Saumaki vua na Turaga
Ni kilai ni dina na kosipeli sa ikoya na isaluwaki ni ivakadinadina. Na yalodina tikoga ki na kosipeli sa isaluwaki ni saumaki.
Na noqu itukutuku ena mua ki na veiwekani e tiko ena ciqomi ni ivakadinadina ni o Jisu na Karisito kei na saumaki Vua kei na Nona kosipeli. Eda dau wasea ka me rau tu vakataki rau na iulutaga oqo, na ivakadinadina kei na saumaki. Ia, eda na vinaka cake ka vakavukui vakayalo kevaka meda na vakasamataki rau vata na rua na iulutaga oqo.
Sa noqu masu ni na vakavulici keda na Yalo Tabu ka vakavukui keda.
Ia, Dou Sa Kaya, Se Ko Cei Koi Au?
Eda rawa ni vulica e levu sara na ka mai na ivakadinadina kei na saumaki mai ni iApositolo o Pita.
A sa tadu ko Jisu ki na yasayasa vaka-Sisaria-Filipai, ka tarogi ira na Nona tisaipeli, ka kaya: “Dou sa kaya se ko cei koi au?”
Sa qai kaya vakadodonu ko Pita:
“Oi kemuni na Karisito, na Luve ni Kalou bula.
“A sa vosa ko Jisu ka kaya vua, O sa kalougata Saimoni Pa- Jona, ni sa sega ni vakatakila vei iko na lewe kei na dra, na Tamaqu ga sa tiko mai lomalagi” (Maciu 16:15–17).
Sa vakadinadinataka na isau ni taro nei Pita kei na ivakamacala ni iVakabula, ni ivakadinadina sai koya na veika dina e kila tu e dua, ka sa vakatakilai vei koya. Na ivakadinadina sa isolisoli mai vua na Kalou ka na soli vei ira kece na Luvena. O koya ga e vaqara tiko na ka dina sa na rawata na ivakadinadina ena nona vakayagataka na “tiki ni vakabauti” Jisu Karisito, me “vakabauta sara” (Alama 32:27) ka “tovolea na vinaka ni vosa” (Alama 31:5), ka talairawarawa ki na “domo ni Yalotabu” (Mosaia 3:19), ka ra sa yadra vua na Kalou (raica na Alama 5:7). Na ivakadinadina ena kauta mai na veivakararamataki ka sa na veivakacokotaki veivakadeitaki, ka vu ni reki.
Na vakasaqarai kei na rawa ni dua na ivakadinadina ni veika dina vakayalo, ena gadrevi kina na kerekere, vaqaqara, kei na tukituki (raica na Maciu 7:7; 3 Nifai 14:7) vakakina na yalodina ena lomamudou taucoko ka vakabauta na iVakabula (raica na Moronai 10:4). Sa yavudei ni dua na ivakadinadina oya na kilai ni bula tiko na Tamada Vakalomalagi ka lomani keda tiko, ni o Jisu Karisito e noda iVakabula, ka sa vakalesui mai ki vuravura na taucoko ni kosipeli ena iotioti ni gauna oqo.
Ni Ko Sa Saumaki Tale
Ena Nona vakavulici iratou na Nona tisaipeli na iVakabula ena iOtioti ni Vakayakavi, e a kaya vakaoqo o Koya vei Pita:
“I Saimoni I Saimoni sa kerei kemudou ko Setani me … tauvuloni kemudou me vaka na witi:
“Ia, kau sa masulaki iko, me kakua ni malumalumu na nomu vakabauta: ia, ni ko sa saumaki tale, mo vakataudeitaki ira na wekamu” (Luke 22:31–32).
Totoka ni iApositolo qaqa oqo e a dau veitalanoa ka salavata kei na iVakavuvuli, raica e levu sara na cakamana, ka sa tiko talega vua e dua na ivakadinadina qaqaco sara ni ilesilesi vakalou ni iVakabula. Ia, e se gadrevi tikoga me vakavulici o Pita mai vei Jisu me baleta na saumaki kei na kaukauwa ni Yalo Tabu kei na yalodina ena veiqaravi.
Na isaluwaki ni Kosipeli i Jisu Karisito, e umani ena veisau tudei ena laurai ena nona bula e dua ka na rawa ni yaco ena nona Veisorovaki na iVakabula. Na saumaki dina ena kauta mai vua e dua na veisau ni vakabauta, yalo, kei na bula me muria na loma ni Kalou (raica na Cakacaka 3:19; 3 Nifai 9:20) kei na nona sa yalataka me sa na tisaipeli i Karisito.
