2023
Ngaahi Meʻaʻofa ʻo e Ongoongoleleí ʻi Kuamú
Sānuali 2023


“Ngaahi Meʻaʻofa ʻo e Ongoongoleleí ʻi Kuamu,” Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú, Sānuali 2023.

Ngaahi Meʻaʻofa ʻo e Ongoongoleleí ʻi Kuamu

ʻI ha motu ʻo e tahí, naʻe maʻu ʻe Falanisesikā ha feohi fakakaungāmeʻa mo ha fakafiemālie ʻo fakafou ʻi he ongoongoleleí.

ʻĪmisi
finemui

ʻŪ tā ʻa Kouti Pelo

ʻOku hangē ʻa e motu ko Kuamú mo hono ngaahi matātahi nongá, mo hono ngaahi ʻana motuʻá ko ha feituʻu folau ʻeveʻeva manakoá, ka ko e meʻa angamaheni pē ia ʻi he moʻui ʻa e finemui taʻu 15 ko Falanisesikā N.! ʻOkú ne saiʻia ʻi he ngaahi matātahi fakaʻofoʻofá. “ʻOku fakafiefia ke te ʻalu atu ʻo vakaiʻi ʻa natula.”

Naʻe fāʻeleʻi mo ohi hake ʻi Kuamu, pea ʻokú ne saiʻia ke fakahoko ha ngaahi meʻa ʻi tuʻa. ʻOkú ne pehē, “Ko ha tokotaha au ʻoku saʻia ʻi natula, ko ia ʻoku ʻikai ke u fuʻu saiʻia he nofo ʻi falé.” ʻOkú ne saiʻia ʻi he ʻaʻalo papa fānifo ʻi ʻōsení, ukú, lue lalo mo ʻene ongomātuʻá mo hono ongo tokouá. ʻOku nau saiʻia ʻaupito ke fononga lalo ʻi ha feituʻu ʻoku ʻi ai ha ngaahi ʻana ʻo e kuonga muʻá.

ʻĪmisi
finemui mo e fāmili ʻi Kuamu

ʻOkú ne pehé, “ʻOku ou vāofi ʻaupito mo hoku ongo tokouá. Ko hoku kaungāmeʻa lelei tahá kinaua.” ʻOku ako hono taʻoketé ʻi Hauaiʻi. ʻOku fakamatala ʻa Falanisesikā ʻo pehē, “Ko e mītia fakasōsialé ko ha meʻa mahuʻinga ia ʻi hono tokoniʻi kimautolu ʻi he fetuʻutakí.” ʻOkú ne saiʻia ke vāofi mo fehokotaki.

Ko Ha Faʻifaʻitakiʻanga ki he Niʻihi Kehé

Ko e taʻu ua ʻeni ʻo Falanisesikā ʻi ha ʻapiako Katolika maʻá e tamaiki fefiné, ʻa ia ko ia toko taha pē ai ʻoku kau ki he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní. Naʻe kiʻi fakailifia ʻi he kamataʻangá ʻene hoko ko e mēmipa pē ʻe taha ʻo e Siasí ʻi hono ʻapiakó, ka kuó ne anga ki he vakai mai ʻa e niʻihi kehé ʻokú ne kehé. ʻIkai ngata aí, ʻoku pehē ʻe he niʻihi ʻoku nau feohí ʻoku fakalata ʻene kau ki ha tui fakalotu kehé.

Hangē ko ʻení, naʻe ʻi ai ha ʻaho ʻe taha ne inu kofi hono ngaahi kaungāmeʻá ʻi he maʻu meʻatokoni hoʻataá, pea naʻe lava ke fakamatalaʻi ange ʻe Falanisesikā ʻa e Lea ʻo e Potó kiate kinautolu.

ʻOku fili foki ʻa Falanisesikā ke ʻoua ʻe kapekape neongo ʻoku fai ia ʻe he kakai kehe ʻi he akó. ʻOkú ne pehē, “Kuo tuʻo lahi hono ʻahiʻahiʻi au kimuʻá, ka ʻoku fakamālohia au ʻe hoku vā fetuʻutaki fakatāutaha mo e Tamai Hēvaní ʻi he lotú.” Naʻá ne toe pehē, “ʻOku ʻikai totonu ke u fai e ngaahi meʻá ni, koeʻuhí ʻoku hala pea koeʻuhí ʻoku ou ʻofa ʻi he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi.”

