Seminelí mo e ʻInisititiutí
Lēsoni 16: Fakatomalá mo e Fakamolemolé


Lēsoni 16

Fakatomalá mo e Fakamolemolé

Talateú

Kuo pau ke tau fakamālohia ʻetau tui kia Sīsū Kalaisí ke maʻu ai ʻa e fakatomalá, kae lava ʻo fakamaʻa ʻetau angahalá. ʻI heʻetau fakatomala moʻoní, ʻe lava ke tau maʻu ʻa e fakamolemole ʻo e ngaahi angahalá, ʻa ia ʻokú ne ʻomai ai ʻa e fiefia mo e nonga ʻa e fakakaukaú ki hotau laumālié. ʻE lava ke tau maʻu ʻa e fakamolemole ʻo e ngaahi angahalá ʻi he kotoa ʻo ʻetau moʻuí ʻi heʻetau tauhi totonu ʻa e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá pea feʻofaʻaki mo fetauhiʻaki ʻiate kitautolu.

Laukonga Puipuituʻá

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

ʻAlamā 34:15–17; 3 Nīfai 9:13–14, 19–22

Fakamālohia ʻa e tui kia Kalaisi ke fakatomalá

Kole ki he kau akó ke nau fakakaukau loto kuo kole ange ke nau lea ʻi he houalotu sākalamēnití fekauʻaki mo e fakatomalá. Fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke nau vahevahe ʻa e meʻa ʻe lava ke nau leaʻaki ke tokoni ki he kāingalotú ke nau maʻu ha toe mahino lahi ange fekauʻaki mo e tokāteline ko ʻení. Hili ʻenau vahevahe ʻenau ngaahi talí, fakaʻaliʻali pea lau ʻa e fakamatala ko ʻeni ʻa Palesiteni Tieta F. ʻUkitofa ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí:

ʻĪmisi
President Dieter F. Uchtdorf

“ʻOku tau fie maʻu ha tui mālohi ʻia Kalaisi ka tau lava ʻo fakatomala” (“Ko e Tuʻunga ʻo e Foki Lelei Maí,” Ensign pe Liahona, Mē 2007, 100).

  • Ko e hā ʻoku moʻoni ai ʻa e fakamatala ko ʻení?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e ʻAlamā 34:15–17, ʻa ia ʻoku hiki ai ʻa e ngaahi akonaki ʻa ʻAmuleki ki he kau Sōlamí fekauʻaki mo e fakatomalá. Poupouʻi ʻa e kalasí ke nau muimui ʻi he laukongá ʻo kumi ʻa e meʻa naʻe akoʻi ʻe ʻAmuleki ʻoku fie maʻu ke tau maʻu kae lava ke fakamolemoleʻi kitautolu.

  • Ko e hā ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻoku akoʻi ʻi he ngaahi veesi ko ʻení fekauʻaki mo hono maʻu ʻo e fakamolemolé? (Hiki ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé ʻi he taimi ʻoku ʻomi ai ʻa e tali ʻa e kau akó: Kuo pau ke tau fakamālohia ʻa e tui kia Sīsū Kalaisi ke fakatomalá, kae lava ke maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻaloʻofa ʻo e fakamolemolé. Fakamahino ki he kau akó ʻoku ʻasi tuʻo fā ʻa e kupuʻi lea “tui ke fakatomala” ʻi he ngaahi veesi ko ʻení. Ko e faingamālie eni ke fakamamafaʻi ai ʻa e taukei ako fakafolofola ki hono fakatokangaʻi ʻo e foʻi lea ʻoku toutou ʻasí.)

  • Ko e hā hono ʻuhinga kuo pau ai ke fakamālohia ʻetau tui kia Sīsū Kalaisí kae lava ke tau fakatomala pea maʻu ʻa e fakamolemolé? (Kuopau ke tau maʻu ʻa e tui ki Heʻene feilaulau fakaleleí koeʻuhí kae lava ʻa e feilaulau ko ʻení ke ʻaonga ʻi heʻetau moʻuí. Ko ʻEne Fakaleleí pē ʻe lava ai ke fakamolemoleʻi kitautolu koeʻuhí ke liliu hotau lotó pea maʻa mei he angahalá [vakai, Mosaia 5:2].)

