Li Dios naxnaw aawu ut nakatxra

Xb’aan li Elder Alan T. Phillips

Re li Setenta

Lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios wan tz’aqal choq’ aawe. Laa’at lix raarookil alal malaj rab’in, ut nim aaloq’al.

Waqib’ chihab’ chaq anajwan, jo’ junkab’al koob’eek chi q’eq sa’ li qab’eleb’aal ch’iich’ chirix li tenamit Oxford. Jo’ nak’ulman chi kok’ aj xsa’ naq wankeb’ li kok’al, ke’raj ru elk chaq junpaataq, jo’kan naq xqataw jun nimla gasolineer, wankeb’ wi’ li k’ayib’aal ut wa’leb’aal. Chi tzoltzo, koo’el chaq sa’ li b’eleb’aal ch’iich’, koo’ok aran, toja’ naq kootaqe’ wi’chik sa’ li b’eleb’aal ch’iich’ ut kiqachap qab’e.

O’laju k’asal chik chirix a’an li qalal asb’ej kixpatz’: “B’ar wan laj Jasper?” Laj Jasper nachunla xjunes chi ixb’ej sa’ li b’eleb’aal ch’iich’. Sa’ qach’ool laa’o naq maare xkana chi warenaq malaj xmuq rib’ malaj yoo chi b’atz’unk qik’in.

Naq kisik’e’ xb’aan li ras chi ixb’ej, kiqak’e reetal naq maak’a’ li qalal yal oob’ chihab’ xyu’am. Ke’nujak li qaam rik’in xiw. Naq yooko chi q’ajk sa’ li gasolineer, kiqatz’aama chiru li qaChoxahil Yuwa’ naq taakole’q rix laj Jasper. Kiqab’oqeb’ laj kʼaakʼalenel tenamit ut kiqaye reheb’ k’a’ru xk’ulman.

Naq koowulak, chirix numenaq 40 k’asal, kiqileb’ wiib’ lix b’eleb’aaleb’ laj kʼaakʼalenel tenamit, neke’lemlot lix kaxlan xam. Chi sa’ jun reheb’ wan laj Jasper, yoo chi b’atz’unk. Maajun wa taasachq sa’ inch’ool li sahil ch’oolejil kiqeek’a naq xqach’utub’ wi’chik qib’ rik’in.

Naab’aleb’ reheb’ lix jaljookil ru aatin li Kolonel neke’aatinak chirix li ch’utub’ank, li k’ojob’ank wi’chik, malaj xsik’b’al li k’a’ru najek’iman malaj nasachman. Sa’ xyanqeb’ a’in wan li jaljookil ru aatin chirix li karneer sachenaq, li tumin sachenaq, ut li alalb’ej sachenaq.¹

Sa’ xk’oxlankil k’iila sut li kink’ul rik’in laj Jasper chiru xnumikeb’ li chihab’, nink’oxla ajwi’ lix choxahilaleb’ ut lix ninqaleb’ ru li ralal xk’ajol li Dios, lix wankil li Jesukristo re tojok-ix, ut lix tz’aqal rahom jun qaYuwa’ sa’ Choxa, li naxnaw qu. Nawoyb’eni xch’olob’ankil xyaalaleb’ li na’leb’ a’in anajwan.

I. Ralal xk’ajol li Dios

Ch’a’aj ut li yu’am. Wankeb’ naab’al li neke’tawa xch’ool, neke’kana xjuneseb’, neke’isiik, malaj neke’lukta. Naq wan li qach’a’ajkilal, maare naqeek’a naq xoo’el chaq sa’ li b’e malaj naq xookanab’aak chi ixb’ej. Li nawom naq laa’o ralal xk’ajol li Dios ut komono sa’ lix junelikil junkab’al tixk’e chiqanaw wi’chik naq k’ulub’anb’ilo ut ajb’il qu.²

Li Awa’b’ej M. Russell Ballard kixye: “Wan jun na’leb’ q’axal aajel ru naqawotz anajwan ut chi junelik. … A’an naq chalen chaq xtiklajik ut chi junelik laa’at jun ralal malaj xrab’in li Dios. … Li xtawb’al ru li yaal a’in—xtawb’al ru chi yaal ut xk’ulub’ankil—a’an naxjal li qayu’am.”³

Maak’oxla naq laa’at ink’a’ jwal nim aaloq’al choq’ re laa Yuwa’ sa’ Choxa. Ink’a’ katyo’ob’tesiik yal chi jo’kan, yal aj numel b’ehat, yal yiib’anb’ilat rik’in xjunajinkil li k’a’aq re ru ut li chahimal. B’ar wi’ wan li k’a’ru k’uub’anb’il, wan ani xk’uub’ank re.

