Akwa Mboho
Edifiak-mmen-ndi Ku-usen-ku-usen
Akwa Mbono Ɔfiɔŋ October 2021


Edifiak-mmen-ndi Ku-usen-ku-usen

Nnyin iyom nka-iso, adaha unwana heaven ke kpukpru usen. Nnyin iyom “ini eridemere.” Ini edifiak-mmen-ndi eke idem nnyin.

Nnyin iboho ke ediye usenubok Sabbath emi nditing mbanga Christ, ndidara ke iko Abasi Esie, nnwam nnyung mbere ye kiet eken ke nte nnyin isangade “ke item” eke Andinyanga nnyin.

Nte mbon Ufok Abasi Jesus Christ eke mme Latter-day Saints, nnyin iboho inontak emi ke ofuri usen Sabbath ke ofuri isua. Edieke afo mudige owo Ufok Abasi nnyin, nnyin imenehde idara inyung ikɔm mbufo ke edibuana ye nnyin man ituak-ibuot inɔ Andinyanga inyung ikpepbe Enye. Ukem nte mbufo, nnyin idodomo—okposuk nte mifonke—ima ndi-di nti ufan, mbohidung, ye owo, 2 ndien nnyin iyom ndinam emi nte itienede Uwutnkpo nnyin, Jesus Christ.

Ndise
Jesus Christ Andinyanga

Nnyin imenim ke mbufo emekop akpaniko ke iko ntiense nnyin. Jesus Christ odu uwem! Enye edi Eyen odu-uwem Abasi, ndien Enye ada mme prophet usung ke isong ke eyo nnyin emi. Nnyin imekot kpukpru owo ete edi, ekop iko Abasi, enyung ebuana ke mfonido Esie! Ami nno ikontiense mi nte keAbasi odu kotu nnyin ndien ke Enye eyesik ekpere ofuri mbon emi edisikde ikpere Enye. 3

Nnyin ida oro nte ukpono ke ndisanga ye mbufo ke nnen-nnen ye mkpafaha usung eke Andinyanga nte owo-mbet.

Ido Ndisanga ke Nnen-nnen Udim

Odu ukpep emi esiwakde ndifiak nting ete ke mme owo emi esopde-usung esisanga ke ekara. Itimke ibighe, mbon-mbufiok ke Max Planck Institute eke Biological Cybernetics ema edomo ukpep emi ese. Mmo ema eda mbon-owo eduk akai-ikot enyug eno mmo mkpri item ete: “Esanga ke nnen-nnen udim kiet.” Ndutim emi ikpekutde ke isong iduhe. Mbon-owo emi akana nte eyiri ke ifiok ndausung mmo kpot.

Afo ekere ke mmo ekenam didie?

Ke akpatre mbon-mbufiok oro ete, “Mme owo esi [nehede] esanga ke ekara kini mmo minyeneke nti ndausung ino usung isang mmo” 4 Edikem kini ekebupde mmo, ubak mmo enehede enyime ke mmimo ikitunke usung ndomokiet. Kesioho akpan ibere-edem mmo, nkpo GPS owut ete ke mmo ekesanga nwanga emi afahade nte metre Edip ke ukpa.

Nsidi ntak emiesisonge ono nnyin edisanga ke nnen-nnen udim? Ubakmbon ndungore ekere ke ekpri, edisik ke idiarare anam ukpuhore oro. Mbon efen ewut akpaniko ete ke kpukpru nnyin imenyene ukot kiet emi osongode akan ukot eken. “Enehede etie,” nte ededi, ke nnyin iminwana edisanga nnen-nnen ika iso “[otode] ke ediwak unan-edifiok kabanga ebiet emi nnen-nnen iso edide.” 5

Ke ntak se ekpededi, edi uduot owo ete ke: mme ata ndutim miduhe, nnyin iyetun usung.

Ndiworo-mkpong Usung

Nte inemke danga ekpri, anana ntak nkpo ekemede ndinam akpan ukpuhore ke uwem nnyin?

Ami mmodiongo emi nto ifiok-ukpep eke idem mi nte awat-ubom-ofum. Kpukpru ini eke ami nsangade-mkpere anwa-ubom-ofum kiet, ami nyediongo nte ke akwa utom mi eyesine ndinehede mkpri usung man ntim nwat ubom-ofum oro nkesim usung mbehe ubom-ofum emi iyomde ndibehe.

