Li alalb’ej sachenaq ut li b’e nak’amok sa’ ochoch
Us ta xatk’ame’ chi najt rik’in li Kolonel ut lix Iglees xb’aan aab’aanuhom, xaqxo li xnimal ru aj K’irtesinel sa’ li b’e nak’amok sa’ li ochoch, yoo chab’oqb’al.
Jun li winq kiwan wiib’ li ralal
Yeeb’il naq a’an li xnimal ru ch’ina seraq’ li xseraq’ihom chaq. 1 Rik’in naq jaltesinb’il ru sa’ k’iila mil chi aatinob’aal chiru li ruchich’och’, naru naq chiru li wiib’ mil chihab’ xnume’, li saq’e maajun wa kikub’e chi ink’a’ xseraq’iman b’araq sa’ ruchich’och’.
A’an kiyehe’ xb’aan li Jesukristo, laj Kolol qe ut laj Tojol qix, li kichal sa’ ruchich’och’ re “xkolb’al li b’arwan sachenaq.”2 A’an naxtikib’ rik’in li saqen ruhil aatin a’in: “Jun li winq kiwan wiib’ li ralal.”3
Sa’ junpaat naqak’e reetal li rahil wech’ok-ib’. Jun alalb’ej4 naxye re lix yuwa’ naq xtitz’ rik’in xyu’am sa’ rochoch. A’an naraj li rach’ab’ankil. Naraj xkanab’ankil lix na’leb’eb’ ut lix k’utumeb’ lix na’ xyuwa’. Naxpatz’ jo’ nimal li natz’aq re li eechanihom—anajwan.5
Ma naru nekek’oxla li kireek’a li yuwa’b’ej naq kirab’i a’in? Naq kixk’e reetal naq li kiraj li ralal chiru yalaq k’a’ru chik a’an elk chaq rik’in lix junkab’al ut maare maajo’q’e chik taaq’ajq?
Li nimla b’eenik
Tento raj naq li alalb’ej ki’eek’asiik xch’ool xb’aan li b’eenik tixchap. Ak xwulak li kutan oyb’eninb’il xb’aan, xjunes rib’ wan. Chi ach’ab’anb’il chiru xna’leb’il ut xchaq’rab’il li xtusulal li wank kik’i wi’, taaruuq tixsik’ ru xb’e a’an chi maak’a’ xminb’al ru xb’aan xna’ xyuwa’. Maak’a’aq chik xxutaan. Taaruuq taasaho’q xch’ool sa’ xyanqeb’ li kristiaan junajeb’ xk’a’uxl rik’in, ut tixnumsi xyu’am jo’ taaraj a’an.
A’an kiwulak sa’ jun najtil tenamit, kixtaweb’ li ramiiw sa’ junpaat ut ki’ok chixnumsinkil li yu’am kixmatk’i junelik. Tento raj naq sa ilb’il xb’aaneb’ naab’al, xb’aan naq kixsach lix tumin chi ink’a’ ramb’il. Eb’ li ak’ ramiiw—li ke’usilaak xb’aan lix sachb’al lix tumin chi ink’a’ ramb’il—ink’a’ ke’xraq aatin chirix. Ke’xninq’ehi, ke’xpoq’poq’i xsa’ ruq’eb’ chirix, ut ke’xk’ulub’a li b’e kixsik’ ru.6
Wi ta ke’wan li redes sociales sa’ li kutan a’an, a’an kixnujob’resiheb’ raj li perel rik’ineb’ xjalam-uucheb’ li amiiw se’se ru: #Xyu’aminkillinchaab’ilyu’am! #Jwalsainch’ool! #Xinb’aanuraja’injunxil!
Li we’ej
A’b’an ink’a’ kinajto’ ru li ninq’e’—kama’an nak’ulman. A’in li kik’ulman: xb’een, ki’oso’ xtumin, ut xkab’, kichal jun we’ej sa’ li ch’och’.7
Naq ke’ninqan li ch’a’ajkilal, ki’ok chi xuwak. Li winq li junxil maak’a’ xramb’al ut maaka’ch’in xk’ihal xtumin ink’a’ chik kiru chixloq’b’al xwa, chi moko xna’aj re hilank. Chan raj ru tixkol rix xyu’am?
