Pagpadako og Lig-ong mga Bata

Ni Lyle J. Burrup

LDS Family Services

Kon unsa ka maayo modumala ang mga bata sa mga kalisud nag-agad kini kon giunsa sa ilang ginikanan pagtabang nila sa paglambo og mga kinaiya ug kahanas sa kalig-on.

Ang kinabuhi puno sa mga pagsulay. Ang Ginoo miingon nga Siya mipili nato “diha sa hasohasan sa kasakitan” (Isaias 48:10), nga kita “masulayan sama ni Abraham” (D&P 101:4), ug nga ang kalisdanan “makahatag [kanato] og kasinatian, ug alang sa [atong] kaayohan” (D&P 122:7). Kini morag makahadlok. Kita makapangutana, magmalipayon ug magmalinawon kaha ta atol sa mga pagsulay? Ang kasulatan nagtudlo nga kita makahimo (tan-awa sa 2 Mga Taga-Corinto 12:10; Mga Hebreohanon 5:7–8; D&P 127:2).

Samtang nagtambag sa mga misyonaryo sa missionary training center (MTC) sa Provo, Utah, akong namatikdan nga kasagarang hinungdan sa emosyonal nga problema mao ang kakulang sa kalig-on. Kon ang usa ka intelihenti, kamao nga misyonaryo nga walay nasinati nga emosyonal nga problema naglisud, ang mga lider sa priesthood ug ang uban natingala. Kasagaran, ang misyonaryo dili kaayo kamao modumala sa mga hagit. Ang mga ginikanan makatabang sa ilang mga anak nga malikay niini nga problema pinaagi sa pagtudlo og mga baruganan nga makaugmad og kalig-on.

Mga Kinaiya sa Kalig-on

Ang orihinal nga kahulugan sa pulong nga kalig-on may kalabutan sa abilidad sa usa ka materyal nga mobalik sa iyang porma o posisyon human kini balikuon, inaton, o piiton. Karon komon natong gigamit ang pulong sa paghulagway sa atong abilidad sa pagbuntog sa kalisdanan.

Kita nasayud og duha ka butang bahin sa kalisdanan ug kalig-on: Una, may “katugbang sa tanan nga mga butang” (2 Nephi 2:11). Ikaduha, ang pagkab-ot og bililhong butang nanginahanglan og dakong sakripisyo.

Samtang ang mga bata nagkalig-on, sila mosabut ug modawat ining duha ka kamatuoran. Ilang makita nga ang kinabuhi mahagiton ug mag-usab-usab kanunay, apan sila nagtuo nga sila makasagubang ining mga hagit ug kausaban. Ilang gilantaw ang mga sayop ug kahuyang nga mga oportunidad sa pagkat-on, ug ilang gidawat nga ang kapildihan mahimong mag-una sa kadaugan.

Samtang ang mga bata nagkalig-on, sila nagtuo nga sila makaimpluwensya ug gani makakontrolar sa resulta sa ilang kinabuhi pinaagi sa paningkamot, paghunahuna, kahibalo, ug kahanas. Niining kinaiya, sila nag-focus sa ilang mahimo kay sa nianang dili nila makontrolar.

Laing timaan sa kalig-on mao ang makasabut sa dakong katuyoan ug kahulugan sa kinabuhi ug katawhan. Ang pagbati nga may katuyoan makatabang sa atong mga anak nga dili moundang, bisan pa sa mga kalisud ug pagpamugos. Kon ang atong mga anak mas nagkalig-on, sila makapalambo og mga mithi nga makagiya nila: gugmang putli, hiyas, integridad, kamatinuoron, maayong pamatasan sa trabaho, ug hugot nga pagtuo sa Dios. Manginlabut sila sa mga panghitabo sa ilang palibut ug mopili nga mosalig sa mga mithi kaysa magpalahi ug maglikay sa kalisud.

Ang ebanghelyo nagtudlo ug nahatag og gibug-aton ining mga mithi ug panglantaw.

