2020
Ha’apāpū i te hō’ē ha’avāra’a ti’a
Me 2020
2:3

Ha’apāpū i te hō’ē ha’avāra’a ti’a

Nā Elder James R. Rasband 

Nō te Hitu ’Ahuru

Nō te ha’apāpū i te hō’ē ha’avāra’a ti’a, e tāmā te tusia tāra’ehara a te Fa’aora i te mau uru rā’au o te ’ite ’ore ’e i te mau tātaramoa māuiui o te mau pēpē tā vetahi’ē i fa’atupu.

Tē ha’api’i nei te Buka a Moromona i te ha’api’ira’a tumu a te Mesia

I te ’āva’e ’Ātopa i ma’iri a’e nei, ’ua tītau mai te peresideni Russell M. Nelson ia tātou ’ia feruri, e nāhea tō tātou orara’a e ta’a ’ē ai ’āhiri ē, ’ua ’īriti ta’ue-hia tō tātou « ’ite tei roa’a mai nā roto mai i te Buka a Moromona » ?1 ’Ua feruri au i teie uira’a, mai ia ’outou e rave rahi, ’ua pāpū iā’u. Hō’ē ferurira’a tei ho’i tāmau noa mai—’ia ’ore te Buka a Moromona ’e tōna māramarama nō ni’a i te ha’api’ira’a tumu a te Mesia ’e tōna tusia tāra’ehara, e fāriu ïa vau i hea ?

Te ha’api’ira’a tumu a te Mesia—’oia ho’i, te mau parau tumu nō te fa’aorara’a ’e te mau ’ōro’a o te fa’aro’o i te Mesia, te tātarahapa, te bāpetizora’a, te hōro’a o te Vārua Maita’i, ’e e mau pāpū e tae noa atu i te hope’a—’ua ha’api’ihia te reira e rave rahi taime i roto i te mau pāpa’ira’a mo’a o te Fa’aho’i-fa’ahou-ra’a mai, terā rā, ma te pūai ta’a ’ē i roto i te Buka a Moromona.2 E ha’amata te ha’api’ira’a tumu nā ni’a i te fa’aro’o i te Mesia, ’e tōna mau tuha’a tāta’itahi ato’a, tei te huru ïa o te ti’aturi i roto i tōna tusia tāra’ehara.

Mai tā te Peresideni Nelson i ha’api’i mai, « Tē hōro’a nei te Buka a Moromona i te māramaramara’a hope roa a’e ’e te mana nō ni’a i te tāra’ehara a Iesu Mesia, ’o tē nehenehe e ’itehia i te mau vāhi ato’a ».3 Rahi atu tō tātou māramaramara’a i te hōro’a hanahana a te Fa’aora, rahi ato’a atu tō tātou ’itera’a, i roto i tō tātou ferurira’a ’e i roto i tō tātou ’ā’au,4 i te ti’a mau o te ha’apāpūra’a a te peresideni Nelson ē, « e mana tō te mau parau mau o te Buka a Moromona nō te fa’aora, nō te tāmāhanahana, nō te fa’aho’i, nō te tauturu, nō te ha’apūai, nō te fa’anā, ’e nō te fa’aitoito i tō tātou vārua ».5

E fa’atupu te tāra’ehara o te Fa’aora i te mau tītaura’a ato’a o te parauti’a

Hō’ē hōro’a faufa’a ’e te hau a te Buka a Moromona i tō tātou hāro’aro’ara’a i te tāra’ehara o te Fa’aora, ’o tāna ïa ha’api’ira’a ē, tē fa’atupu nei te tusia aroha a te Mesia i te mau tītaura’a ato’a o te parauti’a. Mai tā Alama i fa’ata’a mai : « ’E nō reira, nā te Atua iho e tāra’e mai i te mau hara a tō te ao nei, ’ia tupu te rāve’a aroha, ’ia fa’ati’ahia tei tītauhia e te parauti’a ra, ’ia vai ā te Atua ’ei Atua maita’i, ’ei Atua parauti’a, ’e ’ei Atua aroha ho’i ».6 E’ita te fa’anahora’a nō te aroha a te Metua7—tā te mau pāpa’ira’a mo’a e parau ato’a nei ē, te fa’anahora’a nō te ’oa’oa8 ’aore rā, te fa’anahora’a nō te fa’aorara’a9—e tupu maori rā, ’ua fa’ati’ahia te mau tītaura’a a te parauti’a.

