Seminelí mo e ʻInisititiutí
Lēsoni 24: ʻOku Tatau ʻa e Taha Kotoa ki he ʻOtuá


Lēsoni 24

ʻOku Tatau ʻa e Taha Kotoa ki he ʻOtuá

Talateú

Koeʻuhí ke maluʻi kinautolu ʻi he hili ʻa e mate ʻa Līhaí, naʻe fekauʻi ʻe he ʻEikí ʻa Nīfai mo e kau mēmipa angatonu ʻi he fāmili ʻo Līhaí ke nau mavahe meia Leimana mo Lemiuela mo ʻena kau muimuí. Hili iá, naʻe hoko ʻa e fekeʻikeʻí mo e taú ko e ʻulungaanga tefito ia ʻo e vā ʻo e kau Nīfaí mo e kau Leimaná. ʻOku aleaʻi ʻe he lēsoni ko ení ʻa e founga ʻoku lakasi ai ʻe he ongoongolelei ʻa Sīsū Kalaisí ʻa e tui fakalotú, matakalí, sivilaisé, pea mo e toenga ʻo e ngaahi faikehekehé, ke fakatahaʻi ʻa e fānau ʻa e ʻOtuá.

Laukonga Puipuituʻá

  • Dallin H. Oaks, “All Men Everywhere,” Ensign pe Liahona, May 2006, 77–80.

  • Howard W. Hunter, “The Gospel—A Global Faith,” Ensign, Nov. 1991, 18–19.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

2 Nīfai 26:23–28, 33; Sēkope 7:24; ʻĪnosi 1:11, 20

ʻOku fakaafeʻi kātoa ʻa e fānau ʻa e ʻOtuá ke haʻu kiate Ia

Kole ki he kau akó ke nau fakakaukau ki he niʻihi ʻo e ngaahi kulupu tui fakalotu, matakali, pe sivilaise ʻi he māmaní pea fakakaukau ki he ngaahi ʻulungāanga ʻoku maʻu ʻe ha niʻihi ʻi he ngaahi kulupu ko iá ki he niʻihi ʻo e ngaahi kulupu kehé.

Fakamanatu ki he kau akó naʻe hili pē ʻa e mate ʻa Līhaí, naʻe mavaeua hono hakó: Kau Nīfai mo e Kau Leimana (vakai, 2 Nīfai 5:1–7). ʻI he ʻosi pē ʻa e mavaeua ko ení, naʻe kamata leva ke nau fekeʻikeʻi mo fetauʻaki (vakai, 2 Nīfai 5:34). ʻOku hā mai ʻi he aʻusia ʻa e ongo kulupu ko ení ko e taimi ʻoku ʻikai ke ʻilo mo muimui ai ʻa e kakaí ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá, ʻoku nau faʻa fakamamafaʻi ʻa e faikehekehe ʻiate kinautolu mo e niʻihi kehé, ʻo hoko ai ʻa e māvahevahe mo e niʻihi kehé mo e ongoʻi tāufehiʻa kiate kinautolu. Fakamahino ange ʻa e faikehekehe ia mo e finangalo ʻo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ki he kakai kotoa pē ke nau feʻofaʻaki ʻiate kinautolu pē pea nau hoko ʻo taha.

Fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke nau taufetongi ʻi hono lau leʻolahi ʻo e 2 Nīfai 26:23–28, 33 . Kole ki he kalasí ke nau siofi ʻa e ngāueʻaki ʻe Nīfai ʻa e ngaahi foʻi lea ʻikai ha taha, niʻihi mo e fulipē. Fakakaukau ke poupouʻi ʻa e kau akó ke fakaʻilongaʻi e ngaahi foʻi lea ko ení ʻi heʻenau folofolá.