Ang Pagkaperpeksyonista Makapahuyang sa Kalig-on

Usa sa nagpugong sa pagpalambo sa kalig-on mao ang sayop nga pagsabut sa sugo nga maperpekto (tan-awa sa Mateo 5:48). Kining sayop nga pagsabut mao ang pinakakomon nga butang nga nakapahuyang sa kalig-on sa bag-ong mga misyonaryo. Gusto nilang maperpekto ang tanan kay ilang gihigugma ang Langitnong Amahan ug si Jesukristo ug dili nila gustong pakyason Sila. Apan wala nila masabti nga ang Ginoo nagtrabaho pinaagi sa mahuyang, yanong mga sulugoon (tan-awa sa D&P 1:19–23) ug ang paningkamot nga maperpekto wala magpasabut nga dili ta masayop apan kita mapalambo o makompleto pinaagi sa Pag-ula ni Kristo samtang kita naningkamot sa pagsunod Kaniya (tan-awa sa Mateo 5:48, footnote b).

Kining sayop nga pagsabut nagagikan usab sa gitudlo sa katilingban sa atong kabatan-onan: nga ang ilang bili nag-agad sa ilang talento ug binuhatan. Sa eskwelahan ug komunidad, usahay sa simbahan o panimalay, ang mga batan-on makakita nga ang ilang kaedad gidawat, gidayeg, gikahimut-an, ug gipasidunggan kay may talento. Maong nagtinguha silang maparehas. Samtang ila ning buhaton, magsugod sila og kahadlok nga mapakyas ug masayop. Ang ilang buhaton kadto lamang sa ilang pagtuo nga magmalampuson sila. Ilang ilangay-langay kon sila dili mobati nga masaligon. Sila mabalaka unsay hunahunaon sa uban kon sila masayop. Sila mahadlok nga dili madawat. Ilang gilantaw nga ang ilang binuhatan mao ang sukod sa ilang bili. Ang ilang pagkaperpeksyonista nahimong higpit nga tigkontrolar, ug nakapahuyang kini sa ilang kalig-on.

Sama pananglit, tungod ang mga misyonaryo sa MTC dili makapili sa ilang buhaton o dili buhaton isip kabahin sa pagbansay, sila masayop samtang nagkat-on sa pagsulti og bag-ong pinulongan, pagtudlo sa mga konsepto sa ebanghelyo, ug paghimo sa ubang misyonaryo nga buhat. Sila masayop atubangan sa mga estranyo, ug kon sila wala makaangkon og kalig-on, sila mobati og kasagmuyo ug mawad-an sa kadasig.

Pagtabang sa mga Bata nga Malig-on

Busa unsaon nato pagtabang sa atong mga anak nga malig-on? Ang atong Amahan sa Langit naghatag sa sundanan. Iya kitang gitratar nga may dakong gugma ug pagtahud, bisan kita masayop. Siya nagpahinumdom nato sa atong potensyal (tan-awa sa Moises 1:39) ug dakong bili (tan-awa sa D&P 18:10), nga anaa sa atong pagkatawo isip Iyang anak. Naghatag Siya kanato og mga balaod aron masayud kita unsa ang Iyang gipaabut (tan-awa sa D&P 107:84), nagtugot nga mopili ta (tan-awa sa 2 Nephi 2:15–16), ug nagtahud sa atong mga pagpili (tan-awa sa D&P 130:20). Siya nagtugot sa pagkat-on ug instrukyon sa pagkorihir sa sayop (tan-awa sa D&P 1:25–26) ug sa paghinulsol ug pag-uli sa pagkorihir sa sala (tan-awa sa D&P 1:27–28).

Ania ang pipila sa mga rekomendasyon kon unsaon nato paggamit kining mga baruganan sa atong panimalay:

Mag-ampo aron masabtan ang kalig-on sa inyong mga anak ug unsaon pagtabang sa ilang mga kahuyang.
Magmapailubon ug sabton nga ang mga bata nagkinahanglan og panahon aron malig-on.
Maningkamot sa pagsabut nga ang sayop ug kapakyas mga oportunidad sa pagkat-on.
Magtugot sa natural nga mga sangputanan nga makadisiplina nila.
Motahud sa desisyon sa mga bata, bisan dili maayo ang ilang mga pagpili nga makapawala sa mga pribelihiyo.
Maglikay sa pagpangasaba sa mga bata kon makasupak og mga balaod.
Ayaw ipakaubos ang paningkamot pinaagi sa pagpanaway og maayo.
Imbis sa pagdayeg sa nabuhat, pag-awhag ug pagpasidungog sa paningkamot.
“Dayega ang inyong mga anak sobra pa kaysa pagkorihir kanila. Dayega sila bisan sa ilang pinakagamay nga nakab-ut” (Presidente Ezra Taft Benson [1899–1994], “The Honored Place of Woman,” Ensign, Nob. 1981, 107).

