« E taime nō te ’ori », Nō te Pūai o te Feiā ’Āpi, Tetepa 2023.
E taime nō te ’ori
’Ua ’ite teie feiā ’āpī i te ’oa’oa nā roto i te upo’oti’ara’a i ni’a i te mau mata’u ’e te fa’a’itera’a i tō rātou tārēni ia vetahi ’ē.
Hōho’a nā Cristy Powell
Hō’ē a’e ’ohipa mātarohia e Emo’onahe Y. ’e e Jax C. ’ahuru ma maha matahiti : ’Ua rave rāua to’opiti i te ’ohipa ’ori i roto i te hō’ē ’ātivite ’āmuira’a JSF i Provo, Utaha.
E ’ere te ori-noa-ra’a i mua i te mau tauasini feiā ’āpī i te mea ’ōhie nō rāua. Nā roto rā i te ’imira’a e fa’atupu ’e e fa’a’ite i tō rāua tārēni, ’ua fāri’i rāua i te heheura’a ’e ’ua ti’a ia rāua ’ia tupu i te rahi nā roto i te mau rāve’a tei tauturu ia rāua « ’ia riro hau atu mai ia Iesu Mesia, ’e ia [rāua iho], ’oia ato’a ia vetahi ’ē ’e i te ao nei, ’ia riro ’ei mea maita’i a’e » (Te tupura’a tāta’itahi : Buka arata’i a te feiā ’āpī] [2019], 1).
Te ’ori tā’iri pa’a ’e o Emo’onahe
’Ua fa’aoti Emo’onahe (eh-moh-oh-o) e fa’a’ite i tōna tārēni nō te ’ori tā’iri pa’a [cerceau], tei riro ’ei tuha’a nō tōna ta’ere tumu nō Amerika. « ’Ua parau mai te hō’ē o tō’u mau hoa tei haere i te JSF nā mua atu iā’u ē, tē vai ra tā rātou hō’ē hautira’a fa’a’itera’a tārēni ’e e ti’a iā’u ’ia hauti », tāna ïa i parau.
« ’Ua ri’ari’a ri’i au, nō reira ’ua tāmata vau ’eiaha e fa’atumu i ni’a i te naho’a ta’ata ». Tera rā, e ’ere i te mea ’ōhie ! « E nehenehe au e fa’aro’o i te mau ta’ata e ha’ama’au ra », ’ua parau ’oia. « Nō te pūai o te māniania, ’aita i ti’a iā’u ’ia fa’aro’o maita’i i te pehe, nō reira ’aita ato’a vau i nehenehe e tāpe’a i te tīhauhau [rythme] ! »
’Ua ha’a itoito Emo’onahe nō te riro mai ’ei mea ’aravihi maita’i nō te ’ori tā’iri pa’a. ’Ua parau ’oia, « e mea pāpū maita’i tē vai ra te hō’ē fāito ha’api’ira’a ». Terā rā, rahi noa ’oia i te ha’api’ipi’ira’a, rahi noa ato’a ’oia i te ha’api’i mai nō ni’a iāna iho.
’Aravihi nō te fa’ati’a i te ’ā’amu
Te ’ori tā’iri pa’a, e huru fa’ati’ara’a ’ā’amu ïa nō te ta’ata iho. « E ha’amata ’outou nā ni’a i te hō’ē noa tāpa’o e fa’ahōho’a i tō ’outou ha’amatara’a, ’e i muri iho e tāmau noa ’outou i te tu’u i te mau tāpa’o nō te fa’a’ite i te tahi atu mau mea nō ni’a i tō ’outou orara’a. I roto i tā’u ha’utira’a, e nehenehe ’outou e ’ite i te hō’ē pēpē, te hō’ē ’aeto ’e te hō’ē ta’ata ha’apa’o pua’atoro », te parau ra Emo’onahe. « ’Ia fa’ati’a ana’e au i tō’u ’ā’amu, e au ra tē fa’ati’a ra vau i te ’ā’amu o te feiā tā’u i ha’api’i mai nā roto mai ’e te mau ’itera’a tā’u i fāri’i ».
Nō roto mai Emo’onahe i te mau ’ōpū Cheyenne ’e Arapahoa nō Oklahoma, ’e ’o Fort Peck Sioux ato’a ’e Assiniboine. Tē parau ra ’oia ē, « e mea ta’a ’ē roa vau i te mau ta’ata ato’a », ’e i te tahi mau taime « e huru ’ē ri’i au ». Terā rā, e tauahi te ’ori tā’iri pa’a i te ta’ata hō’ē. E hāmani te ta’ata ’ori tāta’itahi i tā rātou iho hōho’a ’ori, ’e « nā te reira e fa’ariro i te reira ’ei mea ta’a ’ē roa ’e te ta’ata iho nō ’outou », tē nā reira ra ’oia.
E nehenehe te mau tārēni e ha’apūai
Tē ’ite nei Emo’onahe ē, ’ua fātata roa ’oia i te Atua ’ia pure ana’e ’oia, ’ia tai’o ana’e i te mau pāpa’ira’a mo’a, ’e ’ia tūtava ana’e ’oia ’ia pe’e ia Iesu Mesia. Tē ’ite ato’a nei ’oia ē, ’ua fātata atu ’oia i te Atua ’ia tūtava ana’e ’oia i te ha’amaita’i atu ā i tōna mau tārēni. « ’Ia ’ohi ana’e au i tā’u mau tā’iri pa’a ’e ’ia ’ori au, e nehenehe au e ’ite i te ’oa’oa ». Tē parau nei ’oia : « ’A ’imi i te mau mea tā ’outou i here ’e ’a ’imi i te mau ta’ata maita’i ’o te tauturu ia ’outou, i reira ’outou e nehenehe ai e fa’a’ohipa i tō ’outou mau tārēni nō te ha’apūai ia ’outou iho ’e ia vetahi ’ē. E nehenehe te tāvinira’a ia vetahi ’ē e tauturu ia ’outou ’ia ha’apūai i tō ’outou ’itera’a pāpū nō Iesu Mesia ».
