Kar Tōl im Kōjparokļo̧k n̄an M̧weo
Jān Būreejtōn Thomas S. Monson
Jej reiļo̧k n̄an ijo ilōn̄ n̄an tōl eo ejamin likjab, bwe jen maron̄ jon̄e im ļoor juōn ial eo ejim̧we im ekkar.
Em̧m̧aan raņ jeiū im jatū, jej koba ippān doon āinwōt juon doulul in priesthood eo ekajoor, jim̧or ijin ilo jikin kweilo̧k in im ilo ijoko otemjej ipeļaakin laļin. Eļap aō utiej bōtaab ij ettā kōn eddo eo im aō n̄an lewaj jejjo enaan ko n̄an kom̧. Ij jar bwe Jetōb an Irooj en pād ippa ilo aō kōm̧m̧ane men in.
Jiljilimjuonn̄oul lalem iiō ko remootļo̧k, ilo Pāpode 14, 1939, ilo Hamburg, Germany, juōn holiday kar m̧ōņōņō kake. Ippān naan in kōnono ko rekar kam̧ōņōņō, armej ro rekar nebar, im kōjan̄jan̄ kōn al eo eļap an ritariņae ro, “waan tariņae eo ekāāl Bismarck kar likūt ioon dān ilo Reba Elbe. Wa in, ekar wa eo ekar kajoor tata ilojet, ekar lukkuun aiboojoj ilo kein kalojoj in tariņae im men ko kobban. Ejaake ekar bōk elōn̄ļo̧k jen 57,000 blueprint ko n̄an 380 milimita, jilu jikin bakke, pu ko ilo jikin iaron̄ron̄ ko. Wa in ekar pād ie 28,000 m̧ail (45,000 km) in to in jarom ko. Ekar eddoļo̧k jān 35,000 tōn, im jōōt ko im rej boktok jokne. Lukkun aibojoj ilo lale, em̧m̧an jon̄an, em̧m̧an tariņae kake, wa in ekajoor rekar atone ke eban kar rum̧ļo̧k.
Ko̧o̧j eo an Bismark ekar kōm̧m̧an ruo iiō ko tok ālik, ilo Māe 24, 1941, ruo iaan waan tariņae ko rekajoortata ilo jeran tariņae eo an British, Prince of Wales im Hood, rekar tariņae ippān Bismarck im wa eo juon waan RiGerman Prinz Eugen. Ilowaan wōt ļalem minūt ko Bismarck ekar karumļo̧k n̄an kapin Atlantic Hood im aoleper ak jilu em̧m̧an jen ilōn̄ ļo̧k 400 oran ro rekar pād ioon wa in. Waan tariņae eo juon waan British, Prince of Wales, ekar lukkuun jorāān im kar maron̄ in ko.
Ilo raan ko tok jilu Bismarck ekar bar tariņae im bar tariņae ippān waan tariņae ko im aircraft ko waan British. Koba in aolep, RiBritish ro rekar pedped ioon kajoor an ļalem waan tariņae ko, ruo wa killep ko, 11 wa jidik ko, im 21 wa ko ekajoor pu ko aer n̄an aer kajjeon̄ tōpar im karum̧ļo̧k Bismarck eo ekajoor.
Ilo iien tariņae kein, mijōļ im bar mijōļ raar kōjorrāān Bismacrk. Ekar maron̄ ke rum̧ļo̧k? Innām juon topito ekar jejjōt an bu ļo̧k, eo ekar kōm̧m̧an bwe en pen an Bismarck jeerto jeertak. Jerbal in kōmadm̧ōd ko rekar ejeļo̧k tokjen. Kōn bu ko repojak im ro uwaan wa eo, Bismarck ekar jidik wōt an jeer im lap aer kar jepoļe. Ijo ettoļo̧k jen e ekar jarin tariņae ro imejatoto im rekajoor an Germany. Bismarch ekar jab maron̄ tōpar ob eo ilo kapijuknen. Barāinwōt kar maron̄ ļeļok jipan̄ ko aikuji, bwe Bismark em̧ōj an jorāān jikin jōbwebwe eo an n̄an an etal ijo ej ilok ie ļo̧k. Ejjelok kein kajerer, ejjeļo̧k jipan̄, ejeļo̧k jikin atartar. Jemļo̧kin ekar epaaktok. Bu ko an RiBritish ro rekar edebokbok ilo an RiGerman ro jorāān im rumļo̧k ippān wa eo kar juon iien atone ke eban kar rumļo̧k. Ņo reļļap ilo Atlantic rekar den̄ļoke wa eo innām oran̄ļo̧k m̧ōņōņō eo eļap an jarin tariņae eo an RiGerman ro. Bismarck ekar jako.1
Āinwōt Bismarck, kajjojo iaad ej kabwilōn̄lōn̄ in men ko ejaaki. Kōm̧anm̧an eo ad, mekarta, ekar jab lōn̄ jon̄an ko liļo̧ki jen meletlet ko an armej. Armej remaron̄ kōm̧m̧an mijiin ko rem̧m̧an ak rejjab maron̄ leļo̧k n̄an er mour im leļo̧k ioer kajoor eo n̄an makūkūt im kālet n̄an er make. Menin letok kein rekwojarjar, rej letok wōt jen Anij.