  • Ko e hā ʻa e tefitoʻi tokāteline ʻoku tau ako mei he ngaahi veesi ko ʻení? (Neongo ʻe lava ke nau fakaʻaongaʻi ha ngaahi lea kehekehe, ka ʻoku totonu ke ʻilo ʻe he kau akó ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: ʻOku ʻofa ʻa Sīsū Kalaisi ki he kakai kotoa pē pea ʻokú Ne fakaafeʻi ʻa e kakai fulipē ke nau haʻu kiate Ia ʻo maʻu kiate kinautolu ʻa ʻEne fakamoʻuí. ʻE lava ke ke hiki ʻa e tokāteline ko ʻení ʻi he palakipoé. Te ke lava ʻo poupouʻi ʻa e kau akó ke fakafehoanaki fakafolofola ʻa e 2 Nīfai 26:33 mo e ʻAlamā 5:33–34 pea mo e ʻAlamā 19:36.)

Tuku ha kiʻi taimi ki he kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e Sēkope 7:24 mo e ʻĪnosi 1:11, 20 ʻo kumi ʻa e ngaahi holi ʻa e kau Nīfaí ki he kau Leimaná lolotonga e taimi ʻo e ongo palōfita ko Sēkope mo ʻĪnosí.

  • Ko e hā ʻa e ngaahi tukufakaholo loi naʻá ne taʻofi ʻa e kau Leimaná mei hono tali ʻa e fakaafe ke haʻu kia Sīsū Kalaisí?

  • ʻI hoʻo ʻiloʻi ʻoku faʻa ongoʻi taufehiʻa ʻa e kau Leimaná ki he kau Nīfaí, ko e hā ʻa e ngaahi ʻulungaanga pe tukufakaholo loi naʻe fie maʻu ke ikunaʻi ʻe he kau Nīfai tokolahi kae lava ke nau vahevahe ʻa e ongoongoleleí mo kinautolu?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
Elder Dallin H. Oaks

“ ʻOku palōmesi ʻe he Tohi ʻa Molomoná ko ia ʻokú ne maʻu mo fakahoko ʻa e fakaafe ʻa e ʻOtuá ke ‘fakatomala mo tui ki hono ʻAló’ ʻoku hoko ia ko e ‘kakai ʻo e fuakava ʻo e ʻEikí’ (2 Nīfai 30:2). Ko ha fakamanatu mālohi eni ʻoku ʻikai totonu ke hoko ʻa e koloaʻiá pe tukufakaholó pe ko ha toe monūʻia kehe makatuʻunga ʻi hono fanauʻi kitá, ke tau tui ʻo pehē ʻoku tau ‘lelei ange ʻi ha taha kehé’ ( ʻAlamā 5:54; vakai foki Sēkope 3:9). Ko e moʻoni, ʻoku fekau mai ʻe he Tohi ʻa Molomoná, ‘ʻOua te mou lau ʻoku lelei ange ha taha ʻi ha taha kehe, pe mahalo ʻe ha tangata ʻokú ne lelei ange ʻi ha taha kehe’ (Mōsaia 23:7)” (““All Men Everywhere,” Ensign pe Liahona, May 2006, 79).

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau fakakaukauloto ʻi ha kiʻi miniti ki honau ʻulungāanga kiate kinautolu ʻoku haʻu mei ha ʻātakai kehe meiate kinautolu. Poupouʻi ke nau muimui ʻi he tā sīpinga ʻa e Fakamoʻuí ʻaki ʻenau feinga ke ʻofa ʻi he fānau kotoa pē ʻa e ʻOtuá, ʻo kau ai kinautolu mei ha matakali, sivilaise, pe tui fakalotu kehe meiate kinautolu.

Mōsaia 28:1–3; Hilamani 6:1–8

Maʻu ʻa e loto ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí mo e fānau kotoa ʻa e ʻOtuá

Fakamanatu ki he kau akó ʻoku lekooti ʻi he Tohi ʻa Molomoná ʻa e ngaahi aʻusia mahuʻinga ʻa e kau Nīfaí ʻi heʻenau malangaʻaki ʻa e ongoongoleleí ki he kau Leimaná. Fakamanatu ki he kau akó ʻa e ului fakaofo ko ia ʻa e ngaahi foha ʻo Mōsaiá (vakai, Mōsaia 27), pea kole ki ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Mōsaia 28:1–3 . Kole ki he kalasí ke kumi ʻa e ngaahi ʻuhinga naʻe fakaʻamu ai ʻa e ngaahi foha ʻo Mōsaiá ke malangaʻaki e ongoongoleleí ki he kau Leimaná.

