2023
Naʻá Ne Ngaohi Au ko ha Toutai Tangata
Fēpueli 2023


“Naʻá Ne Ngaohi Au ko ha Toutai Tangata,” Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻutupú, Fēpueli 2023.

Naʻá Ne Ngaohi Au ko ha Toutai Tangata

Ko Kopi Melimani ʻo Topisemi, Meini, USA, ko ha tangata toutai ʻuo mo toutai tangata.

ʻĪmisi
talavou ʻokú ne pukepuke ha ngaahi foʻi ʻuo

ʻI he kei taʻu hongofulu tupu ʻa Kopí, naʻe tatangi maʻu pē ʻene uasi tatangí he pongipongi kotoa ʻi he 4:00 am., ʻo fafangu ia ke heka he vaká ʻi he 5:00. Ko Kopí ko ha toʻu tangata hono tolu taumātaʻu ʻuo ia mei Meini, ʻIunaiteti Siteiti ʻo ʻAmeliká. Naʻe fiemaʻu ke ʻi he tahí mo ʻene tamaí ʻi he 5:00 a.m. kae lava ke na aʻusia ha taumātaʻu ʻuo lelei.

Ko e Kau Tangata Taumātaʻu ʻUó

Naʻe pau ke fakamoleki ʻe Kopi ha taimi mo ha ngāue lahi ke maʻu ʻene laiseni taumātaʻu ʻuó. Naʻá ne fakamoleki ha ʻaho ʻe 200 mo ha houa ako ngāue ʻe 1,000 ʻi he vaí ʻi ha ngaahi taʻu siʻi. Naʻe pau ke ne ako fekauʻaki mo hono tokangaʻi ʻo e ngaahi vaka toutai ʻuó mo e folaú, pea naʻá ne ako foki ki he ngaahi tuʻutuʻuni ki he tuʻunga malú mo e ngaahi lao ki he ngāue ko iá.

ʻĪmisi
talavou mo ha tangata ʻi ha vaka

ʻOkú ne pehē, “Naʻá ku taʻu ono ʻi he fuofua taimi naʻe ʻave ai au ʻe heʻeku tangataʻeikí ke taumātaʻú. Naʻe mo e taʻu ko iá, naʻe ʻomai e fatongia ko hono ‘haʻi’ e ʻuó, pe ko hono haʻi lapapeniʻi matolu e vaʻe ʻo e ʻuó.”

ʻI he taʻu 14 ʻa Kopí, naʻe fakangāueʻi ia ʻe heʻene tamaí ko ha tangata toutai tokoni, pea ʻi hono taʻu 15, naʻe fakatau ʻe Kopi ʻene fuofua vaka toutaí. Naʻá ne ako foki ʻo kau ki he fanga kiʻi mīsini īkí mo e ngāue fakatufungá ke teuteuʻi ia ke ne hoko ko ha konga ʻo e pisinisi toutai ʻuó.

Kuo hoko ʻa e toutai ʻuó ko ha konga fakafiefia mo fakaako ʻi he moʻui ʻa Kopí. Naʻá ne akoʻi ia ke tokangaʻi hono vaka pē ʻoʻoná mo fatongia ʻaki e ngaahi fili ʻokú ne fai ʻi he vaí pe ʻi ʻutá. ʻOkú ne pehē, “ko e toutai ʻuó ko ha ngāue faingataʻa fakatuʻasino pea lava ke fakatuʻutāmaki.”

ʻOku maluʻi fakatuʻasino ia ʻe he ngaahi tuʻutuʻuni malu naʻe akoʻi ange ʻe heʻene tangataʻeikí, ʻo hangē pē ko hono maluʻi fakalaumālie ia ʻe he ngaahi fekau ʻa e ʻEikí. Kapau te nau ngāue mālohi mo malu ʻi he faʻahitaʻu toutai ʻuó, ʻoku fakataha honau fāmilí ʻo “maʻu meʻatokoni ʻuo” he faʻahi taʻu māfana kotoa ke fakamanatua e tukufakaholo toutai ʻuo ʻa e fāmilí.