Te ’ori Irirane e ’o Jax
’Ua taiā roa Jax i te fa’a’itera’a i tōna tārēni, te ’ori Irirane, i te hautira’a huru rau a te JSF. « ’Ua ri’ari’a roa vau. Mai te huru ra tei roto vau i te hō’ē ’āpo’o ’ōfī tō’u mata’u », tē nā reira ra ’oia. « ’Ua fa’aoti au i te hō’ē pure hou ’a haere atu ai i ni’a. Tē mata’u noa ra ā vau, i muri iho rā, ’ua ta’i mai te pehe. ’Ua ’ori au mai te mea ra ’aita e ta’ata i reira. ’E ’ua ha’amata vau i te ’ori ».
’Ua ’ōu’a Jax ’e ’ua fa’aha’uti’uti i tōna ’āvae mai tei mātauhia i Irirane. ’Ia hi’o-ana’e-hia rā te hōho’a mata ’oa’oa o Jax, e’ita paha te rahira’a o te ta’ata e ’ite i te ’ohipa rahi i ravehia nō te tāpae i reira.
Fa’ananea i te hō’ē tārēni nō te tauturu i te fa’atere i te hepohepo
« I te matahiti 2020 ra, ’ua hepohepo roa vau ’e te mana’o ’ōnohi ato’a », tē parau ra Jax. « ’Ua tāpe’ahia vau i roto i te hō’ē fare ma’i nō te pae ferurira’a e hō’ē ’āva’e. ’Ua ’itehia ē, e ma’i tō roto i tō’u roro ’e ’ua ha’api’i mai au ē, e ma’i (autiste) tō’u. E mea pa’ari mau ».
I te taime ’a rapa’auhia ai Jax nō te pae ferurira’a, ’ua fa’aitoito tōna māmā iāna ’ia ’imi i te hō’ē rāve’a rapa’aura’a pae tino, nō te arai i tōna hepohepo. ’Ua fa’aoti ’oia e ’imi i te heheura’a nōna iho nō ni’a i te mea tāna e nehenehe e rave.
« ’Ua pure au nō te reira ’e ’ua ani au i te tauturu », ’ua parau ’oia. « ’E ’ua ha’amana’o a’era vau ē, tē ha’api’i ra tō’u metua vahine fēti’i i te ’ori Irirane. Nō reira ’ua ha’amata vau i te ha’api’ira’a nā mua a’e i tā mātou hautira’a rahi nō te Noera. ’Ua ti’a iā’u ’ia ha’api’i mai e pae ’ori i roto e piti hepetoma, nō reira e’ita i te mea ’ōhie », ’ua parau hō’ata Jax. ’Aita i maoro, ’ua riro mai te ’ori Irirane ’ei ha’amaita’ira’a rahi i roto i tōna orara’a. « ’Ua tauturu mau te reira iā’u i roto i tō’u mau mana’o hepohepo ’e tō’u mau mana’o pe’ape’a » tē nā ’ō ra ’oia.
Fa’a’ite i tōna tārēni
I te JSF, ’ua ani te pupu a Jax iāna, e tārēni ānei tāna e nehenehe e fa’a’ite i roto i te ha’uti fa’a’itera’a rau. Nō reira, ’ua ’ori ’oia i ni’a i te hiti porōmu nō rātou. I tō rātou rā paraura’a atu e ti’a iāna e ’ori, te mana’o mātāmua o Jax, ’oia ho’i, « ’auē, ’aita ». ’Ua fa’aoti rā ’oia e fa’a’ite i tōna tārēni noa atu tōna ri’ari’a.
I teienei, ’ua ’ite Jax i te mau video nō ni’a iāna iho e ’ori ra i te JSF, e’ita tāna e nehenehe ’eiaha e ’ata. « ’Aita roa atu vau i ’ata noa a’e i te tuha’a mātāmua », ’ua parau ’oia. « I muri iho rā, ’ua ha’amata te mau ta’ata i te pōpō ’e ’ua ha’amata vau i te ’ata’ata ».
Nō te feiā ’āpī e fifi ra, tē hōro’a nei Jax i teie parau a’o : « E mea maita’i a’e ’ia paraparau i te reira i te hō’ē ta’ata, ’eiaha rā e huna i te reira mai tā’u i nā reira. ’Ua ’ite te Fatu ’o vai ’outou ’e tei reira ’oia nō ’outou. Tē hina’aro nei te Fatu e tauturu ia ’outou ».
Tē mana’o ra Jax ē, ’ua riro te ha’api’ira’a i te ’ori Irirane ’ei ha’amaita’ira’a nō ’ō mai i te Metua i te ao ra.
E ti’ara’a ’ōtahi tō ’outou
’Aita ’outou i ’ite noa atu ē, mai te mea e fāriu atu ’outou i te Fatu ra, penei a’e e fa’auru-ato’a-hia ’outou ’ia fa’ananea i te hō’ē tārēni ’āpī.
Mai ia Emo’onahe ’e ia Jax, e nehenehe te Vārua Maita’i e tauturu ia ’outou ’ia ’ite i te mau tārēni. ’A fa’ananea ai ’outou i teie mau tārēni ’e ’a fa’a’ite ai i te reira, e nehenehe ’outou e ’ite i te tauturu ’a tūtava ai ’outou i te riro hau atu mai te Fa’aora te huru.
E aha te mau tārēni tā ’outou e nehenehe e fa’ahotu ’e e fa’a’ite atu ?