A Cava Dou Sa Nanuma Ena Gauna Oqo?

Mai vei Elder Quentin L. Cook

Ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua

Ni so na lewe ni Lotu era na sega ni rawa ni sauma na taro nei Alama ena io. Era sega “tiko ni vakila nikua”.

Peresitedi Monson, keimami lomani kemuni, rokovi kemuni, ka tokoni kemuni! E veivakauqeti na itukutuku bibi ni veigauna oqo me baleta na veiqaravi vakadaukaulotu. Au se nanuma tiko na yalonanamaki ena 1960 ena gauna a vakalutuki mai kina na yabaki ni kaulotu vei ira na cauravou mai na 20 ki na 19. Au yaco yani ki na Tabana ni Kaulotu e Peritania niu se qai kacivi vou ka yabaki 20. Na imatai ni daukaulotu yabaki 19 ena neitou tabana ni kaulotu o Elder Jeffery R. Holland, e dua na itomo vakasakiti. Sa vo toka e vica na vula vua me yabaki 20. Ena loma ga ni dua na yabaki era sa yacoyaco yani kina e vuqa na yabaki 19. Era daukaulotu talairawarawa ka yalodina, ka toso na cakacaka. E dei na yaloqu ni na rawa na tatamusuki levu cake ena gauna oqo ena nodra sa talairawarawa ki na ivakaro ni Kalou na daukaulotu buladodonu ka yalodina me ra vunautaka na Nona kosipeli.

Ena noqu rai, o ni sa vakarau vinaka tu o kemuni ena itabatamata ka tubucake tiko oqo mai na veitabatamata kecega. E veivakasakiti na nomuni kila na ivolanikalou. Ia na bolebole e sotava na nomuni itabatamata ena nomuni vakavakarau mo ni veiqaravi e tautauvata kei na kena era sotava tiko na lewe ni Lotu kece sara. Eda sa kila kece tiko ni itovo vakavanua e vuravura raraba e sega ni dau veiwekani kei na buladodonu se na yalodina vakayalo. Ena gauna taucoko ni itukutuku makawa, era sa dau veivakasalataki ka vakavuvulitaka na veivutuni vei ira na tamata o ira na iliuliu ni Lotu. Ena iVola i Momani, sa rui leqataka vakalevu o Alama Lailai na buladodonu kei na lailai ni yalodina ka mani kere vakacegu mai kina ena itutu vakadaunilewa levu, nodra iliuliu na Nifai, ka vagolea vakatabakidua na nona igu ki na nona veikacivi vakaparofita.¹

Ena dua na tikina rogo levu ena ivolanikalou kece, e kaya vakaoqo o Alama, “Kevaka dou sa kaya ni dou sa veivutuni ka dou sa rekitaka na loloma dou sa vakabulai kina, a cava dou sa nanuma ena gauna oqo?”²

Era tukuna na iliuliu ena veiyasai vuravura ni raici na lewenilotu ena gauna oqo, vakabibi o ira na itabagone, era sa qaqaco sara tu ga. Ia e rua tikoga na nodra kauwai: na imatai sa ikoya na kena sa tosocake tiko na cakacala tawadodonu e vuravura, kei na ikarua na vakawelewele kei na lailai ni yalodina vei ira eso na lewenilotu. Era vaqara na ivakasala me baleta na nodra rawa ni vukei ira na lewenilotu mera vakamuria na iVakabula ka rawata na saumaki dina.

Na taro “A cava dou sa nanuma ena gauna oqo?” sa dau voqa tu ena veisenitiuri sa oti. Mai na veika eda sa ciqoma ena itabagauna oqo—wili kina na Vakalesuimai ni taucoko ni kosipeli i Jisu Karisito, na sovaraki mai ni veisolisoli vakayalo, kei na veivakalougatataki sega ni vakamelei mai Lagi—sa ka bibi sara kina na bolebole e solia toka oqo o Alama.