Na saumaki sa ikoya na vakalevutaki, na vakatitobutaki, kei na vakarabailevutaki ni yavu ni ivakadinadina. Sa ikoya na vua ni ivakatakila mai vua na Kalou, ka na muria mai na veivutuni, na talairawarawa, kei na yalodina. O ira ga era vaqara tiko na dina sa na rawa ni ra saumaki, ena nodra sotava na sucu tale ni veisau kei na sucu vakayalo vua na Kalou (raica na Alama 5:12–14). Ni da sa yalodina ki na cakacaka vakalotu kei na veiyalayalati ni veivakabulai kei na veivakalagilagi (raica na V&V 20:25), “toso ki liu ka tudei vei Karisito” (2 Nifai 31:20), ka vosota ki na ivakataotioti (raica na V&V 14:7), eda sa na bulivou me nei Karisito (raica na 2 Korinica 5:17). Na saumaki sa ikoya na noda vakacabo bula vua na Kalou me vakavinavinakataki kina na isolisoli ni ivakadinadina.
iVakaraitaki ni Saumaki ena iVola iMomani
E sinai tu ena iVola iMomani na italanoa ni saumaki ka ra veivakauqeti. E tukuna o Amalekai, e dua na kawa i Jekope: “Au vinakata mo dou lako mai vua na Karisito na Yalosavasava ni Isireli, mo dou bula ena nona veivakabulai kei na kaukauwa ni nona veisereki. Ia, mo dou lako mai ka cabora na yalomudou taucoko me isoro vua” (Omanai 1:26).
Sa ka bibi ka na ganita meda kila ena kaukauwa ni Yalo Tabu ni o Jisu na Karisito. Ia, na noda lako mai Vua ka soli keda taucoko me isoro, ena ganita na yaloda taucoko. Na saumaki ena gadrevi kina na yaloda taucoko, na noda nanuma kecega kei na noda kaukauwa kecega (raica na V&V 4:2).
Era a sauma lesu na vosa i Tui Penijamini na nona tamata ka ra kaya, “Io, keimami sa vakabauta na vosa kece ko ni sa tukuna, keimami sa vakadinata talega ni sa ka vakaidina sara, raica sa cakacaka yaco na Yalo ni Turaga sa Kaukauwa Sara ki na yaloi keimami, ka keimami sa biuta tani na gagadre ca ka via kitaka tikoga na ivalavala dodonu” (Mosaia 5:2). Ni ciqomi na vosa e tukuni, ka rawati na ivakadinadina ni kena dina, kei na cakacakataki ni vakabauti Karisito, ena kauta mai na veisau levu kei na sasaga gumatua ni toso ki liu ka na vakavinakataki keda cake.
O ira na Leimani era sa saumaki ka tukuni tiko ena ivola i Ilamani era vakamacalataki tiko ni ra “sa vakayacora tikoga na nodra itavi, era sa ivalavala dodonu ena mata ni Kalou ka ra sa vakabauta ka muria tiko na nona ivunau kei na lawa kei na nona lewa. …
“… Era sa cakacaka vagumatua tiko mera vakatavulici ira na wekadra mera kila na ivakavuvuli dina” (Ilamani 15:5–6).
Na ivakaraitaki kece oqo e vakaraitaka ni o ira era sa saumaki era sa lako curuma tiko e dua na veisau levu ena yalodra ka ra sa vakadeitaka mera sa na caka vinaka tikoga, ena nodra sa na yalodina tikoga ena nodra itavi, talairawarawa ki na ivunau ni Kalou ka na sega ni veisau rawa. Sa matata sara ga eke ni o ira oqo era sa yalodina sara tu ga vua na Turaga kei na Nona ivakavuvuli.
Na Bula sa Saumaki
E levu vei keda, na bula saumaki ena dau yaco wasoma ka sega ni yaco ga vakadua mai na noda sotava beka e dua na ka ni veirawai kaukauwa. Na vosa ena vosa kei na ivunau ena ivunau, ena tosoya yani vakamalua, na noda vakanamata, na noda vakasama, na noda vosa kei na ka eda cakava me na veisemati sara kei na loma ni Kalou. Na saumaki vua na Turaga ena gadrevi kina na vosota kei na yalodina.