Kumi ʻo e Ngaahi Kaungāmeʻá

ʻE lava pē ke fakataʻelata he taimi ʻe niʻihi ʻa ʻete hoko ko e mēmipa pē ʻe taha ʻo e Siasí ʻi hono ʻapiakó. ʻI hono taʻu ʻuluakí, naʻe ongoʻi tuenoa ʻaupito ʻa Falanisesikā lolotonga e mahaki fakaʻauha fakamāmani lahí pea ʻikai ke tokolahi hono ngaahi kaungāmeʻá. Naʻá ne manavasiʻi ke talanoa ki heʻene ongomātuʻá fekauʻaki mo ia, ka ʻi he taimi naʻá ne lotu aí, naʻá ne ongoʻi naʻe ueʻi ia ke ne talaange kiate kinaua ʻa e ongo naʻá ne maʻú.

ʻĪmisi
tamai mo hano ngaahi ʻofefine

Naʻa nau lototaha ʻi honau fāmilí ke lotua ia ke ne lava ʻo maʻu ha ngaahi kaungāmeʻa te ne lava ʻo falala ki ai. Ne hangē ha maná, ʻi he ʻosi pē ʻenau lotú, naʻa nau fanongo ki ha tukituki ʻi honau matapaá. Tā ko e taha hono ngaahi kaungāmeʻa mei ha uooti kehe, naʻá ne haʻu mo e kūkisi! Naʻe ʻiloʻi ʻe Falanisesikā ne ongona ʻe he Tamai Hēvaní ʻa ʻenau lotú.

ʻOku kau ʻi he siteiki ʻo Falanisesikaá ha kāingalotu mei Kuamu mo ha ngaahi ʻotu motu kehe. ʻOku tokosiʻi pē ʻa e toʻu tupu ʻi hono uōtí, ka ʻoku hangē hono uōtí ha fāmilí. ʻOku feohi vāofi ʻa e kāingalotú, pea ʻoku fakalotolahiʻi ia ʻe he meʻá ni ke ne ʻalu ki he lotú he Sāpate kotoa pē. Ko ha ngaahi ivi tākiekina lahi mo ha kau faʻifaʻitakiʻanga lelei kinautolu ʻi heʻene moʻuí.

Kuo maʻu foki ʻe Falanisesikā ha mālohi mei heʻene kalasi seminelí. ʻOkú ne pehē, “Ko e seminelí ko e taha ia ʻo e ngaahi meʻa mahuʻinga taha ʻi hoku uiké.” “Ko e taimi ʻoku ou ʻalu ai ki he seminelí, ʻoku hangē kuo mole kotoa ʻeku ngaahi hohaʻá.”

ʻOkú ne saiʻia he ʻalu ki he seminelí, ʻo tatau ai pē pe ʻi he ʻinitanetí pe ʻi ai tonu, pea ʻoku ʻikai teitei liʻaki kalasi tukukehe kapau ʻe fie maʻu. ʻOkú ne pehē ʻoku toe lelei ange hono uiké koeʻuhí he ʻokú ne fili ke ʻi he seminelí. Kapau kuó ne ongoʻi mafasia he uiké, ʻokú ne fakapapauʻi ke ʻalu ki he seminelí he ʻokú ne ongoʻi nonga ai.

ʻOku ʻi ai foki ha ngaahi ʻekitivitī ʻa e toʻu tupú ʻo meimei tuʻo ua ki he tolu he māhina. Naʻe palani foki ʻe Falanisesikā ha taha ʻo kinautolu—ko ha pō vaʻinga ne lahi ai e ngaahi keimi papa fakafiefiá mo ha vaʻinga folofola. Kuo teʻeki ai ke lahi haʻanau fakataha lolotonga e mahaki fakaʻauha fakamāmani lahí, ko ia ko e taimi ʻoku nau fetaulaki aí, ʻoku nau fiefia ʻaupito.

