Te Rongorongo man te Moan Beretitentii
Teei i Nuuka n Taainako
N aron ae kakoauaaki ni karenta n te aonaaba aika mwaiti, Turai e mwakena nuukan te ririki. Ni moan ao tokin te ririki a bukamaruaki ao n uringaki, nuukan bwaai n tainako aki tabeakinaki.
Moan te ririki bon taai ibukin manga rinanoan kanganga, ibukin karaoan babaire, ibukin karekean te korakora. Tokin te ririki bon taai ibukin taraakin kanoan taai aika tia n nako ao ni kona n irekereke ma te namakin n tokanikai ke ni bwaka. Ma te taratara ae riai, n iangoira bwa ti mena i nuukan bwaai e kona ni buokiira tiaki ti n ataa raoi riki te maiu ma ni maiuakinna n te maiu ae uaana riki.
Nuukan te Mwakuri ni Mitinare
Ngke I taetae nakoia ara kairake ni mitinare, I aki toki n tuangiia bwa a mena i nuukan aia mition. E ngae ngke a tibwa roko teuana te bong n nako ke n aia tai n okira mweengaia n te bong are imwiina, I tuangiia bwa ana iangoia n tei i nuuka n tainako.
A na kona n reke irouia mitinare aika boou te namakin ae aki rangin n tau ni karaoan te mwakuri, ngaia are a waeremwe n taetae ke ni karaoa te mwakuri ma te onimaki ao te ninikoria. Mitinare ake a mwaatai ake a kaan roko n tokin aia mition a kona n namakina te nanokawaki ngkai e a kaan tokin aia mition, ke ni karaurau ni mwakuri ngkai a iangoia bwa tera ae a na karaoia imwiin banen aia mwakuri ni mitinare.
Tera te kanganga ao te tabo ra are a beku iai, te koaua bwa ana mitinare te Uea a karikirakei uaa aika aki kona ni warekaki ao te rongorongo ae raoiroi. N iangoakiiia bon irouia bwa a tei i nuuka n aia mition n tainako e na kamatoaia ao ni kakorakoraia ana tia tei te Uea aika kakaonimaki. Ngkai e reke irouia mitinare aika bwanin aia tai, e na reke naba iroura ni kabane.
Ti Tei i Nuuka n Taainako
Te bitaki n te taratara aei e riaon riki are tii kamwaningaan te iango. Iai te koaua mai ieta irarikin te iango are ti tei i nuuka n taainako. Ngkana ti tara ara tabo iaon te mwabe, e kona n anaaki nanora n taekinna bwa ti mena i moa. Ma ngkana ti karaua n taraia riki, taabo raa ake ti mena iai ti mena i nuukan te tabo ae bubura riki.
N aron taraan te marena, ti te arona naba ma te tai. Ti kona n namakinna bwa tia mena i moa ke n tokin maiura, ma ngkana ti taraia bwa ti mena iaa n te waaki nakon te maiu are akea tokina—ngkana ti ataia bwa tamneira e a kaman riki are e a riaon ara kona n ataia ao, ibukin te karea ae kororaoi ao ana Mwakuri ni Kamaiu Iesu Kristo, are tamneira e na maiu ni karokoa te maiu ae imwaira ae akea tokina—ti kona n ataia bwa ti bon mena raoi i nuuka.
N te tai ae aki maan n nako I namakina te kukurei ni manga karaoa atibunatuun ruanimateia au karo. E a tia te tai n aki nanoanga nakon n nen te ruanimate, ao I namakina te atibunatuu ae boou e na nakoraoi riki ibukin maiuia ae tamaroa. Ngke I taraa te bong ni bung ao te bong ni mate iaon te atibunatuu n reitaki ma te taeti ae uarereke man aki kakaawaki, te kanikina ae uarereke aei e waekoa ni kaona au iango ao nanou ma ururing aika bati. Ururing ni kabane aika kakaawaki aikai e kauringa te tai i nuukan maiuia au karo ao i nuukan maiu.
E ngae ngke iraua ara ririki, e ngae ngke tera ara tabo, ngkana a riki bwaai inanon maiura, ti tei i nuuka n taainako. Ae kakaawaki riki, ti riai ni memena i nuuka n taainako.
Te Kantaninga Ni Kan Mena i Nuuka
Eng, e na iai taai ni moan waaki ao taai aika a nang bane inanon maiuira, ma aikai bon ti taian mwaake inanon kawain nuukan te maiu are akea tokina. E ngae ngke ti mena i moan ke n tokin te waaki, ke ti uarereke ke ti kara, e kona te Uea ni kabonganaira ngkana ti aki tabeakin iango ake a na kona n tiana ara konabwai ni beku ao ni kariaia Ana kantaninga ni katamaroai maiura.
E taku te Tia Ototo n Taian Areru, “Bon aei te bong ae E karaoia Iehova; ti [na] kimwareirei ma ni kukurei irouna” (Taian Areru 118:24). E kauringiira Amureka bwa “te maiu aei bon aia tai aomata ni katauraoia ni kaitibo ma te Atua; eng, nooria te bong ni maiu n te maiu aei bon te bong are aomata a na karaoi aia beku” (Aramwa 34:32; ao e kairaki katuruturuana). Ao te tia ototo e taekinna, “Nnaki Toki-te rau ibukin Ngkai.”1
Arora n tei i nuuka n tainako e nanonaki bwa e aki kona n toki te takakaro, te kantaninga e aki kona ni bua, te taenikai e aki kona ni bane taina. N aki tabe bwa tera arora ke tera ara kanganga, moanakin are akea tokina ao tokin te maiu are akea tokina a teimatoa ni mena imwaaira.
Ti tei i nuuka n taainako.
Reirei Te Rongorongo Aei
Iangoia ni maroroakinna ma te utu bwa ana kanga n “tei i nuuka n taainako,” e ngae ngke a moanna ke ni katoka te bwai teuana. Kaungaia bwa ana karaoa aia kabanea n tamaroa n aia waaki ni kakukurei aika waakini ngkai, n aki tarai taai aika nako ke n tataninga te waaki ni kakukurei ke te mwakuri n ibuobuoki are i mwiina. Ko na bae n tangiria bwa a na rinea te bwai teuana ae a kona ni karaoia ni wakina te reirei aei ao ni katea te tai ae a na kona iai ni kakoroa nanon aia kouru.
Tamnei © Shutterstock
ANA TAI TE UEA, iroun Marilee B. Campbell; kamataata iroun Bryan Beach