Ke tokoni ki he kau akó ke toe mahino ange ʻa e founga ke tau haʻu ai ki he Fakamoʻuí pea fakatomalá, fakamatalaʻi ange ʻi he hili ʻa e fakaʻauha ko ia ʻi he ngaahi vahefonua ʻAmeliká ʻa ia naʻe fakamoʻoni ki hono Tutuki Iá, naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí ki he kakaí ʻa e meʻa kuo pau ke nau faí ke fakatomala pea maʻu ha fakamolemole meiate Ia. Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke ako mo ha tokotaha ʻa e 3 Nīfai 9:13–14, 19–22 , ʻo kumi ʻa e kupuʻi lea ʻokú ne fakamatalaʻi ʻa e meʻa naʻe folofola ʻaki ʻe he Fakamoʻuí kuo pau ke tau fai ke tau haʻu kiate Ia pea fakatomala. Hili ha taimi feʻunga, fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau vahevahe ʻa e meʻa naʻa nau maʻú.

  • Ko e hā ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻoku akoʻi ʻe he ʻEikí ʻi he ngaahi veesi ko ení fekauʻaki mo e meʻa kuo pau ke tau fai ke tau fakatomala? (Neongo ʻe fili ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehe, ʻoku totonu ke nau ʻilo ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Kapau te tau haʻu kia Kalaisi ʻaki ha loto mafesifesi mo ha laumālie fakatomala, te Ne tali kitautolu mo fakamoʻui kitautolu mei heʻetau ngaahi angahalá.)

  • ʻOku tokoni fēfē ʻa e fakaafe ʻa e Fakamoʻuí ke tau “haʻu kiate au ʻo hangē ko ha tamasiʻi siʻí” (veesi 22) mo e “tafoki mai ʻeni kiate au” (veesi 13) ke toe mahino ange kiate kitautolu ʻa e ʻuhinga ʻo e maʻu ʻa e loto mafesifesi mo ha laumālie fakatomala?

  • Ko e hā ha ngaahi aʻusia ʻi he moʻuí te ne fakatupu hano maʻu ʻe ha tokotaha ha loto mafesifesi mo ha laumālie fakatomala?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e fakamatala ʻa ʻEletā Pulusi D. Pota ʻo e Kau Fitungofulú. Fakakaukau ke ʻoange ha tatau ʻo e fakamatalá ki he tokotaha ako taki taha. Poupouʻi ʻa e kau akó ke nau fakafanongo ki ha ngaahi fakakaukau ki he founga hono maʻu ʻo e loto mafesifesí mo e laumālie fakatomala ʻi heʻetau fakatomalá.

ʻĪmisi
Elder Bruce D. Porter

“Ko e hā ʻa e loto mafesifesi mo ha laumālie fakatomala? … Ko e anga vaivai haohaoa ʻa e Fakamoʻuí ki he Tamai Taʻengatá ko e fakatātā mahino ia ʻo e loto mafesifesí mo e laumālie fakatomalá. ʻOku akoʻi mai ʻe he ngaahi sīpinga ʻa Kalaisí kiate kitautolu ko e loto mafesifesí ko ha ʻulungāanga taʻengata ia ʻo e anga faka-ʻotuá. ʻI heʻetau loto mafesifesí, ʻoku tau mātuʻaki fakaongo ai ki he Laumālie ʻo e ʻOtuá ʻo fakatokangaʻi ʻetau fakafalala kiate Ia ʻi he meʻa kotoa pē ʻoku tau maʻú mo e meʻa kotoa pē ʻoku tau hoko ki aí. Ko e feilaulau ʻoku feʻunga mo ʻení ko ha feilaulau ʻo e pōlepōle ʻi hono faʻunga kotoa. Hangē ko e ʻumea ʻoku fakafuo ngofua ʻi he nima ʻo ha taukei tufunga ʻumeá, ʻoku pehē pē ʻa e malava ʻa e loto mafesifesí ke faʻu mo fakafuo ʻi he toʻukupu ʻo e ʻEikí.

