O Le Meaalofa ma le Mana o le Atua
O le mataupu 6 lenei o se faamatalaga fou e fa-voluma o le talafaasolopito o le Ekalesia ua faaautuina Au Paia: O Le Tala o le Ekalesia a Iesu Keriso i Aso e Gata Ai. O le a maua vave lenei tusi i gagana e 14 ua lolomiina, i le vaega o le Talafaasolopito o le Ekalesia o le polokalama o le Potutusi o le Talalelei, ma i le initoneti i le aupaia.lds.org. Mataupu 5, lomia i le lomiga o Iulai, sa faamatalaina ai le leiloa o uluai 116 itulau o le faaliliuga o le Tusi a Mamona i le 1828.
Ina ua toe foi atu Iosefa i Haramoni i le taumafanafana o le 1828, sa toe faaali atu Moronae ia te ia ma aveese atu papatusi. “Afai e lava lou lotomaualalo ma salamo,” sa fetalai mai ai le agelu, “o le a e toe mauaina [papatusi] i le aso luasefulu lua o Setema.”1
Sa ufitia le mafaufau o Iosefa i le pogisa.2 Sa ia iloa ua sese o ia i le le amanaiaina o le finagalo o le Atua ma le faatuatuaina o Matini i tusitusiga. O lea la ua le toe faatuatuaina o ia e le Atua i papatusi po o mea faaliliu upu. Sa lagona e Iosefa le onomea ia te ia o soo se faasalaga lava e auina mai ia te ia mai le lagi.3
I le mamafatū i le ta’usalaina ma le salamo, sa ia tootuli ai i ona tulivae, ma ta’uta’u atu ana agasala, ma aioi atu mo se faamagaloga. Sa ia mafaufau i le mea na ia sese ai ma mea e mafai ona ia toe faia ia sili atu ai pe afai e toe faataga o ia e le Alii e faaliliu.4
I se tasi aso ia Iulai, a o savali atu Iosefa i se mea e le mamao tele mai lona fale, sa faaali atu Moronae ia te ia. Sa tauaao atu e le agelu ia te ia mea faaliliu upu, ma sa vaaia e Iosefa se feau paia i totonu: “O galuega ma fuafuaga, ma faamoemoega o le Atua e le mafai ona taofia, pe mafai ona avea i latou ma meanoa.”5
Sa mafanafana ia upu, ae sa lei pine ae sau ai i tua ma le aoaiga. “Sa sa’olele lava au poloaiga,” sa fetalai mai ai le Alii. “Sa lē tatau ona sili atu lou fefe i tagata nai lo i le Atua.” Sa ia poloaiina Iosefa ia salamo ma ia faaeteete atili i mea paia. O faamaumauga i luga o papatusi auro sa sili atu ona taua nai lo le ta’uleleia o Matini po o le manao o Iosefa ia faafiafia tagata. Sa saunia e le Alii [papatusi] e toe faafou ai Lana feagaiga anamua ma aoao atu ai i tagata uma ia faalagolago ia Iesu Keriso mo le faaolataga.
Na uunaia e le Alii ia Iosefa e manatua Lona alofa mutimutivale. “Ia e salamo i le mea sa e faia,” na Ia poloai atu ai, “ma o loo filifilia pea lava oe.” Na Ia toe valaauina Iosefa e avea ma Ana perofeta ma tagatavaai. Peitai na Ia lapataia o ia e uai atu i Lana upu.
“Vagana ai ua e faia lenei mea, o le a tuu atu oe ma avea ai e pei o isi tagata, ma lē toe maua se meaalofa.”6
I lena tautoulu, sa malaga atu ai matua o Iosefa i le itu i saute i Haramoni. Toeitiiti lava lua masina talu ona tuua e Iosefa lo latou aiga i Manaseta, ae latou te le i toe faalogo lava i se tala mai ia te ia. Sa la popole ua lofituina o ia i faalavelave [na tutupu] i le taumafanafana. I le na o ni nai vaiaso, sa maliu ai le la pepe muamua, toeitiiti lava a maliu ai ma si ona faletua, ma leiloloa ai foi ma itulau o tusitusiga. Sa la mananao ia mautinoa o loo manuia i laua ma Ema.
