Kabebetei Nanomi
Ara onimaki ae matoa n te reirei n kaokakin a na euangkerio Iesu Kristo e kairi kawaira ao e anganira te kimwareirei.
N rabanen bongin Maiuna ae mamate, Iesu Kristo E tuangiia Ana Abotoro taekan te bwainikirinaki ao kakaewenako ake a na kaitarai.1 Kabanean ana taeka bon te karaunano ae kangai: “Ami b’ai i aon te aba te rawawata: ma kam na kabebetei nanomi; I a tia ni katea ana kai te aba” (Ioane 16:33). Anne ana rongorongo te Tia Kamaiu nakoia ni kabane natin Tamara are i Karawa. Anne te kabanea n tamaroa n rongorongo ibukira n tatabemaniira i nanon maiura ae mamate.
“Riki bwa taan kabebetea te nano” bon te karaunano ae kainnanoaki n te aonaaba are E kanakoia nako iai Ana Abotoro.te Tia Kamaiu. “Ti karibaki n itera nako,” e taku te Abotoro ae Bauro nakoia I-Korinto, “ma ti aki reke; ti mwaninga, ma a aki toki nanora; ti kaeaki, ma ti aki kitanaki; ti kabwakaki, ma ti aki kamateaki” (2 I-Korinto 4:8–9).
Uoua tenga te ririki imwina ao ti bon “karibaki naba n itera nako,” ao ti kainnanoa naba te rongorongo ae aekan anne bwa e na aki toki nanora ma ti na kabebeteaki. Te Uea iai ana tangira ao tabeaianga ae onoti Ibukiia natina aine aika rang kakaawaki. E atai baika kam tangiri, kainnanomi, ao maakumi. E onrake te Uea n te korakora. Onimakinna.
Te Burabeti Iotebwa Timiti e reirei bwa “ana mwakuri, ao ana iango, ao ana waaki te Atua a aki kona n totokoaki, ke n akea bonganaia.” (Reirei ao Berita aika Tabu 3:1). Nakoia natina aika a rawaawata, te Uea e anga taeka ni karaunano aikai:
“Nooria, aio ana berita te Uea nakoimi, O ngkami au taan mwakuri.
“Mangaia are, kukurei, ao tai maaku, bwa Ngai te Uea I mena iroumi, ao n tei ibukimi; ao kam na kaota koauau, are Iesu Kristo, bwa Ngai Natin te Atua ae maiu” (Reirei ao Berita aika Tabu 68:5–6).
E tei i rarikira te Uea, ao E a tia ni kangai:
“Te bwai ae I taekinna nakon temanna I taekinna nakoia ni kabane, kam na kukurei, ataei aika uarereke; bwa I memena i buakomi, ao I aki kitaningkami” (Reirei ao Berita aika Tabu 61:36).
“Bwa i mwin karawaawata aika a mwaiti e na roko taian kakabwaia” (Reirei ao Berita aika Tabu 58:4).
Tariu, I kakoaua bwa berita aikai, ake a roko n tain te kaeaki ao kangaanga aika onoti, a kaineti nakoimi n tatabemani ngkami n ami tai n rawaawata ni boong aikai. A bon kakaawaki bwa a na kauringira n tatabemanira bwa ti na kabebetei nanora ao ti na kimwareirei inanon bwaninin te euangkerio ngkai ti waaki rinanon kakaewenakon te maiu aei.
Kangaanga ao kakaewenako bon baika a tabangaki n te maiu ae mamate. Te kakaitara bon te mwakoro ae kakaawaki n te babaire ae tabu ibukin rikirakera,2 ao ribuakon te waaki anne, e reke iroura ana karaunano te Atua bwa n taai aika a na roko ao te kaitara e na tokanikai iaora. Man Ana ibuobuoki ao ara kakaonimaki ao ara teimatoa, ti na tokanikai. N aiaron te maiu ae mamate are bon mwakorona, tain ni kabane kangaanga bon tii inanon te tai ae uarereke. N te iango ni kaitara are nako imwain te buaka ae korakora, te beretitenti i Amerika ae Abraham Lincoln e kauringia taan ongora te taeka n rabakau rimoa ae kangai “aio, naba, e na toki bukina.”3
N aron ae kam ataia, kangaangan te maiu aei are I taekin—are e kamatoa aron reken bebeten nanora—n tabetai a roko nakoira n aron ae kabuta irouia aomata aika a mwaiti, n aroia mirion n aomata aika a rawaawata n tabeua korakoran te butinaoraki ae COVID-19. N aron anne, i Amerika ao mirion aomata a rawaawata inanon te tai ni kairiribai ao n itabaraaraa are e taraa n iriiri n tainako ma rinean te beretitenti, ma aio te tai ae te kabanea ni korakora are ti kona n noria ngaira ake ti a kara.