A’an kixk’e naab’al reheb’ li ramiiw—ma te’xtenq’a a’an anajwan? Nink’oxla naq maare kixpatz’ b’ayaq lix tenq’—k’a’ajwi’ toj reetal naq tixtuqub’ xyu’am.
Li loq’laj hu naxye, “maa’ani nak’ehok b’ayaq re.”8
Re xkolb’al lix yu’am, kixtaw jun aj eechal awimq li kixk’e xtojb’al re xk’eeb’al xwa li aaq.9
Chi numtajenaq xtz’okajik, chi kanab’anb’il sa’ junaatalil, tento raj naq li saaj winq kixpatz’ rib’ k’a’ut naq kimaa’usilaak chixjunil lix yu’am.
Ink’a’ kich’a’ajko’ ka’ajwi’ xb’aan naq yamyo xsa’. Yamyo li raam. Kixk’oxla chi yaal naq xkanab’ankil rib’ chiru lix ruchich’och’il ajom tixk’e xsahil xch’ool, naq eb’ li chaq’rab’ re tiikilal yookeb’ chixramb’al li sahil ch’oolejil a’an. Anajwan xtaw chik xna’leb’. Ut k’a’jo’ xnimal xtz’aq kixtoj re xtawb’al xna’leb’.10
Naq yoo chi nimank lix tz’okajik sa’ tib’elej ut sa’ musiq’ej, lix k’a’uxl kixsutq’isi rib’ rik’in xyuwa’. Ma tixtenq’a raj chirix chixjunil li xk’ulman? A’ ajwi’ li moos jwal neb’a’ sa’ xyanqeb’ lix moos lix yuwa’ wan xtzakemq ut xmuheb’aal chiru li kaq-sut-iq’.
A’b’an, sutq’iik rik’in xyuwa’?
Maajun wa.
Xch’olob’ankil chiru lix k’aleb’aal naq kixsach chixjunil li reechanihom?
Ink’a’ naru.
Xaqliik chiruheb’ li rech kab’al li ke’xtij naq yoo chixmuxb’al lix chaab’ilal lix junkab’al ut chixq’etb’al xch’ooleb’ lix na’ xyuwa’? Q’ajk rik’ineb’ li raamiw chirix xnimankil rib’ rik’in naq yoo chaq chirach’ab’ankil rib’?
Jwal ch’a’aj xkuyb’al.
A’b’an li tz’okaak, li junaatalil, ut li xutaan ke’kana—toj reetal naq “xk’ulun xch’ool.”11
A’an kixnaw chik li tento tixb’aanu.
Li q’ajk
Choosutq’iiq rik’in li yuwa’b’ej, laj eechal re li kab’l q’etb’il xch’ool. Jarub’ cient, jarub’ mil chi hoor kixnumsi chaq sa’ xk’oxlankil li ralal?
Jarub’ sut rilom li b’e xko’o wi’ li ralal ut jarub’ sut xyu’amihom wi’chik li nimla sachk kireek’a naq yoo chaq chi elk li ralal chiru? Jarub’eb’ li tij xk’ehom sa’ xchamal li q’ojyin re xtz’aamankil chiru li Dios naq kolb’ilaq rix li ralal, naq tixtaw li yaal, ut naq taaq’ajq?
Toja’ ut naq sa’ jun li kutan, li yuwa’b’ej naxka’ya li yamyookil b’e a’an—li b’e nak’amok sa’ ochoch ut naril chi nach’ok chaq jun kristiaan chi najt.
Ma naru naq a’an a’an?
Us ta toj najt wan chaq li kristiaan, tikto naxnaw li yuwa’b’ej naq a’an li ralal.