Ni oti toka ga na nona kacivi me dua na iApositolo o Ezra Taft Benson ena 1943, e a veivakasalataki o Peresitedi George Albert Smith³ ka kaya, “Sa nomu itavi …mo na … vakasalataki ira na tamata … ena sala era na veivutuni kina vakarawarawa mai na veika cacawale ni vuravura nikua.”⁴ Ena kena tukuni na ka oqo, eda a donumaka tiko na vakacaca levu ni iKarua ni iValulevu e Vuravura.

Nikua sa tosocake ga na torosobu ni ivakarau ni bula. E dua na dauvolaitukutuku e a kaya, “Eda kila kece na itovo ni vanua e veivakaleqai, ka kilai ni na sega ni na veisau.”⁵ Na kena sa ca ga mai na itagede ni ivakatagi, veivakamarautaki, vakatasuasua, kei na sala ni vakau itukutuku, sa sega sara ga ni na tarovi rawa. Oqo e a vakamatatataki mai vua e dua na italatala ni lotu Papitaiso kilai ni a kaya, “Sa mavoa sara ga na bula vakayalo ni dua na vanua taucoko.”⁶

E sega ni ka ni kurabui ni so na lewe ni Lotu era na sega ni rawa ni sauma na taro nei Alama ena io. Era sega “tiko ni vakila nikua”. Era vakila ni ra sotava tiko na dravuisiga vakayalo. E so era na cudru, mosi na yalodra, se lomaleqa. Kevaka me toka vei kemuni e vica na ka oqo,⁷ e dodonu mo ni vaqaqa se cava e sega ni rawa kina mo ni “vakila nikua”.

Lewe levu era sotava tiko na dravuisiga vakayalo ka lailai na nodra solia nodra dina, era sega ni a cakava eso na cala lelevu ia era a digidigi cala beka ga. E so era taura tu ga vakamamada na nodra veiyalayalati. E so era vakaliuca na gumatuataki ni kena qaravi na veika lalai. E so era laiva me vakatulewa na nodra bula ni veiqaravi vakaisoqosoqo se politiki me vakamalumalumutaka no nodra yalodina ki na kosipeli i Jisu Karisito. E so era sa vakanaulu tu ga ki na Initaneti me veilaveti, vakalevulevuya, ena so na gauna, me veivakacacani vei ira na iliuliu ni Lotu. Oti era sa qai vakatulewa cala ka na rawa ni vorolaka na ivakadinadina. O ira era sa cakava vakaoqo, sa na rawa ni ra veivutuni ka vakavoui vakayalo.

Na wili ivolanikalou vagumatua ena kauta mai na mamau vakayalo.⁸ Na vosa ni Kalou ena veivakauqeti ki na yalodina ka na vakavuna na veivakacegui mai na mosi ni yalo, na cudru, se yalolailai.⁹ Ni sa lailai na noda gumatua ka vuna e dua ga na ka, sa na kena iwali ga na veivutuni.¹⁰ Erau qali vata sara toka ga vakamatau na yalodina kei na veivutuni.

O C. S. Lewis, na dauvolavola ni lotu va-Karisito e a vakamatatataka na itukutuku oqo. E tukuna ni ivakavuvuli va-Karisito e tukuna vei ira na tamata mera veivutuni ka yalataka na veivosoti; ia, me yacova ni ra sa kila ka vakila na tamata ni ra gadreva na veivosoti, ena sega ni vosa vei ira na ivakavuvuli va-Karisito. E kaya o koya, “ena gauna o kila kina ni o sa tauvimate ko na vakarorogo vei vuniwai.”¹¹

Na parofita o Josefa e a kaya ni bera ni da papitaiso, ena rawa ni ko tu ena lomadonu ena kedrau veimama na vinaka kei na ca. Ia, “ni o sa mai lewena na Lotu o sa bolea mo qarava na Kalou. Ni o sa cakava oya o sa biuta na lomadonu ka sa sega ni rawa ni o [lesu] tale.” Sa nona ivakasala meda kakua sara ni biuta na Turaga.¹²

E vakabibitaka o Alama ni ena Veisorovaki i Jisu Karisito “na liga dauloloma sa na dodo yani” vei ira era veivutuni.¹³ Sa qai taroga na taro e veilauti, me vaka: eda sa vakarau li meda sota kei na Kalou? Eda sa bula savasava tiko li? Meda na dau vakataroga wasoma na taro oqo. Na veika e sotava o Alama ni a sega ni muria na vosa i tamana, ka qai mai vulica sara ga o koya na levu ni nona gadreva na veivosoti, kei na kena gadrevi me lagata na sere ni vakacaucau kei na veivutuni, sa na veivakaukauwataki ka veivakauqeti.