N aron te waaki, ngaira n tatabemaniira ti rinanon tabeua kangaangan te maiu ae mamate aika a mwaiti, n aron te rarikin, kairiribai imarenaia reeti, aoraki aika korakora, buan te mwakuri ke kamaraki atuu, maare aika aki nakoraoi ke akean te mare, korakoran te bure—ara bure ao aia bure tabeman’.
Ma, ribuakon bwaai aikai ni kabane, ti ataa te kaetieti mai karawa bwa ti riai ni kabebetei nanora ao ni kakaea te kimwareirei inanon reirein ao berita n te euangkerio ao uaan ara mwakuri.4 Te reirei anne e bon aki bibitaki, ibukiia burabeti ao ibukira ngaira ni kabane. Ti ataa aio man maiuia naake imwaira ao ana taeka te Uea nakoia.
Uringa te bwai are rinanona te Burabeti Iotebwa Timiti. Ngkana ti taratara ma kiraatin te kangaanga, maiuna bon bannan te rarikin, bwainikiranaki, bwarannano, rawaawata n te utu, ao te tiringaki n te kabanea n tai. Ngke e kamatawarikaki, kainnabana ao natina ao tabeman Aomata aika Itiaki a rinanon kangaanga aika korakora ngke a kakioaki nako mai Missouri.
Ngke e bubuti Iotebwa ibukin kabebeteana, e kaeka te Uea:
“Natiu, e na mena te rau n tamneim; am kangaanga ao karawawatakim a na riki ma tii n te tai ae uarereke;
“Ao ngkanne, ngkana ko teimatoa n rinanona n te aro ae raoiroi, te Atua e na karietako i eta; ko na tokanikai iaoia ni kabane am kairiribai” (Reirei ao Berita aika Tabu 121:7–8).
E ngae ngke e onoti, ao akea tokin te reirei aei are buoka te Burabeti Iotebwa Timiti ni kateimatoa anuana ae te kukukurei ao aia tangira ma aia kakaonimaki ana botanaomata. Anua naba aikai are e kakorakoraia taan kairiiri ao bwaeoniia ake imwina ao a kona naba ni kakorakorako.
Iangoia kaain te aro ake ngkoa! N te tai teuana ao teuana, a kakioaki nako man te tabo teuana nakon teuana. N te kabanea n tai a kaitara ma te kakaewenako are bon katean mwengaia ao te Ekaretia i nanon te rereua.5 Uoua te ririki imwiin rokoia te moan koraki ni bwaeoniia ni mwaruan te Karaanga n Taoro ae Korakora, e kangaanga aron maiuia bwaeoniia ngkai bon te aba ae mate. Angiina membwa ae a bon mwananga naba ngkai ke iai aia kangaanga ni karekei bwaai ake a kainnanoi ibukin te mwananga. Ma taan kairiiri ao membwa a teimatoa n aki bwarannano ao a kabebetei nanoia.
E ngae ngke Aika Tiaki a tuai raoi maan ni mwengaia ae boou, n te maungatabu ni kabuta n Okitobwa 1849 te koraki ni mitinare ae boou a kanakoaki nako Scandinavia, Buranti, Tiaman, Itare, ao Tebetebeke Maiaki.6 N te bwai ae kona n taraaki bwa te bwai ae matoatoa, a teimatoa ni karaoi mwakuri aika korakora. Ao inanon tii teniua te ririki imwiina, te koraki ae 98 mwaitiia a weteaki naba bwa a na ikotiia Iteraera ake a uamaenako. Temanna te tia kairiiri n te Ekaretia n te tai annne e kabwarabwara bwa mwakuri ni mitinare aikai “n angiin te tai, a aki rang maan taiia bwa; tao 3 nakon 7 te ririki maanna are e na maenako iai te mwaane ma ana utu.”7
Aine, te Moan Beretitentii e tabeaianga ibukin ami kangaanga. Ti tangiri ngkami, ao ti tataro ibukimi. N tai naba aei, ti anga ara kakaitau bwa kakaewenakoara ni maiura—irarikin te mwaeiei, urarake, ieka, ao ukeukenanti—a bon uarereke riki nakon are a kaitarai naake ngkoa.