Wan rajom laa yu’am. Lix k’ojob’ankil wi’chik lix evangelio li Jesukristo li maji’ raqb’il naxk’am li saqen ut li nawom chirix laa choxahilal. Laa’at jun ralal malaj xrab’in li qaChoxahil Yuwa’, raarookat xb’aan. Laa’at li ke’aatinak wi’ chixjunileb’ li jaljookil ru aatin ut k’utum. K’a’jo’ naq nakatxra li Dios, jo’kan naq kixtaqla li Ralal re aak’irtesinkil, aakolb’al, ut xtojb’al aawix.⁴

Li Jesukristo kixk’e reetal lix choxahilal ut lix junelikil loq’al li junjunq chi kristiaan.⁵ A’an kixch’olob’ chan ru naq li wiib’ xninqal ru taqlahom re xraab’al li Dios ut xraab’al li qas qiitz’in a’an xk’ub’elal chixjunileb’ lix taqlahom li Dios.⁶ Jun reheb’ li qasantil teneb’ankil a’an rilb’aleb’ li wankeb’ rajom ru.⁷ Chi jo’kan naq jo’ xtzolom li Jesukristo “naqak’am li qiiq chiqib’il qib’, … nokoyaab’ak rik’ineb’ li neke’yaab’ak … , ut naqak’ojob’eb’ xch’ool li neke’ajok k’ojob’aak xch’ool.”⁸

Li paab’ank ink’a’ wan xyaalal ka’ajwi’ chirix li qawanjik rik’in li Dios; wan b’an xyaalal chirix li qawanjik chiqib’il qib’. Li Elder Jeffrey R. Holland kixch’olob’ naq li aatin religion [li paab’ank] sa’ Ingles nachal rik’in li aatin religare sa’ Latin, li naraj naxye “b’ak’ok” malaj, chi tz’aqal “b’ak’ok wi’chik.” Jo’kan ut, “li yaalil paab’ank a’an li b’ak’leb’ li nokoxb’ak’ rik’in li Dios ut chiqib’il qib’.”⁹

Wan xyaalal chan ru naq naqil qib’ chiqib’il qib’. Li Awa’b’ej Russell M. Nelson kixk’ut, “Saqen ru li raatin li Kolonel: Eb’ lix tz’aqal tzolom neke’kab’lan, neke’taqsin, neke’waklesin ch’oolej, neke’q’unb’esin ch’oolej, ut neke’musiq’an aamej.”¹⁰ Jwal wi’chik aajel ru a’an naq li qech aj b’ehenel neke’reek’a naq sachb’ileb’, kanab’anb’ileb’, sachb’ileb’ sa’ ch’oolej, malaj isinb’ileb’.

Ink’a’ taa’ajmanq ru naq najt toosik’oq re xtawb’aleb’ li kristiaan li wankeb’ xch’a’ajkilal. Naru naqatikib’ rik’in xtenq’ankil junaq sa’ li qajunkab’al, li qateep, malaj li qak’aleb’aal. Naru ajwi’ nokotenq’an chixkotzb’al lix rahilaleb’ li 700 millon chi kristiaan li q’axal neb’a’eb’¹¹ malaj li 100 millon chi kristiaan li isinb’ileb’ chaq sa’ xtenamiteb’ xb’aan li rahob’tesink, li wech’ok-ib’, ut li pleetik.¹² Li Jesukristo, a’an li tz’aqal reetalil ani naxch’oolaniheb’ li wankeb’ rajom ru—eb’ li te’tz’okaaq, eb’ laj jalanil tenamit, eb’ li yaj, eb’ li neb’a’, ut eb’ li preex. Lix k’anjel, a’an li qak’anjel laa’o.