Samtang kita mainampuong nagtrabaho sa mahagitong tahas sa pagpadako og lig-ong mga anak, ang Ginoo mopanalangin nato og giya ug inspirasyon sa pagtabang nila nga makaangkon og emosyonal ug espiritwal nga kalig-on sa pagsagubang sa mga hagit sa kinabuhi.

Mga Rekomendasyon sa Pagpadako og Makamao, Lig-ong mga Bata

Samtang ang pagkaginikanan personal nga buhat ngadto sa kada bata, pipila ka mga baruganan mahimong para sa tanan. Ang mosunod nga mga baruganan napamatud-ang epektibo.

Imbis nga Mobuhat Niini …	Buhata Kini …	Ug Mao Ni ang Resulta …
Pagmugna og dili makatarunganon nga mga balaod ug sangputanan.	Paghisgut og mga balaod ug pagmugna og balidong mga sangputanan nga makatarunganon, may kalabutan sa batasan, ug nagtahud sa ginikanan ug anak.	Ang mga bata nasayud unsay gipaabut ug nakat-on nga ang mga pagpili may sangputanan.
Pagtugot sa mga bata nga makalikay sa sangputan sa ilang mga pagpili.	Pagtugot sa mga bata nga makasinati og natural nga mga sangputanan sa ilang pagpili.	Ang mga bata nakat-on nga sila may tulubagon ug responsibilidad sa ilang mga pagpili.
Pagkorihir kasagaran.	Pagdayeg kasagaran. Pagmaya sa gamayng mga nahimo sa eksaktong direksyon.	Ang mga bata nakat-on unsay gusto sa ginikanan. Sila mobati nga giawhag, gihataga’g bili, ug gidayeg.
Dili makatarunganon ug dili makanunayon sa pagsugo nga magmasulundon.	Makanunayong mohatag og maayong ganti sa mga lihok ug kinaiya nga ganahan ninyong ipatuman.	Ang mga bata makakat-on nga dili nila kinahanglang magustohan ang pagbuhat sa mga lisud; buhaton lang gyud ni nila.
Magdayeg lang sa resulta.	Magdayeg sa paningkamot dili igsapayan ang resulta.	Ang mga bata mobati nga gidasig, masaligon, ug mas andam sa pagsagubang sa mga hagit.
Magpasabut sa mga bata nga ang bili sa ilang kaugalingon magdepende sa resulta.	Magsulti sa mga bata nga sila may tiunay nga bili kay sila mga anak sa Dios ug may balaanong potensyal.	Ang bili sa kaugalingon anaa sa mahangturong potensyal sa bata kaysa temporaryo nga kalampusan o kapakyasan.
Maghisgut bahin sa kapakyasan o kalampusan nga konektado sa swerte o talento.	Magpasabut nga ang kapakyasan temporaryo ug oportunidad sa pagkat-on. Magpasabut nga ang kalampusan produkto sa kakugi ug sakripisyo.	Ang mga bata dili kaayo mawad-an og kadasig o mahadlok sa kapakyasan ug mas andam nga mopadayon.
Maningkamot sa pagsulbad sa problema sa mga bata pinaagi sa paghatag kanila sa tanang tubag.	Magtabang sa mga bata sa (1) pag-ila unsay nahitabo, (2) pag-analisar unsay hinungdan sa resulta, ug (3) pag-ila unsay ilang buhaton aron malikayan kining problemaha sa sunod.	Ang mga bata makapalambo og panglantaw nga sila makahimo, motubag ug mosulbad sa ilang problema, ug mosiguro nga sila nagkontrolar sa ilang kinabuhi ug makabuntog sa mga hagit.
Mopabati sa mga bata nga dili sila kamao pinaagi sa pagsaway nila, sa ilang paningkamot, ug ilang nabuhat.	Maminaw ug magmasuportahon ug magmaawhagon aron ang inyong mga anak ganahang moduol ninyo pag-usab para sa tabang.	Ang mga bata mas komportableng mohisgut sa ilang mga sayop ug problema ninyo.

Paghulagway sa litrato pinaagi ni Craig Dimond ug Cody Bell