Ribuakon te kangaanga, te karaunano n tainako bon “kukurei, bwa N na kaiririko i nanon kawaim. Ami bwai te abanuea ao kakabwaia mai iai bon ami bwai, ao kaubwain are akea tokina bon ami bwai.” (Reirei ao Berita aika Tabu 78:18). E kanga n reke aei? E kanga n reke irouia bwaeoniia? E na kanga n reke irouia natin te Atua aika aine ni boong aikai? Man iran te kairi ni burabeti ae, “mataroan moone e na bon aki tokanikai [iaora],” e taku te Uea man te kaotioti n Eberi 1830. “Eng,” E taku, “… te Uea ae te Atua e na kamaenakoa mwaakan te roo mai moami, ao ni ioioa karawa ibukin kabwaiami, ao mimitongin arana.” (Reirei ao Berita aika Tabu 21:6). “Tai maaku, ngkami te nanai ae e uarereke; karaoa ae raoiroi; kariaia te aonaba ma moone ni ikotaki ni kaitaraingkami bwa ngkana ko kateitei i aon au bwaa, a aki kona n tokanikai” (Reirei ao Berita aika Tabu 6:34).
Ma ana berita te Uea, ti “tabeki rake nano[ra] [nako] ao ni kukurei” (Reirei ao Berita aika Tabu 25:13), ao “ma kukurein nanomi ao moami” (Reirei ao Berita aika Tabu 59:15), ti waaki nako iaon kawain te berita. Angina iroura ti aki kaitarai rinerine aika a buburakaei, n aron kitanan mwengara nakon rereuan te aba ae ti aki ataia. Angiin ara rinerine a riki n ara waaki n te bong koraki, ma n aron are e tua nakoira te Uea, “Tai kua ni karaoan ae raoiroi, bwa kam kawenea aan te mwakuri ae korakora. Ao man bwaai aika uarereke e kaoti te bwai ae korakora” (Reirei ao Berita aika Tabu 64:33).
Iai te mwaaka ae akea tokina n reirein ana euangkerio ae kaokaki Iesu Kristo. Ara onimaki ae matoa n te reirei anne e kairi kawaira ao e anganira te kimwareirei. E kaotaa ara iango ao e anganira te korakora ao te aki nanokokoraki n ara mwakuri. Te kairi ao te oota ao te mwaaka bon berita aika beritanaki are ti a tia ni karekei mairoun Tamara are i Karawa. Man mataatara ao kaetan maiura nakon te reirei anne, n raonaki ma te bwaintangira ae te rairannano, ti kona ni kukurei ngkai ti kateimatoaira iaon te kawai are kaineti nakon te toki ae akea tokina—te manga kaitiboaki ao te karietataaki ma ara karo ake i karawa.
“Tao ko kaitara ma te kangaanga ae bubura,” E reirei Unimwaane Richard G. Scott. “N tabetai a rang bubura, ao n rang matoa, n te aro are tao ko a namakinna bwa e riaon am kona n uotia. Tai kaitara te aonaaba n tii ngkoe. ‘Ko na onimakina Iehova n nanom ni kabanea; ao tai mwiokoa oin am ataibwai‘ [Taeka n Rabakau 3:5]. … E kaantaningaaki bwa te maiu aei e na kakaewenako, ma tiaki n ae e na riaon am kona, ao ko na tokanikai iaon kangaanga.”8
Bon mwakoron ni kabane ana baire te Atua ao Natina, Iesu Kristo, are I kakoaua, ao I tataro bwa ti na teimatoa nakon tokira i karawa, n aran Iesu Kristo, amen.