Laveta Cake na Ulumu ka Marau
Mai vei M. Joseph Brough
iKarua ni Daunivakasala ena Mataveiliutaki Raraba ni Cauravou
Ni da sotava na veika dredre ena sala ni Turaga, meda sa laveta cake na uluda ka reki tiko.
Ena 1981, au a gole yani kei tamaqu, rua na itokani voleka, vakagade ki Alaska. A namaki me keitou ro ena dua na drano vakatikitiki ka kabata yani eso na veitokai tua totoka. Me vakamamadataki na ilakolako ena veika keitou dui kauta tiko, keitou a tawana eso nai usana ena kato, sosoga kina eso na ka malumu vaka na meteresi, dregata ena tape duiroka lelevu, ka kolataka mai na katubaleka ni neitou waqavuka me taudonu ena tikina namaki.
Ena gauna keitou sa ro yani kina, keitou vakasaqaqara, e ka ni rarawa ni sega ni dua na kateni keitou kunea. Keitou a qai kunea ga e dua. A tiko kina e dua na sitovu kasi, tavuleni, so na loli kamica, ka vica na pakete ni Saluwaki ni Bani—ia e sega na bani. E sega na sala me keitou veitaratara yani ki na dua tale na vanua, ia ena lesuvi keitou tale mai na neitou waqavuka ni oti e dua na macawa.
Au a vulica e rua na lesoni bibi mai na ka sa yaco oqo: Dua, kua ni kolotaka na kemu e katubaleka. Kena i karua, eso na gauna eda na sotava na veika dredre.
Ena levu na gauna, na noda imatai ni vakanananu ni da sotava na veika dredre eda kaya “Cava me yaco kina vei au?” Noda taroga na vuna, ena sega ni kauta tani na dredre. Sa gadreva na Turaga meda vorata na bolebole, ena Nona kaya “ni veika kece oqori ko [ni] na yalomatua kina, ka vinaka cake.”1
Eso na gauna ena kerea na Turaga meda cakava na ka dredre, ka so na gauna na noda bolebole eda vakavuna ga o keda se o ira na tani ena nodra vakayagataka na nodra galala. A sotava o Nifai na ituvaki ruarua oqo. Ni sa kerei iratou na luvena o Liai me lesuva na peleti vei Lepani, a kaya, “Raica e rau sa vosa kudrukudru na tuakamu, ka kaya ni sa rui dredre na ka au gadreva vei rau, raica au sa sega ni gadreva vei rau na ka oqo, ia sa ivakaro ga ni Turaga.”2 Ena dua tale na gauna, rau a taurivaka na taci Nifai na nodrau galala me rau yalana na nona: “Ka sa yaco ni rau sa tauri au, raica e rau sa cudru vakalevu sara, ka rau sa vesuki au ena dali, ni rau sa segata me rau kauta tani na noqu bula.”3
A sotava o Josefa Simici na ka dredre ena Valeniveivesu e Liberty. E a sega na vakacegu ka yalorarawa, a qai tagi o Josefa, “Oi kemuni na Kalou, ko ni sa tiko evei?”4 E sega ni vakabekataki ni so vei keda e vakataki Josefa.
Eda sotava kece na dredre: e mate noda daulomani, sere ena vakamau, na gone e lako sese tu, tauvimate, veivakatovolei ni vakabauta, sega na cakacaka, se dredre tale eso.
A veisau dina na yaloqu niu a rogoca na vosa oqo nei Elder Neal A. Maxwell ena Kuoramu ni Le Tinikarua, ena nona a sotava na mate na leukemia. A kaya, “Au a vakanananu tiko vakabibi sara ka yaco mai e13 na vosa ni ivakasala veivakadeitaki ki na noqu vakasama: ‘Au solia vei iko na leukemia mo vakavulici ira noqu tamata ena dodonu.’” A qai vakamacalataka ni ka oqo a vakalougatataki koya ena “kila me baleta na dina cecere ni gauna tawamudu. … Ni raici vakaoqo na gauna tawamudu ena vukea meda toso tale ena 100 na yatu, ka na rawa ni dredre sara.”5
Me vukea noda ilakolako ka qaqa ena gauna dredre ka raica vakaoqo na gauna tawamudu, au vakatura e rua na ka. E dodonu meda na sotava ga na dredre, imatai, noda veivosoti tiko, kei na ikarua, meda soli keda vua na Tamada Vakalomalagi.