Naxik sa’ aanil re xk’ulb’al, naxq’alu, ut naxtz’ub’ ru.12
“Wa’,” naxyaab’asi li alalb’ej, rik’in aatin xkawresihom jun mil sut sa’ xk’a’uxl, “Xinmaakob’k chiru li choxa ut chawu laa’at. Ink’a’ chik ink’ulub’ naq tink’ab’a’iiq aawalal. Jo’kaqin b’an chik junaq laa moos naq tinaawil.”13
A’b’an li yuwa’b’ej ink’a’ naxkanab’ chixchoyb’al li raatin. Rik’in xya’al sa’ ru, a’an naxtaqlaheb’ lix moos: “K’amomaq li chaab’il aq’ej ut tiqib’omaq. K’ehomaq xmatq’ab’ chi ru’uj ruq’ ut k’ehomaq xxaab’ chi roq. Kawresihomaq li tzakemq re tooninq’ehiq. Xq’aj chaq li walal!”14
Li ninq’e
Sa’ lin oficiin t’uyt’u jun jalam-uuch b’onb’il xb’aan laj Richard Burde, aj Alemania. Jwal nawulak chiqu li jalam-uuch a’in, li xHarriet ut laa’in. A’an xjalam-uuch jun raqal re lix jaljookil ru aatin li Kolonel.
Naq chixjunileb’ chik yookeb’ chi saho’k sa’ xch’ooleb’ chirix xsutq’ijik li alalb’ej, wan jun li ink’a’—a’ li ras.15
Wan rahilal sa’ reek’ob’aal xch’ool.
A’an kiwan aran naq li riitz’in kixpatz’ li reechanihom. A’an kiril lix nimal li rahil ch’oolej kixk’ul lix yuwa’.
Chalen chaq relik li riitz’in, a’an kixyal xq’e chixwaklesinkil li riiq lix yuwa’. Wulaj wulaj, kik’anjelak re xtuqub’ankil lix q’etb’il ch’ool lix yuwa’.
Ut anajwan xq’aj chik li ch’ina xul, ut yookeb’ chixninq’ehinkil li riitz’in aj po’resihom ch’oolej.
“Chalen chaq k’iila chihab”, chan re lix yuwa’, “maajun sut xinq’et junaq laa chaq’rab’. A’b’an maajun wa xab’aanu li ninq’e choq’ we.”16
Li yuwa’b’ej aj rahonel naxsume, “At walal, chixjunil li k’a’ru wan we, a’an ajwi’ aawe! Ink’a’ yooko chixjuntaq’eetankileb’ li maatan chi moko li ninq’e. Yooko chi k’iraak. A’an a’in li hoonal yooko chiroyb’eninkil chalen chaq k’iila chihab’. Laa wiitz’in a’in kamenaq naq xwan ut xwakli chi yo’yo! Kisach ut xtawman chaq!”17
Jun jaljookil ru aatin choq’ re li qakutan
Ex was wiitz’in, ex wamiiw, jo’ chixjunileb’ lix jaljookil ru aatin li Kolonel, a’in ink’a’ yal na’aatinak chirixeb’ li ani ke’wan najter. Na’aatinak cherix laa’ex ut chiwix laa’in, sa’ li kutan a’in.
Ani sa’ qayanq maajun wa x’el chaq sa’ xb’ehil li santilal, xk’oxlankil sa’ majelal naq tooruuq chixtawb’al xkomon chik li sahil ch’oolejil sa’ xq’etq’etil li qab’e laa’o?
Ani sa’ qayanq maajun wa reek’ahom li tuulanob’resiik, li rahil ch’oolej, ut li ajom re xk’ulb’al xkuyb’al xmaak ut li uxtaan.
Maare wankeb’ li neke’xk’oxla, “Ma naru tab’i’ tinsutq’iiq? Ma eetalinb’ilaqin, tz’eqtaananb’ilaqin, ut kanab’anb’ilaqin xb’aaneb’ li wamiiw? Ma ink’a’ raj us naq tinkanaaq chi sachso? K’a’ru tixye li Dios wi tinyal sutq’iik?”
Li jaljookil ru aatin a’in naxsume li qapatz’om.
Li qaChoxahil Yuwa’ tooxk’ul sa’ aanil, chi nujenaq lix ch’ool rik’in rahok ut toq’ob’ank-u. A’an tooxq’alu; tixk’e li b’ataal chiqix, li matq’ab’ chi ru’uj quq’, ut li xaab’ chi qoq; ut tixyaab’asi, “Chooninq’ehiq! Xb’aan naq li walal, li kamenaq naq xwan, xwakli wi’chik chi yo’yo!”