Ni dua na ka e lailai mai na yalodina ka vakavuna na malumalumu, ena rua na bolebole veisemati ena basika vakamatata me vakavuna na veisau. Na imatai na tawaloloma, dauvakacaca, kei na veivakatotogani mai vale. Na ikarua na ivalavala tawasavasava kei na vakasama vakasisila. O ira oqo era na dau liu ka sa vu ni digidigi meda kakua kina ni yalodina.

Sa ka bibi sara na noda yaloni ira era voleka sara vei keda. Na veivakacacani, veivakararawataki, sega ni veidokai, kei na sega ni vakarokoroko ena loma ni matavuvale sa sega sara ni gadrevi—sa na sega ni vakadonui vei ira na qase, ka sega ni vakadonui talega vei ira na itabagone tubucake tiko mai. E a sega ni dau mai Lotu wasoma o Tamaqu, ia sa ivakaraitaki vinaka sara ga, vakabibi ga na nona dau lomani tinaqu vinaka sara. Dau kaya ga o koya, “era na saumi taro vua na Kalou o ira na tagane era vakaturuya na wainimatai watidra.” Na ivakavuvuli vata ga oqo sa vakatavuvulitaki tiko e “Na Matavuvale: Ai Vakaro ki Vuravura Raraba.” E vakaoqo, “[o ira ] era vakararawataki ira na watidra kei na luvedra … era na saumi taro ena dua na siga vua na Kalou.”¹⁴ Na ivakarau ni vanua cava ga eda tuberi cake mai kina, se era dau vakararawataki keda na noda itubutubu se sega, meda kakua ga ni vakararawataka vakayago, vakayalo, se vakavosa e dua tale.¹⁵

Sa ka bibi sara na veivakarokorokotaki ena veivanua eda vakaitikotiko kina. Na yavu ni vakarokoroko kei na veilomani e tekivu mai noda loma ni vale. Sa sega kina ni kurabuitaki ni sa vaka me torosobu na itovo ni tamata vata kei na kakaseresere mai ni matavuvale. Sa yavu ni bula veilomani kei na bula vakayalo na matavuvale. Na matavuvale me utura na buka ni maroroi ni veiqaravi ena lotu me na bulabula kina. Sa na tiko dina na, “totoka ni bula ni tiko na loloma mai vale.”¹⁶

Ena vakaleqa na itagede e yavutaka na iVakabula ni tiko na vakasama ca kei na bula ni veimaliwai vakasisila.¹⁷ Eda sa vakasalataki mai na itekivu ni itabagauna oqo ni veimaliwai vakasisila, sa na dua na bolebole levu vei keda.¹⁸ Na ivakarau vakaoqori ena vakavuna na dravuisiga ni bula-vakayalo kei na lailai ni yalodina kevaka me na sega kina na veivutuni. Na iyaloyalo yavala, na TV, kei na Initaneti, e dau kauta mai na veika kecega e sega ni vinaka. Keirau a tiko kei Peresitedi Dieter F. Uchtdorf ena koro veikau mai na Amazon ka raica ni sa tu na disi ni setilaiti ena so na veivale lalai sara. Keirau marautaka ni sa laki tu sara vei ira na vanua vakayawa vakaoqo na sala ni vakau itukutuku vaka oqo. Keirau raica rawa talega ni na sega ni dua na vanua e vuravura me na vagalalataki mai na veika vakasisila e rawa ni laurai ena kedra vakayagataki. Oqo e dua na vuna sa veivakacacani sara ga kina na iyaloyalo vakasisila ena noda gauna oqo.

