Seminelí mo e ʻInisititiutí
Lēsoni 26: Hili ʻa e ʻAhiʻahiʻi ʻo e Tuí


Lēsoni 26

Hili ʻa e ʻAhiʻahiʻi ʻo e Tuí

Talateú

ʻI he lēsoni ko ʻení, ʻe ako ʻe he kau akó mei he Tohi ʻa Molomoná ʻoku malava heʻetau tui kia Sīsū Kalaisí ke fakahoko ʻe he ʻOtuá ha ngaahi mana maʻatautolu. ʻE lava foki ʻe he moʻui ʻaki ʻa e tuí ke teuteuʻi kitautolu ke maʻu ʻa e ngaahi fakamoʻoni fakalaumālie ki he moʻoní.

Laukonga Puipuituʻá

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

2 Nīfai 27:23; 3 Nīfai 17:5–9, 20–24; Molomona 9:9, 18–20

ʻOku muʻomuʻa ʻa e tuí ʻi he maná

Kole ki he kau akó ke fakalau ha ngaahi sīpinga mei he folofolá ʻo e ngaahi mana naʻe fai ʻe he ʻOtuá ko e fakafofonga ʻo ʻEne fānaú ʻo fakatatau ki heʻenau tui kiate Iá. (ʻE lava ke kau ʻi he ngaahi sīpinga ko ení ʻa e fakamoʻui ʻe Sīsū ʻa e mahakí mo e fokotuʻu ʻa e maté, taaʻi ʻe Mōsese ʻa e Tahi Kulokulá, pea mo e ala ʻa e toʻukupu ʻo Kalaisí ki he ngaahi foʻi maká ke maama ʻaki ʻe he vaka ʻa e kau Sēletí.)

  • Ko e hā ha meʻa te ke talaange ki ha tokotaha ʻoku ʻikai ke tui ʻoku hokohoko atu hono fakahoko ʻe he ʻOtuá ʻa e ngāue maná ʻi he ngaahi ʻahó ni?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e 2 Nīfai 27: 23 pea ki ha tokotaha ako ʻe taha ke lau leʻolahi ʻa e Molomona 9:9, 18–20. Kole ki he kalasí ke nau kumi ʻa e ʻuhinga ʻoku kei hoko ai ʻa e ngaahi maná ʻi he ʻaho ní.

  • Fakatatau ki he ngaahi veesi ko ení, ko e hā ʻa e ʻuhinga ʻe lava ai ke tau loto falala ʻoku hoko ʻa e ngaahi maná ʻi he māmaní ʻi he ʻahó ni? (ʻOku totonu ke ʻilo ʻe he kau akó ʻa e tokāteline ko ʻení: Koeʻuhí ʻoku tatau ʻa e ʻOtuá ʻi he ʻaneafí, ʻaho ní, pea taʻengata, ʻoku hokohoko atu ʻEne fakahoko ʻa e ngaahi maná ʻo fakatatau ki he tui ʻa ʻEne fānaú.)

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻa e ʻuhinga ʻoku fie maʻu ai ʻe he ʻEikí ke tau maʻu ʻa e tuí kimuʻa peá Ne fakahoko ʻa e ngaahi maná?

Ke fakahaaʻi ʻa e fehokotaki fakafolofola ʻi he tuí mo e ngaahi maná, fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke nau taufetongi ʻi hono lau leʻolahi ʻa e 3 Nīfai 17:5–9. Kole ki he kalasí ke kumi ʻa e meʻa naʻe pehē ʻe he Kalaisi kuo toetuʻú ʻoku feʻunga kimuʻa peá Ne fakahoko ʻa e ngaahi maná maʻá e kakaí.

  • Fakatatau ki he veesi 8, ko e hā ʻa e meʻa naʻe fakaʻatā ai ʻa e Fakamoʻuí ke Ne fakamoʻui ʻa e mahakí mo e faingataʻaʻiá?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e 3 Nīfai 17:20–24.