“Ko e loto mafesifesí mo e laumālie fakatomalá ko e makatuʻunga foki ia ki he fakatomalá [vakai, 2 Nīfai 2:6–7]. … ʻI heʻetau fai angahala pea holi ki he fakamolemolé, ko e loto mafesifesí mo e laumālie fakatomalá ʻoku ʻuhinga ia ke tau aʻusia ʻa e ‘mamahi ʻoku tāu mo e ʻOtuá [ke] ne langaki ʻa e fakatomalá’ (2 Kolinitō 7:10). ʻOku hoko ʻeni ʻi he taimi ʻoku hoko ai ʻetau holi ke maʻa mei he angahalá ʻo fuʻu mālohi faú ʻo langa ai hotau lotó ʻi he mamahí pea tau fakaʻamu ai ke ongoʻi ʻa e fiemālie ʻi heʻetau Tamai ʻi Hēvaní. Ko kinautolu ʻoku nau maʻu ʻa e loto mafesifesí mo e laumālie fakatomalá ʻoku nau fiemālie ke fai ha meʻa pē pea mo e meʻa kotoa pē ʻe folofola ʻe he ʻOtuá kiate kinautolú, ʻo ʻikai ha fakafepaki pe tāufehiʻa. ʻOku tuku leva ʻetau fai ʻa e ngaahi meʻa ʻi he founga ʻatautolú pē ka tau ako ke fai ia ʻi he founga ʻa e ʻOtuá. ʻI he tuʻunga pehē ʻo e anga vaivaí, ʻe lava ke ʻi ai ʻa e ola ʻo e Fakaleleí pea ʻe hoko leva ʻa e fakatomala moʻoní” (“A Broken Heart and a Contrite Spirit,” Ensign pe Liahona, Nov. 2007, 32).

  • Fakatatau kia ʻEletā Pota, ʻoku ʻuhinga ki he hā ke haʻu kia Kalaisi ʻaki ʻa e loto mafesifesi mo e laumālie fakatomala?

Fakaafeʻi e kau akó ke fakalaulauloto ki he meʻa te nau lava ʻo fai ke fakamālohia kakato ai ʻenau tui kia Sīsū Kalaisí ʻaki ʻenau ʻatu kiate Ia ʻa e loto mafesifesi mo e laumālie fakatomala. ʻE lava ke ke tuku ange ha kiʻi taimi ke nau tohi ʻa e ueʻi fakalaumālie ʻoku nau maʻú.

Fakamoʻoni ko e meʻafoaki ʻaloʻofa ʻo e fakatomalá ʻa e Fakamoʻuí ʻoku ʻatā ia ki he tokotaha kotoa pē. Fakaafeʻi ha niʻihi ke vahevahe ʻenau ngaahi ongo fekauʻaki mo e feilaulau huhuʻi ʻa e Fakamoʻuí pea mo e meʻafoaki ʻo e fakatomalá.

ʻĪnosi 1:4–8; Mōsaia 4:1–3; ʻAlamā 19:29–30, 33–36; 36:19–21

ʻOku ʻomi ʻe he fakamolemole ʻo e ngaahi angahalá ʻa e fiefia mo e fiemālie

  • Ko e hā ha tali ʻe lava ke ke fai kia kinautolu te nau fie ʻilo pe ʻe founga fēfē haʻanau ʻilo kuo fakamolemoleʻi ʻenau angahala he kuohilí?

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke kumi ʻi he ʻĪnosi 1:4–8; Mōsaia 4:1–3; mo e ʻAlamā 36:19–21, ʻa e ngaahi founga ʻe lava ai ʻe he kakaí ʻo ʻilo ʻoku fakamolemoleʻi ʻenau ngaahi angahalá.

