga modala og mahugaw nga mga hunahuna ug mahugaw nga mga pinulongan. Palayo sa mga video nga modala ngadto sa dautang mga hunahuna. Kini dili makatabang kaninyo. Kini mopasakit lamang kaninyo. Palayo sa mga basahon ug mga magasin nga mga imoral ug hugaw sa unsay ilang gisulti ug gipakita. Pagpabiling putli ang imong kaugalingon.⁸

lalaki ug babaye — Ang kaputli mao “ang dalan ngadto sa malipayong pagpuyo.”

Ang kaminyoon gi-orden sa Dios, ang kaminyoon tali sa usa ka lalaki ug sa usa ka babaye. Kini mao ang katukuran ubos diin Iyang gimugna nga ang mga kabataan kinahanglan nga maanhi sa kalibutan. Ang sekswal nga mga relasyon ubos sa bisan unsa nga mga sitwasyon mahimong kalapasan ug hingpit nga supak sa mga pagtulun-an sa ebanghelyo ni Jesus.⁹

Kita nagtuo sa kaputli sa dili pa maminyo ug hingpit nga pagka-maunungon sulod sa kaminyoon. Kana nag-summarize sa tanan. Mao kana ang dalan ngadto sa malipayong pagpuyo. Mao kana ang dalan ngadto sa katagbawan. Nagdala kini og kalinaw sa kasingkasing ug kalinaw sa panimalay.¹⁰

Walay pamilya nga makabaton og kalinaw, walay kinabuhi nga makalingkawas sa malisud nga mga pagsulay gawas kon kana nga pamilya ug kana nga panimalay gitukod diha sa mga pundasyon sa moralidad, pagka-maunungon ug respeto sa usag usa. Walay mahimong kalinaw diin walay pagsalig; walay mahimong kagawasan diin walay pagka-maunungon. Ang kainit sa gugma dili motungha kon adunay pagpili nga imoralidad.¹¹

Nagtuo ako nga kini mahimo gyud nga panalangin sa matag bata nga matawo ngadto sa usa ka panimalay diin kana nga bata gikahinangop, gimatuto, gihigugma ug gipanalanginan og mga ginikanan, amahan ug inahan kinsa nagpuyo nga adunay pagka-maunungon sa usag usa ug ngadto sa ilang mga anak. …Magabarog kamo batok sa mga tintasyon diha sa kalibutan. Ang tigmugna sa atong mga kalingawan, ang mga tigsangkap sa kadaghanan sa atong mga basahon, buot kaninyo nga motuo sa laing paagi. Ang naipon nga kaalam sa mga gatusan ka tuig nagpahayag uban ang katataw ug kasiguroan nga ang mas dakong kalipay, mas dakong seguridad, mas lawom nga mga tigumanan sa gugma masinati lamang niadtong kinsa naglakaw sumala sa napamatud-an na nga mga sumbanan sa hiyas sa dili pa maminyo ug hingpit nga pagkamaunungon sulod sa kaminyoon.¹²

Nagpuyo kita sa usa ka kalibutan sa sala ug imoralidad ug kasamok. Likayi kini, ayaw og apil niini, likayi ang mga paagi sa kalibutan ug buhata ingon nga ang Ginoo gusto nga inyong buhaton.¹³

Ang pornograpiya maka-anad [addictive] ug makadaot, apan makabuntog kita niini.

Maayo pang mamulong ako og hilisgutan nga akong nahatag kaniadto. Himoon ko kini sa kinaiya nga gihulagway ni Alma, kinsa miingon: “Kini mao ang akong himaya, nga tingali ako mahimo unta nga himan diha sa mga kamot sa Dios aron sa pagdala sa pipila ka mga kalag ngadto sa paghinulsol” (Alma 29:9).

… Mamulong ako kabahin sa pornograpiya sa tanan nga nagkalain-laing mga matang niini. … Kini dautan. Kini hingpit nga supak sa espiritu sa ebanghelyo, uban sa personal nga pagpamatuod sa mga butang sa Dios. …

… Ang tanang moapil mahimong mga biktima. Ang mga bata gipahimuslan, ug ang ilang mga kinabuhi maayong pagkaguba. Ang mga hunahuna sa mga kabatan-onan naputos sa bakak nga mga konsepto. Ang pagsigig tan-aw mopadulong ngadto sa pagkaadik nga imposible na nga maputol. … Daghan kaayo … nakakaplag nga dili na nila kini kabiyaan. Ang ilang mga kusog ug ang ilang mga tinguha nahurot niining walay maayong resulta gikan niining law-ay ug mahugaw nga butang.

Ang pangatarungan mao nga lisud kuno ang paglikay niini, nga anaa ra kini sa tumoy sa atong mga tudlo ug walay maka-eskapo.