  • Ko e hā ha ngaahi meʻa toputapu kehe naʻe aʻusia ʻe he kakaí koeʻuhí ko ʻenau tuí?

  • ʻE lava fēfē ʻe he hoifua ʻa Kalaisi ke fakahoko ʻa e ngaahi mana koʻení ʻo fakalahi ʻetau tui te Ne lava ʻo ngāueʻaki Hono mālohí ke tokonia ʻetau ngaahi fie maʻú?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e lea koeni ʻa Sistā Sitinī S. Leinolo, tokoni mālōlō ʻi he kau palesitenisī ʻo e Palaimelí:

ʻĪmisi
Sydney S. Reynolds

“ ʻOku mahuʻinga tatau pē ʻa e … ‘mana mālohí’ mo e ‘mana lilo’ iiki ʻokú ne akoʻi kitautolu ke tau maʻu ʻa e tui ki he ʻEikí. ʻOku haʻu ia ʻi heʻetau fakatokangaʻi mo tokanga ki he ngaahi ueʻi ʻa e Laumālié ʻi heʻetau moʻuí. …

“ʻOku ou tui te tau lava kotoa ʻo fakamoʻoni ki ha fanga kiʻi mana iiki peheni. ʻOku tau ʻilo foki ha fānau kuo nau lotua ke ʻilo ha ngaahi meʻa naʻe mole, pea ne ʻilo ia. ʻOku tau ʻilo foki mo ha toʻu tupu kuo nau feinga ke maʻu ha loto toʻa ke hoko ko ha fakamoʻoni ʻa e ʻOtuá mo ongoʻi e poupou Hono toʻukupú. ʻOku tau ʻiloʻi ha ngaahi kaungāmeʻa ʻoku nau totongi ʻenau vahehongofulú ʻaki e kiʻi toenga paʻanga fakaʻosi ʻoku nau maʻú pea ne hoko ai ha mana ʻo lava ai ke nau totongi ʻenau akó pe fale nofoʻangá pe maʻu ha meʻakai maʻa honau fāmilí. ʻOku lava ke tau vahevahe e ngaahi meʻa ne tau aʻusia ko e tali ʻo ʻetau ngaahi lotú pea mo e ngaahi tāpuaki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻokú ne fai ha fakalotolahi, fakafiemālie, pe toe fakafoki mai e moʻui leleí. ʻOku hoko e ngaahi mana fakaʻaho ko ʻení ke tau toe maheni ange ai mo e toʻukupu ʻo e ʻEikí ʻi heʻetau moʻuí” (“A God of Miracles,” Ensign, May 2001, 12).

Kole ki he kau akó ke nau fakakaukau ki ha ngaahi taimi naʻa nau aʻusia ai pē ko ha taha ʻoku nau ʻiloʻi ʻa e ngaahi mana ʻa e ʻOtuá ʻi heʻenau moʻuí. Kapau ʻoku ʻikai toputapu pe fakapulipuli, fakaafeʻi e kau akó ke nau vahevahe ʻa e ngaahi meʻa naʻa nau aʻusia ʻa ia naʻe fakamahino kiate kinautolu ko e ʻOtuá ʻoku kei hokohoko atu pē ʻEne hoko ko e ʻOtua ʻo e ngaahi maná.

ʻEta 3:6–13, 17–20; 4:13–15; 12:6–7, 12, 19, 31

ʻOku teuteuʻi kitautolu ʻe he tuí ke tau maʻu ʻa e ngaahi fakamoʻoni fakalaumālie

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki ha moʻoni ʻo e ongoongoleleí ʻa ia te nau saiʻia ke maʻu ha fakamoʻoni fakalaumālie pe ha fakamoʻoni mālohi ange kau ki ai. Fakamatala ange ʻoku ʻi ai ʻa e kakai ʻoku nau fili ke ʻoua te nau tui pe moʻui fakatatau mo ha tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí kae ʻoua leva kuo nau sio ʻi ha fakamoʻoni ʻoku moʻoni ia.

