2023
Muimui ʻi he Maama Moʻoní
Sānuali 2023


“Muimui ʻi he Maama Moʻoní,” Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú, Sānuali 2023.

Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au

Sione 1:1–5

Muimui ʻi he MaamaMoʻoní

ʻOku ʻi ai maʻu pē ʻa e maama ʻo Sīsū Kalaisí ke tokoniʻi koe ʻi he—ʻaneafí, ʻaho ní, pea taʻengata.

ʻĪmisi
Sīsū Kalaisi

Fakakaukau ki he Ngaahi Matala ʻo e Lilé, tā fakatātaaʻi ʻe Heili Mila

ʻI he tō ʻa e laʻaá ʻi ha Sāpate ʻe taha ʻi he 1948, naʻá ku luelue ai ʻi he veʻe Vaitafe Telení ʻi Nōtingihami, ʻIngilani. Naʻá ku hoko ko ha faifekau taʻu 20 he taimi ko iá. Ko ha ʻaho lōloa mo fakaongosia, ka naʻá ku fiefia mo fiemālie ʻi he ngāué.

ʻI heʻeku luelue atu he veʻe vaitafé, naʻá ku fai ha lotu ʻi hoku lotó. ʻI heʻeku fakaʻamu ke ongoʻi ha fakahinohino mei he ʻEikí, naʻá ku fehuʻi ange, “ʻOku ou fai nai e meʻa ʻokú Ke finangalo ki aí?”

Naʻe fakafokifā ʻeku maʻu ha ongoʻi nonga mo ha mahino lahi. Naʻá ku ʻiloʻi ʻi he taimi pē ko iá ʻoku ʻafioʻi mo ʻofaʻi au ʻe Sīsū Kalaisi. Naʻe ʻikai ke u sio ki ha meʻa-hā-mai pe fanongo ki ha leʻo, ka naʻe ʻikai ke u ʻilo ki he moʻoni mo e faka-ʻOtua ʻo Kalaisí ʻo toe mālohi ange ʻo kapau naʻá Ne tuʻu ʻi muʻa ʻiate au ʻo ui hoku hingoá.

Talu mei he ʻaho ko iá ʻo aʻu mai ki he ʻahó ni, mo hono tākiekina ʻeku fili mahuʻinga kotoa pē ʻe heʻeku ʻilo ko Sīsū Kalaisí ko e ʻAlo ia ʻo e ʻOtuá. ʻOku ou ʻofa lahi mo mālohi ange kiate Ia ʻi he meʻa ʻoku malava ke fakamatalaʻi ʻe he leá. Ko Ia hoku ʻEikí, ko hoku Fakamoʻuí, hoku Huhuʻí, mo hoku kaumeʻá.

Kuó u fakamoʻoni ki he Fakamoʻuí ʻi he ngaahi taʻu kuo hilí pea ʻi he meimei kotoa ʻo e māmaní. ʻOku ou ʻilo ko Ia ʻa e Maama moʻoni mo taʻengata ʻoku “ulo ʻi he fakapoʻulí” (Sione 1:5). Ko ha faingamālie ia ke tau haʻu kiate Ia, ʻo muimui ʻiate Ia, pea ongoʻi ʻEne māmá ʻi heʻetau moʻuí.

Ko e Moʻoni Fekauʻaki mo e Māmá

ʻI he houa ʻe 24 kotoa pē, ʻoku liliu ʻa e ʻahó ki he poʻulí mo e poʻulí ki he ʻahó. ʻI heʻetau aʻusia ʻa e fakapoʻuli ʻo e poó, ʻoku ʻikai ke tau hohaʻa ʻi he pulia ʻa e laʻaá. ʻOku tau ʻilo ʻe vilo ʻa e māmaní pea ʻe toe ulo mai ʻa e laʻaá kiate kitautolu. Mahalo he ʻikai ke tau lava maʻu pē ʻo mamata pe ongoʻi ʻa e māmá, ka ʻoku ʻi ai maʻu pē ia.

ʻOku tatau pē ia (mo e ngaahi meʻa) fakalaumālié. Naʻe fakamanatu mai kiate au ʻa e meʻá ni ʻi he ngaahi taʻu lahi kuo hilí ʻi heʻeku ofo mo hoku uaifi ko Papulaá ʻi heʻema mamata ki he langí ʻi he poʻulí. Ne ngingila makehe mo hā fakaʻofoʻofa e ngaahi fetuʻu ʻe lauimiliona naʻá ma mamata ki aí. Naʻá ku ofo ʻi heʻeku fakakaukau kia Sīsū Kalaisí.

Naʻá Ne “ʻi he kamataʻangá mo e ʻOtuá” (Sione 1:2). ʻI he fakahinohino ʻa e Tamai Hēvaní, naʻá Ne fakatupu ʻa e māmaní mo ha ngaahi māmani taʻefaʻalaua (vakai, Mōsese 1:33). Ko Ia ʻa e mālohi ʻokú ne fakamaama ʻa e laʻaá, māhiná, mo e ngaahi fetuʻú (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:7–10). Ko Ia ʻa e tupuʻanga ʻo e maama mo e moʻui ʻo e meʻa kotoa pē (vakai, Sione 1:3–4; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 93:10). Naʻa Ne folofola, “Ko au ko e maama ʻo māmaní: ko ia ʻoku muimui ʻiate aú, ʻe ʻikai ʻalu ia ʻi he poʻulí, ka ʻe ʻiate ia ʻa e maama ʻo e moʻuí” (Sione 8:12).

