“E Tara Vakacava na iVakatakilakila Vakalou na Vakaitaukeitaki ka Yaco me Vaka,” Liaona, Maji 2023.
E Tara Vakacava na iVakatakilakila Vakalou na Vakaitaukeitaki ka Yaco me Vaka
Ni da vakaliuca na noda veimaliwai kei na Kalou kei na noda bula vakatisaipeli vei Jisu Karisito, eda na kunea na reki ena keda ivakatakilakila vakalou, rawata e dua na yalo vakaitaukeitaki gugumatua, ka yacova na keda inaki vakalou.
Na iSoqosoqo Vakavakasama ni Amerika se na American Psychological Association e vakamacalataka ni vakaitaukeitaki sai koya na “na yalo ni ciqomi ka vakadonui mai na dua na ilawalawa.”1
E ka ni rarawa, ni sega ni o keda kece eda dau vakila ni da itaukei ka so na gauna eda segata me da vakamatautaki keda me da ciqomi. “Eda vinakata taucoko me da veirauti,” e vakamacalataka o Joana Cannon, e dua na vuniwai ni mona ni Peritania. “Me rawa ni da rawata oya, eda dau tukuna wasoma na duidui ni o cei o keda, vakatau tiko ena draki ni bula kei na kabani nei cei eda tiko kina. E rawa ni levu sara na keda ‘ituvaki’—ena cakacaka, se e vale, se ena initaneti sara mada ga.”2
Sa ka bibi me da kila ni tiko na kedrau duidui na rauti keda kei na noda vakaitaukeitaki. O Brené Brown, e dua na dauvakadidike ni Amerika ka dauvolaivola, a kaya: “Erau sega ni tautauvata na kena rauti keda vinaka kei na noda vakaitaukeitaki. Na ka dina, ni veirauti kei na dua na itatarovi cecere duadua ni noda vakaitaukeitaki. Me rauti keda sai koya na vakasamataka na veika e yaco tiko kei na ivakarau mo vakarautaka mo ciqomi kina. Na noda vakaitaukeitaki, ena yasana kadua, e sega ni gadrevi kina meda veisautaki keda; e gadrevi kina me da o cei o keda.”3
Na noda kila na keda ivakatakilakila vakalou e yaga me vakaibalebale kina noda vakaitaukeitaki, kevaka e sega eda na vakaoti gauna kei na igu ena veimoiyaka na noda itovo me da ciqomi kina ena veivanua e sega ni rokovi kina se sega ni veisotari kei na noda itovonibula. Me kena ikuri, na vanua eda digitaka me da itaukei kina e rawa ni vakavuna na veisau ena veika eda vakaliuca kei na itovo ni da moici keda ki na itagede ni nodra bula na ilawalawa. Ni toso na gauna, na vanua eda digitaka meda itaukei kina ena vakayaco-ka ki na keda iyacoyaco.
Me ivakaleka, noda vakamareqeta na keda ivakatakilakila vakalou ena veivakayarayarataki ki na vanua eda via itaukei kina, kei na vanua eda digitaka me da itaukei kina ena muataki keda yani ki na ituvaki eda na yaco me vaka.
iVakatakilakila Vakalou
Eda a bula vata kece tu kei na Kalou ena bula taumada (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 93:29; 138:55–56). Eda a buli meda ucui Koya—tagane kei na yalewa (raica na Ai Vakatekivu 1:27). A vakarautaka o Koya e dua na ituvatuva me da vakataki Koya kina (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 132:19–20, 23–24). Na Nona ituvatuva ni marau e okati kina na noda lako mai ki vuravura me da mai vakayago, rawata na kila ka, ka yaco meda lesu ki na noda itikotiko vakalomalagi meda laki bula vata kei Koya ena reki tawamudu (raica na 2 Nifai 2; 9; Eparaama 3:26). Sa vakatakila na Kalou, “Raica, oqo na inaki kei na lagilagi ni noqu cakacaka—me tucake tale mai na mate na tamata kecega ka rawata na bula tawamudu” (Mosese 1:39 E veivakurabuitaki, ni o keda na Nona cakacaka kei na lagilagi! Oqo e tukuna e dua na ka me baleta na bibi ni keda yaga kei na keda talei Vua.
