Wase 1

O Jisu Karisito—Na Noda Sala Duadua ki na iNuinui kei na Reki

“Kevaka sa itakele ni noda bula kei na vakabauta o Jisu Karisito kei na nona kosipeli vakalesui mai, e sega ni dua na ka ena tudei na kena cala tu.”

Na Bula nei Howard W. Hunter

E dua na ulutaga kilai levu ena ivakavuvuli nei Peresitedi Howard W. Hunter sai koya na vakacegu, na veivakabulai kei na marau dina ena qai yaco ga ni sa tovolea e dua me kilai Jisu Karisito ka muri koya. E vakavuvulitaka o Peresitedi Hunter ni sala i Karisito e sega walega ni sala dodonu, ia na sala duadua ga ki na inuinui kei na reki.”¹

A doudou kina o Peresitedi Hunter ena nona vakadinadinataka na nona itavi vakalou na iVakabula. E vunautaka o koya vaqo, “niu dua na iApositolo tabaki ka ivakadinadina digitaki i Karisito, au solia kina vei kemuni na noqu ivakadinadina bula bibi ni o Jisu Karisito na Luvena dina na Kalou,” “Sai koya na Mesaia era a parofisaitaka na parofita ni Veiyalayalati Makawa. Sai Koya na iNuinui kei Isireli, era a masuta na luvei Eparaama, Aisake, kei Jekope ena nodra sokalou ena veisenijiuri babalavu ni sokalou vakaituvatuva. …

Au wasea na noqu ivakadinadina ena kaukauwa ni Yalo Tabu. Au kila ni dina na Karisito me vaka ga niu sa raica oti e mataqu ka rogoca e daligaqu. Au kila talega ni na vakadeitaka na Yalo Tabu na dina ni noqu ivakadinadina bula ki yalodra o ira kece era na vakarorogo ena daliga ni vakabauta.”²

Ni dau vagolei na lomana ki na veivanua e dau veiqaravi kina o Jisu, a lako o Peresitedi Hunter ki na Vanua Tabu sivia ni vakaruasagavulukava. E kaya o Elder James E. Faust ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua ni o “Jerusalemi e vaka e dua na makeneta ki vua. … E sega ni dau vakamamautaki rawa na nona gagadre me tiko ena vanua e dau lakova ka vakavuvuli kina na iVakabula. E taleitaka na veika kece sara e raica kina kei na rorogo. E dau taleitaka vakauasivi cake na Kaleli. E taleitaka vakalevu duadua e dua na vanua. Ena dau kaya e veigauna, ‘Tou lako tale mada vakadua ki na iBulubulu ena Were, me baleta na veigauna makawa.’ Mai kea ena dau dabe ka vakanananu vakatitobu me vaka sara ga ni sa basuka tiko na ilati e lati koya kei na iVakabula.”³

Karisito ni roqota e dua na lami — “E vakacava na wasoma ni noda dau nanuma na iVakabula? E vakacava na titobu ka vakacava na vakavinavinaka ni yaloda kei na noda qoroqoro ni da vakananuma na nona bula? E vakacava na noda kila ni itakele ni noda bula o koya?

iVakavuvuli nei Howard W. Hunter

Sa dodonu me da kilai Karisito vakavinaka cake mai na noda kilai Koya ka dau nanumi Koya vakawasoma cake mai na noda dau nanumi Koya.

O ira na lewe ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai era dau lagasere ena vakarokoroko:

Niu sa nanumi kemuni
Yaloqu e marau;
Meu sa na raici kemuni
Ka vakacegu tu. …

… Dau wasoma beka noda nanuma na iVakabula? E vakacava na titobu ka vakacava na vakavinavinaka ni yaloda kei na noda qoroqoro ni da vakananuma na nona bula? E vakacava na noda kila ni itakele ni noda bula o koya?

Me kena ivakaraitaki, vakavica beka ena dua na siga, dua na macawa ni cakacaka, se dua na vula e dau vagolei ki na “[Jisu} niu sa nanumi kemuni”? E rairai eso beka vei keda, se bera ni rauta.