Li Elder Gerrit W. Gong kixk’ut naq “li qab’eenik rik’in li Dios k’iila sut wan sa’ komonil.”¹³ Chi jo’kan ut, tento naq eb’ li qateep a’anaqeb’ xna’ajeb’ lix kolb’al rib’ chixjunileb’ li ralal xk’ajol li Dios. Ma yal nokowulak sa’ li iglees malaj yooko chixk’uub’ankil jun ch’utam sa’ komonil re loq’onink, xjultikankil li Kristo, ut rilb’aleb’ qib’ chiqib’il qib’?¹⁴ Naru naqataaqe li kixye li Awa’b’ej Nelson, naq ink’a’ tooraqoq aatin, toorahoq b’an, ut taqaq’axtesi lix saq ruhil rahom li Jesukristo rik’in li qaatin ut li qab’aanuhom.¹⁵

II. Lix wankil li Jesukristo re tojok-ix

Lix tojb’al rix li maak xb’aan li Jesukristo a’an li xnimal ru xk’utb’esihom lix rahom li qaChoxahil Yuwa’ choq’ reheb’ li ralal xk’ajol.¹⁶ Li aatin tojb’al-ix naraj naxye xk’amb’al wi’chik sa’ usilal li ani najtob’resinb’il malaj sachb’il.

Lix k’anjel li Kolonel a’an chaq xkawresinkil jun b’e re q’ajk rik’in li qaChoxahil Yuwa’ ut xk’eeb’al qatenq’ chiru li qab’eenik. Li Kolonel naxnaw, sa’ xk’ab’a’ li kixk’ul a’an, chan ru qatenq’ankil chiruheb’ lix ch’a’ajkilal li yu’am.¹⁷ Mexsach rik’in a’in: li Kristo a’an li ani nakolok qe ut nak’irtesink re li qaam.

Naq naqak’anjela li qapaab’aal, a’an nokoxtenq’a chixtiikisinkil qib’ chi uub’ej chiru li ch’a’ajkilal. A’an toj nokoxb’oq rik’in rahok ut uxtaan:

“Chalqex wik’in chejunilex li lub’luukex ut tawajenaqex xb’aan lee riiq, ut laa’in texinhiltasi.

“K’ulumaq lin iiqleb’ sa’ eeb’een ut tzolomaq eerib’ wik’in; … ut teetaw xhilob’aal eeraam.”¹⁸

Li iiqleb’ jo’ jaljookil ru aatin a’an nim xwankil. Li Awa’b’ej Howard W. Hunter kixye: “Li iiqleb’ a’an jun k’anjeleb’aal … li naxkanab’ lix metz’ew xkab’ li xul chi junajiik rik’in xmetz’ew xb’een li xul, re naq wotzb’ilaq ut kotzb’ilaq xkawil li k’anjel naq sa’ ka’kab’ te’k’anjelaq. Jun k’anjel li numtajenaq raj raalil malaj li maajo’q’e iiqanb’ilaq raj xb’aan yal junaq naru chik chi iiqaniik chi wotzb’il ut chi sa sa xb’aaneb’ li wiib’ li junajinb’ileb’ rib’ rik’in li iiqleb’.”¹⁹

Li Awa’b’ej Nelson kixye: “Nekexchal rik’in li Kristo re tex’iiqanq rochb’een a’an ut rik’in lix wankilal, re naq ink’a’ eejunes teek’am li riiq li yu’am. Wi teek’am li iiq a’an eerochb’een li Kolonel ut laj Kolol re li ruchich’och’.”²⁰

Chan ru taqak’am li iiqleb’ qochb’een li Kolonel malaj taqab’ak’ qib’ rik’in? Li Elder David A. Bednar kixye:

“Naq noko’ok sa’eb’ li loq’laj sumwank ut naqapaab’eb’, wanko sa’ li iiqleb’ sa’ komonil rik’in li Qaawa’ Jesukristo. Li Kolonel nokoxb’oq chixkanab’ankil qib’ chiru ut tookelonq sa’ komonil rik’in a’an. …

