2013
Kairaki nakon te Tembora
Eberi 2013


Anaaki Nanona nakon te Tembora

Unimwaane Jairo Mazzagardi

Ibukiia aomata aika tamaroa aika mwaiti, te tembora e kaungai namakin ake a kona n rin ni waekoa inanon te nano.

Imwain are I weteaki bwa te membwa n te Kauoua ni Kooram n Itingaun, kainabau ao Ngai ti kabanea tabeua ririki ni beku n te Campinas ao São Paulo Brazil Tembora. Inanon tembora aikana uoua aikanne, I aki toki ni miimi bwa aomata ake a rirarikin te tembora a katikaki mataia nako iai n te aro are a tei, a rin, ao n titiraki ibukina.

Ngke a rin, ti tuangiia bwa aki kona n nako riki n akea te katauraoi raoi. Ngkanne ti kamatata te kantaninga ibukin te tembora, tibwauai tabeua reirein te euangkerio, ao ni kaoia bwa ana kaitibo ma mitinare. Ibukiia aomata aika tamaroa aika mwaiti, te tembora ibon irouna bon te mitinare ae nakoraoi ibukina bwa e kaungai naano ake a kona n rin ni waekoa inanon te nano.

Kain abau, Elizabeth, ao Ngai ti ata mwaakan te namakin anne man oin ara atatai. E kania 40 te ririki n nako, te rao ae tamaroa ao toau ni mwakuri, kaain te Ekaretia, e moanna n taekina te euangkerio n te maroro ae n iraorao. N taai tabetai, e kanakoia mitinare bwa a na kawariira. Ti tangiriia mitinare ao ni kariaia ni karaoa te marooro, ma bon akea raoi nanora nakon te bwai are a na anga reirei iai.

E bitaki anne n Okitobwa 1978, ngke raoraou e kaoia raoraona aika bati, n raonaki ma ngaira, nakon te kamataku n te São Paulo Brazil Tembora. E kabooi tabeua bwaati n oin ana mwane n te aro bwa aonga raoraona n iria nakon te tembora, tao 50 te maire (80 kiromiita) raroana.

Ngke e rin Elizabeth n te nei ni bwabetito, e namakina te bwai ae tuai n riki nakoina n taai aika nako, te bwai ae ataia imwiina bwa te Tamnei ae Raoiroi. Te namakin bon te kukurei ae korakora inanona. E ataia n te tai naba anne bwa te Ekaretia e koaua ao bon te Ekaretia are e tangiria ni kainna.

Te aeka n namakin naba anne e riki nakoiu n tokin kaukan te auti, ngke ti uotaki nakon te ru ni kabaebae ao n reireinaki reirein te utu ae akea tokina. Te reirei anne e ringa nanou. I nakoraoi n au mwakuri, ma I teimatoa ni karekea te namakin ae te akea I nanou. I aki ataia bwa tera te bwai ae kona ni kaona te namakin anne, ma I namakinna bwa e irekereke ma au utu. Ikekei, inanon te ru ni kabaebae, bwaai a moanna n oota n au iango ao n nanou.

Inanon tabeua te bong, a manga kawariira riki mitinare. N te tai aei ti rangi n tangiria ni kan ongora aia rongorongo.

A kaungaira mitinare bwa ti na tataro mwaaka ibukin te koaua. I iangoia bwa ti aio te kawai ae I kona n tataro. I ataia bwa I aki kona ni karaoa te kabaeaki ni kaaina raoi te Ekaretia n akean raoi te kakoaua. E ingainga nanou n nakon te Tama are i Karawa n tuangnga ibukin te kamatoa ma Irouna, ma n te tai naba anne, I koaua bwa e na kaekaai. I tibwauaia ma Ngaia nanou ae korakora ao n Tuanga bwa e na anganai te kaeka are e na kakoaua nakoiu bwa kaainakin te Ekaretia bon te kawai ae eti.

Te wiiki are imwiina n tain te Reirei n Tabati, raoraora ae e a tia ni kaoira nakon kaukan te tembora e tekateka irarikiu. E rara nako mooa ao e moanna n taetae nakoiu. Taeka ake e taekin e kaekai raoi bwaai ake I a tia n tataro ibukiia bwa n atai. Akea au nanououa bwa e taetae raoi nakoiu te Tama are i Karawa rinanona. N te tai, are ngai te aomata ae I aki mamanikangare, ao ni matoatoa, ma I moanna n namakina te tangira nakoia tabeman ao I moanna n tang. Ngke e a tia raoraou, e kaoa kainabau ao Ngai bwa ti na bwabetitoaki. Ti butimwaia.

N Okitobwa 31, 1978, e aki koro teuana te namwakaina imwiin rinra inanon te São Paulo Tembora, ti bwabetitoaki ao ni kamatoaaki. Te bong are imwiina ti ira te kauoua n tietion ni katabuan te São Paulo Brazil Tembora. Te ririki imwiina ti oki nakon te tembora ma natira mwaane aika uoman bwa ti na kabaeaki bwa te utu. Ni kabane mwakuri ake tenua a bane n tikiraoi, ao ni kauringaaba. Ti a tia n teimatoa ni karikirakei namakin aikanne man teimatoan nanakora n nako n taromauri n te tembora ni katoa ririki.

Uabui-ma wanua te ririki nakon te bong imwiin ara bwabetito, kainabau ao Ngai ti a manga tei riki inanon te São Paulo Brazil Tembora. I a tibwa tia ni weteaki bwa te beretitenti n te tembora. Bon te atatai ae kauringaaba man tangira ibukira n nakonako inanon ana auti te Uea ao ni manga namakina te namakin n tangira are e a tia n rangi n anainano n ara maroro.

E teimatoa te tembora ni uota te kukurei nakon kainabau ao ngai. Ngkana ti nooriia taanga n ataei n rin n te tembora bwa ana kabaeaki bwa te utu ae akea tokina, ti namakina te kantaninga ae kakannato.

A mwaiti aomata ni kabuta te aonaaba ae a tauraoi ni kan onogra nakon rongorongon te euangkerio. A namakina te nano ae titebo ma ae I namakinna 30 te ririki n nako. Te tembora ao ana otenanti a rangin ni mwaaka are a kona ni katoka takaia ao ni kanoai ake akea kanoaia.

Korotamnei iroun Laureni Fochetto