E vakaraitaka o Samuela na Leimani e lima na ka baleta na saumaki vua na Turaga: (1) vakabauta na ivakavuvuli kei na nodra parofisai na parofita ka tu ena ivolanikalou, (2) cakacakataka tiko mo vakabauti Jisu Karisito, (3) veivutuni, (4) na uqeti ni yalo me veivutuni, kei na (5) “kaukauwa ka tudei ena vakabauta” (raica na Ilamani 15:7–8). Oqo na iwalewale ni ka me na laurai me na qai yaco na saumaki.
iVakadinadina kei na Saumaki
Na ivakadinadina sa itekitekivu ni veika me na rawa ni bera ni qai yaco tiko na bula saumaki. Na ivakadinadina sa vanua ni veitalatala, sega ni vanua mo na yaco kina. Na ivakadinadina qaqaco sa yavu ni bula e saumaki dina.
Na ivakadinadina walega ena sega ka na sega ni rawa ni na taqomaki keda mai na draki ca ni gauna-oqo kei na veika ca sa tu vakavolivoliti keda ena vanua eda bula tu kina. E bibi ka dodonu me tiko na noda ivakadinadina, ia ena sega ni vakarautaka na kaukauwa vakayalo kei na veimaroroi eda gadreva. Eso na lewe ni Lotu ka tu na nodra ivakadinadina era sa tarabe ka lutu tani. Na nodra kila vakayalo kei na veika era sa yalayala kina sa sega ni veiraurau kei na bolebole era a sotava.
E dua na lesoni bibi ni veiwekani ni ivakadinadina kei na bula saumaki ena laurai ena nodratou kaulotu na luvei Mosaia.
“Sa lewe vuqa sara era sa vakabauta ka kila na ivakavuvuli dina ena ivunau i Amoni kei iratou na nona itokani, me vaka sa vakauqeti iratou kina na Yalo Tabu, eratou sa kitaka na cakacaka mana e vuqa ena kaukauwa ni Kalou—ko ira kecega na Leimani era sa vakabauta na nodratou ivunau ka saumaki mai vua na Turaga, era sa tudei ka sega ni vuki tani tale.
“A ra sa tamata yalododonu sara, era sa biuta tani na nodra iyaragi ni talaidredre, era sa sega ni vorata tale na Kalou. …
“Sai ira oqo era sa saumaki vua na Turaga” (Alama 23:6–8).
Rua na ulutaga lelevu e tiko ena veitikina oqo: (1) na kilai ni veika dina, ka na vakadewataki me ivakadinadina kei na (2) saumaki vua na Turaga, na noqu kila na saumaki vua na iVakabula kei na Nona kosipeli. Eda raica ni rau semati vata na ivakadinadina kei na saumakivua na Turaga, ena kauta mai na tudei kei na gumatua ka na veimaroroi vakayalo.
Era sega ni qai lutu laivi ka ra sa vaka-suka na “nodra iyaragi ni talaidredre, ka ra sa sega tale ni qai vorata tiko na Kalou.” Me biu laivi na veika vakamareqeti ni “iyaragi ni talaidredre” me vaka na kocokoco, dokadoka, kei na vakaduiduile, ena gadrevi vakalevu sara kina na vakabauta kei na kila-ka. Na yalodina, yalomalumalumu, veivutuni, kei na talairawarawa e liutaka na kena biu laivi na iyaragi ni talaidredre. E se tiko beka ga vei kedaru na iyaragi ni talaidredre ka tarovi kedaru tiko mai na saumaki dina vua na Turaga? Ke vakakina, sa dodonu me daru sa veivutuni sara ga oqo.
Nanuma tiko ga, ni ra a sega ni saumaki na Leimani vei ira na daukaulotu ka ra vakavulici ira se ki na parokaramu totoka ni Lotu. Era sega ni saumaki ki na nodra ivakarau ni bula na iliuliu se ki na maroroi ni itovo se nodra ivakarau na nodra qase. Era a saumaki vua na Turaga—vei Koya na iVakabula kei na Nona itutu vakalou, kei na ivunau—ka ra sega tale ni qai lutu laivi mai.