Fakaafeʻi e kau akó ke lau fakalongolongo ʻa e ʻEta 12:6, ʻo kumi ʻa e meʻa ʻoku akoʻi mai ʻe he vēsi ko ʻení fekauʻaki mo e founga hono maʻu ʻo ha fakamoʻoni fakalaumālie.

  • Ko e hā ha tefitoʻi moʻoni te tau lava ʻo ako mei he ʻEta 12:6 fekauʻaki mo e maʻu ʻo ha fakamoʻoni fakalaumālie? (ʻOku totonu ke ʻilo ʻe he kau akó ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Kimuʻa pea tau maʻu ha fakamoʻoni fakalaumālie, kuo pau ke tau ʻuluaki moʻui ʻaki ʻetau tui kia Sīsū Kalaisí.)

  • ʻOkú ke pehē ko e hā e ʻuhinga ʻo e kupuʻi lea ko e “ʻ ahiʻahiʻi ʻo hoʻomou tuí”?

Fakamatala ange ko hono ʻahiʻahiʻi ʻo e tuí ʻoku ʻikai ke ʻuhinga ia kuo pau ke aʻusia ha faingataʻa. Fakaʻaliʻali pea kole ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e ongo lea ko eni fekauʻaki mo e akonaki ʻa Molonai ʻi he ʻEta 12:6 naʻe fai ʻe ʻEletā Lisiate G. Sikoti ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá pea mo Sisitā Poni L. ʻOsikāsoni, palesiteni lahi ʻo Kau Finemuí:

ʻĪmisi
Elder Richard G. Scott

“Te ke lava ʻo ako ke ngāue lelei ange ʻaki ʻa e tuí ʻi haʻo fakaʻaongaʻi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko eni naʻe akoʻi ʻe Molonaí: ‘… ʻoku ʻikai te mou maʻu ha fakamoʻoni kae ʻoua kuo hili hono ʻahiʻahiʻi ʻa hoʻomou tuí’ [ ʻEta 12:6; toki tānaki atu ʻa e fakamamafá]. Ko ia, ko e taimi kotoa pē ʻokú ke ʻahiʻahiʻi ai hoʻo tuí, ʻa ia ko haʻo ngāue ʻi he taau ko ha ueʻi, te ke maʻu ha fakamoʻoni pau ki he Laumālié” (Richard G. Scott, “The Sustaining Power of Faith in Times of Uncertainty and Testing,” Ensign pe Liahona, May 2003, 76)

ʻĪmisi
Bonnie L. Oscarson

“ ʻI hotau māmani ʻa ia ʻoku ʻi ai e ʻamanaki ke fakatōliʻa he taimi pē ko iá, ʻoku tau faʻa halaia ʻi heʻetau ʻamanaki ki ha pale ne ʻikai ke tau ngāueʻí. ʻOku ou tui ʻoku talamai ʻe Molonai kuo pau ke tau ʻuluaki ngāue pea tui ʻi hono moʻui ʻaki e ongoongoleleí, pea te tau toki maʻu e fakamoʻoni ʻoku moʻoni ia. ʻOku hoko e ului moʻoní ʻi he hokohoko atu hoʻo ngāueʻi e tokāteline ʻokú ke ʻilo ʻoku moʻoní pea tauhi e ngaahi fekaú, mei he ʻaho ki he ʻaho, pea māhina ki he māhina” (Bonnie L. Oscarson, “Ke ke Ului,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2013, 77).

  • ʻOku kehekehe fēfē ʻa e founga ʻoku maʻu ai ʻa e fakamoʻoni ʻo e moʻoní ʻi hono fakamatala ʻe ʻEletā Sikoti mo Sisitā ʻOsikasoní mei he founga ʻa kinautolu ʻoku fie maʻu ʻa e fakamoʻoni kimuʻa pea nau tui pē ngāué?