Keirau a qai veiwasei toka ga kei na dua na cauravou yabaki 15 ka taura tu na Matabete i Eroni. E a vukei au o koya meu kila na kena rawarawa vua e dua na gone me raica na veiyaloyalo vakasisila ka ra tu ena gauna oqo. Tukuna o koya ni levu na ivakavuvuli e vakavulica tiko na Lotu, sa kilai tu ena veivanua ni kena vakacalai ena vakavuna na vakaleqai ni bula vakayago kei na bula sautu. E tukuna ni vakatavako, na wai ni veivakamatenitaki, kei na gunuvi ni alakaolo mai vei ira na itabagone ena veivakaleqai. Ia e qai kaya ni sega sara ga ni dua na kena ulubale tale mai vei ira na tamata ena ka me baleta na iyaloyalo se veimaliwai e vakasisila.

Kemuni na taciqu kei na ganequ, na veika e cauraka na gonetagane lailai oqo sa ka dina taucoko. Na cava na kena iwali? Era sa vakatavuvulitaka tu, na parofita kei ira na iapositolo na bibi ni maroroi ni bula vakalotu ena loma ni matavuvale.¹⁹

Kemuni na itubutubu, sa oti na gauna me vakaiulubaletaki tiko na lakovi ni soqoni mai valenilotu kei na kena parokaramu, e dina ni ka yaga, ia sa nomuni itavi bibi sara mo ni vakavulici ira na luvemuni mera buladodonu ka bulasavasava ka mera lako vakadodonu e matana na Turaga. Me vaka na nona itukutuku o Peresitedi Monson ena mataka nikua, sa ka bibi sara me qaravi na itavi oqo mai vale, ni sa ikoya na vanua ni vakaruru, na vanua ni vakacegu, vanua ni veivosoti, dina kei na buladodonu. Me tiko vei ira na itubutubu na yalodoudou mera tauvulona ka wanonova na Initaneti, na iyaloyalo kei na ivakatagi. Me tiko vei ira na itubutubu na doudou mera kaya sega, taqomaka na dina, ka wasea na ivakadinadina ena veivakauqeti. Mera kila na luvemu ni ko vakabauta dina tiko na iVakabula, ko lomana dina na Tamada Vakalomalagi, ka dau tokoni ira na iliuliu ni Lotu. Me vakabulabulataki na bula vakayalo ena noda matavuvale. Noqu vakanuinui ni sega ni dua ena biuta na koniferedi oqo ka qai sega ni kila ni leqa e sotavi tu e vuravura nikua sa dodonu ga me wali ena loma ni matavuvale. O bisopi, kei kemuni na iliuliu ni matabete kei na mataisoqosoqo, sa dodonu mera vukea na matavuvale ka vakadeitaka ni sa vakavulici tiko na ivakavuvuli vakayalo. Mera veivuke na dausiko vuvale, vakabibi vei ira na gone itubutubu dua.

Koya na gonetagane kau a tukuna tiko, e qai taroga se kila tiko na iApositolo na yabaki e dodonu me sa vakatavuvulitaki kina na veitaqomaki mai na iyaloyalo vakasisila kei na vakasama tawasavasava. E vakabibitaka, ni so na vanua e ganita me sa tekivu sara ga mai na gauna era sa biubiu mai kina ena Lalai.

O ira na itabagone ka ra a se tekivu raica tu mai na iyaloyalo vakasisila ena gauna ni ra se gone, era sa lomaleqa tiko ni ra na sega ni vakatarai mera na laki kaulotu, vakakina na nodra na laki ia na veiyalayalati. Kena itinitini ni sa na rawa ni laki lokiloki kina na nodra vakabauta. Au gadreva meu vakadeitaka vei kemuni na itabagone, me vaka e vakavuvulitaka o Alama, mai na veivutuni ena rawa vei iko mo rawata na veivakalougatataki kecega mai lomalagi.²⁰ Oya sara ga na veika e tara na Nona Veisorovaki na iVakabula. Yalovinaka ka tarogi rau na nomu itubutubu se e dua na nomu daunivakasala, ka laki kere ivakasala mai vua na nomu bisopi.