Āinwōt an jebwe eo aorōk n̄an wa eo, em̧m̧aan ro jeiū im jatū, em̧ōj letok n̄an kōj juon wāween n̄an kālet ia eo jej etal ie ļo̧k. Meram in Irooj kar letok n̄an kōj kajjojo ilo ad jerak melo̧wan mour. Kōttōpar eo ad ej n̄an ukōt iaļ in ad m̧aan ļo̧k n̄an kōttōpar eo jej kōņaan―n̄an aelōn̄ eo an Anij. Juon em̧m̧aan eo ejjeļo̧k an kōttōpar ej āinwōt juon wa eo ejjeļo̧k an jebwe, eban tōpar o̧b eo. N̄an ad tōpar mejen kajjik eo: kōpooj ko̧o̧j eo am̧, pojak n̄an jerak, pojak ilo jebwe eo am̧, im jerak.
Āinwōt kar Bismarck eo ekar kajoor, Āindein ippān armej. Aer in injin im kajoor in kein kajerer ko ejjeļo̧k tokjeer eļan̄n̄e ejjeļo̧k iaļ n̄an ļoore, bwe kajoor ko kōjerbali, im kōjbwebwe ko rej itok jen jōbwe eo, ko jejjab loi, relukkuun dik ilo jon̄an bōtaab eļap aer aorōk ilo jerbal ko aer.
Jemād ekar letok n̄an kōj aļ, allōn̄, im iju ko—lan̄ ko ilan̄ n̄an tōl rijerakrōk ro rej jerak ilo mejen lom̧alo. N̄an kōj, ilo ad etal ilo iaļan mour, E ej letok juon mab eo elukkuun alikkar im kwaļo̧k iaļ eo ļo̧k n̄an ijo jekōņaan etal n̄an E. Ekar kakkōl: kom̧in lukkuun elewetak kōn iaļ ko em̧ōj pineji, ijoko rōkauwōtata, aujiid ko. Jejjab maron̄ in kōtļo̧k bwe armej ren kom̧m̧an bwe jen jebwābwe, rijelā moņ ro rejerawiwi im rej kadeel ijin im ijeņ. Ijjeļo̧kin, jej bōjrak im jar; jej ron̄jake n̄an ainikien, eo edik eo ej kōnono n̄an m̧wilaļ in būruwōd eo im ej M̧aajta in karwainene eo an riaelōn̄ ko, “kwōn itok im ļoor Eō.” 2
Jekdoon ak elōn̄ jet ro rejjab ron̄, ro reban pokake, ro rej kelet n̄an etetal ilo ial ko an kōm̧m̧an ko aer. Enan̄in aolep iien rej leļo̧k er n̄an kapo ko rej jepoļe kōjwōj aolep im ko remaron̄ in lukkuun kōppopo.
Āinwōt ro rej kabwijer priesthood eo, em̧ōj likūt kōj n̄an ioon laļin ilo iien kein reppen. Jej jokwe ilo juon laļ ekapokpok kōn ņo̧o̧n kapokpok ko aolep jikin jej loi. Kōm̧m̧an ko an kien rej kakkure em̧m̧an eo an juon laļ, ritōl ro rej bōk eļapļo̧k maron̄, im m̧ōttan ko an jukjukinpād aolep iien rej jorrāānļo̧k, edikļo̧k jeram̧m̧an ko im āliktata waļo̧k jerata. Meletlet an armej jej ron̄ kake, im jerawiwi ej jepoole kōj.