Terā rā, e aha mau te « mau tītaura’a a te parauti’a »? ’A feruri na i te ’ohipa i tupu i ni’a ia Alama. Ha’amana’o na ē, i tōna ’āpīra’a, tē haere ra ’o Alama « i te ha’apaura’a i te ’Ēkālesia ».10 Inaha, ’ua parau ’o Alama i tāna tamaiti ia Helamana ē, « e māuiui ihora tō’u ’ā’au i te reira i te mau ’ati o hade » nō te mea, « i tāparahi na ho’i au i nā tamari’i e rave rahi nā [te Atua] » nā roto i te arata’i-’ē-ra’a « ia rātou i te pohe » .11

’Ua fa’ata’a ’o Alama ia Helamana ē, i te pae hope’a ’ua tae mai te hau i roto iāna i te taime « ’ua ha’amana’o » ’oia i tōna metua tāne i te ha’api’ira’a « i te taera’a mai […] ’o Iesu Mesia […] ’ei tāra’ehara nō tō te ao nei ».12 ’Ei ta’ata tātarahapa ’ua tāparu Alama i te aroha o te Mesia13 ’e ’ua ’oa’oa ’e ’ua marū ihora i tōna ’itera’a ē, ’ua tāra’e te Mesia nō tāna mau hara ’e ’ua ’aufau i te mau mea ato’a tā te parauti’a e tītau ra. Teie fa’ahou ā, e aha tā te parauti’a i tītau ia Alama ? Mai tā Alama iho i ha’api’i i muri a’e ra ē, « e ’ore e ti’a i te hō’ē mea vi’ivi’i ’ia ō i te bāsileia o te Atua ».14 Nō reira, te tahi o te tāmarūra’a ’o Alama, ’oia ho’i, ’āhiri ’aita te aroha e tae mai e tāpe’a te parauti’a iāna e ora i pīha’i iho i tō tātou Metua i te ao ra.15

E fa’aora te Fa’aora i te mau pēpē ’o tā tātou e ’ore e ti’a e fa’aora

Nō ni’a noa ānei iāna iho te fa’atumura’a o te ’oa’oa o Alama—i ni’a i tōna ha’apaera’a i te fa’autu’ara’a ’e tōna ti’ara’a e ho’i i te Metua ra ? ’Ua ’ite tātou ē, ’ua ’oto ato’a o Alama nō te mau ta’ata tāna i ruri ’ē atu i te parau mau.16 E’ita rā Alama iho e nehenehe e fa’aora ’e e fa’aho’i fa’ahou i te mau ta’ata ato’a tāna i ruri ’ē. E’ita tāna iho e nehenehe e ha’apāpū ē, e hōro’ahia ia rātou te hō’ē rāve’a maita’i nō te ha’api’i mai i te ha’api’ira’a tumu a te Mesia, ’e ’ia ha’amaita’ihia nā roto i te orara’a i tōna mau parau tumu ’oa’oa. ’Aita e ti’a iāna ’ia fa’aho’i mai ia rātou tei pohe ma te ha’amatapōhia nā tāna mau ha’api’ira’a hape.

Mai tā te peresideni Boyd K. Packer i ha’api’i i te hō’ē taime : « Te mana’o tei fa’aora ia Alama… teie ïa : Fa’aho’i fa’ahou i te mea e’ita e roa’a ia ’oe ’ia fa’aho’i, fa’aora i te pēpē e’ita e roa’a ia ’oe ’ia fa’aora, tātā’i i te mea tā ’oe i ’ōfati ’e e’ita e roa’a ia ’oe ’ia tātā’i, o te ’ōpuara’a mau ïa o te tāra’ehara o te Mesia ».17 Te parau mau ’oa’oa tā Alama i « ha’amana’o » e ’ere roa ē, tōna ana’e tāmāra’ahia, ’ua ti’a ato’a rā i te feiā tāna i ha’apēpē ’ia fa’aorahia.

