N aron te Aine ae mate buuna mai Tarebata: Kakai n te Angabwai n Aki Mamatam
Taan koro karaki a maeka i Utah, USA.
Ngkana ti iagoia n anga te angabwai n aki mamatam ae bati ma n tituaraoi, ti uringnga bwa aomata ake a anga karea nakon te Uea, E kakabwaiaiia n ae bati riki nakon mwaitin te berena are ti teutana are a anga.
Kamataata n te tamnei iroun Rose Datoc Dall
A mwaiti utu ni kabuta te aonaaba aika a rootaki ma iai aia kangaanga n te mwane, riki n taai ni kangaanga ni kaubwain te aba.1 Te kangaanga anne e namakinaki n ara uoote tabeua te ririki n nako, ngkai ti nooria utu tabeua ni kainnanoa te ibuobuoki n te mwane. Ni moan te ririki anne, e tibwaua te kakao te bitiobi mairoun ara beretitenti n te titeiki bwa ti na anga ara angabwai ibukin te aki mamatam ni buokiia aika a kainnano.
E ngae ngke a tuangira ara tia kairiiri n tarai arora n tatabemanira nako ao n iangoia ngkana ti kona n anga ae mwaiti riki n ara angabwai n aki mamatam n tituaraoi, n aki taekinna bwa iraua ae ti riai n anga. E ngae n anne, e kauringiira te Tamnei n te reirei are e anga Beretitenti Marion G. Romney (1897–1988), te Moan Kauntira n te Moan Beretitentii. E taku: “Ngai te tia onimaki ae matoatoa are ko aki kona n angan te Ekaretia ao nakon katean abanuean te Atua ao n riki n rarikin n te mwane. … Ngkana e karaoa ana angabwai nakon te Uea, E kakabwaiaia n ae bati riki nakon are a anga. Anne bon te bwai ae I a tia n rinanona. Ngkana ana kataboroi aia angabwai n aki mamatam kaain te Ekaretia, rikiraken te maiu n tamnei n te Ekaretia e na taboro. Ti riai n uringa anne n ara iango ao n anga ara birimwane ma te tangira.”2
Ti ataia bwa e na riki bwa te karea ibukiia ara utu ni karikirakea ara angabwai n aki mamatam, ma ti iangoa ana reirei ao ana berita Beretitenti Romney ma te karaurau. N ara utu, ao ti a tia ni kakabwaiaki n ae korakora ao ti namakina te nano ae korakora bwa ti na kabatia ara angabwai n aki mamatam.
Irarikin aei, ti tangiria ara utu bwa a na tokanikai iaon te bwai ae te tatauti. Ibukina bwa ti maeka ma aomata aika a kabanea aia iango iaon tangirakin bwaai ao ni karekei oin nanora, ti tabeaianga iai bwa a na kona ara ataei ni bwaina te tatauti ngkana a ikawai. Ma iai ara kantaninga n ana taeka Beretitenti Spencer W. Kimball (1895–1985): “Ngke ti karaoa nanon te tua n aki mamatam, ao ti na karekei korakorara ni kona n tokanikai iaon tangiran te bwai ao te tatauti.”3
Inanon te moan teniua n namwakaina ao anne te tai n anga ara angabwai n aki mamatam ae bati, ti moanna n noori kakabwaia aika mwaiti. Ti a kona ni kauarerekea ara kabanemwane iaon bwain te auti, ao bwaan ara kaa e taraa n ae e a tiku n onrake ni maan riki. A titiraki ara ataei ibukin bwaai tabeua, ao te tatauti inanon mweengara e moanna n toki.
Te katooto, ngkana ti angamwane nakon te tabo ni kabo amwarake, ara ataei a moanna ni kaungaira bwa ti na anga riki. Ngke ti warebwaia karara n te ririki, ti kunea bwa iai karara ibukin uoua te ririki maanna. Irarikin anne, n taai aika a nako ti na kabanea ti teuana te namwakaina ni maiuakina te 50-n rawawata (22.7 kg) te baeki n raiti. Ngkai ti na kabanea te aekaki ni baeki n raiti anne inanon uoua te namwakaina. E taraa n ae e a raka riki mwaitin karara.