Na ivakadinadina sa ikoya na kila vakayalo ni veika dina ka rawati ena kaukauwa ni Yalo Tabu. Na saumaki wasoma sa ikoya na yalodina ki na veika dina eda sa ciqoma—ena yalo e sa dinata kei na buladodonu. Ni kilai ni dina na kosipeli sa ikoya na isaluwaki ni ivakadinadina. Na yalodina tikoga ki na kosipeli sa isaluwaki ni saumaki. Meda kila sara ni dina na kosipeli, ka meda sa dina talega vakakina ki na kosipeli.
iVakadinadina, Na Saumaki, kei na Vosa Vakatautauvata ni Goneyalewa e Lewe Tini
Au na vinakata meu vakayagataka e dua na ibalebale ni vosa vakatautauvata baleti iratou na goneyalewa e lewe tini meu vakamatatataka kina na veiwekani e tiko ena ivakadinadina kei na saumaki. Na tini na goneyalewa, lima e vuku ka lima e lialia, eratou sa kauta na nodratou cina ka waraka na tagane sa qai vakawati. Sa kerei mo nanuma ni cina e vakatauvatani ki na ivakadinadina ka vakakina na waiwai e vakatauvatani ki na saumaki. Ratou a kauta na nodratou cina ni ivakadinadina na yalewa lialia ka sega tu na kena waiwai ni saumaki.
“Ia, ko iratou na vuku eratou sa kauta na waiwai [saumaki] ena nodratou tavaya kei na nodratou cina [ivakadinadina].
“Ia, ni sa dede mai na tagane sa qai vakawati, eratou sa sosovu kecega ka moce.
“Ni sa qai lomaloma-ni-bogi na vanua, sa ia na kacikaci, Raica sa lako mai na tagane sa qai vakawati, dou laki veitatavaki kaya.
“Eratou sa qai tucake kecega na goneyalewa oqo, a ratou sa vakarautaka na nodratou cina [na ivakadinadina].
“A sa kaya ko iratou na lialia vei iratou na vuku, solia mai vei keitou e dua na nomudou waiwai [o ya na waiwai ni saumaki]; ni sa boko [sa malumalumu na ivakadinadina] na neitou cina.
“A sa kaya ko iratou na vuku, de sa sega ni takiveilevu vei keda, e vinaka mo dou lako ga vei ira na dauveivoli, ka volia na nomudou” (Maciu 25:4–9).
Eratou a kocokoco li na goneyalewa vuku ena nodratou sega ni via wasea, se ratou a tukuna tiko vakadodonu ni waiwai ni saumaki e sega ni dau kerei? Ena rawa beka li ni soli tale vua e dua na tamata na kaukauwa vakayalo e taukena e dua mai na nona talairawarawa vakawasoma ki na ivunau? Ena rawa beka li ni vakatakilai vua e dua e gadreva tu, na kila-ka e taukeni mai na wiliki vagumatua ni ivolanikalou? Ena rawa beka li ni vakadewataki na vakacegu e kauta mai na kosipeli ki vua e dua na Yalododonu Edaidai yalodina ki vua e dua ka sotava tiko na dredre se bolebole vakaiyanaqa? Na isau matata ki na veitaro oqori, ni sega.
Me vaka ga era sa vakamatatataka mai na goneyalewa vuku, o keda me da sa dui “volia vakaikeda na noda.” O ira na goneyalewa vakauqeti oqori era sega ni veivosakitaka tiko e dua na ka vakabisinisi, ia era sa tara sara tikoga na veika meda dui leqataka me rawa ni na waqa tikoga kina na noda cina ni ivakadinadina kei na kena rawati na waiwai ni saumaki. Na waiwai vakamareqeti oqo ena rawati ena dua na turu dua na gauna—“na vosa ena vosa [kei]na vunau ena vunau” (2 Nifai 28:30), ena cikecike malua. E sega na kena gaunisala lekaleka; ena sega ni rawati ena vakavakarau ena iotioti ni miniti.
“Mo drau vakabauta sara ka daumasu tikoga, ia mo drau vakarautaka na nomudrau cina ka tutuvaka, mo drau vakarautaka talega na kena waiwai, ka waraka mo drau veitata kei na tagane sa qai vakawati” (V&V 33:17).
iVakadinadina
Au sa yalataka ni da sa kila na kena dina ka da sa saumaki vua na Turaga, eda na ivakadei ni yalodina kei na doudou ka da na sega tale ni qai lutu tani. Eda na tu vakarau meda biuta vakatikitiki na noda iyaragi ni talaidredre. Eda na vakalougatataki ena rarama serau ni noda cina ni ivakadinadina ka vakakina na kena dau tu ga na waiwai ni bula saumaki. Ni da sa na saumaki dina sara, eda na vakaukauwataki ira na noda matavuvale, noda itokani kei ira na noda ilawalawa. Au vakadinadinataka na dina oqo ena yaca tabu ni Turaga o Jisu Karisto, emeni.