E ha’apāpū i te tusia a te Fa’aora i te hō’ē ha’avāra’a ti’a

E rave rahi matahiti hou ’a fa’aorahia ai o Alama nā roto i teie ha’api’ira’a tumu tāmāhanahana, ’ua ha’api’i te Ari’i Beniamina nō ni’a i te fa’aorara’a rahi tei pūpūhia mai e te tusia tāra’ehara a te Fa’aora. ’Ua parau te Ari’i Beniamina ē, ’ua hōro’ahia mai « te parau maita’i ’e te ’oa’oa rahi » iāna nā « te hō’ē melahi nō ’ō mai i te Atua ».18 I roto i taua mau parau maita’i ra tē vai ra te parau mau ē, e māuiui ’e e pohe te Mesia nō tā tātou mau hara ’e te mau hapehape nō te ha’apāpū ē, e « tae mai te ha’avāra’a ti’a i ni’a i te mau tamari’i a te ta’ata nei ».19

E aha mau tā te hō’ē « ha’avāra’a ti’a » e tītau ? I roto i te ’īrava i muri iho, ’ua fa’ata’a te Ari’i Beniamina ē, nō te ha’apāpū i te hō’ē ha’avāra’a ti’a, ’ua tāra’e te toto o te Fa’aora « nō rātou tei hi’a nō te hara a Adamu » ’e nō rātou « ’o tei pohe ma te ’ite ’ore i te hina’aro ’o te Atua ia rātou, ’oia ho’i ’o tei hara ma te ’ite ’ore ».20 ’Ua ha’api’i ’oia ē, e tītau ato’a te ha’avāra’a ti’a ē, « e riro ato’a te toto o te Mesia ’ei tāra’ehara nō » te mau hara a te mau tamari’i ri’i.21

Tē ha’api’i nei teie mau pāpa’ira’a i te hō’ē ha’api’ira’a tumu hanahana—e fa’aora te tusia tāra’ehara a te Fa’aora, ’ei ō hōro’a noa, ia rātou tei hara ma te ’ite ’ore, ia rātou, mai tā Iakoba i parau ra, « ’aita e ture ».22 Te ti’a’aura’a nō te hara tei te huru ïa o te māramarama tei hōro’ahia ia tātou ’e tei te huru ato’a o tō tātou ti’ara’a ’ia fa’a’ohipa i tō tātou ti’amāra’a.23 ’Ua ’ite tātou i teie parau mau fa’aora ’e te tāmāhanahana maoti te Buka a Moromona ’e te tahi atu mau pāpa’ira’a o te Fa’aho’i-fa’ahou-ra’a mai.24

’Oia mau, i te vāhi ’ua hōro’ahia te hō’ē ture, i te vāhi ’aita tātou i ’ite i te hina’aro o te Atua, e hōpoi’a ïa tā tātou i reira. Mai tā te Ari’i Beniamina i ha’apāpū mai : « ’Atae ho’i ’oia tei ’ite ē, ’ua mārō ’oia i te Atua ! E ’ore ho’i e tae te ora i taua ta’ata ra, maori rā nā roto i te tātarahapa ’e te fa’aro’o i te Fatu ra ia Iesu Mesia ».25

E parau maita’i ato’a teie nō te ha’api’ira’a tumu a te Mesia. E’ita te Fa’aora e fa’aora noa ’e e fa’aho’i noa ia rātou ’o tē rave i te hara ma te ’ite ’ore, terā rā, nō te feiā e rave i te hara i te māramarama, e hōro’a ato’a te Fa’aora i te fa’aorara’a, ’ia tātarahapa rā ’e ’ia fa’aro’o rātou iāna.26

Pāpū ē, ’ua ha’amana’o o Alama i teie nā parau tumu. E fāri’i mau ānei ’o Alama i te mea tāna e parau nei ē, « te ’oa’oa… maita’i »27 ’āhiri ’oia i feruri ē, ’ua fa’aora te Mesia iāna, terā rā ’ua vaiiho pēpē noa e a muri noa atu ia rātou tāna i ruri ’ē atu i te parau mau ? Pāpū roa ē, e’ita. Nō te fāri’i ’o Alama i te hau hope roa, e mea ti’a ïa i te feiā tāna i ha’apēpē ’ia fāri’i ato’a i te rāve’a e ora ai rātou.