Ti kauringaki ni karakinan te aine ae mate buuna mai Tarebata. N tain te rongo, te burabeti ae Eria e wetea te aine ae mate buna, are akea ana anga ni kamwarakea, n anganna te ran ao te berena. “E taku neirei nakoina, Ngkai iai Iehova ae Atuam, ao bon akea au berena teutana, ba ti te abutana te barau i nanon te baketi, ao ti teutana te b’a ae te oriwa i nanon te batoro: ao noria, I kume n tabeki aia aika uaai, ba N na rin ni karaoia ba kanau ma natiu, ba ti na kanna, ao rimwi ti na mate.” (1 Uea 17:12).
E berita te burabeti nakon neirei bwa “e na aki kenako kanoan te baketi ni baraua, ao e na aki bane naba kanoan te bwatoro ni b’a. …
“Ao e nako neierei ni kakairi n ana taeka Eria: ao neierei, ma teuarei, ma kaain ana auti neierei, a amamarake ni bong aika bati” (1 Uea 17:14–15). Ana baraua, are e tau ti ibukin teuana te tai n amwarake ibukin ana utu, e kabatiaaki bwa aonga ana utu ao tabeman n amwarake ni boong aika mwaiti. Te aeka ni kakai aei—e boboto iaon oin ara angabwai—e riki inanon ara utu.
N tain te kangaanga n te mwane, kabwakaan te angabwai n aki mamatam n tangira ao n ibuobuoki n tararuaia aika kainnano e kona ni kangaanga, riki ngkana ti kainnano n aron te aine ae e mate buna mai Tarebata. Te anga te mwane n aki mamatam n tangira, n aki tabe ma te mwaiti, e tangira te onimaki iroun te Uea ao n Ana berita are e na tabeakiniira. Ma e kakoroa nanon Ana berita te Uea, ao aia taneiai kaain ara utu e reireiniira bwa ngkana e korakora nanora ni kan ibuobuoki, ao ti na kakabwaiaki riki.
N aron are e taekinna Beretitenti Romney: “Tai anga ti ibukin kabwaiakiia aika a rarikin, ma anga ibukin mweraoim. Anga ae tau bwa ko aonga ni kona n anga ngkoe nakon abanuean te Atua rinanon are ko anga man am bwai ao am tai.”4 Te anga te angabwai n aki mamatam n tangira e buoka ara utu ni ukeukera te kimwareirei n tabeakiniia rarikin ao te korakora ni mweraoira n tamnei.
Berena ao Ika, iroun Rose Datoc Dall
Nanora ae korakora n anga te karea ae uarereke (bwa ara angabwai) e a tia n anganira taai aika mwaiti n aron kakabwaia aika mwaiti mai iai. Nanora n anga angabwai n aki mamatam n te mwaiti ae riaon taboron karara. Ni koauana, mwaakan te Uea ni kamwaita nimaua te berena ao uoman te ika ni kamwarakeia 5,000 mwaane, irarikiia aine ao ataei, ma n ikoti nikirani kanaia ni kaoni 12 te baene iai (taraa Mataio 14:16–21), bon te mwaaka naba anne are e kaona te barau ibukin te aine are mate buna i Tarebata ao e a kamwaita riki karara. Ni bon arona, kabwaiara ae korakora e aki reke ni mwaitin karara ma ni kauarerekean te tatauti ao rikiraken te tamnei inanon mwengara.
Bon ara kakoaua bwa ngkana ti bwakamwane nakon mwanen te angabwai n aki mamatam n te Ekaretia ma te tangira, ao ngkana a aki tau kaubwaira, te Uea e na kakorakorai ara mwakuri ao ni kakabwaiaira iaon are ti kantaningaia.