Taaninq’ehiq li choxa sa’ qasutq’ijik.
Maaka’ch’in lix nimal ut lix loq’al li sahil ch’oolejil
Ma naru tinchap jun hoonal re aatinak eerik’in chejunjunqal?
Maak’a’ naxye k’a’ru xak’ul sa’ laa yu’am, ninka’suti ut ninyaab’asi li raatin lin raarookil amiiw ut wech aj apostol, li Elder Jeffrey R. Holland: “Ink’a’ nakatru chi kub’eek rub’el lix letmz’unkil lix junelikil saqen [lix mayej aj tojol-ix] li Kristo.”18
Us ta xatk’ame’ chi najt rik’in li Kolonel ut lix Iglees xb’aan aab’aanuhom, xaqxo li xnimal ru aj K’irtesinel sa’ li b’e nak’amok sa’ li ochoch, yoo chab’oqb’al. Ut laa’o, jo’ komon re lix Iglees li Jesukristo, naqasik’ xtaaqenkil a’an ut aak’ulb’al jo’ qas qiitz’in, jo’ qamiiw. Nasaho’ qach’ool ut nokoninq’ehik aawik’in.
Laa sutq’ijik ink’a’ tixka’ch’inob’resiheb’ li rosob’tesinkileb’ li jun siir chik. Xb’aan naq maak’a’ roso’jik lix b’ihomal li Yuwa’b’ej, ut li k’a’ru k’eeb’il re li jun ink’a’ naru xka’ch’inob’resinkil li reechanihom li jun siir chik.19
Ink’a’ ninye naq moko ch’a’aj ta li sutq’iik. Ninch’olob’ xyaalal a’an. Relik chi yaal, naru naq a’an li na’leb’ jwal ch’a’aj taasik’ ru xb’aanunkil.
A’b’an, ninch’olob’ xyaalal naq sa’ tz’aqal li hoonal naq taasik’ ru sutq’iik ut b’eek sa’ xb’ehil laj Kolol qe ut laj Tojol qix, lix wankil a’an taa’ok sa’ laa yu’am ut tixjal.20
Te’ninq’ehiq li anjel sa’ choxa.
Laa’o ajwi’, laa junkab’al rik’in li Kristo. Xb’aan naq laa’o ajwi’ naqanaw chan ru xwanjik li sachenaq. Chiqajunilo naqaj ru lix wankil li Kristo re xtojb’al qix. Naqanaw li b’e a’in, ut aawochb’een toob’eeq.
Yaal, li qab’e’ ink’a’ yamyooq chiru li rahil ch’oolej. A’b’an ak xoowulak toj arin “xbʼaan li raatin li Kristo, chi inkʼaʼ naʼeekʼan li qapaabʼaal chirix, chi kanabʼanbʼil anchal qibʼ chiru lix kʼulubʼejil aʼan li kaw xmetzʼew chi kolok.” Ut wotz “taqatiikisi qib’ chi uub’ej chi xaqxooko junelik rik’in li Kristo, rik’in tz’aqal xlemtz’unkil li yo’onink, ut rik’in rahok choq’ re li Dios ut reheb’ chixjunil li [kristiaan].”21 Wotz “taasaho’q qach’ool: maaka’chin lix nimal ut lix loq’al li sahil ch’oolejil a’an,”22 xb’aan naq li Jesukristo a’an li qakawilal!23
Nintz’aama naq chiqajunilo taqab’i, sa’ li xnimal ru jaljookil ru aatin a’in, lix yaab’ xkux li Yuwa’b’ej chiqab’oqb’al chi ok sa’ li b’e nak’amok sa’ ochoch—re naq taawanq xkawilal qach’ool re xjalb’al qak’a’uxl, xk’ulb’al lix kuyb’al qamaak, ut xtaaqenkil li b’e nak’amok rik’in li qaDios aj toq’ob’anel ut aj uxtaan. Ninch’olob’ xyaalal a’in, ut ninkanab’ sa’ eeb’een li wosob’tesihom sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.