[Masalo] e itiiti ifo ma se maila taunuu loa i laua, ae oso loa le olioli tele o Iosefa le Matua ma Lusi i le vaai atu o tu mai Iosefa i le aualatele i luma atu, o loo toafimalie ma fiafia. Na ia faamatala atu ia i laua le aveesea o le talitonuga o le Atua ia te ia, lana salamo i ana agasala, ma le mauaina o le faaaliga. Sa tuia o ia i le aoaiga a le Alii, ae pei o perofeta o anamua, sa ia tusia i lalo le faaaliga mo isi e faitau i ai. O le uluai taimi lea na ia tusifaamaumauina ai le afioga a le Alii ia te ia.
Sa ta’u atu foi e Iosefa i ona matua ua toe faafoi mai e Moronae ia papatusi ma mea faaliliu upu. Sa foliga mai na fiafia le agelu, sa faamatala ai e Iosefa. “Sa ia ta’u mai ia te au ua alofagia au e le Alii mo lo’u faamaoni ma le lotomaualalo.”
Ua teu ese nei ma le saogalemu faamaumauga i totonu o le fale, ma nana i se pusa. “O loo tusiupu Ema mo au i le taimi nei,” sa ta’u atu ai e Iosefa ia i laua, “ae sa fetalai mai le agelu o le a auina mai e le Alii se tagata e tusitusi mo au, ma ou te talitonu o le a faapena lava ona fai.”7
O le tautotogo na sosoo ai, sa malaga atu ai Matini i Haramoni ma se tala le lelei. Ua faato’ai e lona toalua se tagi i le faamasinoga, ua tuuaia ai Iosefa o se tagata taufaasese o loo faafoliga na te faaliliua ni papatusi auro. Sa faamoemoeina nei e Matini se tusi samania e poloaiina ai o ia e molimau i le faamasinoga. E ao ona ia tautino atu na faavalea o ia e Iosefa, a leai o le a molia foi o ia e Lusi i le taufaavalea.8
Sa uunaia e Matini ia Iosefa ia avatu ia te ia nisi faamaoniga o le moni o papatusi. Sa ia manao e ta’u i le faamasinoga mea uma e uiga i le faaliliuga, ae sa ia popole o le a le talitonu tagata ia te ia. Ae sa saili foi e Lusi le fale o Samita ae lei maua lava se faamaumauga. Ma e ui sa ia auauna o se tusiupu ia Iosefa mo le lua masina, ae sa lei vaai lava Matini i papatusi ma sa le mafai ona ia molimau atu na ia vaai i ai.9
Sa avatu e Iosefa lea fesili i le Alii ma maua mai ai se tali mo lana uo. O le a le ta’u atu e le Alii ia Matini ana tala e fai atu i le faamasinoga, o le a Ia le tuuina atu foi ia te ia nisi faamaoniga sei vagana ua filifili ia Matini e lotomaualalo ma faaaoga le faatuatua. “Afai latou te le talitonu i a’u upu, o le a latou le talitonu ia te oe, la’u auauna e, Iosefa,” Sa Ia fai mai ai, “pe ana mafai ona e faaali atu ia te i latou mea uma ua Ou tuu atu ia te oe.”
Sa folafola mai e le Alii e taulima pea Matini ma le alofa mutimutivale, pe afai na te faia mea na faia e Iosefa i lena taumafanafana ma faalotomaualaloina o ia lava, ma faalagolago i le Atua, ma aoao mai i ana mea sese. E toatolu molimau faamaoni o le a vaai i papatusi i le taimi e tatau ai, sa fetalai mai ai le Alii, ma e mafai ona avea Matini ma le tasi o i latou pe afai na te tuu lona saili mo faamaoniga a isi.10
A o lei faamaeaina Ana afioga, sa faia e le Alii se tautinoga. “Afai e le faamaaaina e lenei tupulaga o latou loto,” sa Ia fetalai mai ai, “o le a ou faatuina la’u ekalesia.”11
Sa mafaufau Iosefa i nei upu a o kopiina e Matini le faaaliga. Ona la faafofoga lea ma Ema a o toe faitau atu e Matini e siaki ai lona sa’o atoatoa. A o latou faitauina, sa sau i totonu le tama o Ema i le potu ma faalogologo i ai. Ina ua maea, sa ia fesili atu po o ai e ana ia upu.
“O fetalaiga a Iesu Keriso,” sa faamalamalama atu ai e Iosefa ma Ema.