ʻOku ngāue taʻe-tuku ʻa Sētane ʻi hotau kuongá ke tamateʻi e maama ʻa e Fakamoʻuí. Ka he ʻikai lava ke ke ʻi ha feituʻu fakapoʻuli fau ʻo ʻikai lava ke ulo atu e maama ʻa Sīsū Kalaisí maʻau ʻo kapau te ke haʻu kiate Ia. ʻOku ʻi ai maʻu pē ʻa ʻEne māmá.

ʻĪmisi
pongipongi, hoʻatā, mo e poʻuli

Ngaahi tā fakatātā ʻa ʻĀtama Nikolo

ʻOkú Ne Fakamaama Hotau Halá

ʻI he hoko ʻa Sīsū Kalaisi ko e ʻAlo ʻo e ʻOtuá, naʻá Ne maʻu ʻa e nāunau mo e ʻOtua ko e Tamaí “ʻi he teʻeki ai ke ʻi ai ʻa e māmaní” (Sione 17:5). Naʻá Ne talangofua kakato ki Heʻene Tamaí (vakai, Sione 5:30) pea hāʻele loto fiemālie mai ki he māmaní. Naʻá Ne tukuange Hono nāunaú ke ʻaloʻi ʻi ha fale tauhiʻanga ʻo e fanga manú ʻa ia naʻe “takatakai ʻaki ia ʻe Heʻene faʻeé ʻa e kofu, ʻo fakatokoto ia ʻi he ʻaiʻanga kai ʻo e manú” (Luke 2:7).

Lolotonga ʻEne kei talavoú, naʻá Ne feʻaluʻaki “ʻo fai e ngāue [ʻa ʻEne] Tamaí” (Luke 2:49) pea ofo ʻa e niʻihi naʻa nau fanongo ki Heʻene ngaahi akonakí. ʻI Heʻene ngāué, naʻá Ne maʻu ʻa e mālohi ke fakahoko ha ngaahi mana, tāpuakiʻi mo fakamoʻui ʻa e mahakí, ke fakamoʻui ʻa e maté, pea ko e tumutumú ʻa ʻEne fakahoko ʻa e Fakalelei taʻefakangatangatá.

Kuo fakahā mai ʻe he meʻa kotoa pē kuo folofola ʻaki mo fakahoko ʻe he Fakamoʻuí, tautautefito ʻi Heʻene feilaulau fakaleleí, ʻa e hala ki heʻetau Tamai Hēvaní. ʻOku fakamaama ʻe Heʻene sīpingá mo e ngaahi akonakí ʻa e hala kuo pau ke tau muimui ai ke foki ki hotau ʻapi fakalangí.

Vahevahe ʻEne Māmá

Ko ʻetau ongoʻi pē ʻa e maama ʻo e ʻAlo ʻo e ʻOtuá ʻi heʻetau moʻuí, ʻoku totonu leva ke tau feinga ke vahevahe ʻa e maama ko iá mo e niʻihi kehé. Naʻá ku saiʻia heʻeku hoko ko ha faifekau ʻi ʻIngilaní. Naʻá ku saiʻia heʻeku hoko ko ha palesiteni fakamisiona ʻi Kānatá. Pea ʻoku ou saiʻia ʻi hoku uiuiʻi lolotongá ko ha mēmipa ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, ʻa ia ʻoku ou lava ai ʻo fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisi ʻi he funga ʻo e māmaní.

Naʻe akonaki ʻa e Fakamoʻuí ʻo pehē, “Vakai ko au ʻa e maama ke mou hiki haké—mou fai ʻa e meʻa kuo mou mamata naʻá ku faí” (3 Nīfai 18:24).

ʻOku ulo ʻa e maama ʻa e Fakamoʻuí ʻiate kitautolu ʻi he taimi kotoa pē ʻoku tau lotu mo fekumi ai ki Heʻene folofolá ʻi he ngaahi folofolá. ʻOku ulo atu ʻEne māmá ʻi he taimi ʻoku tau ʻofa ai ʻo hangē ko ʻEne ʻofá, vahevahe ʻetau fakamoʻoní, mo fai ha tokoni taʻe-siokitá. ʻOku toʻo heni ʻa e fakapoʻulí mei heʻetau moʻuí pea tohoakiʻi mai ʻa e niʻihi kehe ʻoku fekumi ki Heʻene māmá.

ʻĪmisi
taʻahine mo ha kiʻi tamasiʻi ʻokú na pukepuke ha maama

ʻOku Tolonga ʻo Taʻengata ʻEne Māmá

ʻOku ʻi ai maʻu pē ʻa e maama ʻa Kalaisí maʻau. ʻOku ʻikai—ʻaupito ha meʻa—te ne lava ʻo ikunaʻi pe tāmateʻi ʻEne māmá. ʻE tolonga ia ʻo taʻengata. Ko Sīsū Kalaisi “ʻa e maama mo e moʻui ʻo e māmaní; … ko ha maama ʻoku ʻikai hano ngataʻanga, ʻa ia ʻoku ʻikai lava ʻo tāmateʻi” (Mōsaia 16:9).

ʻOku ou fakafetaʻi taʻengata ʻi he aʻusia ne u maʻu ʻi heʻeku hoko ko ha faifekau kei talavou, ʻi heʻeku ʻiloʻi ʻeni ʻiate au peé. ʻOku ou ʻiloʻi fakapapau ʻeni ʻi he ʻahó ni ʻi heʻeku foua ʻa e moʻuí mo hono ngaahi ʻahiʻahí mo e fiefiá.

Kapau ʻoku ʻikai ke ke ʻilo ʻa e feituʻu ke ke ʻalu ki aí pe ko e meʻa ke ke faí, sio ki he maama moʻoni ʻo e ʻAlo ʻo e ʻOtuá. Kapau ʻokú ke loto fiemālie ke haʻu kiate Ia pea muimui ʻi Heʻene māmá, te Ne fakamaama ho halá.

Paaki