Pananglit usa ka unos nga kusog ug ang hangin naghaguros ug ang snow mohasmag kaninyo. Dili kamo makapahunong niini. Apan kamo makasul-ob og hustong panapot ug makapangita og kapasilongan, ug ang bagyo walay epekto diha kaninyo.

Mao usab, bisan og ang Internet napuno sa law-ay nga materyal, dili ikaw angay nga motan-aw niini. Makadagan kamo ngadto sa panimalay sa ebanghelyo ug sa mga pagtulun-an niini sa kalimpyo, ug kaputli sa kinabuhi.

Nasayud ako nga ako direkta nga nanulti. Gibuhat ni nako tungod kay ang Internet maoy nakaingon nga ang pornograpiya mikatap pagsamot, nakadugang sa unsay anaa sa DVD ug mga video, sa telebisyon ug sa mga tindahan sa magasin. Mosangpot kini ngadto sa pantasya nga makadaot sa pagtahud sa kaugalingon. Mosangpot kini sa gidili nga relasyon, kasagaran ngadto sa sakit, ug sa abusadong kriminal nga kalihokan.¹⁴

Nagpuyo kamo sa usa ka kalibutan sa makalilisang nga mga tintasyon. Ang pornograpiya, uban sa malaw-ay nga kahugaw niini, milukop sa tibuok yuta sama sa makalilisang, makalunod nga balod. Kini makahilo. Ayaw pagtan-aw niini o pagbasa niini. Kini molaglag kaninyo kon inyong buhaton. Mokuha kini gikan kaninyo sa inyong respeto sa kaugalingon. Mokawat kini sa inyong pagbati sa pagdayeg sa mga katahum sa kinabuhi. Kini mopukan kaninyo ug mobitad kaninyo ngadto sa lunangan sa dautan nga mga hunahuna ug tingali sa dautan nga mga buhat. Palayo gikan niini. Likayi kini sama sa inyong paglikay sa usa ka mahugaw nga sakit, kay kini ingon usab ka makamatay. Pagmahiyason sa hunahuna ug sa buhat.¹⁵

Adunay daghan kaayong kahugaw ug kahigal ug pornograpiya niini nga kalibutan. Kita isip mga Santos sa Ulahing mga Adlaw kinahanglan nga mobuntog niini ug lig-ong mobarug batok niini. Kamo dili makaako sa pagnunot niini. Kamo dili gayud makaako sa pagnunot niini. Kinahanglan wad-on ninyo kini sa inyong kasingkasing. Sama sa tabako kini makapaanad, ug modaot niadtong kinsa mohilabut niini. “Himoa ang hiyas modayan-dayan sa inyong mga hunahuna nga walay paghunong” [D&P 121:45].¹⁶).

Uban sa disiplina ug paningkamot, atong mapugngan ang atong mga hunahuna ug mga lihok.

Paglimpyo sa salabutan, ug niana kamo adunay mas lig-on nga pagpugong ibabaw sa inyong mga lawas. Gisulti sa karaan, “Kay maingon nga [ang tawo] nagahunahuna sa sulod sa iyang kasingkasing, sa ingon niana mao man siya” (Prov. 23:7). Ang hugaw nga mga hunahuna modala og hugaw nga mga lihok.¹⁷

Kon matintal atong mapulihan ang dautang mga hunahuna og mga hunahuna sa [atong Manluluwas] ug sa Iyang mga pagtulun-an. Siya miingon: “Ug kon ang inyong katuyoan usa ngadto sa akong himaya, ang inyong tibuok kalawasan mapuno sa kahayag, ug walay kangitngit diha kaninyo; ug kana nga lawas nga napuno sa kahayag makasabut sa tanan nga mga butang.

“Busa ibalaan ang inyong mga kaugalingon aron ang inyong mga hunahuna mahimo nga ipahinungod ngadto sa Dios, ug ang mga adlaw moabut nga kamo makakita kaniya; kay siya mopakita sa iyang nawong nganha kaninyo” (D&P 88:67–68).¹⁸

Mihatag si Jesus og sugo sa pagpugong sa atong mga hunahuna ingon man sa atong mga buhat. Miingon Siya “Kadtong magatan-awg babaye uban sa kaibog kaniya, makapanapaw na kaniya diha sa sulod sa iyang kaugalingong kasingkasing” (Mat 5:28). …

Ang pagpugong sa mental kinahanglan gayud nga mas lig-on kay sa pisikal nga mga kaibug o mga tinguha sa unod. Samtang ang mga hunahuna gidala ngadto sa hingpit nga panag-uyon sa gipadayag nga kamatuoran, ang mga lihok sa ingon mahimong angay. … Ang matag usa kanato, uban ang disiplina ug paningkamot, adunay abilidad sa pagpugong sa atong mga hunahuna ug sa atong mga lihok. Kini kabahin sa proseso sa pagpalambo sa espiritwal, pisikal ug emosyonal nga kahingkod. …

Kita naghangyo sa mga tawo bisan diin sa pagpuyo subay sa mga pagtulun-an sa atong Tiglalang ug buntugon ang lawasnong mga kaibug nga kasagarang moresulta diha sa mga trahedya nga mosunod sa moral nga kalapasan.¹⁹

Kadtong kinsa naapil sa imoral nga pamatasan mahimong mapasaylo ug makabuntog sa nangaging mga buhat.

