“Usa ka Kahigayonan nga Magdungan sa Pagkat-on ug Paglambo,” Alang sa Kalig-on sa mga Kabatan-onan, Abr. 2022.
Tabang sa Kinabuhi
Usa ka Kahigayonan nga Magdungan sa Pagkat-on ug Paglambo
Kita makakat-on og daghan gikan sa mga igsoon sa mga tawo nga adunay kakulangan.
Human sa bati nga adlaw sa eskwelahan, si Lucy S. (13, taga Utah, USA) sa kataposan miabot sa panimalay. Ang iyang igsoong lalaki, si David (12) nakabantay nga gisapot siya.
“Unsay problema?” Pangutana ni David. “OK ra ka?”
Ang pagpakabana ni David nakahimo og kalainan alang ni Lucy. “Arang-arang na akong gibati,” matod pa ni Lucy. “Si David adunay autismo, ug kasagaran tutokan lamang niya ang unsay makainteres niya, apan kon siya makakita og tawo nga naguol o nag-inusara, moduol siya ngadto kanila. Mahimatngonon kaayo siya sa ubang tawo. Ingon siya niana nga matang sa tawo—maayo siya, tinuod, ug matinuoron.”
Ang mga igsoon nga sama ni Lucy nasayod nga ang magdako kauban sa usa ka igsoong lalaki o igsoong babaye nga adunay kakulangan mahimong lisod, apan sila usab nasayod kon unsa kanindot kini. Ug sila nasayod sa daghang panalangin nga mahimong moabot. Daghan kaayo ang mahimo nilang matudlo kanato. Ipadayon ang pagbasa alang sa mga ehemplo sa kon unsa ang nakat-onan sa uban niining mga igsoon nga mahimong makatabang usab kaninyo.
Ila-ilaha Gayod Sila
Anela (14), Chiyo (11), ug Daniel (10) taga Pilipinas adunay usa ka igsoon, si Bien (12), nga adunay cerebral palsy. Sila mitan-aw kaniya isip usa ka talagsaon nga tawo nga adunay iyang kaugalingong kalig-on. Nanghinaot sila nga ang uban makaila ni Bien sama sa ilang pagkaila kaniya.
“Sa among gipuy-an, adunay tungason nga bungtod nga gitawag nako ug sa akong mga igsoon og ‘bukid,’” miingon si Anela. “Malingaw kami magbisikleta tungas sa bungtod ug maglumbaanay sa pagpadulhog. Si Bien maglisod sa pagpasaka, mao nga kami motabang kaniya. Usahay ang mga tawo motan-aw kaniya. Malain ko kon mahitabo kana. Apan si Bien ingon og baliewala lang. Mopahiyom siya ug mokaway sa iyang kamot ngadto nila sa among paglabay.
“Nanghinaot ko nga ang mga tawo masayod kon sila makakita ni Bien nga siya mahigalaon ug malingaw nga maanaa sa palibot sa ubang tawo. Maulawon siya sa sinugdanan, apan makalingaw kaayo siya sa higayon nga mobati siya nga komportable. Dili siya makahimo sa unsay mahimo sa mga tawo nga walay kakulangan, apan siya ganahan nga makakat-on. Akong nakat-onan gikan ni Bien nga kita kinahanglan dili mabalaka og maayo mahitungod sa unsay hunahunaon sa ubang tawo mahitungod kanato, ug kita kinahanglan motratar sa tanan nga may kamabination.”
Ang Pailob Importante
“Usahay lisod nga mahimong mapapailobon ni David, ilabi na kon siya dili maminaw,” miingon si Lucy. “Usahay siya dili makapugong niini, mao nga dili ko gusto nga masuko og maayo diha niya, apan gusto usab ko nga makaseguro nga siya makat-on ug makasabot. Importante kini nga makabalanse. Makatabang kini nako nga masayod kon unsaon sa pagtabang ang akong igsoong lalaki.”
Si Chiyo nakaamgo nga ang pailob nakatabang ni Bien sa pagkat-on. “Motabang ko sa pagtudlo sa akong igsoong lalaki sa alpabeto, sa mga kolor, sa mga numero, ug sa mga hayop,” miingon si Chiyo. “Usahay maglisod siya sa pag-ila sa mga hayop. Padayon lang ko sa pagtabang niya, ug sa kadugayan, akong nabantayan nga nilambo siya. Maghingalan ko og usa ka hayop, siya motudlo og usa ka litrato, ug iyang mahinganlan og husto ang uban niini! Ang ehemplo ni Bien nakatudlo kanako nga magkinahanglan og panahon ang pagkat-on og bag-ong mga butang ug kini mahimong lisod, apan kon kamo adunay pailob ug mopadayon sa pagpraktis, kamo sa kadugayan makakuha ra niini nga husto.”
Maningkamot nga Mopaapil
“Ganahan ko nga ang akong pamilya maghunahuna mahitungod sa akong igsoong lalaki sa dili pa kami maghimo og usa ka kalihokan aron usab siya malingaw,” miingon si Anela. “Kami mopaapil usab ni Bien sa pagtabang diha sa panimalay,” miingon si Chiyo. “Makapamilo siya sa uban sa iyang mga sinina ug makapanilhig sa salog.”
Nakita usab ni Lucy kon giunsa sa mga magtutudlo ug mga higala sa simbahan nga mobati si David nga giabi-abi. “Nindot tan-awon nga ang mga tawo maningkamot ug magkat-on mahitungod sa mga kaikag ni David,” miingon si Lucy. “Karon, ganahan gayod kaayo siya sa Star Wars, mao nga ang mga miyembro sa ward mangutana niya mahitungod niini. Sila nasayod nga mao ni ang butang nga andam siya nga hisgotan. Usa sa iyang mga magtutudlo misulay sa pag-apil sa unsay ganahan ni David ngadto sa mga leksiyon sa pipila ka paagi. Kini nakatabang kaniya nga mas maminaw diha sa klase.”
Mahimong adunay tawo nga lahi nga tan-awon, lahi nga molihok, o adunay lahi nga mga abilidad, apan kitang tanan nahisakop. Adunay daghang mga paagi sa pagtabang sa tanan nga mobati nga nalakip ug importante. Samtang magkadako ang atong paningkamot sa pagbuhat sa ingon, mas magkadako ang atong makat-onan ug molambo.
Christ and the Palsied Man [Si Kristo ug ang Tawong Paralitiko], ni J. Kirk Richards