“Ou te manatu o lena mea atoa o se taufaasese,” sa fai atu ai Isaako. “Ia lafoai.”12
Sa le amanaiaina e Matini le tama o Ema, ae ave lana kopi o le faaaliga ma oso loa i luga o le taavale solofanua ma alu loa i le fale. Na sau o ia e Haramoni e saili se faamaoniga o papatusi, ma sa ia tuua ma se faaaliga na molimau mai ai i le moni. Sa le mafai ona ia faaaogaina i le faamasinoga, ae sa ia foi atu i Palamaira ma le iloaina sa silafia e le Atua o ia.
Mulimuli ane, a o tu ai Matini i luma o le faamasino, sa ia tuuina atu se molimau faigofie, ma le mamana. Faatasi ma lona lima na sii i luga i le lagi, sa ia tautino atu na ia avatu ma le lotomalie ia Iosefa le lima sefulu tala e fai ai le galuega a le Alii. Faatasi ai ma le leai o se faamaoniga o tuuaiga a Lusi, sa faaleaogaina ai e le faamasinoga le moliaga.13
A o le taimi lea, sa faaauau ai pea e Iosefa le faaliliuga, ma tatalo ia vave ona auina atu e le Alii ia te ia se isi tusiupu.14
I Manaseta, sa i ai se alii talavou e igoa ia Oliva Kaotui sa nonofo faatasi ma matua o Iosefa. Sa tasi le tausaga na laitiiti ai Oliva ia Iosefa, ma i le tautoulu o le 1828 sa ia amata faiaoga ai i se aoga pe ā ma le maila le mamao i saute mai le faatoaga a le au Samita.
O faiaoga sa masani lava ona nonofo faatasi ma aiga o a latou tamaiti aoga, ma ina ua faalogo Oliva i fafatala e uiga ia Iosefa ma papatusi auro, sa ia fesili pe mafai ona ia nofo faatasi ma le au Samita. I le taimi muamua sa ia iloaina ai nao ni nai faamatalaga mai le aiga. O tusitusiga na leiloloa ma le faitatala i le lotoifale na latou faaeteete ai i le toe faia o nisi faamatalaga.15
Ae i le taumalulu o le 1828–29, a o aoao atu e Oliva le fanau a Samita, sa faatuatuaina ai o ia e le [au Samita]. Pe tusa o lea taimi, sa toe foi atu ai Iosefa le Matua mai se malaga i Haramoni ma se faaaliga ua tautino ai o le a amata e le Alii se galuega ofoofogia.16 E oo ifo i lena taimi ua faamaonia Oliva o se tagata sailiili faamaoni mo le upumoni, ma sa faamatala atu ia te ia e matua o Iosefa le valaauga paia o lo laua atalii.17
O mea na la ta’u atu na faagaeetia ai Oliva, ma sa ia moomoo ai e fesoasoani i le faaliliuga. E pei foi o Iosefa, sa le faamalieina foi Oliva i lotu faaonapo nei ma sa talitonu i se Atua o vavega o loo faaali mai pea Lona finagalo i tagata.18 Ae sa mamao ese Iosefa ma papatusi auro, ma sa leiloa e Oliva pe mafai faapefea ona ia fesoasoani i le galuega pe afai e nofo o ia i Manaseta.
I se tasi aso o le tautotogo, a o mamafa le toulu o timuga i luga o le taualuga o le fale o le au Samita, sa ta’u atu e Oliva i le aiga ua ia manao e alu i Haramoni e fesoasoani ia Iosefa pe a tuua le aoga. Sa uunaia o ia e Lusi ma Iosefa le Matua ia ōle atu i le Alii pe o sa’o ona manao.19
Ina ua malolo e moe, sa tatalo faalilolilo ia Oliva e fia iloa pe moni mea na ia faalogo ai e uiga i papatusi auro. Sa faaali e le Alii ia te ia se faaaliga e uiga i papatusi auro atoa ai ma taumafaiga a Iosefa ia faaliliuina. Na i ona luga se lagona toafilemu, ma sa ia iloa ai e tatau ona ia ofo atu e fai ma tusiupu a Iosefa.20
E lei faamatalaina e Oliva i se tasi lana tatalo. Ae o le taimi lava na uma ai le vaituuaga o le aoga, na la savavali ai ma le uso o Iosefa o Samuelu mo Haramoni, e silia ma le selau maila le mamao. Sa malulu le auala ma palapala ona o le timu o le tautotogo, ma sa satia i le aisa se tamaivae o Oliva i le taimi na la taunuu ai ma Samuelu i le faitotoa o le fale o Iosefa ma Ema. Ae na naunau o ia e fia feiloai i le ulugalii ma ia iloa e ia lava pe na faapefea ona galue le Alii e ala i le perofeta talavou.21
O le taimi lava na taunuu ai Oliva i Haramoni, sa peisea’i ua leva lava ona i ai o ia iina. Sa leva le po o talanoa Iosefa ma ia, faalogologo i lana tala, ma tali ana fesili. Sa iloa gofie lava na lelei le a’oga a Oliva, ma sa vave lava ona talia e Iosefa lana ofo ia fai ma ana tusiupu.