E dina sara ni na vakacegu cake na bula, ni na qaqa cake na bula vakawati kei na matavuvale, io ena taqomaki vinaka na veitikotiko kei na matanitu ka na yalovinaka ka vuaivinaka kevaka e rawa ni marau na yalo ena kamica ni kosipeli i Jisu Karisito.

Vakavo kevaka eda qarauna na nanuma ni yaloda, au taroga se na inuinui cava beka e tu vei keda me da taura kina me noda na reki cecere oya, na icovi kamica oya: ena dua na siga me da “raici [Koya] ka vakacegu tu.”

Ena veisiga kece ni noda bula kei na veidraki kece ni dua na yabaki … , e tarogi keda yadua tiko o Jisu, me vaka a vakayacora ni oti nona curu vakatui ki Jerusalemi ena vuqa na veiyabaki sa oti, “A cava dou lewa ena vuku i Karisito? a luvei cei ko koya?” (Maciu 22:42)

Eda tukuna ni o koya na Luve ni Kalou, ka dodonu me dau yavalata vakalevu cake na yaloda na dina oya.⁴

Sa dodonu me da kilai Karisito vakavinaka cake mai na noda kilai Koya; ka dau nanumi Koya vakawasoma cake mai na noda dau nanumi Koya; sa dodonu me da qaravi Koya vagumatua cake mai na noda qaravi Koya. Eda na qai gunuva na wai ka na tovure tikoga ki na bula tawamudu ka kania na madrai ni bula.⁵

iLawalawa vakavuvulitaki Karisito — “Me da daumuri Karisito yalodina ka vakaivakarau. Me da vakamareqeti koya ena noda vakanananu ka cavuta na yacana ena loloma.”

O Jisu ga na noda ivurevure dina ni inuinui kei na reki tudei

Na inuinui ni yalo kecega e raramusumusu,
Nodra reki kecega na ivalavala malua,
Vei ira era lutu, ko ni sa yalovinaka ga!
Ka vinaka vei ira era vakasaqara!

Sa dua na qaqa ni ivakatagi totoka, e dua na itukutuku ni inuinui ka kelei ena kosipeli i Karisito! E dua beka vei keda, ena draki ni bula cava ga, e sega ni vinakata na inuinui ka vakasaqara? Oqo na gagadre raraba ka gagano ni yalo ni tamata, ka ra yalayala i Karisito vei ira era dau muri koya. Sa soli yani na inuinui ki na “yalo yadua sa raramusumusu” ka yaco mai na reki vei “ira kecega sa ivalavala malua.”

E sau levu na yalo raramusumusu—ena kauta tani na noda qaciqacia kei na noda dokadoka, ia vakauasivi cake ni na kauta laivi na noda ivalavala ca. Me vaka na nona kila na tamana na Tui o Lamonai ena ruasagavulu na senijiuri sa oti, oqo na isau ni inuinui dina. “Kemuni na Kalou,” a kacivaka ko koya, “ni vakatakilai kemuni mada vei au, raica au na veivutunitaka na noqu ivalavala ca kecega meu kilai kemuni … ia mo ni vakaturi au cake mai na mate ka meu vakabulai ena siga mai muri.” (Alama 22:18.) Ni da sa tuvakarau talega o keda me da biuta laivi yani na noda ivalavala ca kecega me da kilai koya ka muri koya, o keda talega eda na vakasinaiti ena reki ni bula tawamudu.

Ia vakaevei o ira na ivalavala malua? Ena dua na vuravura sa rui ogaoga vakalevu ena via qaqa ena veivakacudrui ka segati na tu ga i cake, e sega ni lewelevu era tu ena laini ni voli ivola e gadrevi kina na ivalavala malua. Ia ko ira sa yalomalua era na taukena na vanua, e dua na isolisoli totoka ka vakaitamera—ia e yaco ka sega kina na veivakacudrui! Walega qo se e muri, ka da masuta me walega qo ka sega ni qai yaco e muri, me na vakadinata na tamata kecega ni sala va-Karisito e sega walega ni sala dodonu, ia ena qai yaco me sala duadua ga ni inuinui kei na reki. Ena tekiduru na duru vakayadua ka vakatusa na yame kecega ni ivalavala malua e daumaka cake mai na ivalavala kaukauwa, na yalovinaka e cecere cake mai na veivakasaurarataki, ni domo malumu ena kauta laivi na cudru. Ena ivakataotioti, ka ni se bera oqori ena veigauna e rawa kina, me da vakataki koya vakalevu cake. …

