As iitz’inb’ej rik’in li Kristo
Chiqanumsi xkomon chik li qech kristiaanil sa’ musiq’ej li naqawotz ut chiqak’e xloq’aleb’ li qajalanil ut li jar paay chi maatan k’eeb’ileb’ qe.
Ex wamiiw, jwal chaab’ileb’ li ch’utam re li ch’utuba’j-ib’ xoonume’ wi’ anajwan. Xqeek’a lix Musiq’ li Qaawa’ ut lix rahom rik’in li chaab’il aatin li ke’xwotz laj jolominel qe. Nasaho’ inch’ool naq ninru chi aatinak eerik’in sa’ li ewu a’in jo’ roso’jik aj yehol aatin sa’ li ch’utam a’in. Nintz’aama naq lix Musiq’ li Qaawa’ toj taakanaaq qik’in naq nasaho’ qach’ool sa’ komonil jo’ qas qiitz’in qib’ rik’in li Kristo.
Li qaraarookil profeet, laj Russell M. Nelson, kixye: “Nink’e xb’oqb’aleb’ li qakomon yalaq b’ar naq te’xkanabʼ yalaq naʼlebʼ ut bʼaanuhom re tzʼeqtaanank. Nintzʼaama eere naq teeroxloq’i chixjunileb’ li ralal xk’ajol li Dios.”1 Jo’ jun Iglees li yoo chi k’iik sa’ chixjunil li na’ajej, aajel ru xtaaqenkil lix b’oqom li profeet re naq tooruuq chixwaklesinkil lix awa’b’ejihom li Kolonel sa’ chixjunileb’ li tenamit re li ruchich’och’.
Lix evangelio li Jesukristo naxk’ut naq chiqajunilo yoʼlajenaqo choqʼ musiq’ejil alalbʼej ut rabʼinbʼej chiruheb’ li choxahil na’b’ej yuwa’b’ej li nokohe’xra2 ut naq koowan jo’ junkab’al rik’in li Dios naq maji’ nokoyo’la sa’ li ruchich’och’ a’in. Li evangelio naxk’ut ajwi’ naq chiqajunilo yo’ob’tesinb’ilo jo’ chanru xjalam-uuch li Dios.3 Jo’kan ut, juntaq’eeto chiru a’an,4 xb’aan naq “rik’in jun chi winq kixyo’ob’tesi chixjunileb’ li tenamit.”5 Jo’kan ut, wan qachoxahilal, qeechanihom, ut qawankil chiqajunilo, xb’aan naq wan “jun chi Dios ut jun qaYuwa’ chiqajunilo, li wank sa’ xb’een chixjunileb’, sa’ xyanq chixjunileb’ ut rik’in chixjunileb’.”6
Jo’ xtzolom li Kristo, b’oqb’ilo chixnimob’resinkil li qapaab’aal chirix ut li qarahom choq’ re li qas qiitz’in sa’ musiq’ej rik’in xkemb’al sa’ komonil li qach’ool rik’in junajil ut rahok, us ta jalan jalanqo, ut chi jo’kan xnimob’resinkil li qawankil chiroxloq’inkil lix loq’al chixjunileb’ li ralal ut xrab’in li Dios.7
Ma ink’a’ ke’wan chi jo’kan lix tenamit laj Nefi chiru wiib’ cient chihab’ chirix naq li Kristo kik’anjelak chiruheb’?
“Ut relik chi yaal naq moko kiru ta kiwan junaq tenamit li sa wiʼchik xchʼool saʼ xyanq chixjunilebʼ li tenamit li yoʼobʼtesinbʼilebʼ xbʼaan ruqʼ li Dios. …
“Chi moko keʼwan aj Lamanita, chi moko kʼaʼruhaq paay chik chi aj -ita; junajebʼ bʼan naq keʼwan, ralal xkʼajolebʼ li Kristo, ut aj eechanihomebʼ re li rawaʼbʼejihom li Dios.
“Ut qʼaxal osobʼtesinbʼilebʼ aʼan!8
Li Awa’b’ej Nelson kixka’jultika naq aajel ru xpuktesinkil li oxloq’ choq’ reheb’ li qas qiitz’in naq kixye: “Laj Yo’ob’tesinel qe naxb’oq li junjunq qe chixkanab’ankil li na’leb’ re xtz’eqtaanankil yalaq ch’uut chi ralal xk’ajol li Dios. Yalaq ani sa’ qayanq li xik na’ilok re yalaq ani jalan xb’onol tento tixjal xk’a’uxl! … Aajel ru naq taqab’aanu chixjunil li naru chiqu sa’ li qasutam re xkolb’al rix li loq’al ut li oxloq’ li ak re chixjunjunqaleb’ li ralal xk’ajol li Dios.”9 Relik chi yaal, re roxloq’inkil li qas qiitz’in aajel ru naq xb’een wa taqoxloq’iheb’ li qajalanil.10
Sa’ xk’oxlankil li santil junajil li nokoxjunaji rik’in li Dios jo’ ralal xk’ajol a’an, li profeetil b’eresihom kixk’e li Awa’b’ej Nelson a’an jun na’leb’ aajel ru re xtawb’al qu chiqib’il qib’ sa’ xna’aj li tz’eqtaanank ut li jachok-ib’.11 A’b’anan, jo’ kixye laj Pablo reheb’ laj Efeso, tento taqak’e reetal naq re xb’aanunkil a’in, taa’ajmanq naq sa’ junesal ut sa’ komonil taqil qib’ chiqib’il qib’ rik’in kub’enaqil, tuulanil, ut kuyum.12
Wan jun seraq’ chirix jun rabino aj Judio li yoo chirilb’al li saqewk rik’in wiib’ li ramiiw. Kixpatz’ reheb’, “Chan ru nekenaw naq xraqe’ li q’ojyin ut xtikla jun ak’ kutan?”