  • Fakatatau ki he ngaahi veesi ko ʻení, te tau ʻilo fēfē ʻoku tau maʻu ha fakamolemole ʻo ʻetau ngaahi angahalá? (Tokoni ki he kau akó ke nau ʻilo ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: ʻI heʻetau fakatomala moʻoni mo maʻu ʻa e fakamolemole ʻo ʻetau ngaahi angahalá, ʻoku matafi atu ʻetau ongoʻi halaiá, ʻoku tau fonu ʻi he laumālie ʻo e ʻOtuá, pea tau ongoʻi ʻa e fiefia mo e fiemālie. ʻI he ueʻi ʻa e Laumālié, ʻe lava ke ke vahevahe ʻa e fakamatala ko ʻeni ʻa ʻEletā Niila L. ʻEnitasoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá: “Kiate kinautolu ʻoku fakatomala moʻoni ka ʻoku hangē ʻoku teʻeki ke nau ongoʻi tauʻatāiná; mou hokohoko atu hono tauhi e ngaahi fekaú. ʻOku ou palōmesi atu, ʻe hoko mai e tauʻatāiná ʻo fakatatau ki he finangalo ʻo e ʻEikí. ʻOku toe fie maʻu ʻa e taimi ki he faifakamoʻuí” [“Fakatomala … Koeʻuhí Ke u Fakamoʻui ʻa Kimoutolu,” Ensign pe Liahona Nōvema 2009, 42].)

Ke fakamatala mahino ange ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení, kole ki ha kau ako ʻe niʻihi ke nau lau leʻolahi ʻa e ngaahi veesi ʻoku fakamatalaʻi ai ʻa e ului ʻa e Tuʻi ko Lamōnaí mo hono kakaí, ʻoku maʻu ʻi he ʻAlamā 19:29–30, 33–36. Fakaafeʻi ʻa e kalasí ke nau kumi ʻa e ngaahi tāpuaki naʻe maʻu ʻe he kakaí koeʻuhi ko ʻenau fakatomala mo tuí.

  • Ko e hā ʻa e ngaahi tāpuaki pau naʻe maʻu ʻe he Tuʻi ko Lamōnaí, hono uaifí, pea mo e kau Leimana tokolahi kehe ʻi heʻenau fakatomala mo tuí? (Naʻe liliu honau lotó, naʻe malanga ʻa e kau ʻāngeló kiate kinautolu, naʻa nau papitaiso, naʻe fokotuʻu ʻa e Siasí, pea naʻe lilingi mai ʻe he ʻEikí ʻa Hono Laumālié kiate kinautolu.)

  • Ko e fē nai ha taimi kuó ke sio ai ki ha niʻihi kuo nau aʻusia ha niʻihi ʻo e ngaahi tāpuaki ko ʻení ʻi heʻenau fakatomala pea ʻunu ke ofi ange ki he ʻEikí?

Ke tokoni ki he kau akó ke nau ongoʻi ʻa e moʻoni mo e mahuʻinga ʻo e tefitoʻi moʻoni ʻi ʻolungá, kole ki ha tokotaha ako ke ne lau ʻa e fakamoʻoni ko eni ʻa Palesiteni Poiti K. Peeka (1924–2015) ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
President Boyd K. Packer

“ ʻOku ou maʻu ʻa e ʻū fai tohi meia kinautolu kuo nau fai ha fehālaaki fakamamahi. ʻOku nau ʻeke mai, ‘ʻE lava ʻapē ke fakamolemolea au?’

“Ko e talí ko e ʻio!

“ ʻOku akoʻi kitautolu ʻe he ongoongoleleí ʻe lava ke maʻu ʻa e tauʻatāina mei he mamahí mo e halaiá tuʻunga ʻi he fakatomalá. Tuku kehe ʻa e tokosiʻi kuo fili ki he malaʻia taʻengatá ʻi he hili ʻenau maʻu hono kakató, ʻoku ʻikai ha faʻahinga ʻulungaanga, anga tuʻu maʻu, fakafepaki, maumau fono, pe ha faihala ʻe fakasītuʻaʻi mei he fakamolemole kakató.

“‘ʻOku pehe ʻe [he ʻEikí], Mou haʻu, pea ke tau alea fakataha: he neongo ʻa e tatau ʻo hoʻomou angahalá mo e kulaʻahoʻahó, ʻe hoko ia ke hinehina ʻo hangē ko e ʻuha hinaekiakí; kapau ʻoku kulokula ia ʻo hangē ko e kulamūmū, ʻe tatau ia mo e fulufuluʻi sipi.’ Naʻe hoko atu ʻe ʻĪsaia, ʻe lava ia ‘kapau te mou loto ki ai mo talangofua’ [ ʻĪsaia 1:18–19]” (“The Brilliant Morning of Forgiveness,” Ensign, Nov. 1995, 19).