  • ʻI he ngaahi ʻuhinga kuó ke ʻiloʻí, ko e fē ʻa e meʻa ʻoku ʻuhingamālie kiate koe ʻi hoʻo fakakaukau ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí mo e niʻihi kehé?

  • Ko e fē ʻa e foʻi lea ʻi he veesi 1 ʻoku fakahaaʻi mai ai ʻa e fakakaukau ʻa e ngaahi foha ʻo Mōsaiá ki he kau Leimaná?

  • ʻOku tokoniʻi fēfē ʻetau fakaʻamu ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí ʻi heʻetau fakakaukau ko hotau ngaahi tuofāfine mo tuongaʻane ʻa kinautolu ʻoku ʻo e tui fakalotu, faʻahinga, pe matakali kehé? (ʻI hono ʻomi ʻa e tali ʻa e kau akó, tokoniʻi kinautolu ke nau ʻilo ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: ʻI heʻetau fakakaukau ki he niʻihi kehé ko hotau ngaahi tuofāfine mo e tuongaʻane, ʻoku fakautuutu ʻetau fakaʻamu ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí mo kinautolu.)

Kole ki ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e lea ko ʻeni ʻa Palesiteni Hauati W. Hanitā (1907–95):

ʻĪmisi
President Howard W. Hunter

“ ‘Oku ‘ikai ngata ‘i he ‘i ai ‘o e laine fakahako ‘o e tangata mo e fefine kotoa ‘o a‘u kia ‘Ātama mo ‘Ivi, ko ‘enau ‘uluaki mātu‘a fakamāmaní, ka mo ha tukufakaholo fakalaumālie ‘oku foki ‘o a‘u ki he ‘Otua ko e Tamai Ta‘engatá. ʻI heʻene peheé, ko e kakai kotoa pē ʻi he māmaní ko e ngaahi tokoua mo e tuofāfine ʻi he fāmili ʻo e ʻOtuá.

“ʻOku tuʻunga ʻi he mahino mo hono tali ʻo e tuʻunga fakatamai fakalūkufua ko ʻeni ʻo e ʻOtuá, hono lava lelei taha ʻe he faʻahinga kotoa ʻo e tangatá ke fakahoungaʻi ʻa e tokanga mai ʻa e ʻOtuá kiate kinautolú pea mo ʻenau fetuʻutakí. Ko ha pōpoaki ʻeni ʻo e moʻui pea mo e ʻofa ʻokú ne fakafepakiʻi hangatonu ʻa e ngaahi tukufakaholo fakafeʻātungia ʻoku makatuʻunga ʻi he matakalí, leá, tuʻunga fakaʻekonōmiká mo fakapolitikalé, tuʻunga fakaakó, pe puipuituʻa fakafonuá, he ko kitautolú kotoa mei he hako fakalaumālie pē taha” (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Hauati W. Hanitā [2015], 136).

  • Ko e hā ʻa e ngaahi fakakaukau ʻokú ke maʻu ʻi hoʻo fanongo ki he ngaahi lea ko eni meia Palesiteni Hanitaá?

ʻOange ha kiʻi miniti ki he kau akó ke nau lau ʻa e Hilamani 6:1–8. Fakamahino ange ko e ngaahi tuʻunga naʻe fakamatalaʻi ʻi he ngaahi veesi ko ení naʻe hoko ia ʻi he hili ha taʻu ʻe 50 nai ʻo e ngāue fakafaifekau ʻa e ngaahi foha ʻo Mōsaiá ki he kau Leimaná. Kole ki he kau akó ke nau fakakaukau ki he vā ʻa e kau Nīfaí mo e kau Leimaná ʻi he taimi ʻo e ngāue fakafaifekau ko iá pea kumi pe kuo liliu fēfē honau vaá ʻi he taʻu ʻe 50.

  • Ko e hā kuo liliu ʻi he vā ʻo e kau Nīfaí mo e kau Leimaná? Ko e hā hono ʻuhinga ʻa e liliu ko ia ʻi honau vaá?