Terā rā, nāhea mau rātou—’aore rā, rātou tā tātou i ha’apēpē—i te fa’aorahia ? Noa atu ē, ’aita tātou i hāro’aro’a hope roa i te fa’anahora’a mo’a e fa’aora ai ’e e fa’ati’a ai te tusia tāra’ehara a te Fa’aora, ’ua ’ite tātou ē, nō te ha’apāpū i te hō’ē ha’avāra’a ti’a, e tāmā te Fa’aora i te mau uru rā’au o te ’ite ’ore ’e i te mau tātaramoa māuiui o te mau pēpē tā vetahi ’ē i fa’atupu.28 Nā roto i te reira e ha’apāpū ’oia ē, e hōro’ahia i te mau tamari’i ato’a a te Atua i te rāve’a, ma te hō’ē ’itera’a māramarama, nō te mā’iti ’ia pe’e iāna ’e ’ia fāri’i i te fa’anahora’a rahi o te ’oa’oa.29

E tātā’i te Fa’aora i te mau mea ato’a tā tātou i ’ōfati

Nā teie mau parau mau i hōro’a i te hau ia Alama. ’E nā teie ato’a mau parau mau e hōro’a ato’a mai ia tātou i te hau rahi. ’Ei mau tāne ’e ’ei mau vahine nō te tino nei, e tito ri’i tātou, ’aore rā, i te tahi taime, e tupu te tama’i rahi i rotopū ia tātou, ’e e pēpē roa tātou. E nehenehe te mau huru metua ato’a e fa’a’ite pāpū ē, te māuiui tā tā tātou mau hape e fa’atupu, e ’ere ïa i te mata’u-noa-ra’a i tō tātou iho fa’autu’ara’a, te mata’u ato’a rā ē, ’ua fa’aiti paha tātou i te ’oa’oa o tā tātou mau tamari’i, ’aore rā, ua tāpe’a paha tātou ia rātou ’ia ’ite ’e ia hāro’aro’a i te parau mau. Te fafaura’a hanahana o te tusia tāra’ehara a te Fa’aora, ’oia ho’i, nō ni’a i tā tātou mau hape ’ei mau metua, e’ita ’oia e fa’ahapa i tā tātou mau tamari’i, ’e tē fafau nei ’oia ’ia fa’aora ia rātou.30 ’E noa atu ē, ’ua hara rātou i mua i te māramarama—mai ia tātou pā’āto’a e nā reira nei—’ua mahora noa tōna rima aroha31 ’e e fa’aora ’oia ia rātou mai te mea ē, e fāriu rātou i ni’a iāna ’e ’a ora ai.32

Noa atu ē, e mana tō te Fa’aora nō te fa’a’āfaro i te mea e’ita e nehenehe ia tātou ia tātā’i, tē fa’aue mai nei ’oia ia tātou ’ia ’imi i te mau rāve’a ato’a nō te fa’ariro i te fa’aho’ira’a ’ei tuha’a nō tā ’outou tātarahapara’a.33 ’Aita tā tātou mau hara ’e tā tātou mau hapehape e taui noa i tō tātou autā’atira’a ’e te Atua, e taui ato’a rā i tō tātou autā’atira’a ’e o vetahi ’ē. I te tahi taime, e mea ’ōhie roa te ’ohipa e tītauhia ia tātou nō te fa’aora ’e nō te fa’aho’i, te tahi noa parau tātarahapa, terā rā, i te tahi atu taime, e nehenehe te fa’aho’ira’a ’e tītau e rave rahi matahiti tauto’ora’a nā roto i te ha’eha’a.34 Noa atu rā i te reira, nō tē tahi mau hara ’e te mau hapehape e rave rahi tā tātou, ’aita e ti’a ia tātou ’ia fa’aora hope roa i te feiā tā tātou i ha’apēpē. Te fafaura’a nehenehe a te Buka a Moromona ’e a te ’evanelia i fa’aho’ihia mai, ’o tē hōro’a mai i te hau, teie ïa, ’oia ho’i, e fa’a’āfaro te Fa’aora i te mau mea ato’a tā tātou i ’ōfati.35 ’E e fa’a’āfaro ato’a ’oia ia tātou mai te mea ē, e fāriu atu tātou i ni’a iāna ma te fa’aro’o ’e te tātarahapa i te ’ino tā tātou i fa’atupu.36 Tē hōro’a mai nei ’oia i teie nā tao’a hōro’a e piti nō te mea tē here nei ’oia ia tātou pā’āto’a i te hō’ē here maita’i hope37 ’e nō te mea ’ua hina’aro ’oia e ha’apāpū i te hō’ē ha’avāra’a parauti’a o te fa’atura i te parauti’a ’e i te aroha. Tē fa’a’ite pāpū nei au ē, e parau mau teie nā roto i te i’oa o Iesu Mesia ra, ’āmene.