E so na uabula era vakabauta ni bulataki ka vakamuri na bula savasava, qai qaravi e dua na veivuke raraba, ena rawa ni vakamalumalumutaka na kena gadrevi na vakamuri ni dua na ivakavuvuli ni iVakabula. Era na kaya ni cala ni bula vakasisila e “ka lailai toka ga” … [kevaka meu] tamata dauloloma ka dausolisoli.”²¹ Oqo ena veivakacalai sara vakalevu. E so na itabagone era dau tukuna vei au ni ena noda ivakarau ni bula, ena sega ni ganita meda “vakamalumutaka” tu ga ka mai sasaga vakaukauwa, wili kina na kena sasagataki sara vakaukauwa meda bula dodonu.²² Ni yalovinaka sara mo ni kakua ni coko ena dai oqo.

Ena gauna ni papitaiso eda yalataka ni da na dau taura “na yaca i [Jisu] Karisito, ka sa tu vei keda [na] yalodina ka qaravi koya ki na ivakataotioti.”²³ na yalayala oqori ena gadrevi kina na yalo qaqa, na dina, kei na yalodina kevaka eda vinakata meda na lagata na sere ni yaloloma ka saumaki dina sara.

Dua na ivakaraitaki ni yalodina ka tudei ena veigauna kece sara e a vakaraitaka e dua na dauqito Olimipiki ni Bolatagane, ka a vakaitavi ena qito ni Olimipiki ni 1924 mai Parisi, Varanise.

O Eric Liddell e luvena e dua na daukaulotu gugumatua ni Sikoteladi ka gole ki Jaina. O koya e a vakavuna e dua na yalo ca levu vei ira na veiliutaki ena timi ni Olimipiki ni Bolatagane, ni a cata me ciciva na 100 na mita ka a vakayacori ena Sigatabu. Ia, e muri e a qai winitaka na cici ena 400 na mita. E a veivakauqeti sara na nona besetaka o Liddell me cici ena Sigatabu.

Na vakayatuyatu kei na ivakananumi me vakacaucautaki kina o koya a muataki ki na vosa veivakauqeti nei Aisea, “Ko ira era sa waraki Jiova, era na vakaukauwataki tale; era na cabe cake me vaka era vakatabana me vaka na ikeli; era na cici ka sega ni oca; era na lako tu ka sega ni malumalumu.”²⁴

Na ivakaraitaki oya nei Liddell, e sa tarai luvei keirau gonetagane ka gone taudua me kakua ni vakaitavi ena qito ka caka ena Sigatabu, ia, e bibi ga, me vakuwai koya mai na ivalavala sega ni dodonu ka vakavuravura. E a vakayagataka na vosa i Aisea ena nona cau ki na ivola ni yabaki. Sa laiva koto mai o Eric Liddell e dua na ivakaraitaki qaqaco, kei na yalodina ki na ivakavuvuli.

Ni da sa bulataka na ivakavuvuli e vakavulica na iVakabula ka vakavakarau ni sotava na Kalou,²⁵ eda na qaqa ena cici ka bibi cake sara.²⁶ Eda na rawata na Yalo Tabu me liutaki keda vakayalo. Vei ira e sega tu ni taucoko na nodra bula, ni nanuma, ni sega soti ni bera sara, meda sa taura na Veisorovaki ni iVakabula me yavu ni noda vakabauta kei na noda bula.²⁷

Ena vosa nei Aisea, “Ke sa vaka na ka kulakula na nomudou ivalavala ca, sa na vulavula me vaka na uca vulavula; ke sa damu vakula sa na vaka na vuti ka ni sipi.”²⁸

Sa noqu masu meda na cakava na veika e ganita me rawa ni vakilai na Yalotabu nikua me rawa kina ni da lagata na sere ni vakavinavinaka ena yaloda taucoko. Au vakadinadinataka na kaukauwa ni Nona Veisorovaki na iVakabula, ena yaca i Jisu Karisito, emeni.