  • Ko e hā te tau lava ʻo ako fekauʻaki mo e vahevahe ʻo e ongoongoleleí mei he ʻulungāanga ʻo e ngaahi foha ʻo Mōsaiá pea mo e ola ʻenau ngāue fakafaifekaú?

ʻAlamā 27:1–2, 20–24; 53:10–11, 13–17; 4 Nīfai 1:1–3, 11–13, 15–18

Ko e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ʻokú ne ikunaʻi ʻa e ngaahi fefaikehekeheʻaki ʻi he kakaí

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke fakalaulauloto ki he fehuʻi ko ʻení pea vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú:

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku lava ai ʻa e kakai mei he ʻātakai mo e puipuituʻa kehekehe ʻo fetaulaki ʻi he laumālie melino mo e ʻofa ʻi he Siasí? Ko e hā ʻa e meʻa ʻokú ne fakatahaʻi ʻa e kāingalotu ʻo e Siasí?

Vaheua ʻa e kalasí. Fakaafeʻi ʻa e vaeua ʻe taha ke nau ako ʻa e ʻAlamā 27:1–2, 20–24 pea kumi ki he meʻa naʻe fai ʻe he kau Nīfaí ke tokoniʻi e kakai ʻAnitai‑Nīfai‑Lihaí. Fakaafeʻi e vaeua ʻe tahá ke nau ako ʻa e ʻAlamā 53:10–11, 13–17 pea kumi ʻa e meʻa naʻe fai ʻe he kakai ʻAnitai‑Nīfai‑Lihaí (kakai ʻo ʻĀmoní) maʻá e kau Nīfaí. Ka hili ha taimi feʻunga, pea kole ki he kau akó ke nau vahevahe ʻa e meʻa naʻa nau maʻú.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻa e meʻa naʻá ne fakatupunga ʻa e ongo kakai ʻe ua ko ʻení ke nau ongoʻi ʻa e feʻofaʻakí mo e feveitokaiʻakí? (Tokoniʻi ʻa e kau akó ke nau ʻilo ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ení, ko ha konga ʻo e fealeaʻakí: ʻI he tali ʻe he kakaí mo muimui ki he ngaahi akonaki ʻa Sīsū Kalaisí, ʻoku nau hoko ʻo taha ʻiate kinautolu pē.)

Fakamatala ange ko e fakatātā lelei ʻo e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻoku lekooti ʻi he 4 Nīfaí. Kole ki ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e 4 Nīfai 1:1–2 . Fakamamafaʻi ange ʻi he hili ʻa e ʻaʻahi ʻa e Fakamoʻuí ki he ngaahi vahefonua ʻAmeliká, naʻe fakatomala mo papitaiso kotoa ʻa e kau Nīfaí mo e kau Leimaná, naʻa nau maʻu ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní, pea naʻa nau ului ki he ʻEikí. Vaheʻi ʻa e kau akó ke nau kumi ʻi he 4 Nīfai 1:3, 11–13, 15–18, ʻo kumi ʻa e ngaahi tāpuaki na ʻe aʻusia ʻe he kakaí ʻi he taimi naʻe ului ai ʻa e tokotaha kotoa ki he ongoongoleleí.

  • Ko e ha ʻa e ngaahi foʻi lea mo e kupuʻi lea ʻokú ne fakamatalaʻi ʻa e kakaí ʻi he taimi ko iá?

  • Ko e hā ʻoku hoko ai ʻa e ngaahi tāpuaki ko ʻení ko e ola ʻo e moʻuiʻaki ʻa e ongoongolelei ʻa Sīsū Kalaisí?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e 4 Nīfai 1:17 .

  • ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ʻa e ʻikai ke ʻi ai ha “faʻahinga kakai kehe ʻe tahá”? (Naʻe ʻikai ke toe fakafaikehekeheʻi ʻe he kakaí kinautolu ʻaki ʻa e hingoa ko e kau Nīfai mo e kau Leimana. Naʻa nau ikunaʻi ʻa e ngaahi faikehekehe naʻe ʻiate kinautolú pea naʻa nau nofo faaitaha mo melino.)