Fa’ata’ara’a

  1. Russell M. Nelson, « A’ora’a ’ōpanira’a », Liahona, Novema 2019, 122.

  2. Hi’o 2 Nephi 31; 3 Nephi 11:28, 32, 35, 39–40; Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 10:62–63, 67–70; 68:25; Mose 6:52–54; 8:24; Hīro’a Hīro’a Fa’aro’o 1:4.

  3. Russell M. Nelson, « Te Buka a Moromona : E aha ïa te huru tō ’outou orara’a ’āhani ’aita te reira ? » Liahona, Novema 2017, 62.

  4. Hi’o Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 8:2–3.

  5. Russell M. Nelson, « Te buka a Moromona : E aha te huru tō ’outou orara’a ’āhani ’aita te reira ? », 62.

  6. Alama 42:15.

  7. Hi’o Alama 42:15.

  8. Hi’o Alama 42:8.

  9. Hi’o Alama 24:14; Mose 6:62.

  10. Hi’o Mosia 27:8–10.

  11. Alama 36:13, 14.

  12. Alama 36:17, 18.

  13. Hi’o Alama 36:18.

  14. Alama 40:26; hi’o ato’a 1 Nephi 15:34; Alama 7:21; 11:37; Helamana 8:25.

  15. Hi’o 3 Nephi 27:19; hi’o ato’a Mose 6:57.

  16. Hi’o Alama 36:14–17.

  17. Hi’o Boyd K. Packer, « The Brilliant Morning of Forgiveness » Ensign, Novema 1995, 19–20.

  18. Mosia 3:2, 3.

  19. Mosia 3:10; ha’apāpūra’a i ’āpitihia atu.

  20. Mosia 3:11; hi’o ato’a 2 Nephi 9:26.

  21. Mosia 3:16; hi’o ato’a Mosia 15:25; Moroni 8:11–12, 22.

  22. 2 Nephi 9:25.

  23. Hi’o 2 Nephi 2:26–27; Helamana 14:29–30.

  24. Hi’o Hīro’a Fa’aro’o 1:2; hi’o ato’a Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 45:54. I te tuātapapara’a nō ni’a i te ha’api’ira’a tumu nō te bāpetizora’a nō te feiā i pohe, ’ua parau te peropheta Iosepha i te hō’ē mahana ē : « A haʼavā ai ʼe ’a faʼahapa ai te hōʼē tuhaʼa o te nūnaʼa taʼata i te tahi ma te aroha ʼore, tē hiʼo nei te Metua Rahi o te ao nei i te tāʼātoʼaraʼa o te ʼutuāfare taʼata ma te hōʼē hiʼoraʼa metua, nō te mea; ’ua hi’o ’oia ia rātou ’ei hua’ai nōna. E ’īriti ture pa’ari ’oia, ’e e ha’avā ’oia i te mau ta’ata ato’a, ’eiaha ’ia au i te mau parau piriha’o ’e te oaoa a te ta’ata… E ha’avā ’oia ia rātou, ’eiaha ’ia au i te mea ’aita e vai ra tā rātou, ’ia au rā i te mea tē vai ra tā rātou ; rātou tei ora ma te ture ’ore, e ha’avāhia ïa ma te ture ’ore, ’e te feiā e ture tā rātou, e ha’avāhia ïa nā taua ture ra. ’Eiaha tātou e tapitapi i te pa’ari ’e i te māramarama o Iehova rahi; e ha’avā ’oia ’aore rā, e aroha ’oia i te mau nūna’a ato’a ’ia au i tō rātou mau medebara rau, tā rātou mau rāve’a e noa’a ai te mau ha’amāramaramara’a, te mau ture e fa’atere ia rātou, te mau fa’a’ōhiera’a e hōro’ahia ia rātou nō te fāri’i i te mau ha’amāramaramara’a ti’a, ’e… i te pae hope’a e tītauhia ia tātou pā’āto’a ’ia fa’a’ite ē, ’ua rave maita’i te ha’avā o te fenua tā’āto’a » (Te mau ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia : Iosepha Semita [2007], 404)