Ni bilioni vakabilioni na tamata e vuravura, eso ena dredre beka me ra ciqoma ni nanumi keda vakayadua na Kalou. Au vakadinadinataka ni kilai keda yadua o Koya ka kila tiko na veika eda cakava tiko, na vanua eda tiko kina, kei na “vakanananu kei na inaki ni yaloda” (Alama 18:32). E sega walega ni “kilai keda” na Kalou (Mosese 1:35) ia e lomani keda vakavinaka sara o Koya (raica na 1 Nifai 11:17).
Ena vuku ni Nona loloma uasivi vei keda, sa gadreva kina na Tamada Vakalomalagi me wasea na veika kece sa tu Vua vei keda (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 84:38). Me kena ilutua, eda sa Luvena yalewa kei na tagane. E vinakata o Koya meda vakataki Koya, me da cakava na veika e cakava o Koya, ka da vakila na reki e tu Vua. Ni da dolava na yaloda kei na noda vakasama ki na dina oqo, “a Yalo oqo sa tukuna mai ki na yaloda, ni da sa luve ni Kalou: ia kevaka eda sa gone, eda na qai vakalougatataki; eda na taukena na veika ni Kalou” (Roma 8:16–17).
Duidui Vakayago
Ena bula taumada, eda a lako vata kei na Kalou, rogoca na Domona, ka vakila na Nona loloma. Eda sa lako sivita yani e dua na ilati ni guiguileca ki na bula oqo. Sa na sega tale ni kilai vakavinaka sara na noda bula e liu. Na ituvaki ni draki ni bula vakayago oqo ena dredre sara kina meda vakila na keda ituvaki vakalou kei na noda vakaitaukeitaki ena noda itikotiko vakalomalagi.
Me ivakaraitaki, ni sa rui levu noda vakanamata ena duidui ni ituvaki ni yagoda kei na mataqali vanua ni bula se itikotiko e rawa ni vakataotaka na keda isema vua na Kalou. Na meca e saga me vakayagataka na duidui oqo me vagolei keda tani mai vei rau noda itubutubu kece sara vakalou. Eda dau ciqoma na ivakatakilakila mai vei ira na tani ka so na gauna eda dau nanuma ga ni vakakina. E sega ni dua na ka e cala matua me vakatakilai vei ira tale eso ni yavutaki ena ivakarau vakavuravura; na ka dina, ni vuqa vei keda eda kunea na reki kei na veitokoni mai vei ira e tautauvata na nodra ivakarau kei na veika era sotava. Ia, ni da guilecava na keda ivakatakilakila vaka luve ni Kalou, sa rawa ni da tekivu rere, sega ni veivakabauti, se vakalevulevui keda cake mai vei ira era duatani mai vei keda. Na itovo ni bula oqo e dau vakavuna na veisei, veivakaduiduitaki, kei na veivakarusai sara mada ga (raica na Mosese 7:32–33, 36).
Ni da nanuma na noda ivotavota vakalou, na noda duidui e vakarautaka na totoka kei na vutuniyau ni bula. Eda raici keda ni da veitacini ka veiganeni, dina ga ni tu na noda duidui. Sa yaco me da veidokai ka vuli mai vei ira na tani. Eda segata me da vakarautaka na vanua veitokoni vei ira na tani me ra lewena, vakauasivi ni duidui mai vei keda na nodra ivakarau ni bula kei na veika era sotava. Eda vakavinavinaka vua na Kalou ena veimataqali ibulibuli ni Ligana.4
Ena noda ituvaki ni bula kei na veika eda sotava ena bula oqo, era sega ni vakatakilai keda. Eda luvena na Kalou ka rawa ni yaco me da vakataki Koya.
Yaco me itaukei ena vuku i Jisu Karisito
Ni da sa kila ni da na sotava na bolebole ni bula oqo, sa vakarautaka ka tala mai na Luvena, o Jisu Karisito na Kalou, me vukei keda meda vorata rawa na ivakatao oqo. Sa solia tu na Karisito me vukei keda meda tauyavutaka tale na veiwekani veivolekati kei na Kalou ena bula taumada. Me vaka e vakamacalataka na Karisito, “Oi au na sala, kei na vu-ni-dina, kei na vu-ni-bula, sa sega ni torovi Tamaqu walega e dua na tamata, ena vukuqu ga” (Joni 14:6; raica talega na Joni 3:16–17).
Sa dau tuvakarau o Karisito me vukei keda. Eda sa nona (raica na 1 Korinica 6:20), ka sa gadreva o Koya meda lako mai Vua. Ena Nona vosa ga, a yalataka kina na iVakabula, “Dou lako mai vei au ena lomamudou taucoko, kau na qai ciqomi kemudou” (3 Nifai 12:24).