Jisu, o kemuni duadua ga na vu ni neimami reki,
Me vaka ni sai kemuni na neimami icovi;
I Jisu, mo ni neimami lagilagi ena gauna oqo, 
Ka yacova yani na tawamudu.

Oqori na noqu masu yadua ka noqu gagadre me baleti vuravura taucoko. … Au vakadinadinataka ni o Jisu duadua ga na ivurevure dina ni reki tudei, na noda vakacegu tudei ga e tu vua. Au gadreva dina me noda “lagilagi ena gauna oqo” o koya, na lagilagi eda dui gadreva yadua ka icovi duadua ena vakamareqeta na tamata kei na veivanua. O Koya na noda icovi ena gauna oqo kei na tawamudu. Sa sega kina na betena na icovi kece tale. Na veika cecere kece tale ena seyavu yani kei na gauna ka waicala yani kei na veika ni vuravura. Ena ivakataotioti, … ena sega tale na reki dina eda kila ia vei Karisito ga.

… Me da dau muri Karisito ena yalodina kei na bula vakaivakarau. Me da vakamareqeti koya ena noda vakanananu ka cavuta na yacana ena loloma. Me da tekiduru e matana ena yalomalua kei na loloma cecere. Me da vakalougatataki ira ka qaravi ira na tani me ra qai kitaka vakakina.⁶

Na gagadre cecere duadua e vuravura taucoko sai koya me bulabula ka dina noda vakabauta na iVakabula kei na Nona ivakavuvuli.

Era tu eso era kaya ni vakabauta na iVolatabu e ka ni gauna makawa. E ka ni gauna makawa beka na vakabauta na Kalou, kei Jisu Karisito, na Luve ni Kalou Bula? E ka ni gauna makawa beka me da vakabauta na nona isoro ni veivakaduavatataki kei na nona tucaketale mai na mate? Ke vakakina, au sa tukuna qo ni o au na tamata ni gauna makawa ka sa ka ni gauna makawa talega na Lotu. Ena ivakarau rawarawa e vakavuvulitaka kina na iVakavuvuli na ivakavuvuli ni bula tawamudu kei na lesoni e kauta mai na marau vei ira e tu vei ira na vakabauta me ra vakanuinui. E sega ni vakaibalebale me da nanuma ni yaga me vakavoui na nona ivakavuvuli oqo na Turaga. Na nona itukutuku e baleta na ivakavuvuli e tawamudu.⁷

Ena itabagauna oqo, me vaka na itabagauna kecega e liu kei na veitabagauna kecega ena qai muri mai, na gagadre cecere duadua e vuravura taucoko na vakabauta bulabula ka dina ena ivakavuvuli taumada nei Jisu na kai Nasareci, na Luvena bula na Kalou bula. Baleta ni levu era sega ni ciqoma na ivakavuvuli oqori, oqori na vuna sa dodonu kina vei ira kece era vakabauta vakaidina na kosipeli i Jisu Karisito me ra kacivaka na kena dina ka vakaraitaka ena nodra ivalavala na mana kei na vakacegu ni dua na bula dodonu ka malua. …

Me vakacava na noda ivakarau ni da vakacudrui, sega ni ciqomi, sega ni dodonu ka sega ni vinaka na veika e vakayacori vei keda, se ivalavala ca e caka vei keda? Na cava me da cakava ni vakamosia na yaloda e dua eda dau lomana, se ni da raibaleti ena toroicake ni itutu vakacakacaka, se da beitaki vakailasu, se ni vakasewasewani vakatawadodonu na noda ile?