  • Kuó ke sio kuo fakasiʻisiʻi fēfē ʻe he ongoongoleleí ʻa e ngaahi faikehekehe ʻi he kakai mei he ngaahi ʻātakai kehekehé?

Ke toe mahino ange ki he kau akó ʻa e hoko e moʻui ʻaki ʻo e ongoongoleleí ke fakatahatahaʻi ai ʻa e kakai mei he ngaahi ʻātakai kehekehé, vahevahe ʻa e lea ko eni ʻa ʻEletā Lisiate G. Sikoti ʻo e Kōlomu ʻo e kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
Elder Richard G. Scott

“Naʻe vaheʻi koe heʻetau Tamai Hēvaní ke ke haʻu ki ha hako pau ʻa ia naʻá ke maʻu ai ho tofiʻa ʻi he matakali, sivilaise, mo e tukufakaholo. Ko e hako ko iá te ne lava ʻo ʻomai ha ngaahi tofiʻa mahuʻinga mo e ʻuhinga lelei ke ke fiefia. Ka neongo iá ko ho fatongia ke ke fakakaukau pe ʻoku ʻi ai ha konga ʻo e tofiʻa ko iá kuo pau ke liʻaki koeʻuhí ʻoku fehangahangai ia mo e palani ʻa e ʻEikí ki he fiefiá. …

“ ʻOku ou fakamoʻoni atu te mou toʻo ʻa e ngaahi fakangatangata ki he fiefiá pea te mou maʻu ʻa e melino lahi ʻi hoʻomou fakamuʻomuʻa hoʻomou hoko ko e mēmipa ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisí, pea mou ʻai ʻEne ngaahi akonakí ko e fakavaʻe ia ki homou moʻuí. Tuku ʻa e ngaahi tukufakaholo pe ʻulungāanga fakafāmili pe fakafonua ʻoku fepaki mo e ngaahi akonaki ʻa e ʻOtuá. ʻI he taimi ʻoku fenāpasi ai e ngaahi tukufakaholó mo e ʻulungāngá mo ʻEne ngaahi akonakí, ʻoku totonu ke mataʻikoloaʻaki pea muimui ki ai ke tauhi ke tuʻuloa homou ʻulungāngá mo e tofiʻá” (“Removing Barriers to Happiness,” Ensign, May 1998, 86–87).

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku holo ai ʻa e ngaahi fefaikehekeheʻaki ʻi he kakai ʻo e ngaahi tuʻunga kehekehé ʻi he taimi ʻoku nau fakamuʻomuʻa ai ʻa e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí?

  • ʻOku tokoni fēfē hoʻo hoko ko e mēmipa ʻo e Siasí ke ke ongoʻi fāitaha mo e kāingalotu ʻo e Siasí ʻoku nau haʻu mei he ngaahi ʻātakai kehe meiate koé?

Fakaʻosi ʻaki hoʻo fakamoʻoni ko e Tohi ʻa Molomoná ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi fakatātā moʻoni hono moʻui ʻaki ʻe he kakai mei he ngaahi tuʻunga kehekehe ʻa e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí pea nau ikunaʻi ai ʻenau ngaahi fefaikehekeheʻakí. Ko e Fakaleleí mo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ʻokú ne ikunaʻi ʻa e fefaikehekeheʻaki ʻi he faʻahinga, matakali, sivilaise, toʻu, mo e tangata pe fefiné, ke fakatahaʻi e fānau ʻa e ʻOtuá.

Poupouʻi ʻa e kau akó ke nau fakakaukau ki he founga ʻoku tokoni ai ʻa e ongoongolelei ʻa Sīsū Kalaisí kiate kinautolu ke ikunaʻi ʻa e ngaahi tukufakaholo loi pe fakakaukau loi naʻe maʻu mei he fāmilí pe mahení, pe fakalelei ha fefaikehekeheʻaki ʻi honau vā mo ha taha ʻoku nau ʻiloʻi. Poupouʻi kinautolu ke nau kumi ʻa e ngaahi founga te nau lava ai ʻo toe faaitaha ange mo e kāingalotu honau feituʻú.

Laukonga ʻa e Tokotaha Akó

Paaki