Ia, eda na lako vakacava mai vei Karisito ena lomada taucoko?
iMatai, eda ciqomi Koya me noda iVakabula ka Dauveivueti. Eda kila na cecere ni Kalou, na noda yali kei na ituvaki lutu, kei na noda vakararavi vakatabakidua vei Jisu Karisito me da vakabulai. Eda gadreva me da kilai ena Yacana (raica na Mosaia 5:7–8) ka vinakata me da Nona tisaipeli “ena vo ni noda veisiga” (Mosaia 5:5).
iKarua, eda lako mai vei Karisito ena inaki taucoko ni lomada ena noda cakava ka maroroya na veiyalayalati tabu kei na Kalou (raica na Aisea 55:3). Sa vakayacori na veiyalayalati ena cakacaka vakalotu ni veivakabulai kei na bula vakacerecerei ni kosipeli i Jisu Karisito ka vakayacori ena lewa ni matabete.
Na caka kei na maroroi ni veiyalayalati e sega walega ni vauci keda vua na Kalou kei na Luvena ia e semati keda talega vakai keda. Ena vica na yabaki sa oti, au a sikovi Costa Rica tiko kei iratou noqu matavuvale ka tiko ena soqoni ni sakaramede ena dua na tabana ni Lotu e kea. Ni keitou curu yani, keitou a kidavaki ena yalomarau mai vei iratou e vica na lewenilotu. Ena gauna ni soqoni, keimami a lagata na serenilotu ni sakaramede vata kei na ivavakoso lailai. Keitou sarava na nodra vakarautaka na bete na sakaramede ka vakarorogo ni ra cavuta na masu ni sakaramede. Ni sa votai mai vei keimami na madrai kei na wai, au luvuci ena loloma ni Kalou ena vukudra yadua na itokani dau maroroya na veiyalayalati oqo. Au se bera mada ni sotava e dua vei ira e liu ia au a vakila na duavata kei na isema vakaveiwekani kei ira baleta ni keimami sa cakava kece ka sasagataka tiko me keimami maroroya na yalayala vata ga vua na Kalou.
Ni da cakava ka segata me da maroroya na veiyalayalati tabu kei na Kalou, sa tekivu me da vakila e dua na yalo vakaitaukei e levu cake mai na kena e rawa ni rawati mai na veisemati ki na dua na ilawalawa vakavuravura se vakayago.5 “O koya oqo dou sa qai sega tiko ni vulagi kina se kai tani, dou sa koro vata ga kei ira era sa lotu, ka dou sa lewe ni vale ni Kalou” (Efeso 2:19).
Au kila ni so vei keda, ena vuku ni ituvaki ni bula oqo, ena sega ni donumaki keda na madigi me da ciqoma na veicakacaka vakalotu yadua ka cakava na veiyalayalati yadua ena bula oqo.6 Ena veigauna vakaoqori, sa kerea na Kalou meda cakava “na veika kece eda rawata” (2 Nifai 25:23) me da cakava ka maroroya na veiyalayalati sa vakarautaki tu vei keda. Sa qai yalataka o Koya me solia vei keda na madigi meda ciqoma na vo ni cakacaka vakalotu kei na veiyalayalati ena bula e tarava (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 138:54, 58). Ena cakava o Koya vei keda meda ciqoma na veivakalougatataki kece sara e tu Vua me baleti ira na Luvena (raica na Mosaia 2:41).
Yaco me vaka na Tamada Vakalomalagi kei Jisu Karisito
E reki na Kalou ni da vakila na loloma, duavata, kei na kaukauwa e basika mai na titobu ni noda ciqomi Koya, na Luvena, kei ira era muri Rau. Ia, sa levu sara na Nona ituvatuva vei keda! E dina ni sureti keda o Koya meda lako mai ena keda ituvaki ga, na Nona gagadre dina sai koya me da yaco me vakataki Koya.
Na caka kei na maroroi ni veiyalayalati e sega walega ni vukei keda meda lewena na Kalou kei Karisito ia sa rawa talega kina vei keda ena kaukauwa meda vakataki Rau (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 84:19–22). Ni da maroroya na veiyalayalati e salavata kei na cakacaka vakalotu veivakabulai kei na bula vakacerecerei ni kosipeli, na kaukauwa ni Kalou e rawa ni drodro mai ki na noda bula. Eda rawa ni raica na salatu ni veiyalayalati me dua na mataqali parokaramu ni vuli cakacaka vakalou. Ni da cakava ka maroroya na veiyalayalati kei na Kalou, eda vakatovotovotaka na vakasama, itovo, kei na loloma me vakataki Koya. Vakalalai, ena Nona veivuke kei na kaukauwa, eda na yaco me vakataki Koya.