Noda vosoti ira era vakavuna beka na dredre kei na noda vakaduavatataki “[keda] ki na lewa ni Kalou”6 e rawa ni dredre. Ena dau mosi sara na noda dredre ni a vakavuna dua noda lewe ni vuvale, itokani voleka, se o keda sara ga.
Au a vulica na veivosoti niu se bisopi gone, ena nona a wasea na noqu peresitedi ni iteki, o Bruce M. Cook, na italanoa oqo. A vakamacalataka:
“Ena mua ni veiyabaki ni 1970, keimami a dolava kei na vica na itokani e dua na bisinisi. Dina ga ni keitou sega ni cala vakalawa, eso na vakatulewa malumalumu, vata kei na bolebole ni bula vakailavo, a vakavuna me keitou lusi.
“Eso na daunibisinisi era veilewaitaki keitou mera taura lesu na ilavo a lusi. Na nodra daunivakasala vakalawa e veiqaravi tale tikoga ena matabisopi ni noqu matavuvale. A ka dredre dina meu tokona na turaga e sa via saga tiko me vakarusai au. Au sa tekivu meu cati koya dina sara kau sa vakatokai koya me sa noqu meca. Ni mai oti e lima na yabaki na veilewai, sa yali kece na neitou iyau, kei na neitou vale.
“Ena 2002, keirau mai kila vakaveiwatini ni sa na yaco na veisau ena mataveiliutaki ni iteki au daunivakasala tiko kina. Ena neirau ilakolako ena dua na gade lailai ni bera na veivakagalalataki oya, a tarogi au o watiqu se ocei beka au na digitaka me noqu daunivakasala keu sa na peresitedi vou ni iteki. Au a sega ni via vosa kina, ia a cike tikoga o watiqu. E qai yaco mai, ki na noqu vakasama e dua na yaca. A qai tukuna mai na yacai koya na daunivakasala vakalawa ka vakavuna vakalevu sara na veika dredre keitou a sotava ena 20 na yabaki sa oti. Ni sa cavuta mai o koya, sa vakadeitaka mai na Yalo ni dodonu me daunivakasala o daunivakasala vakalawa oya. Au na vosota rawa beka na turaga oqo?
“Ena gauna sa kacivi au kina o Elder David E. Sorensen meu sa peresitedi ni iteki, a solia vei au e dua na auwa meu digitaki rau na daunivakasala. Au a tagi, niu sa vakaraitaka ni sa vakarautaka oti na Turaga na ivakatakila oya. Niu sa cavuta na yaca ni turaga o ya au kaya ni noqu meca, na cudru, yaloca, kei na veicati a tu e lomaqu a takali vakasauri. Ena gauna o ya, au sa kila kina na vakacegu e tadu vata mai kei na veivosoti ena Veisorovaki i Karisito.”
Sa kena ibalebale, ni o noqu peresitedi ni iteki a “vosoti” koya, vakataki Nifai ni gauna makawa.7 Au kila ni o Peresitedi Cook kei nona daunivakasala e rau sa iliuliu ni matabete bula dodonu ka rau veilomani. Au a vinakata meu vakataki rau.
Ena yabaki e liu, ena gauna ni gade luluqa mai Alaska, au vulica na noda beitaki ira eso ena ka eda sotava—e sega ni wali ni leqa—na nona kolotaka o pailate na kakana e tautuba. Ia, ni keitou sa sotava na wawale ni yago, sega na kakana, tauvimate, kei na moce ena qele ena loma ni cava levu ka ubi walega ena tavuleni, au a vulica “ni na sega ni dredre vua na Kalou e dua na ka.”8
Vei kemuni na itabagone, e gadreva vei kemuni na Kalou na ka dredre. Dua na goneyalewa yabaki 14 a vakaitavi ena qito basketball. E nona tatadra me qito basketball e koronivuli torocake vakataki tacina qase. A qai kila o koya ni rau sa kacivi na nona itubutubu me rau laki liutaka na kaulotu mai Guatemala.
Ni sa yaco yani, a kila o koya ni so na nona kalasi ena caka ena vosa vaka-Sipeni, na vosa e se bera mada ni kila. A sega sara ga ni dua na timi ni yalewa ena nona koronivuli. A vakaitikotiko o koya enai ka 14 ni tabavale e cake ka taqomaki vinaka. Ka kenai usutu, a sega ni rawa vua me lako taudua i tautuba ena vuku ni nona taqomaki.
Rau a rogoci koya na nona itubutubu ni dau tagi ka moce yani ena vica na vula. A rarawa kina na yalodrau! Rau sa mani lewa me rau sa vakauti koya lesu vei buna me laki vuli kina.