  25. Mosia 3:12; hi’o ato’a 2 Nephi 9:27.

  26. Hi’o Mosia 3:12; Helamana 14:30; Moroni 8:10; Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 101:78. E nehenehe tē tahi mau ta’ata e’ita e ’ite i te tahi mau fa’auera’a ’e te mau fafaura’a ’aore rā, e’ita e ti’a ’ia fa’a’ohipa i tō rātou ti’amāra’a i te tahi mau taime, terā rā, e hōpoi’a tā rātou i reira, te tumu, nō te māramarama ïa o te Mesia e vai ra i roto ia rātou (hi’o 2 Nephi 9:25; Moroni 7:16–19). Te Fa’aora, ’o ’oia tō tātou ha’avā ’e ’o tei ha’apāpū i te hō’ē ha’avāra’a ti’a, e ’ite ’oia i teie mau mea (hi’o Moromona 3:20; Mose 6:53–57). ’E ’ua ’aufau ’oia i te ho’o nō taua nā mea e piti ra—te mātāmua ma te tītaura’a ’ore ’e te piti mai te mea ē, e tātarahapa.

  27. Alama 36:21.

  28. Hi’o Mosia 3:11; hi’o ato’a D. Todd Christofferson, « Fa’aorara’a », Liahona, Mē 2013, 110; Alama 7:11–12 (E rave ’oia i ni’a i te māuiui ’e te mau ma’i o tāna mau ta’ata iāna iho… E e rave ’oia i tō rātou paruparu i ni’a iāna iho ») ; Isaia 53:3–5 (« ’Ua rave mau rā ’oia i tō tātou paruparu ’e ’ua hōpoi ’ē atu i tō tātou ’oto ») ; 61:1–3 (« ’Ua fa’atāhinu mai te Fatu iā’u nō te… fa’aora ho’i i te feiā ’ā’au ’oto… nō te hōpoi atu i te rearea i te feiā i ’oto i Ziona, ’ei hōro’a atu nō rātou i te ’una’una ’ei mono i te rehu ’auahi, ’e te mono’i i te ’ā’au taiā »). E mea fa’ahiahia ’ia ’ite ē, ’ua fa’ahiti te Fa’aora i teie mau ’īrava i roto ia Isaia a fa’aara ai ’oia i tōna ti’ara’a Mesia : « Teie nei parau i pāpa’ihia tā ’outou i fa’aro’o iho nei, ’ua tupu i teie nei mahana » (hi’o Luka 4:16–21).

  29. I roto i te ao vārua, « e ha’api’ihia te ’evanelia i te ta’ata ’ite ’ore, i te ta’ata tātarahapa ’ore, ’e i tei ’ōrure i te hau, ’ia fa’ati’amāhia ho’i rātou i tō rātou ru’uru’ura’a ’e ’ia haere i mua nō te mau ha’amaita’ira’a tā te hō’ē Metua mure e vai ra i roto i te fare ha’apuera’a nō rātou. (Dallin H. Oaks, « Ti’aturi i te Fatu », Liahona, Novema 2019, 27). See 1 Petero 4:6; 2 Nephi 2:11–16; Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 128:19; 137:7–9; 138:31–35.