ʻOku faʻa fakahingoa ʻe he tangata toutaí honau ngaahi vaká ki ha fefine mahuʻinga ʻi heʻenau moʻuí. Naʻe fakahingoa ʻe Kopi hono vaká ko “ʻEniselika Siueli,” ki hono ongo tuofāfiné. Naʻá ne fakatau kimui ange ʻa e vaká, lolí, mo e meʻangāué ke tokoni ʻi hono totongi ʻene ngāue fakafaifekaú.

ʻĪmisi
talavou

Semineli ʻi he Vaí

ʻI he taimi naʻe taʻu motuʻa feʻunga ai ʻa Kopi ke kamata e seminelí, naʻe pau ke ne fakaleleiʻi e fepakipaki ʻi heʻene taimi-tēpilé. Naʻe kamata e toutaí he 5:00 a.m. pea lele ia ʻi ha ngaahi houa lahi. Naʻe fai e seminelí he 6 a.m. Naʻe ʻikai ke ne lava ke ʻi ha feituʻu ʻe ua he taimi pē ʻe taha … pe te ne lava pē?

Naʻe kamata kau ʻa Kopi ki he seminelí ʻi he telefoni vitiō he pongipongi takitaha he 6:00 ke ne lava ʻo fakakakato fakatouʻosi hono fatongia toutaí pea mo fakalahi ange ʻene ako fakalaumālié. ʻOkú ne pehē, “ne u ongoʻi maʻu pē ʻoku ou kamataʻi ʻa e ʻahó ʻaki ha mālohi lahi fakalaumālie. Naʻá ku saiʻia ke ʻi he tahí ʻi he taimi seminelí. Naʻe malū mo nonga, pea ne u ongoʻi ai e Laumālie ʻo e ʻEikí.”

Naʻá ne fanongo mo fakalaulauloto, lau e folofolá, mo kau ʻi he fealeaʻakí mo ʻene kau faiakó mo e kaungāakó. Pea ʻi he 6:45 a.m., naʻá ne foki leva ki he taumātaʻú.

Ko e moʻoni, naʻe ʻikai ke faʻa lelei maʻu pē ʻa e seminelí ʻi ha vaka toutai. Naʻe longoaʻa mo fakahohaʻa e mīsiní. Naʻe faʻa hakohako e vaí, pea naʻe faʻa femoʻuekina e vaká ʻi he ngaahi ngāue ʻo e pongipongí. Taimi ʻe niʻihi ne taʻofi ʻe he hakohakó ʻa Kopi mei haʻane maʻu ha fehokotaki lelei ke kau ki heʻene telefoni vitioó. ʻOkú ne pehē, “naʻe faingataʻa ʻa e semineli ʻi he vaka toutai ʻuó. Naʻe mei faingofua ange ke ʻoua te ne fai ia. Ka ʻoku ou fiefia lahi ʻi heʻeku tuku ha taimi he ʻaho takitaha ke kau ʻi he seminelí.”

ʻĪmisi
talavou ʻoku lau folofola ʻi ha vaka

Ngaahi Lēsoni Taumātaʻu Fakalaumālié

Naʻe ʻikai fekauʻaki kotoa mo e taumātaʻú e ngaahi lēsoni ne ako ʻe Kopi ʻi he vaká. ʻOkú ne pehē, “ʻokú ke ako lahi kau ki he ongoongoleleí ʻi hoʻo ngāue ʻi he ʻōsení ʻi ha vaka. ʻOku lahi fau e ngaahi meʻa ʻoku faitataú. Ko e taha ʻo e ngaahi meʻa naʻe akoʻi mai ʻe heʻeku tangataʻeikí ko e falala ki he vaí mo e ʻeá pea falala ki hoʻo meʻangāue faifolaú.”