Eda veivorati lesu? Eda vakauta beka kina e dua na mataivalu levu cake? Eda na gole beka ena isau ni mata na mata ka isau ni bati na bati, se … eda na raica ka kila ni oqo ena vakavuna ga me da mataboko ka batilutu? …

Ena vakaturaga ni nona bula kei na ivakaraitaki ni nona ivakavuvuli, sa solia vei keda na Karisito e vuqa sara na ivakasala ka salavata kei na yalayala tudei. E veivakavulici o Koya ena ivakarau cecere kei na lewa ka vakasinaiti ira ena inuinui o ira na vulivinaka kei na tawavuli, na vutuniyau kei na dravudravua, na bula vinaka kei na tauvimate.⁸

Segata mo tara cake e dua na nomu ivakadinadina i Jisu Karisito kei na veisorovaki. Na vulici ni bula nei Karisito kei na ivakadinadina ni nona dina e dua na ka e dodonu vei keda yadua me da segata. Ni yaco me da kila na nona itavi, kei na veisorovaki a vakayacora, eda na segata vakalevu cake me da bula me vakataki koya.⁹

Karisito ena boto kei ira na iApositolo — Na iVakabula ena vakamaravutaka na cava ena noda bula.

Ni da cakacakataka noda vakabauta na iVakabula, ena vakamaravutaka o koya na wasa voravora ni noda bula.

O keda kece eda sa raica eso na cava vakasauri ena noda bula. E vica vei ira … e rawa ni voravora sara ka rerevaki ka rawa ni yaco sara me veivakarusai. Vakatamata yadua, vakamatavuvale, vakaitikotiko, vakamatanitu, vakamatalotu sara mada ga, sa dau tubu vakasauri mai eso na batinicagi ka dau vakavuna me da taroga, “Vakavuvuli, ko sa wele beka ga ni da sa mate?” [Marika 4:38.] Ia ena veisala eso eda dau rogoca ena vakanomodi ni oti e dua na cava, “Dou sa rere na vuku ni cava? e vakaevei ni sa sega na nomudou vakabauta?” [Marika 4:40.]

E sega ni dua vei keda e vinakata me nanuma ni sa sega noda vakabauta, ia au nanuma nona veivunauci malumu na Turaga eke. Na Jiova cecere oqo, o koya eda tukuna ni da sa taura na yacana, o koya a tukuna, “Me dua na maliwa lala, me wasei kina na wai mai na wai.” (iVakate. 1:6.) Sai koya talega a kaya, “Me soqoni vata na wai e rukui lomalagi ki na dua na yasana, me rairai mai na vanua mamaca.” (iVakate. 1:9.) Me kena ikuri, sai koya ka tawasea na Wasa Damudamu, me ra takoso na Isireli ena qele mamaca. (Raica na Lako Yani 14:21–22.) E dodonu me sega ni ka ni kidacala ni a vakarota eso na draki ena Wasawasa mai Kaleli. Ka dodonu me vakananuma vei keda na noda vakabauta ni rawa vua me vakamaravutaka na waitui voravora ni noda bula. …

Ena tiko eso na meca ena noda bula. Au vakabauta ni rawa ni da vakadeitaka oya. Eso ena rawa ni ra voravora sara ka vakacaca ka veivakarusai. Eso e rawa ni ra vakalatilati ena noda vakabauta na Kalou dauloloma ka tu vua na kaukauwa me solia na vakacegu vei keda.

Ki na yalonuiqawaqawa oqo au vakabauta ni na kaya kina na Tamada kecega, “Dou sa rere ena vuku ni cava? e vakaevei ni sa sega na nomudou vakabauta?” Io sa dina sara me vakabauta ena ilakolako taucoko, na gauna taucoko, na noda bula taucoko, sega walega ena veigauna eso se na veigauna ni dredre. …

E kaya ko Jisu, “Dou na kunea e vuravura na rarawa: ia mo dou vakacegu; au sa vakamalumalumutaki vuravura.” Joni 16:33.)¹⁰

Ni yaco me itakele ni noda bula na iVakabula, me da na rere ena vuku ni cava, ena yaco me reki na noda lomaleqa.

