2023
Ongoʻi Mafasia, Hohaʻa, pe Loto-Mamahi?
Sepitema 2023


“Ongoʻi Mafasia, Hohaʻa, pe Loto Mamahi?,” Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú, Sepitema 2023.

Tokoniʻo e Moʻuí

Ongoʻi Mafasia, Hohaʻa, pe Loto-Mamahi nai?

Ko ha ngaahi meʻa ʻeni ʻe niʻihi te ke lava ʻo fakahoko ki ai.

ʻĪmisi
uasi meʻafua lanu kehekehe mo ha ngaahi fofonga kehekehe

Ko e Siviʻi e Ongoʻi Mafasiá

Ko e hā e tuʻunga loto-mamahi pe ongoʻi mafasia ʻokú ke ongoʻí?

Kapau ʻokú ke aʻusia ʻa e siva ʻa e ʻamanakí, loto-hohaʻá, pe loto-mafasia ʻi ha taimi lōloá, kātaki ʻo fekumi ki ha tokoni ʻaki haʻo talanoa ki ha taha lahi falalaʻanga. Te ke lava foki ʻo ʻahiʻahiʻi ha fanga kiʻi tokoni ʻi he konga lanu engeengá (tautautefito ki he ngaahi tefitoʻi meʻa mahuʻingá!), ka ko e taimi ʻe niʻihi mahalo te ke fiemaʻu ha tokoni lahi ange, pea ʻoku sai pē ia.

Kapau ʻokú ke ongoʻi ke ke taonakita, kumi tokoni ʻi he vave tahá. Fetuʻutaki ki he laine tokoni fakavavevave fakalotofonuá, potungāue polisí, pe falemahakí.

ʻOku angamaheni pē ke ongoʻi hohaʻa, loto-mamahi, pe ongoʻi mafasia ʻi he taimi ʻe niʻihi. ʻOku faʻa fakatupu e ngaahi ongo ko ʻení ʻe ha ngaahi tūkunga ʻi he moʻuí pea ʻoku hoko pē pea mōlia atu ʻi he fakaʻau ke liliu ʻa e moʻuí. ʻAhiʻahiʻi ha fanga kiʻi tokoni ʻe niʻihi ʻe ala tokoni atu!

Ko e Ngaahi Tefitoʻi Meʻá

  • Hanga ki he Tamai Hēvaní. ʻOkú Ne fanongo mo tali hoʻo ngaahi lotú. Te Ne tokoniʻi koe ke ke fehangahangai mo e ngaahi faingataʻa ʻoku fou mai kiate koé.

  • Fakatefito ʻia Sīsū Kalaisi. “ʻOku siʻi ha kaunga e fiefia ʻoku tau maʻú, ki he tūkunga ʻetau moʻuí mo e meʻa ʻoku tukutaha ai ʻetau tokangá.”1

  • Tokoni ki he niʻihi kehé. “ʻI heʻetau tukutaha hotau taimí ke tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé, te tau toki ʻiloʻi moʻoni ai kitautolu pea mo ʻetau fiefiá.”2

  • Tauhi ho laumālié ke ʻi he tuʻunga lelei. Lau fakaʻaho ʻa e folofolá, ʻalu ki he temipalé ʻo ka malava, maʻu ʻa e sākalamēnití, tauhi hoʻo ngaahi fuakavá, pea fakatomala fakaʻaho. Kole haʻo tāpuaki mei he lakanga fakataulaʻeikí ʻi he taimi te ke fiemaʻu aí.

  • Tauhi ho sinó ke moʻui lelei. Maʻu ha mohe feʻunga pea fakamālohisino, mo talangofua ki he Lea ʻo e Potó.

Kapau ʻOkú Ke Ongoʻi Hohaʻa

  • Tokanga taha ki he tūkunga lolotongá. ʻOku ʻikai tokoni ʻa ʻete hohaʻa ki he kahaʻú pe ko e mafasia ʻi he kuohilí. Ko e tuʻunga lolotongá pē ʻa e meʻa te ke lava moʻoni ʻo liliú.

  • Tuku ha taimi ke mālōlō ai. “ʻOku ʻikai fiemaʻu ke lele ʻa e tangatá ʻo vave ange ʻi he mālohi ʻokú ne maʻú” (Mōsaia 4:27).

  • Fakakaukau lelei. ʻE lava ke fakatupu ʻe he ngaahi fakakaukau koví ha ngaahi ongo kovi. ʻE lava ke tokoniʻi koe ʻe he fakakaukau leleí ke siʻi ange hoʻo ongoʻi manavaheé pe hohaʻá.