E gadreva na Kalou meda duavata kei Koya kei na Luvena me yaco “me ra tawa mate rawa ka bula tawamudu na tamata kecega” (Mosese 1:39). Sa solia o Koya vei keda yadua na gauna ena vuravura oqo, isolisoli vakayalo, kei na galala ni digidigi meda vakayagataka ena nodra qaravi na tani. Eda sa Luvena tagane kei na yalewa, ka sa tiko Vua e dua na cakacaka bibi meda cakava (raica na Mosese 1:4, 6).
Me da na mana ena Nona cakacaka, eda gadreva me da vuki ki tuba ka vulica me da vakaliuca na Kalou ka dau biuta me liu na nodra gagadre na tani mai vei keda. Na vuki ki tuba e gadrevi kina na solibula vakatamata yadua (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 138:12–13) ia e vakavurea talega na ibalebale ni noda bula ka vakarautaka na reki levu (raica na Alama 36:24–26).
Ni da vakaitavi ena cakacaka ni Kalou, eda sega walega ni vakaitaukeitaki me lewe ni dua na ilawalawa; ia, eda sa veitokani dina kei na Kalou kei na Luvena, o Jisu Karisito. E sega tale ni dua na vakanananu e cecere cake mai na kena kilai ni sa nuitaki keda na Kalou me cakacaka mai vei keda me kau na bula tawamudu vei ira na tani.
Tolu na Veisureti
Meu tinia, au vakatetea yani e tolu na veisureti ena rawa ni vukei keda meda rawata e dua na yalo rekitaki ka gugumatua ni ivakatakilakila ka vakaitaukeitaki meda yacova na keda iyacoyaco vakalou.
1. Au sureti keda meda vakaliuca na keda ivakatakilakila vakalou ni da sa luvena yalewa ka luvena tagane na Kalou. Sa kena ibalebale oqo ni yavutaka na keda yaga vakaikeda ena noda itubutubu vakalou. Eda segata me da tara cake na noda veimaliwai kei na Kalou ena masu kei na vulici ni ivolanikalou, rokova na Siga ni Vakacecegu kei na sokalou ena valetabu, kei na itaviqaravi tale eso e kauta mai na Yalo Tabu ki na noda bula ka vaqaqacotaka na keda isema Vua. Eda laiva na Kalou me qaqa tikoga ena noda bula.7
2. Au sureti keda me da ciqomi Jisu Karisito me noda iVakabula ka laiva na noda vakatisaipelitaki keda Vua me liu ena veika kece tale eda dau vakanananu kina. Sa kena ibalebale oqo ni da sa taura vei keda na Yacana ka da gadreva meda kilai ni da Nona tisaipeli. Eda segata me da rawata na Nona veivosoti kei na Nona kaukauwa e veisiga. Eda veiyalayalati ka maroroya. Eda vinakata me da yaco me vakataki Koya.
3. Au sureti keda meda vakaitavi ena cakacaka ni Kalou ena noda vukei ira na tani mera lako mai vei Karisito ka rawata na bula tawamudu. Sa kena ibalebale oqo ni da vukei ira na tani me ra raica na nodra ivakatakilakila vakalou ka vakila e dua na yalo ni vakaitaukeitaki. Eda wasea vakararaba na reki eda kunea vei Jisu Karisito kei na Nona kosipeli (raica na Alama 36:23–25). Eda segata me da vukei ira na tani me ra cakava ka maroroya na veiyalayalati tabu vata kei na Kalou. Eda vakasaqara na veidusimaki ni Kalou meda kila o cei eda rawa ni vakalougatataka kei na sala meda cakava kina.
Au yalataka ni da vakaliuca na keda isema vua na Kalou kei na noda bula vakatisaipeli vei Jisu Karisito, eda na kunea na reki ena keda ivakatakilakila vakalou, rawata e dua na yalo gugumatua ni vakaitaukeitaki.
Mai na dua na vosa ena dua na lotu, “Divine Identity, Becoming, and Belonging,” a tau mai na Brigham Young University–Hawaii ena 25 ni Me, 2022.