Ej ad eddo n̄an mour erreo n̄an bōk aolepān kōjeram̧m̧an ko raibojoj epād ippān Jemedwōj Ilan̄ n̄an kōj. Jekdoon ia eo kwoj etal n̄an e, priesthood eo ej itok ippād tok. Jej ke jutak ilo ijoko rōrreo? Jouj, m̧okta jen am̧ likūt kwe make im priesthood eo am ilo kauwōtata ilo am kobaļo̧k n̄an ijoko ak bōk koņaam̧ ilo m̧akūtkūt ko rejjab erreo n̄an kwe ak n̄an priesthood ņe, bōjrak im ļōmņak kōn bōd ko remaron̄ waļo̧k.
Kōj ro em̧ōj aer ekapit n̄an priesthood eo an Anij maron̄ kōm̧m̧an oktak. Eļan̄n̄e jej kōjparok erreo ko ad make im kautiej priesthood eo, jej erom waanjon̄ak ko rem̧m̧an n̄an ro jet n̄an ļoore. Rijilōk eo Paul ekar kean̄, “kwōn juon jon̄ak n̄an ro rej tōmak, ilo naan, ilo kōm̧anm̧an, ilo yokwe, ilo tōmak, im ilo kwōjarjar.” 3 Ekar bar je bwe ro rej ļoor Kraist rej aikuj in “āinwōt meram ko ilo laļ.” 4 Kōpooj juon waanjon̄ak in mour jim̧we emaron̄ jipan̄ kadikļo̧k laļ eo enana im emōkaj an eddōkļo̧k.
Elōn̄ iaami renaaj kememej Būreejtōn N. Eldon Tanner, eo ekar jerbal āinwōt rikakpilōklōk n̄an emān Būreejtōn ro an Kabun̄ in. Ekar letok juon waanjon̄ak ejelok ir ie an mour jim̧we ilo aolep iien jerbal ko an, ilo juon iien an jerbal ippān kien ilo Canada, im āinwōt juon rijilōk an Jisōs Kraist. Ekar letok n̄an kōj kapilōk in eim̧we: “Ejjeļo̧k men enaaj boktok eļapļo̧k lan̄lōn̄ im jeram̧m̧an jen mour ekkar n̄an katak ko an gospel in. Kwōn juon waanjon̄ak; kwōn juon kajoor in kadeel n̄an em̧m̧anļo̧k.”
Ekar wōnm̧aanļo̧k wōt: “Aoleped wōj em̧ōj kar kūr kōj m̧okta n̄an jet jerbal āinwōt rijerbal ro [Anij] ekar kālet er ro im Ekar lo ke ekkar bwe ren kabwijer priesthood eo im kajoor eo n̄an jerbal ilo etan. Aolep iien keememej bwe armej rej pukōt eok n̄an tōl im kwoj kadeel mour ko an kajjojo emaron̄ n̄an em̧m̧an ak nana, kajoor in kadeel rōt naaj en̄jake ilo epepen ko rej itok.” 5
Jej bōk kajoor jen m̧ool eo bwe kajoor ko reļļap tata ilo laļ in rainin ej kajoor ko an Anij ilo an jerbal; ippān armej. Nan jerak kōn jokne ilo lom̧alo in mour in, jej aikuji tōl eo an rijerakrōk eo n̄an mour indeeo—im ej Jeova eo eutiejtata. Jej kajjitōk jipan̄, jej kajjitōk Ippān n̄an bōk jipan̄ jen lan̄.
Juon waanjon̄ak ebun̄bun̄ kōn juon eo ekar jab kajjitōk n̄an lan̄ ej eo an Cain, laddik eo nejin Adam im Eve. Emaron̄ kar wōr an kajoor ak e m̧ojņo n̄an kōm̧m̧ane, Cain ekar kanjoik an̄ļap, ebanban, im jab pokake im ekar uror im kakkure mour in jokelet eo an armej eo emaron̄ kar tōl e n̄an jokne ilo mour eo eutiejtata ippān Anij. Cain ekar pukōt bun̄bun̄ ko an laļ jen men ko an lan̄; Cain ekar wōtlo̧k.