E so na ka au kila me baleta na nomuni bula osooso ka ocaoca kau kila kina ni so na gauna o ni dau veilecayaki. O na dau lomaleqa beka ena so na gauna. Au kila kece na veika oqori. …

Na noqu itukutuku vei kemuni nikua mo “ni kakua ni rere, na qelenisipi lalai.” Me vakayaloqaqataki kemuni mo ni reki ena veivakalougatataki cecere ni bula. Me sureti kemuni mo ni vakila na talei cecere ena kena bulataki na kosipeli kei na nona loloma na Tamada Vakalomalagi. E vakasakiti na bula, ena veigauna dredre sara mada ga, ka dau basika na marau, reki, kei na vakacegu ena veigauna eso ena loma ni ilakolako, kei na kena e tawayalani rawa ena mua ni ilakolako.

E dina, levu tu na ka me da lomaleqataka—eso vei ira era ka bibi sara—ia oqori na vuna eda dau tukuna kina na vosa vakosipeli ni vakabauta, kei na inuinui, kei na loloma cecere. Ni da Yalododonu Edaidai, e noda na “bula vuavuai vinaka,” ni da tovolea me da vakalevutaka na noda veivakalougatataki kei na noda madigi ni da vakalailaitaka na noda yalorarawa kei na lomaleqa. “Dou vakasaqaqara vagumatua ka daumasu tikoga ena vakabauta,” e kaya na ivolanikalou, “ena rawa vakavinaka na veika kece e baleti kemudou” (V&V 90:24). Au via vakananuma vei kemuni na yalayala oqori. …

Yalovinaka ka nanuma na ka e dua oqo. Kevaka sa itakele ni noda bula kei na noda vakabauta o Jisu Karisito kei na nona kosipeli vakalesui mai, ena sega ni dua na ka me tudei tu na kena cala. Ena yasana kadua, kevaka e sega ni itakele ni noda bula na iVakabula kei na nona ivakavuvuli, e sega ni dua na qaqa e rawa ni tudei tu. …

Eda sotava kece na tauvimate—eso e dau wasoma vei ira. Na tauvimate lelevu kei na mate veitauvi era tiki ni icolacola ni bula oqo. Vakabauta ka yalodei tikoga. E dina na mana ni matabete, ka vuqa sara na ka vinaka ena bula, kevaka sara mada ga e toso dredre tiko na ituvaki ni yagoda. E ka rekitaki ni da kila ni na sega tale ni dua na mavoa se tauvimate ena Tucaketale.

Eso na noda kauwai ena yaco mai me vaka na veitemaki. Eso tale beka era na vakatulewa dredre me baleta na vuli se cakacaka se ilavo se vakamau. Se cava ga na nomu icolacola, o na kunea na kaukauwa o gadreva vei Karisito. Koi Au na Alifa kei na Omeka na ivakatekivu kei na ivakataotioti. Ena tiko vata kei keda o Koya mai na itekivu ki na ivakataotioti, ia ni vakakina sa vaka na dausarasara ena noda bula. …

Kevaka e ivalavala ca na ivua eda colata tiko, e tautavata ga na itukutuku. O Karisito e kila na bibi ni noda ivalavala ca, ni a colata taumada o koya. Kevaka e sega ni ivalavala ca se veitemaki na noda icolacola, ia na tauvimate se dravudravua se biliraki tani, e tautauvata ga. E kila o Koya. …

A vakararawataki vakalevu cake o Koya mai na noda ivalavala ca. O koya ka a vakatoka o Aisea me “tamata e daurarawa na lomana” (Aisea 53:3; Mosaia 14:3) e kila vakavinaka tu na leqa yadua eda dau sotava baleta ni a digitaka me colata na icolacola taucoko ni noda leqaleqa kei na noda mosi. …

Kemuni na taciqu kei na ganequ, e tu vei kemuni ka na yaco mai vei kemuni na lomaleqa kei na bolebole e vuqa, ia ni sotava na bula ena reki ka vakasinaiti ena vakabauta. Vulica na ivolanikalou e veigauna. Masu vagumatua. Talairawarawa ki na domo ni Yalotabu kei ira na parofita. Cakava na veika kece mo vukei ira kina na tani. Ko na kunea na marau cecere ena itosotoso oqori. Ena dua na siga lagilagi ena vuki na nomu lomaleqa me reki.