Ni curu yani o marama watiqu ki na rumu nei neirau goneyalewa me tukuni vua na itukutuku, a raici koya ni tekiduru tiko ena masu ka cegai tu na iVola i Momani ena loga. A vakasolokakana na Yalo vei watiqu, “Ena daumaka o koya,” ka biuta tale o watiqu na rumu.
Keirau sa sega tale ni rogoca me tagi ka moce. Ena gugumatua kei na veivuke ni Turaga, a sotava yani na tolu na yabaki o ya ena qaqa.
Ni sa cava na neirau kaulotu, au a tarogi luvequ yalewa ke sa na lako tiko ki kaulotu. A sauma mai “Sega, Ta, au sa kaulotu oti.”
Sa vinaka tu vei au o ya! Ia ni oti toka e ono na vula, a vakayadrati au na Yalo ena bogi ena vakasama oqo: “Au sa kacivi luvemu yalewa me sa na kaulotu.”
Au a kaya lesu “Tamaqu Vakalomalagi sa levu sara na ka sa cakava o koya.” Au a vakadodonutaki sara mai vua na Yalo kau sa kila kina ni nona veiqaravi ni kaulotu sa gadrevi mai vua na Turaga.
Au a qai kauti luvequ yalewa me keirau vakasigalevu. Ena dela ni teveli, au a kaya, “Ganzie, o kila beka na vuna daru tiko kina eke?”
A kaya mai, “Io, Ta. Iko kila tiko ni dodonu meu na laki kaulotu. Au sega ni via lako, ia au sa na lako.”
Ena vuku ni sa solia na lomana vua na Tamada Vakalomalagi, a qaravi Koya ena taucoko ni yalona, igu, vakasama, kei na kaukauwa. A vakavulica vei tamana na sala me cakava na veika dredre.
Ena lotu e vuravura raraba ni itabagone nei Peresitedi Russell M. Nelson ni itabagone, a kerea o koya eso na ka dredre vei ira na itabagone. A kaya o Peresitedi Nelson: “Nai kalima ni noqu veisureti vei iko o ya mo kilai ka duatani mai vei vuravura. … Sa gadreva na Turaga mo irairai, vosa, itovo, ka isulusulu vakatisaipeli dina i Jisu Karisito.”9 E rawa me ka dredre o ya, ia au kila ni rawa mo cakava—ena reki.
Me nanumi tiko ni “sa sucu na tamata me rawata na marau.”10 Mai na veika kece a sotava o Liai, a kune reki tiko. Nanuma tiko ni o Alama a “bikai koya na yaluma”11 baleti ira na tamata mai Amonaia? A kaya vua na agilosi, “Ko sa kalougata ko iko, Alama; o koya, mo laveta cake kina na ulumu ka marau … ni ko sa yalodina ni muria na ivakaro ni Kalou.”12 A vulica o Alama na dina cecere: ni sa rawa meda reki ni da maroroya na ivakaro. Mo nanuma tiko ni gauna ni ivalu kei na ibolebole a sotavi ena gauna nei Kavetani Moronai, “e sega mada ni bau dua na gauna me ra a marau vakalevu kina na tamata i Nifai.”13 Eda rawa ka dodonu meda kune reki ni da sotava tiko na ka dredre.
A sotava na iVakabula na ka dredre: “Na vuravura … ena vuku ni nodra caka ca, era na okati koya me ka wale; o koya e ra sa vakanakuitataki Koya kina, ka sa vosota ga, ka ra sa yaviti Koya, ka sa vosota ga. Io, era kasiviti Koya, ka sa vosota ga, ena vuku ni nona yalololoma kei na nona dau vosoti ira vakadede na luve ni tamata.”14
Ena vuku ni yalololoma vinaka o ya, a sotava rarawa o Jisu Karisito na Veisorovaki. Sa yaco kina, me kaya o Koya vei keda yadua, “Dou na kunea e vuravura na rarawa: ia mo dou vakacegu; au sa vakamalumalumutaki vuravura.”15 Ena vuku i Karisito, eda sa rawa talega ni rawai vuravura.
Ni da sotava na veika dredre ena sala ni Turaga, meda sa laveta cake na uluda ka reki tiko. Sa madigi tabu oqo meu ivakadinadina ki vuravura, au sa kaya ni noda iVakabula e bula tiko ka dusimaka tiko na Nona Lotu. Ena yaca i Jisu Karisito, emeni.