Dili ako buot nga magnegatibo. Sa kinaiyahan ako positibo nga pagkatawo. Apan sa ingon nga mga butang sama niini [pornograpiya ug imoralidad] ako usa ka matinuoron. Kon kita nahiapil sa ingon nga pamatasan, karon ang panahon sa pag-usab. Himoon nato kini nga oras sa lig-on nga pagdesisyon. Himoon nato nga mag-usab ngadto sa mas maayo nga paagi.²⁰

Kon makita ninyo ang inyong kaugalingon nga mitugyan ngadto sa pamugos sa mga sitwasyon disiplinaha ang inyong mga kaugalingon. Hunong sa dili pa kini ulahi kaayo. Kamo sa hangtud mapasalamaton nga inyong gihimo.

Magpakatinuod sa inyong mga kaugalingon ug sa labing maayo nga kamo aduna diha sulod kaninyo.²¹

Pahimoa ako … og pasalig kaninyo nga kon kamo nakahimo og sayop, kon kamo naapil sa bisan unsang imoral nga pamatasan, ang tanan wala mawagtang. Ang panumduman niana nga sayop may purohan nga magpabilin, apan ang buhat mapasaylo, ug kamo makabuntog sa nangagi ug makapuyo og usa ka kinabuhi nga hingpit nga madawat ngadto sa Ginoo diin adunay paghinulsol. Misaad Siya nga mopasaylo Siya sa inyong mga sala ug dili na mohinumdom niini batok kaninyo (tan-awa sa D&P 58:42).

… Ang mga lider sa Simbahan [makahimo] sa pagtabang kaninyo sa inyong kalisud. Mahimong inyong kalimtan ang bisan unsang dautan nga kamo nahiapil. Makapadayon kamo sa pag-uswag uban sa pagbag-o sa paglaum ug sa pagdawat ngadto sa mas maayo kaayong paagi sa kinabuhi.²²

Mga Sugyot alang sa Pagtuon ug Pagtudlo

Mga Pangutana

Gitudlo ni Presidente Hinckley nga adunay “tinuod nga katarungan alang sa hiyas” (seksyon 1). Sa unsa unta nga paagi inyong tubagon ang usa ka tawo kinsa makiglalis nga walay tinuod nga katarungan alang sa hiyas?
Ngano nga ang kaputli “ang dalan ngadto sa malipayong pagpuyo”? Ngano nga ang kaputli nagdala og kalinaw sa kasingkasing ug kalinaw sa panimalay”? (Tan-awa sa seksyon 1 ug 2.)
Miingon si Preidente Hinckley, “Kita isip mga Santos sa Ulahing mga Adlaw kinahanglan nga mobuntog ug lig-ong mobarug batok niini” (seksyon 3). Unsa ang atong buhaton aron mabuntog kini? Sa unsa nga paagi kita makatabang sa uban aron mabuntog kini? Sa inyong hunahuna unsay gipasabut sa mobarug nga lig-on batok niini?
Samtang kamo nagbasa sa tambag ni Presidente Hinckley diha sa seksyon 4, unsa ang inyong nakat-unan mahitungod sa pagpugong sa inyong mga hunahuna? Unsa ang pipila ka mapuslanong mga butang nga atong mahimo sa pagpabilin sa atong mga hunahuna nga limpyo?

May Kalabutan nga mga Kasulatan

Salmo 24:3–4; Mateo 5:27–28; Mga Taga-Filipos 4:6–8; Jacob 3:2; D&P 46:31–33; 59:6; Mga Artikulo sa Hugot nga Pagtuo 1:13

Tabang sa Pagtuon

Samtang kamo magbasa, “badlisi ug markahi ang mga pulong ug hugpong sa mga pulong aron makomparar nimo ang mga ideya nga anaa sa usa ka [tudling]. … Diha sa mga margin pagsulat og mga kapakisayran nga kasulatan [scripture references] nga nagklaro sa mga tudling nga imong gitun-an” (Isangyaw ang Akong Ebanghelyo [2004], 26).