ʻĪmisi
kau finemui ʻoku nau fakahoko ha ngaahi ʻekitivitī

Naʻe faʻu foki ʻe he kau finemuí haʻanau foʻi vitiō hiva ʻoku nau hiva faʻifaʻitaki (lip-sync) ki he hiva ʻa e toʻu tupu ʻo e Siasí ko e “Good Day” pea ʻave ia (ʻi he ʻInitanetí) ke vahevahe ʻa e ʻofá mo hiki hake ʻa e niʻihi kehé. “ʻE lava ke fakatahaʻi moʻoni ʻe he mītia fakasōsialé ʻa e tokotaha kotoa pē, tautautefito ki he ngaahi taimi ʻoku ʻikai ke tau lava ai ʻo fesiofaki mo e taha kotoa.”

Hanganaki Fiefia Atu ki ha Temipalé

Naʻe fanongonongo ʻa e Temipale Yigo Guam ʻi he konifelenisi lahi ʻo ʻOkatopa 2018. ʻOku pehē ʻe Falanisesikā, “Naʻe fiefia ʻaupito e toʻu tupú—ne mau lotua kotoa ia.” Hili iá, naʻá ne sio loto vēkeveke ki hono langá pea tatali ki honau temipale pē ʻo kinautolú, ʻa ia naʻe ʻosi ʻi Mē 2022.

ʻĪmisi
finemui mo hono fāmilí ʻi he temipale ʻi Kuamú

ʻI he kuohilí, naʻe pau ke nau fononga maʻu pē ki he ʻOtu Filipainí ke ʻaʻahi ki he temipalé. Ke totongi ʻenau folau ko ʻení, te nau tānaki ha paʻanga mei he ngaahi meʻa kuo taʻo ʻo fakatau atú mo fufulu ha ngaahi meʻalele. Koeʻuhí ko ha fononga lahi ia, te nau palani ia ki ha uike nai ʻe taha. ʻOku fiefia ʻa Falanisesikā ʻi heʻene lava ʻo toutou ʻalu ki he temipalé pea maʻu e ngaahi tāpuaki ʻoku maʻu mei he papitaiso maʻa ʻene ngaahi kuí.

Fiemālie ʻi he Lotú

ʻOku pehē ʻe Falanisesikā ʻokú ne faʻa hohaʻa lahi, ka kuo tokoniʻi ia ʻe he lotú. “ʻOku mālohi fau ʻa e lotú! ʻOku fakafiemālieʻi moʻoni au ʻe he fakataufolofola ki he Tamai Hēvaní. ʻOkú Ne fakafanongo pea lava ʻo tokoni.”

ʻOkú ne pehē, “Ko e taimi ʻoku ou lotu aí, ʻoku ʻikai ke hoko vave mai maʻu pē ʻa e talí kiate au. ʻOku tokoniʻi au ʻe he ongoʻi ʻo e tākiekiná; a e ongo ko ia ʻo ʻEne ʻi aí mo ʻEne ʻofá. ʻOkú ne fakafiemālieʻi au mo ʻai ke u ongoʻi lelei ange.”

Ko ʻene faleʻi ki he toʻu tupu kehé ko e: “Lotu ki he Tamai Hēvaní. Fakataufolofola kiate Ia. ʻOku tokoni lahi ia.”

ʻĪmisi
finemui ‘oku fai ‘ene lotu

ʻOkú ne pehē ko ʻene faʻeé ko ha tokotaha ʻoku faʻa hohaʻa ka ʻoku toe hoko foki ko ha poupou lahi. “Ko ʻeku faʻeé ko ha tāpuaki ia mei he Tamai Hēvaní, pea kuó ne fakahinohinoʻi lahi au.”

ʻOkú ne pehē, “Ko ha tāpuaki lahi ʻa e fāmilí. ʻOku ou tui ʻoku mahuʻinga ke ke vahevahe ki ho fāmilí pe kaungāmeʻá kapau ʻokú ke foua ha meʻa ʻoku mahuʻinga.”

ʻOku loto ʻa Falanisesikā ke mamata e tokotaha kotoa ki he ngaahi tāpuaki fakaʻaho ʻa e ʻEikí. “ʻE lava ke faingofua pehē ʻa e ngaahi tāpuaki fakaʻahó. Ko ha tāpuaki lahi ʻa e ʻalu ki he akó. ʻOku lahi fau ha ngaahi mana fakaʻofoʻofa ʻo kapau te tau tuku ha taimi ke fakatokangaʻi kinautolu. ʻOku ou houngaʻia ke maʻu ʻa e ongoongoleleí ʻi heʻeku moʻuí.”

Paaki