I le mavae ai o le taunuu atu o Oliva, o le galuega muamua lava a Iosefa o le faamalupuipuia lea o se nofoaga e galulue ai. Sa ia talosagaina Oliva e tusi se feagaiga lea sa folafola atu ai Iosefa na te totogi atua i lona tama faaletulafono le tamai fale lea sa la nonofo ai ma Ema, faapea ai ma le falepovi, le faatoaga, ma le vaieli na lata ane.22 I le mafaufau ai i le soifua manuia o lo la afafine, sa malilie ai matua o Ema i tuutuuga ma folafola atu e fesoasoani e faatoafilemu popolega o tuaoi e uiga i lo latou atuatuvale e uiga ia Iosefa.23
Ae o lea taimi, na amata ai ona faaliliu ia Iosefa ma Oliva. Sa lelei lo la galulue faatasi ai, i lea vaiaso ma lea vaiaso, faatasi ai ma Ema i le tele o taimi i totonu o le potu lava e tasi sa faia ai ana galuega o aso faisoo.24 O nisi taimi sa faaliliu ai Iosefa e ala i le tilotilo atu i mea faaliliu ma faitauina i le faaPeretania mataitusi o i luga o papatusi.
E tele taimi sa ia iloa ai e sili ona faigofie le faaaoga o se maa vaai se tasi. Na te tuu le maa vaai i totonu o lona pulou, ona tuu atu lea o ona foliga i totonu o le pulou e poloka ai le malamalama, ae pulatoa atu i le maa. O le malamalama mai le maa e susulu i le pogisa, ma faaali mai ai upu ia sa faalau atu e Iosefa a o kopi faanatinati i lalo e Oliva.25
O Oliva Kaotui sa fai ma tusiupu mo lenei itulau o le faaliliuga o le Tusi a Mamona.
Ata o le uluai itulau o le tusitusiga o le Tusi a Mamona i le faaaloaloga a le Faletusi o le Talafaasolopito o le Ekalesia; ua faaleleia le ata ina ia manino
I lalo o le taitaiga a le Alii, sa lei taumafai Iosefa e toefaaliliu itulau sa leiloloa. Ae, na faaauau pea e ia ma Oliva ona faagasolo ia faamaumauga. Sa faaali atu e le Alii e faapea sa faatosina e Satani ia tagata amioleaga e ave ia itulau, fesuiai ia upu, ma faaaoga ia faaoso ai le masalosalo i le faaliliuga. Ae na faamautinoa atu e le Alii ia Iosefa sa Ia musuia ia perofeta anamua o e sa saunia ia papatusi e faaaoga ai se isi tala e atoatoa atu o anomea na leiloloa.26
“O le a ou faafememea’iina i latou o e fesuia’ia a’u upu,” na ta’u atu ai e le Alii ia Iosefa. “O le a Ou faaali atu ia te i latou e sili atu loʼu poto nai lo le faitogafiti-poto o le tiapolo.”27
O le avea ma tusiupu a Iosefa na faagaeetia ai Oliva. O lea aso ma lea aso, sa ia faalogologo ai a o faalau mai e lana uo le talafaasolopito faigata o malo tetele e lua, o sa Nifae ma sa Lamana. Sa la aoao ai e uiga i tupu amiotonu ma tupu amioleaga, o tagata na pauu atu i le nofopologa ma sa laveaiina mai ai, o se perofeta anamua na faaaogaina maa vaai e faaliliu ai faamaumauga na toe maua mai ogaeleele na tumu i ponaivi. Faapei o Iosefa, o lena perofeta o se talifaaaliga ma tagatavaai ua faamanuiaina i le meaalofa ma le mana o le Atua.28
Sa toe molimau mai talafaamaumau ia Iesu Keriso, ma sa vaaia e Oliva le auala na taitai ai e perofeta se ekalesia anamua ma le auala sa galulue ai alii ma tamaitai masani i le galuega a le Atua.