Ilo bar juon tōre im jen juon kiin̄ enana, juon rikarejeran Anij kar melijjon̄e. Jipan̄ jen tōl ko jen lan̄, Daniel kar ukōt n̄an kiin̄ eo jeje ko ilo dipin m̧weo. Kōn jemļo̧k ko liļo̧k—juon nuknuk an kiin̄ ro, juon m̧arm̧ar kooļ, im kajoor n̄an tōl—Daniel ekar ba, “Men in letok ko ren am̧ wōt, im kwōn leļo̧k menin leļo̧k kein n̄an bar juōn.” 6 M̧weie ko reļļap im kajoor ko kar leļo̧k n̄an Daniel, jemļo̧k ko rej bōk jikin mour in im jab jān Anij. Daniel ekar jab bōki im pen wōt ilo tōmak.
Tokālik, ke Daniel ekar kabun̄ n̄an Anij ijelokin enaan eo kar kwaļo̧k bwe en mo, kar jolok e n̄an ron̄ in laiōn. Bwebwenato ko jen baibōl rej jiron̄ kōj ke jibbon̄ōn̄ eo juon, “Raar kotak Daniel jān ron̄ eo, im raar jab lo jabdewōt jorrāān ilo e bwe ear lōke … Anij.” 7 Ilo iien ko jelukkuun aikuj jipan̄, Daniel ekar kapen ke ej jerak wōt ilo ejja iaļ eo im kajjitōk kōjparok ko jen lan̄ im bōk juon jokne. Kōjparok rōt in im jokne in maron̄ bar pād ippād ilo ad bar jerak ilo ejja iaļ in n̄an m̧weo im̧ōd n̄an indeeo.
Ilo tōrein bwebwenato ko, āinwōt bato in bok eo kawawa kake, ej jino ial in mour. Juon kumi kāāl rej bōk jikier ilo jikin ioon stage in ikkure eo ilo mour kein ad. Jorāān eo ilo raan kein ad rej kwaļo̧k aer kaamjak n̄an kōj. Ilo aolepen bwbewenato in laļin, Setan ejjab bōjrak an jerbal n̄an kakkure ro rej ļoor Rilo̧mo̧o̧r eo. Elan̄e jej kobaļo̧k n̄an kadeel ko an, kōj—āinwōt Bismarck eo ekar kajoor—naaj jako jen kōj jōbwe eo emaron̄ tōlļo̧k kōj n̄an jokne. Ijjelokin, jej jepool jen kōm̧anm̧an ko raan kein, jej reilo̧k n̄an lan̄ n̄an tōl in eban kōjbwābweik kōj, bwe jen maron̄ in jon̄e im ļoor juon ial eo ejim̧we im ekkar. Jemedwōj Ilan̄ eban kajejtokjen kajjitōk ko ad rem̧ool. Ilo ad pukot jipan̄ ko an lan̄, jōbwe ko ad, ejjab āinwōt eo an Bismarck, ejamin likjab.
Ilo ad jino jerak ilo ial ko ad make kajjojo, jen jerak ilo lom̧alo in mour ilo jokne. Jen bōk peran eo an Daniel, bwe jen pād wōt ilo m̧ool im tōmak jekdoon n̄e jerawiwi im kapo ko rej jepool kōj. Naan in kam̧ool ko ad ren m̧wilaļ ļo̧k im kajoorļo̧k āinwōt eo an Jekab, būratōr eo an Nipai, eo, ke ekar jelm̧ae juon eo ekar pukōt n̄an an kakkure tōmak eo an ilo jabdewōt wāween, ekar ba, “Iaar jab maron̄ em̧m̧akūt.” 8
Kōn jōbwe in tōmak eo ej tōl ial in ad, em̧m̧aan ro jeiū im jatū, kōj jenaaj bar lo iaļ eo ejokne ļok n̄an m̧weo —m̧weo ippen Anij, n̄an jokwe ippen n̄an indeeo. Bwe menin en bar waļo̧k n̄an kajojo iaad, ij jar ilo āt eo ekwojarjar etan Jisōs Kraist, ad Rilo̧mo̧o̧r im Ripinmuur, amen.