Me vaka e vola o Josefa Simici vei ira na Yalododonu era sotava tiko na dredre mai na nona rumu ni Valeniveivesu e Libati:

Oi kemudou na wekaqu lomani me da kitaka na veika kecega eda rawata ena yalomamarau io me da tudei sara ka nuitaka tu ni da na raica na veivakabulai ni Kalou io me da raica na ligana ni sa vakaraitaka mai [V&V 123:17; vakaikuritaki].

[Ena vosa ni Turaga vua na Parofita o Josefa Simici:]

Kakua ni rere na qelenisipi lailai dou cakadodonu tikoga raica ena sega ni rawai kemudou ko vuravura kei eli kevaka dou sa tara ena dela ni noqu uluvatu. …

Drau vakararavi tiko mai vei au ena vakasama kece kakua ni vakatitiqa ka kakua ni rere

Drau nanuma tiko na we ni moto e sarisariqu kei na we ni ivako ena ligaqu kei na yavaqu ia mo drau yalodina ka muria sara na noqu ivakaro ia drau na rawata vakaidina na matanitu [V&V 6:34–37].¹¹

Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici

Taro

Vakasamataka mo sauma vakacava na taro nei Peresitedi Hunter ena iwasewase e 1. Me da cakava me itakele donu cake ni noda bula o Jisu Karisito? Me da cakava vakacava me itakele donu cake ni noda vuvale o Koya? E rawa ni yaco vakacava me da kilai Karisito vakavinaka cake mai na noda kilai Koya?
Na cava na kena “isau mai vei keda” me da rawata na inuinui, reki, kei na vakacegu e solia tu na Karisito? (Raica na iwasewase e 2.) Na gauna cava o sa bau vakila kina na inuinui, na vakacegu, kei na reki e yaco mai vua na iVakabula?
Na cava na vuna o nanuma kina “ni gagadre cecere duadua e vuravura raraba e dua na vakabauta bulabula ka dina ena nona ivakavuvuli taumada o Jisu mai Nasareci”? (Raica na iwasewase e 3.) E rawa vakacava mo vakaraitaka na nomu vakabauta na ivakavuvuli i Karisito ni o “vakacudrui, sega ni ciqomi, sega ni dodonu se vinaka na veika e vakayacori vei iko, se dua e ivalavala ca vei iko”?
Na cava e rawa ni da vulica mai na ivakavuvuli nei Peresitedi Hunter me baleta na rere kei na vakabauta? (Raica na iwasewase e 4.) E rawa ni vukei keda vakacava na vakabauta me da vakamalumalumutaka na rere? Vakasamataka na veigauna eso e vakamaravutaka kina na cava ni nomu bula na iVakabula ena nomu vakabauti Koya.
E rawa vakacava ni vukei keda na ivakasala nei Peresitedi Hunter ena iwasewase e 5 “me da rekitaka vakavinaka cake na bula,” ena gauna sara mada ga eda sotava tiko kina na rarawa, yaluma kei na tauvimate? E rawa vakacava meda vakatorocaketaka edua na rai e tawamudu? A vukei iko vakacava na iVakabula mo rawata na bula e sinai ena veika vinaka?

iVolanikalouVeisemati

Maciu 11:28–30; Joni 14:6; 2 Nifai 31:19–21; Alama 5:14–16; 7:10–14; 23:6; Ilamani 3:35; 5:9–12; V&V 50:40–46; 93:1

Veivuke ni Veivakavulici

“Ni ko vuli tiko, vakarorogo vinaka sara ki na veika o vakasamataka kei na veika o vakila e yalomu”(Vunautaka na Noqu Kosipeli [2004], 20). Sa rawa mo vola na veika o vakila, kevaka mada ga era sega ni veisemati ki na vosa o wilika tiko. Sa rawa ni kena sara ga e gadreva tu na Turaga me vakatakila vei iko.