Ae sa tele pea fesili a Oliva e uiga i le galuega a le Alii, ma sa galala o ia mo tali. Sa sailia e Iosefa se faaaliga mo ia e ala i le Urima ma le Tumema, ma sa tali mai le Alii. “Afai e te ole mai ia te aʼu o le a e mauaina,” na Ia tautino atu ai. “Ma afai e te ole atu, o le a e iloa mealilo ua silisili ma ofoofogia.”
Na uunaia foi e le Alii ia Oliva ia manatua le molimau na ia maua a o lei sau i Haramoni, lea na teufatuina e Oliva ia te ia lava. “Ou te lei tautala atu ea le filemu i lou mafaufau e uiga i le mataupu? O le a se molimau sili atu e mafai ona e maua nai lo le molimau mai le Atua?” na fesili ai le Alii. “Afai ua Ou tau atu ia te oe mea e leai se tagata na te iloaina, ua e lē mauaina ea se molimau?29
Sa ofo lava Oliva. Na vave ona ia ta’u atu ia Iosefa e uiga i lana tatalo faalilolilo ma le molimau paia sa ia mauaina. Semanu e leai lava se isi na te iloaina vagana ai le Atua, na ia fai atu ai, ma ua ia iloa nei e moni le galuega.
Sa la toe foi e galulue, ma sa amata ona mafaufau Oliva pe mafai foi e ia ona faaliliu.30 Sa ia talitonu e mafai e le Atua ona galue e ala i meafaigaluega e pei o maa vaai, ma sa ia faaaogaina i nisi taimi se tootoo faalelagi ia maua mai ai le vai ma minerale. Ae sa ia le mautinoa pe na galue lenei tootoo e ala i le mana o le Atua. O le faagasologa o se faaaliga sa avea pea ma mealilo ia te ia.31
Na toe ave e Iosefa fesili a Oliva i le Alii, ma sa ta’u atu e le Alii ia Oliva e faapea sa ia te ia le mana e maua ai le malamalama pe afai e ole atu i le faatuatua. Na faamautu mai e le Alii o le tootoo a Oliva na galue e ala i le mana o le Atua, e pei o le tootoo o Arona i le Feagaiga Tuai. Ona ia aoao atili lea ia Oliva e uiga i faaaliga. “O le a ou ta’u atu ia te oe i lou mafaufau ma lou loto, e ala i le Agaga Paia,” sa Ia tautino mai ai. “Faauta, o le agaga lenei o faaaliga.”
Sa Ia ta’u atu foi ia Oliva e mafai ona ia faaliliuina ia faamaumauga e faapei ona sa faia ai e Iosefa, pau lava le mea ia faalagolago i le faatuatua. “Ia manatua,” sa fetalai mai ai le Alii, “a aunoa ma le faatuatua e le mafai ona e faia se mea.”32
Ina ua mavae le faaaliga, sa fiafia lava Oliva e faaliliu. Sa ia mulimuli i le faataitaiga a Iosefa, ae a oo ina faafaigata le oo mai o upu, sa le fiafia o ia ma lē mautonu.
Sa vaaia e Iosefa le tauivi o lana uo ma sa ia malamalama lelei i ai. Sa tele sona taimi na alu i le tau faaogatusaina o lona loto ma le mafaufau i le galuega o le faaliliu, ae sa foliga mai na manatu lava Oliva e vave lava ona ia atamai ai. Sa lei lava le i ai o se meaalofa faaleagaga. Sa ao ona ia faafailele ma atiae i le aluga o taimi mo le faaaogaina i le galuega a le Atua.
Sa vave ona fati Oliva e faaliliu ma fesili atu ai ia Iosefa pe aisea na le faamanuiaina ai o ia.
Sa fesili atu Iosefa i le Alii. “Sa e manatu o le a ou tuu atu ia te oe lena mea, ae e te lei mafaufau i ai ae nao lou ole mai ai ia te a’u,” sa tali mai ai le Alii. “E ao ina e suesue i ai i lou mafaufau; ona ao lea ona e ole mai ia te au pe ua sao.”
Sa faatonuina e le Alii ia Oliva ina ia onosai. “Ua le tatau ona e faaliliu nei,” sa Ia fetalai mai ai. “O le galuega ua valaaulia oe e te faia o le tusitusi lea mo la’u auauna o Iosefa.” Sa Ia folafola atu ia Oliva isi avanoa e faaliliu ai i se taimi mulimuli ane, ae mo le taimi nei o ia o le tusiupu ae o Iosefa o le tagatavaai.33