Kapau ʻOkú Ke Ongoʻi Loto-Mamahi

  • ʻIloʻi ko e ngaahi faingataʻá ko e konga ia ʻo e palaní. ʻOku ʻikai ʻuhinga ʻa hono aʻusia e ngaahi tūkunga faingataʻá ʻokú ke fai ha fehālaaki. Falala ʻe fakamālohia koe ʻe he Tamai Hēvaní pea ʻe tokoni ʻahoʻo ngaahi faingataʻá ki hoʻo leleí (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 90:24; vakai foki Loma 8:28; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 122:5–9).

  • Tukutaha ʻa e tokangá ki he loto-houngaʻiá. Tohiʻi hifo ʻa e ngaahi meʻa ʻokú ke houngaʻia ai ʻi he ʻaho takitaha, pea fakapapauʻi ʻokú ke fakamālō ki he Tamai Hēvaní (vakai Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 98:1).

  • Fai ʻa e ngaahi meʻa ʻokú ke fiefia aí. Tuku ha taimi maʻa hoʻo ngaahi kaungāmeʻá mo e fāmilí, ʻahiʻahiʻi ha kiʻi ngāue manako foʻou, fanongo ki he hiva fakatupulakí, pe palaniʻi ha ʻekitivitī fakafiefia.

Kapau ʻOkú Ke Ongoʻi ʻOku ʻIkai ke Ke Lelei Feʻunga

  • ʻIloʻi ʻoku ʻikai fiemaʻu ia ke ke haohaoa. “ʻOku kei feingaʻi pē ʻa e haohaoá ʻi he moʻui fakamatelié ni.’”3 ʻOua te ke fakafehoanaki koe ki he niʻihi kehé, ʻi he moʻuí tonu pe ʻi he mītia fakasōsialé.

  • Talanoa ʻofa kiate koe. Angaʻofa kiate koe, hangē ko ia te ke fai ki ha kaungāmeʻá. ʻE talanoa atu foki ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní kiate koe ʻi he angaʻofa pea he ʻikai ke ne teitei manukiʻi pe tukuhifoʻi koe.

  • ʻIloʻi ʻe fakamālohia ʻe he Fakamoʻuí ʻa hotau ngaahi vaivaiʻangá peá ne tokoniʻi kitautolu ke tau fai ʻa e meʻa ʻoku fiemaʻu ke tau faí. Naʻe pekia ʻa Sīsū Kalaisi maʻa ʻetau ngaahi angahalá pea naʻá Ne toʻo kiate Ia ʻa hotau ngaahi mamahí, fokoutuá, mo e ngaahi faingataʻá (vakai ʻAlamā 7:11–12). Kapau ʻoku tau loto-fakatōkilalo, kuó Ne talaʻofa mai te Ne “liliu ʻa e ngaahi meʻa vaivaí ko e mālohi kiate kinautolu” (ʻEta 12:27). Mahalo he ʻikai ke tau lelei feʻunga pē ʻiate kitautolu, ka ʻe malava pē ke tau lelei feʻunga ʻiate Ia.

Fakaʻosí

Mahalo ʻe lahi ha ngaahi ʻaho te ke ongoʻi loto-falala ai pea mateuteu ke fehangahangai mo e ngaahi faingataʻa ʻo e moʻuí. Tatau ai pē pe ko e hā ʻa e lelei ʻokú ke ongoʻí, fakapapauʻi ʻokú ke hokohoko atu hono fai ʻa e ngaahi tefitoʻi meʻa mahuʻingá.

Lotu ki he Tamai Hēvaní—naʻa mo e taimi ʻoku faingofua ai ʻa e moʻuí. Tokanga ki he meʻa kuo fai ʻe he Fakamoʻuí maʻau mo ʻEne moʻuí mo e ngaahi akonakí—naʻa mo e taimi ʻoku lelei ai ʻa e meʻa kotoa. Ko e taimi leva ko ia te ke aʻusia ai ha ongo faingataʻa, te ke mateuteu lelei ange leva ke ke tali ia.

Ngaahi Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Russell M. Nelson, konifelenisi lahi ʻo ʻOkatopa 2016 (Ensign pe Liahona, Nōvema 2016, 82.)

  2. Dieter F. Uchtdorf, “Fiefiá, Ko Ho Tukufakaholo,” konifelenisi lahi ʻo ʻOkatopa 2008 (Ensign pe Liahona, Nōvema 2008, 119.)

  3. Jeffrey R. Holland, konifelenisi lahi ʻo ʻOkatopa (Ensign pe Liahona, Nōvema 2017, 41.)

Paaki