Afo emekeme edinyene mbiet ifiok-ukpep oro kini awatde ubom-isong. Ofum, ndioi usung, ikpat-ukwak eke mifonke, unana-nting-enyin—ntingke-ting mbanga edinam eke mme awat-uwat eken—kpukpru oro ekeme ndinuk mbufo osio ke usung emi okoyomde ndika. Ke etrede ndinam mme nkpo emi ndien afo emekeme edikpu ke usen oro. 6

Ndise
Moto esinede ke mmong

Emi edi ntre ye nnyin ke ikpohidem.

Edi ntre nko ye nnyin ke spirit.

Ediwak ukpuhore ke uwem spirit nnyin—eti ye idiok—etibe sung-sung, nde kiet kini kiet. Ukem nte mbon-edinam ke ndungore Max Planck, nnyin idikutke ini eke nnyin iworode-ikpong usung. Nnyin imekeme edinyene akwa-uko ete ke nnyin isanga ke nnen-nnen udim. Edi akpaniko edi ke unwam ndutim miduhe ke ndida nnyin usung, nnyin iyeworo ikpong usung inyung itre ke mme ebiet emi nnyin mikikereke ndidu do.

Emi edi akpaniko ono owo kiet-kiet. Edi akpaniko nko ono mme obio ye idut. Nwed Abasi oyoho ye mme uwutnkpo.

Nwed Judges ewet ete ke Joshua ama akakpa “emana efen … emi mifiokke Jehovah, minyung ifiokke nkpo emi enye akanamde ono Israel, etiene mmo edem edha-eda.” 7

Kesioho akwa uboho, isung-utom, unwam, ye utibe edikan eke heaven emi ndito Israel ekekutde ke eyo Moses ye Joshua, ke ufot ini emana kiet mbon owo ema esin Abasi enyung etongo ndisanga ke mme udong esit mmo. Ndien, nte ededi, oro ikebighike mbemiso mmo ekedibo utip idiok-ido oro.

Ubak-ini iduo emi esida-itie ke ediwak emana. Ubak-ini oro esitibe ke esisit ufang isua mme ke ofiong. 8 Edi kpukpru nnyin iyekut oro. Ibeheke nte ifiok nkpo-Abasi nnyin okosongode eketre kini edem, nte mme owo nnyin imisitun usung. Oro ekedi ntre tongode ke eyo Adam tutu esim idahaemi.

Se Eti Mbuk oro Mi

Edi kpukpru idihe ntak-ntak. Ke mibietke ndutin mbon udomo oro, nnyin iminyene nti, ndutim emi nnyin ikemeke ndida nsanga man idungo usung nnyin.

Ndien nso idi mme ndutim emi?

Ke akpaniko mmo esine edibong-akam kpukpru usen ye ndikere mbanga nwed Abasi ke esit nnyung nkot nti nkpo-utom nte Di, Tiene Mi. Kpukpru usen, nnyin imikeme ndikpere ebekpo Abasi ke nsuhode-idem ye edinam-akpaniko. Nnyin imikeme ndikere mbanga mme edinam nnyin inyung ifiak-ise mme ini eke usen nnyin—ikere-ibanga mme uduak ye udong ndibiet eke Esie. Ekpedi nnyin ime idue, nnyin ibenge Abasi ite afiak anwam nnyin, ndien nnyin ibiere ndinam ofon.

Ndise
Andinyanga ada mme erong Esie usung

Ini edifiak-nse emi edi ufang kiet ke ndifiak-nnam ofon. Edi inwang edifiak-nkere emi nnyin ikemeke edisanga ye Abasi nnyung mbo ukpep, nkori, nnyung nsana otode ke ewewet ye iko Spirit-eriyayare eke Ete nnyin ke Heaven. Edi edisana ini kini nnyin itide mme mkpri ediomi nnyin ke nditiene osuhode-idem Christ, kini nnyin isede nkori nnyin inyung idian idem nnyin ye ndutim nkpo emi Abasi okonode ndito Esie.

Kere banga oro nte mfiak-mmen-ndi kusen-ku-usen, eke idem fo. Ke usung isang nnyin nte mme aka-isangke usung ubong, nnyin imidiongo nte ememde ke ndiworo-mkpong usung. Edi ukem nte esisit edifep-enyin ekemede ndisio nnyin ke Usung Andinyanga, ntre nko ke ekpri ye ndimem edinam eke ntuak-nda edida nnyin ifiak inyong ufok. Ini emi ekim onyonide oduk uwem nnyin, nte enye esiwakde ndinam, mfiak-mmem-ndi kusen-ku-usen mbufo atatde esit nnyin ono unwana heaven, emi ayamade ukpong nnyin, ndibin mbukpong, ndik, ye eyighe mfep.