Naʻá ne fakafehoanaki ʻeni ki he muimui ki he Laumālie Māʻoniʻoní ʻo fakafou ʻi he ngaahi matangi ʻo e moʻuí, ʻo ne pehē ʻoku hoko ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ko ʻetau meʻangāue faifolaú. “ʻOku mahino kiate au he taimí ni ʻa e ʻuhinga ʻoku fuʻu mahuʻinga ai ke ako ke fakafanongo mo muimui ki he ngaahi ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní pea mo e leʻo ʻo e ʻEikí.”

ʻOkú ne pehē, “ʻOku ʻikai ke u tui ʻe faingofua maʻu pē ke hoko ko ha ākonga ʻa Sīsū Kalaisi, ka ʻoku ou tui ʻoku ʻaonga ia.”

Kau Toutai Tangatá

Kuo hoko ʻeni ʻa Kopi ko ha faifekau taimi kakato ʻi he Misiona Utah Provo. ʻOkú ne aʻusia moʻoni ʻa e ʻuhinga ʻo e hoko ko ha “taha toutai tangatá.” Naʻe ui ʻe Kalaisi ha kau tangata toutai angamaheni ke nau hoko ko ʻEne kau ʻAposetoló pea tokoni ke malanga ʻaki ʻEne ongoongoleleí. ʻOku pehē ʻe Kopi, ʻa ia ʻoku ʻEletā Melimani he taimi ní: “ʻOku tokoni ia ke u ʻiloʻi ʻe lava ke muimui ha taha angamaheni hangē ko aú ki he Fakamoʻuí ʻi he taimi ʻokú Ne ui aí. ʻOku ou ongoʻi ha fehokotaki mo e Fakamoʻuí pea kuó Ne ui au ko ha tangata toutai tangata, ke lī atu ha kupenga ʻo e maama ʻo e ongoongoleleí pea maʻu e tokanga ʻa kinautolu ʻoku mateuteu ke muimui kiate Iá.”

ʻĪmisi
Ko hono ui ʻe Sīsū e kau toutaí ke nau hoko ko e kau toutai tangatá

ʻI he manatu ʻa ʻEletā Melimani ki heʻene aʻusia ʻi he seminelí ʻi he vaka toutaí, ʻokú ne pehē “kuo tokoni ia ki heʻeku ngāue fakafaifekaú.” Naʻe akoʻi ia heʻene kalasi seminelí ki ha “ngaahi talanoa lahi ʻoku mahuʻinga mei he folofolá.” Kuo hanga leva ʻe he ngaahi talanoa mo e lēsoni ko iá ʻo teuteuʻi ia ke ne akoʻi e ongoongoleleí ʻaki ʻa e Laumālié. “ʻOku ou fakaʻaongaʻi he ʻaho kotoa pē ʻa e ngaahi lēsoni ne u ako ʻi he seminelí.”

ʻOku fakahaaʻi foki ʻe ʻEletā Melimani e ivi tākiekina fakalaumālie ʻo ʻene faʻeé ʻi hono ʻomi hono fāmilí ki he ongoongoleleí. ʻOkú ne pehē: “Ko ʻeku faʻeé naʻe ʻuluaki toutai tangatá. Naʻá ne vahevahe ʻa e maama ʻo e ongoongoleleí mo ʻeku tangataʻeikí. Koeʻuhí ko ia, kuo fiefia homau fāmilí ʻi he ngaahi tāpuaki ʻo e temipalé mo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ʻi homau ʻapí.”

ʻOku pehē ʻe ʻEletā Melimani, “ʻOku ou ʻilo ʻoku moʻoni ʻa e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisi kuo fakafoki maí. ʻOkú ne liliu ha ngaahi moʻui ki he leleí. Kuó u mamata ki heʻene hoko ki he kakai kuó u akoʻi lolotonga ʻeku ngāue fakafaifekaú. Kuo tokoniʻi au ʻe he muimui ki he ongoongoleleí ke u fakatomala mo toe ofi ange kia Sīsū Kalaisi.”

Paaki