“Maajun wa qajunes qib’ wanko, anajwan ut chi junelik.”²¹

Yalaq ani li wan aawiiq, li xsach aab’e, malaj li sachenaq aak’a’uxl: Ink’a’ na’ajman ru naq aajunes taab’aanu a’in.²² Rik’in lix tojb’al rix li maak xb’aan li Kristo ut eb’ lix k’ojob’anb’il k’anjel naru nakatwan sa’ li iiqleb’ aawochb’een a’an malaj naru nakab’ak’ aawib’ rik’in. Rik’in rahok a’an tixk’e li kawilal ut li k’iraak nakawaj ru re xk’ulb’al li k’a’ru taachalq chiru laa b’eenik. A’an li qamuheb’aal chiruheb’ li kaq-sut-iq’, junelik.²³

III. Lix rahom li qaChoxahil Yuwa’

Re teenaw, laj Jasper a’an seeb’ ut q’un xch’ool, ut xul b’ayaq ajwi’. A’b’an li aajel ru sa’ li seraq’, a’an naq we a’an. A’an li walal, ut jwal ninra a’an jo’ maajo’q’e tixtaw ru. Wi jun ruchich’och’il yuwa’b’ej li wan xmajelal nareek’a chi jo’kan chirix li ralal, ma naru nekek’oxla li nareek’a cherix jun Choxahil Yuwa’b’ej tz’aqal re ru ut nimanb’il xloq’al?

Reheb’ li wamiiw li toj yookeb’ chi k’iik, ex saaj: Chenawaq naq li paab’ank naxteneb’ li k’anjelak.²⁴ Wanko sa’ jun kutan naq naab’aleb’ neke’xpaab’ li na’leb’ “ilok re paab’ank.” Li paab’ank a’an ch’a’aj ut naxteneb’ naq taqasik’ ru qab’e. A’ut neke’sumeek li tij. ²⁵ Ut li sumeek naru na’eek’aman.²⁶ Junjunq reheb’ li k’a’ru tz’aqal yaal sa’ li yu’am a’in ink’a’ junelik neke’ilman; neke’eek’aman b’an, neke’nawman, ut neke’numsiman. Tz’aqal yaaleb’ ajwi’ a’an.

Li Jesukristo naraj naq taanaw ru laa Yuwa’ li wan sa’ Choxa.²⁷ A’an kixye, “Kʼaʼru tabʼiʼ chi winq saʼ eeyanq, li wan jun ralal, ut taawanq chi xaqxo chirix kabʼl, ut tixye, Yuwaʼ, te laa wochoch re taaruuq tinʼok ut tinwaʼaq aawikʼin, inkʼaʼ tixye, Okan, at walal; xbʼaan naq aawe li we, ut we laa we?”²⁸ Ma naru nekek’oxla jun reetalil li Dios li Junelik Yuwa’b’ej li jwal chaab’il ut aj rahonel chiru a’in?

Laaʼat li ralal malaj xrabʼin. Wi nakaweek’a naq xsach aab’e, malaj wankeb’ laa patz’om malaj moko tz’aqal ta aana’leb’, wi ch’a’aj li wankat wi’ malaj nakayal aaq’e rik’in li musiq’ejil na’leb’, ilon wan wi’ li Dios. Tz’aama chiru a’an naq tixk’ojob’ aach’ool, tatxra, tatxsume, ut tatxb’eresi. Maak’a’ naxye laa majelal ut b’ar wankat, hoy laa waam chiru laa Choxahil Yuwa’. Wankeb’ eere li maare tento te’xtaaqe lix b’oqom li Awa’b’ej Nelson re xpatz’b’al “ma wan [a’an] aran—ma naxnaw eeru. Patz’omaq re k’a’ru nareek’a cherix. Chirix a’an, ab’inqex.”²⁹

Ex was wiitzʼin raarookex inb’aan:

Chanaw ru laa Yuwa’ sa’ Choxa. A’an tz’aqal re ru ut a’an aj rahonel.
Chanaw ani li Jesukristo.³⁰ A’an aj Kolol qe ut aj Tojol qix. Chab’ak’ aawib’ ut laa raarookil komon rik’in a’an.
Ut chanaw anihat laa’at. Chanaw li choxahilal wan aawik’in. Lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios wan tz’aqal choq’ aawe. Laa’at lix raarookil alal malaj rab’in, ut nim aaloq’al. A’an naxnaw aawu ut nakatxra.

Chirixeb’ li saqen ruhil, a’b’an aajel ruhil yaal a’in, ninch’olob’ xyaalal sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.