  • Ko e fē nai ha taimi mo ha founga naʻá ke ʻiloʻi ai ʻoku moʻoni ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení?

Fakaafeʻi ha fānau ako ʻe niʻihi ke taufetongi ʻi hono lau leʻolahi ʻa e ʻEta 12:7, 12, 19, mo e 31. Poupouʻi ʻa e kalasí ke nau fakatokangaʻi ʻa e ongo kupuʻi lea “hili pē ʻenau tuí” mo e “kae ʻoua kuo nau maʻu ʻa e tuí” ʻi he ngaahi vēsi ko ʻení (te ke lava ʻo fokotuʻu ki he kau akó ke nau fakaʻilongaʻi ʻa e ongo kupuʻi lea ko ení ʻi heʻenau folofolá).

  • Fakatatau ki he ngaahi veesi ko ení, ko e hā ʻa e ngaahi tāpuaki naʻe ʻoange ʻe he ʻEikí ki he kakaí ni ʻi he hili ʻenau maʻu ʻa e tuí? Ko e hā ha faʻahinga fakamoʻoni fakalaumālie ʻo e moʻoní kuó ke maʻu koeʻuhí ko hoʻo tuí?

Fakamoʻoni ange ʻoku hangē pē ko e ngaahi maná, ʻe ʻikai maʻu ʻa e fakamoʻoni fakalaumālié kae ʻoua kuo tau maʻu ʻa e tuí. Ke fakamamafaʻi eni, fakakaukau ke vahevahe ʻa e fakamatala ko eni ʻa Palesiteni Poiti K. Peeka (1924–2015) ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
President Boyd K. Packer

“ʻI hoʻo fekumi ke maʻu ha ʻilo fakalaumālié, ʻoku ʻi ai ʻa e ʻfili ʻoku makatuʻunga ʻi he tuí,’ ʻo hangē ko hono ui ʻe he kau tangata potó. Ko e mōmeniti ia kuó ke aʻu ai ki he ngataʻanga ʻo e māmá peá ke manga atu ki he fakapoʻulí ke ʻiloʻi ai kuo fakamaamaʻi ʻa e hala ʻi muʻa ʻiate koé ʻi ha foʻi manga pē ʻe taha pe ua” (“The Quest for Spiritual Knowledge,” New Era, Jan. 2007, 6).

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne fakamatalaʻi ʻa e ngaahi faingataʻa naʻe aʻusia ʻe he tokoua ʻo Sēletí ʻi heʻene langa ʻa e ngaahi vaka lafalafa ke ʻave hono familí ki he fonua ʻo e talaʻofá pea fakamatalaʻi nounou ʻene meʻa naʻe fai ke ikunaʻi e ngaahi faingataʻá (vakai, ʻEta 2:16–25; 3:1–5).

  • Naʻe fakahā fēfē ʻe he tokoua ʻo Sēletí ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí?

Fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke nau taufetongi ʻi hono lau leʻolahi ʻa e ʻEta 3:6–13, 17–20.

  • Naʻe tāpuekina fēfē ʻe he ʻEikí ʻa e tokoua ʻo Sēletí ʻi heʻene tuí?

Kole ki ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e lea ko ʻeni naʻe fai ʻe ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá. Fakaafeʻi ʻa e kalasí ke kumi ʻa e ngaahi natula e tui ʻa e tokoua ʻo Sēletí:

ʻĪmisi
Elder Jeffrey R. Holland

“Tui taʻe-fakakounaʻi, tui te ne lava ʻo ueʻi ha moʻunga, tui ʻo tatau mo ia ʻo e tokoua ʻo Sēletí, ʻe muʻomuʻa ia ʻi he maná pea mo e ʻiló. Naʻe pau ke ne tui kimuʻa pea folofola ʻa e ʻOtuá. Naʻe mahino kuo pau ke ne fai ha meʻa kimuʻa pea lava ke ne maʻu ʻa e mālohi ke fakakakato ʻa e ngāue ko iá. Naʻe pau ke ne tauhi pau ki hono kakato ʻo e aʻusiá kimuʻa pea toki lava ke hoko ʻa e konga ʻuluaki e ngāué. Ko e tuí ko e loto taha maʻataʻatā—pea kimuʻa—ki ha faʻahinga tuʻunga ʻe fie maʻu ʻe he ʻOtuá ʻi he kahaʻu vave maí mo e kahaʻu mamaʻo atú” (Christ and the New Covenant: The Messianic Message of the Book of Mormon [1997], 18–19).

  • Te ke fakamatala fakalūkufua fēfeeʻi ʻa e fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Hōlani ʻa e tui ʻa e tokoua ʻo Sēletí?

  • Ko e hā ha ngaahi sīpinga ʻo ha meʻa te tau lava ʻo fai ke fakahaaʻi ai ʻetau tui ki he ʻEikí?

ʻOange ki he kau akó ha kiʻi taimi ke ako ʻa e ʻEta 4:13–15 pea kumi ʻa e meʻa naʻe lea ʻaki ʻe Molonai ʻoku totonu ke tau fai ke maʻu ʻa e ʻilo mo e ngaahi fakahā mei he Laumālié.

  • ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ʻa e “tatala ʻa e veili ko ia ʻo e taʻetuí”? ʻOku kaunga fēfē ʻeni ki he founga hono fakahoko ʻo e tuí? (ʻE lava ʻo tokoni ke fakamatalaʻi ʻoku ʻuhinga e tatalá ke haeʻi pē fakamāvahevaheʻi pea ko e veilí ʻoku ʻuhinga ia ki ha meʻa ʻokú ne ʻufiʻufiʻi pē fufuuʻi.)

  • Ko e hā naʻe akonakiʻi ʻe Molonai ke tau fai kae lava ʻo “tatala ʻa e veili ko ia ʻo e taʻetuí”

Fakaʻaliʻali ʻa e lea ko ʻeni naʻe fai ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá (1805–44), pea kole ki ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ia:

ʻĪmisi
Prophet Joseph Smith

“Naʻe teʻeki ai fakahā ʻe he ʻOtuá ha meʻa kia Siosefa, ka ko ia pē te Ne fakahā ki he Toko Hongofulu Mā Uá, pea naʻa mo e Tokotaha Māʻoniʻoni siʻisiʻi tahá te ne ʻilo ʻa e meʻa kotoa pē ʻo fakatatau mo e meʻa te ne mafuesiá, he kuo pau ke hoko mai ʻa e ʻaho he ʻikai fie maʻu ai ke toe pehē ʻe ha taha ki hono kaungāʻapí, [ke] ke ʻilo ʻa [e ʻEikí]; he te nau ʻilo kotoa pē [Ia] … mei he īkí ʻo aʻu ki he lalahí [vakai, Selemaia 31:34]” (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita [2007],301).

  • ʻOku tokoni fēfē ʻa e fakamatala ko eni ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá ke mahino kiate koe te ke lava ʻo maʻu fakahā?

Poleʻi ʻa e kau akó ke nau fakalaulauloto ki he ngaahi ʻahiʻahi ʻo e tuí ʻoku nau lolotonga fehangahangai mo iá, pea fakaafeʻi ke nau fakakaukau ki ha meʻa te nau lava ʻo fai ke fakaivia mo fakamālohia ʻenau tuí. Vahevahe hoʻo fakamoʻoni ʻoku ʻoange ʻe he ʻOtuá ki Heʻene kau muimui angatonú ʻa e fakamoʻoni ki he moʻoní ʻi heʻenau moʻui ʻaki ʻenau tuí.

Laukonga ʻa e Tokotaha Akó

Paaki