  30. Hi’o Moses 6:54. ’Ua ha’api’i mai te peresideni M. Russell Ballard i teie ha’api’ira’a tumu nō ni’a i te ’ōnohi : « Te Fatu ana’e tei ’ite i te mau mea ato’a, ’e nāna e ha’avā i tā tātou mau ’ohipa i ni’a i te fenua nei. I te taime e ha’avā ’oia ia tātou, i roto iā’u tē mana’o nei au e hi’opo’a ’oia i te mau mea ato’a : Tō tātou tenoma (génétique) ’e te tao’a himio, te huru o tō tātou ferurira’a, tō tātou ’aravihi i te ferurira’a, te mau ha’api’ira’a tā tātou i fāri’i, te hīro’a tumu o tō tātou mau tupuna, tō tātou ea ’e tē vai atu ra. ’Ua ha’api’i mai tātou i roto i te mau pāpa’ira’a mo’a ē, e tāra’e te toto o te Mesia nō te hara a te ta’ata tei pohe ma te ’ite ’ore i te hina’aro o te Atua nō ni’a ia rātou, ’aore rā, tei rave i te hara ma te ’ite ’ore’ (Mosia 3:11) » (« Suicide: Some Things We Know, and Some We Do Not », Ensign, ’Ātopa 1987, 8; Tambuli, Māti 1988, 18).

  31. Hi’o Iakoba 6:5; Mosia 29:20; 3 Nephi 9:14; Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 29:1.

  32. Hi’o Helamana 8:15.

  33. Hi’o Levitiko 6:4–5; Ezekiela 33:15–16; Helamana 5:17; Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 58:42–43.

  34. Terā noa te huru tūtavara’a tā Alama i fafau e rave ’oia (hi’o Alama 36:24).

  35. ’Ua ha’api’i te peresideni Boyd K.Packer i teie ha’api’ira’a ma te pūai:

    « Tē vai ra te taime e’ita tā ’outou e nehenehe e fa’a’āfaro i te mea tā ’outou i ’ōfati. ’Ua ravehia paha te hape e rā ’ē te tau ’aore rā, te feiā i pēpē ’ua pāto’i paha rātou i tā ’outou tātarahapara’a. E mea ’ino roa paha te pēpē ’aita atura e ti’a ia ’outou ’ia tātā’i, noa atu tō ’outou hina’aro rahi ’ia tātā’i.

    « E’ita tā ’outou tātarahapa e nehenehe e fāri’ihia maori rā tē vai ra te hō’ē fa’aho’ira’a. Mai te mea ē, e’ita e nehenehe ia ’outou ’ia fa’a’ore i te mea tā ’outou i rave, tei roto ïa ’outou i te herepata. E mea ’ōhie ’ia ta’a i tō ’outou hepohepo ’e i fāri’i ai i te ha’aparuparu e nō te aha e nehenehe ai ’outou e hina’aro e fa’aru’e, mai tā Alama i nā reira.

    « Nāhea te mau mea ato’a e nehenehe ai e tātā’ihia, ’aita tātou i ’ite. E’ita paha te mau mea ato’a e oti i te ravehia i roto i teie orara’a. ’Ua ’ite tātou nā roto i te mau ’ōrama ’e te mau fāra’a mai ē, e tāmau noa te mau tāvini o te Fatu i te rave i te ’ohipa i’ō mai i te pāruru.

    « E riro teie ’itera’a i te tāmāhanahana i te feiā hara ’ore e tae noa atu i te feiā i fa’ahapahia. Tē feruri nei au i te mau metua e māuiui nei nō te mau hape a tā rātou mau tamari’i ha’apa’o ’ore ’e ’o tē ’ore nei e ti’aturi fa’ahou » (« Te po’ipo’i maita’i o te tātarahapara’a », 19–20).

  36. Hi’o 3 Nephi 12:19; hi’o ato’a Mataio 6:12; 3 Nephi 13:11.

  37. Hi’o Ioane 15:12–13; 1 Ioane 4:18; Dieter F. Uchtdorf, « E pe’e te mata’u i te aroha ti’a mau ra », Liahona, Mē 2017, 107.