Mkpri Isim-uwat, Ikpɔ Nsung-ikang

Edieke nnyin iyomde oro, ke akpaniko “Abasi eyeno [nnyin] ifiok oto ke Edisana Spirit esie, ihn, otode ke eno spirit emi mukemeke nditing.” 9 Nte nnyin iwakde ndibup, Enye eyekpep nnyin Usung oro onyung anwam nnyin nditiene usung oro.

Emi, nte ededi, eyeka-iso oyom utom oto nnyin. Nnyin idiyuhɔke ito ke ifiok-ukpep spirit eke ini edem. Nnyin iyom eti ifiok-ukpep emi akade-iso odu.

Nnyin ikemeke ndidori-enyin ke iko ntiense mbon efen ke nsinsi. Ana nnyin inyene okim.

Nnyin iyom nka-iso, adaha unwana heaven ke kpukpru usen.

Nnyin iyom “ini eridemere.” 10 Mme ini edifiak-mmen-ndi eke idem nnyin.

“Mmong emi efehede” ikemeke ibighe “ndisana.” 11 Man inim ekikere ye edinam nnyin asana, ana nnyin ika iso ifehe!

Ke oro ebede, Edifiak-mmen iko Abasi ye Ufok Abasi ndi idihe nkpo eke editibede inikiet ndien okure do. Oro edi nka-iso nkpo—usen kiet kini kiet, esit kiet kini kiet.

Nte mme usen nnyin akade-iso, ntre ke uwem nnyin aka-iso. Ewet-nwed nnyin esin oro ke usung ntem ete ke: “Usen kiet etie nte ofuri uwem owo. Afo otongo ke ndinam nkpo kiet, edi editre ke ndinam nkpo efen, aduak ndinam ubiong kiet, edi ukemeke ndisim do. … Ndien ke utit uwem fo, ofuri eyo-uwem fo osuk enyene ukem ndutime oro, nko. Ofuri eyo-uwem fo enyene ukem uduot oro nte eke usen kiet.” 12

Ndi afo omoyom ndikpuho uduot eke uwem fo?

Kpuho uduot usen fo.

Ndi afo omoyom ndikpuho uduot usen fo?

Kpuho ke ini emi.

Kpuho se afo ekerede, okopde, onyung anamde ke ata-ndaha ini emi

Ekpri isim-uwat ekeme ediwat akamba nsung-ikang kiet. 13

Mkpri itiat ekeme edikabare ndi ikpo-ediye ufok.

Ekpri mkasip ekeme edikabare akamba anyan eto.

Mme minit ye hour emi ibiatde inam akpan-nkpo edi nti nkpo emi inamde ke uwem. Mmo ekeme edi-nɔ mfɔn, anwam nnyin osio ke nkpɔkɔbi-idiɔknkpɔ onyung ada nnyin aka usung erifak eke mfen-nno ye edinam-asana.

Abasi Obufa Ntongo

Ye mbufo, ami mme menede esit mi ke ekom kabanga akwa eno eke obufa ifet, obufa uwem, obufa idorenyin.

Nnyin imenede uyo nnyin ke itoro ino ofon-ido ye mfen-nno Abasi nnyin. Ke akpaniko Enye edi Abasi eke obufa editongo. Inem utit eke ofuri utom Esie edi ndinwam nnyin, ndito Esie, ndikut-unen ke utom nnyin nno uwem-unana mkpa ye nsinsi uwem. 14

Nnyin imikeme ndikabare ndi obufa obot ke Christ, koro Abasi okonwongo ete, “Nte ikot mi ewakde nditua-mkpofiok Ami nyewak ndifen-nno ke ndudue emi mmo eduede mi” 15 nnyung “ntighi mmo aba.” 16

Ndima ndito-eka mi iren ye iban, ndima ufan mi, ofuri nnyin imisikpong-usung kini-kini.

Edi nnyin imikeme ndifiak nkesanga ke nnen-nnen usung oro. Nnyin imikeme edisanga mbe ke ekim ye idomo uwem emi ndien ifiak ikut usung nnyin ndika mbine edima Ete Heaven nnyin edieke nnyin iyomde inyung inyimede ndutim spirit emi Enye okonode, ibɔ eriyarare idem nnyin, inyung idomo edinyene mfiak-mmen-ndi kusen-ku-usen. Emi edi danga nnyin idikabare idi nti mbet eke edima Andinyanga nnyin, Jesus Christ.