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau fakalaulauloto ki ha ngaahi aʻusia kuo nau ʻongoʻi ai ʻa e fiefia mo e fiemālie ʻo e fakakaukaú tuʻunga ʻi he fakatomala kakató.

Mōsaia 4:11–12, 26

Tauhi ha fakamolemole ʻo ʻetau ngaahi angahalá

Kole ki ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Mōsaia 4:11–12, 26 . Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke kumi pē ko e hā naʻe akoʻi ʻe he Tuʻi ko Penisimaní fekauʻaki mo e founga ke tau tauhi ha fakamolemole ʻo ʻetau ngaahi angahalá.

  • Fakatatau ki he ngaahi lea ʻa e Tuʻi ko Penisimaní, te tau tauhi fēfē ha fakamolemole ʻo ʻetau ngaahi angahalá ʻi he kotoa ʻo ʻetau moʻuí? (ʻOku totonu ke ʻilo ʻe he kau akó ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Kapau te tau manatuʻi ʻa e ʻofa mo e failelei ʻa e ʻOtuá kiate kitautolú, tuʻu taʻeueʻia ʻi heʻetau tuí, pea ʻofa mo tokoni ki he niʻihi kehé, te tau lava ʻo tauhi ha fakamolemole ʻo ʻetau ngaahi angahalá.)

Ke toe loloto ange ʻa e mahino ʻoku maʻu ʻe he kau akó ki he tefitoʻi moʻoni ko ʻení, fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā D. Toti Kulisitofasoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
Elder D. Todd Christofferson

“ ʻOku ʻuhinga ʻa e fakatomalá ki he fai feinga ke liliú. ʻE hoko ia ko e manuki ki he mamahi ʻa e Fakamoʻuí ʻi he Ngoue ʻo Ketisemaní pea ʻi he kolosí ke tau ʻamanaki ʻoku totonu ke Ne liliu kitautolu ke tau hoko ʻo hangē ha kau ʻāngeló kae ʻikai fai ʻe kitautolu ha ngāue. ʻOku tau fekumi ki Heʻene ʻaloʻofá ke fakahikihikiʻi mo fakapaleʻi ʻetau ngaahi ngāue faivelenga tahá (vakai, 2 Nīfai 25:23). Pea hangē ko ʻetau lotua ke maʻu ʻa e ʻaloʻofá, mahalo ʻoku totonu ke tau lotu ke maʻu ha taimi mo ha faingamālie ke tau ngāue mo feinga ai ke ikuna. Ko e moʻoni ʻoku fiefia ʻa e ʻEikí ʻi he tokotaha ʻoku holi ke haʻu ki he fakamāú ʻokú ne moʻui taau, ʻokú ne ngāue faivelenga he ʻaho kotoa pē ke fetongi e vaivaí ʻaki ʻa e mālohí. Mahalo naʻa fiemaʻu ʻe he fakatomala mo e liliu moʻoní ha toutou feinga pe ngāue ki ai he ʻoku ʻi ai ʻa e meʻa ʻoku maʻa mo māʻoniʻoni ʻi he faʻahinga feinga pehení” (“Ko e Meʻaʻofa Fakalangi ʻo e Fakatomalá,” Ensign pe Liahona, Nov. 2011, 39).

  • Ko e hā ʻa e ngaahi fakakaukau mo e ongo ʻokú ke maʻu ʻi hoʻo fakakaukau ʻoku “fiefia” ʻa e ʻEikí ʻiate koe ʻi hoʻo ngāue ke ikunaʻi ʻa e angahalá mo e vaivai fakakakanó?

Vahevahe hoʻo fakamoʻoni ki he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí. Fakapapauʻi ange ki he kau akó ʻi heʻenau fakatomalá, te nau aʻusia ʻa e fiefia mo e fiemālie ʻo e fakakaukaú. Fakalotolahiʻi ʻa e kau akó ke siviʻi ʻenau moʻuí pea fakamālohia ʻenau tui kia Sīsū Kalaisí ke fakatomala.

Laukonga ʻa e Tokotaha Akó

Paaki