Nte nnyin inamde ntre, Abasi eyenen iso ye nnyin. “Jehovah eyenyung … odiong fi ke isong emi Jehovah Abasi fo ɔnɔde fi. Jehovah eyenim fi ke edisana ikot esiemɔ.” 17

Man nnyin ikpoyom mfiak-mmen-ndi kusen-ku-usen inyung ika iso inwana edisanga ke Usung Jesus Christ edi akam mi. Ke enying Jesus Christ, amen.

Mkpri nwed

  1. Jesus odoho ete, “Ami ndi usung, ye akpaniko, ye uwem. (John 14:6). The NIV First-Century Study Bible contains this explanation: “The image of a path or way in the Hebrew Bible often stood for keeping the commandments or teachings of God [see Psalm 1:1; 16:11; 86:11]. This was a common ancient metaphor for active participation in a set of beliefs, teachings or practices. The Dead Sea Scrolls community called themselves followers of ‘the way,’ by which they meant they were followers of their own interpretation of the path that pleased God. Paul and the first Christians also called themselves ‘follower[s] of the Way’ [see Acts 24:14]” (in “What the Bible Says about the Way, the Truth, and the Life,” Bible Gateway, biblegateway.com/topics/the-way-the-truth-and-the-life).

    In 1873, an ancient book titled the Didache was discovered in the library of the patriarch of Jerusalem at Constantinople. Many scholars believe it was written and used in the late first century (AD 80–100). The Didache begins with these words: “Two ways there are, one of life and one of death, but there is a great difference between the two ways. The way of life, then, is this: First, thou shalt love the God who made thee; secondly, thy neighbor as thyself” (Teaching of the Twelve Apostles, trans. Roswell D. Hitchcock and Francis Brown [1884], 3).

    Other sources, such as The Expositor’s Bible Commentary, point out that “during the early existence of the church, those who accepted Jesus’ messiahship and claimed him as their Lord called themselves those of ‘the Way’ [see Acts 19:9, 23; 22:4; 24:14, 22]” (ed. Frank E. Gaebelein and others [1981], 9:370).

  2. Se Mosiah 2:17.

  3. Se Doctrine and Covenants 88:63.

  4. “Walking in Circles,” Aug. 20, 2009, Max-Planck-Gesellschaft, mpg.de.

  5. “Ndisanga ke Ekara,” mpg.de. This image shows the GPS tracking of four participants in the study. Three of them walked on a cloudy day. One of them (SM) started walking while the sun was covered by clouds, but after 15 minutes the clouds dissipated, and the participant could see glimpses of sun. Notice how, once the sun was visible, the walker was much more successful in walking a straight line.

  6. For one tragic example of how a course error of a mere two degrees caused a passenger jet to crash into Mount Erebus in Antarctica, killing 257 people, see Dieter F. Uchtdorf, “A Matter of a Few Degrees,” LiahonaMay 2008, 57–60.

  7. Judges 2:10.

  8. After Christ’s visit to the Americas, the people truly repented of their sins, were baptized, and received the Holy Ghost. Where they were once a contentious and prideful people, now “there were no contentions and disputations among them, and every man did deal justly with one another” (4 Nephi 1:2). This period of righteousness lasted some two centuries before pride began to cause people to turn from the Way. However, spiritual drift can also happen much more quickly. As an example, decades earlier, in the 50th year of the reign of the judges in the Book of Mormon, there was “continual peace and great joy” among the people. But because of pride that entered the hearts of Church members, after a short period of four years “there were many dissensions in the church, and there was also a contention among the people, insomuch that there was much bloodshed” (see Helaman 3:32–4:1).

  9. Doctrine ye Covenants 121:26.

  10. Acts 3:19

  11. Doctrine ye Covenants 121:33.

  12. Michael Crichton, Jurassic Park (2015), 190.

  13. “Da nsung-ikang nte uwutnkpo. Although they are so large and are driven by strong winds, they are steered by a very small rudder wherever the pilot wants to go” (James 3:4, New International Version).

  14. Se Moses 1:39.

  15. Mosiah 26:30.

  16. Doctrine and Covenants 58:42.

  17. Isaiah 28:8– 9; see also verses 1–7

Ming