Jun reheb’ kixsume, “Naq yookat chi ilok sa’ xjayal li releb’aal saq’e ut naru nakak’e reetal xjalanil li karneer rik’in li chib’aat.”
Toja’ naq li jun chik kixsume, “Naq yookat chi ilok sa’ rokeb’aal li saq’e ut naru nakak’e reetal xjalanil xtoonil li olivo rik’in xtoonil li higo.”
Toja’ naq ke’xka’ya li rabino ut ke’xpatz’ re k’a’ru naxk’oxla. Chirix xk’oxlankil chi us, a’an kixsume, “Naq yookat chi ilok sa’ xjayal li releb’aal saq’e ut naru nakawil li ru jun ixq malaj ru jun winq ut naru nakaye, “A’an li wanab’; a’an li was wiitz’in.””13
Ex amiiw, naru ninye eere naq lix saqenkil jun ak’ kutan k’a’jo’ naq nalemtz’un sa’ li qayu’am naq naqileb’ li qas qiitz’in rik’in oxloq’ ut loq’al jo’ tz’aqal qas qiitz’in qib’ rik’in li Kristo.
Naq kik’anjelak sa’ ruchich’och’, li Jesus kixk’ut chi tz’aqal re ru li na’leb’ a’in naq “kinume’k yalaq b’ar, yoo chi usilank”14 chiru chixjunileb’, yoo chixb’oqb’aleb’ chi chalk rik’in a’an ut chixyalb’al xchaab’ilal, maak’a’ naxye k’a’ru xtenamiteb’, xb’ihomaleb’, ut xwanjikeb’. A’an kik’anjelak, kik’irtesink, ut junelik kiril li rajom ruheb’ chixjunileb’, ut tz’aqal li rajom ruheb’ li k’oxlanb’il naq jalaneb’, li rahob’tesinb’ileb’, ut li isinb’ileb’. Maajun kixtz’eqtaana, kirileb’ b’an rik’in juntaq’eetil ut rahok, xb’aan naq kirileb’ jo’ ras riitz’in, ralal ut xrab’in jun chi Yuwa’b’ej.15
Naqak’e tz’aqal reetal a’an sa’ jun hoonal naq li Kolonel naxik aran Galilea, kixk’am jun b’e li nanume’ chiru li ch’och’ Samaria.16 Li Jesus kichunla re hilank chixk’atq li yo’leb’aal ha’ re laj Jakob. Naq wan aran, jun ixq aj Samaria kik’ulun re xnujob’resinkil lix sek’ rik’in ha’. Rik’in naq chixjunil naxnaw, li Jesus kixpatz’ re, “K’e b’ayaq wuk’a.”17
Kisach xch’ool li ixq a’in naq jun aj Judio naxpatz’ xtenq’ re jun ixq aj Samaria ut kixsume, “Chan put ru naq laa’at aj Judio nakapatz’ aawuk’a we laa’in ixq aj Samaria? Xb’aan naq eb’ laj Judio ink’a’ neke’raatina rib’ rik’ineb’ laj Samaria.”18
A’b’an li Jesus, rik’in xkanab’ankil li xikʼ ilok wankeb’ wi’ laj Samaria ut laj Judio, kik’anjelak rik’in rahok chiru li ixq a’in, kixtenq’a chixtawb’al ru ani a’an—a’ li Mesias li tixye chixjunil ut li oyb’eninb’il xk’ulunik xb’aan li ixq.19 Lix toch’om li q’unil k’anjel a’in kixk’e chi aanilak li ixq toj sa’ li tenamit re xyaab’asinkil chiruheb’ li tenamit k’a’ru xk’ulman, kixye, “Malaj a’an ta li Kristo?”20
Jwal nintoq’ob’a ruheb’ li muxb’ileb’, li eetz’unb’ileb’, ut li rahob’tesinb’ileb’ xb’aaneb’ li kristiaan josq’eb’ ut jipeb’, xb’aan naq chiru inyu’am wilom li rahilal neke’xk’ul li chaab’il kristiaan naq naraqman aatin chirixeb’ malaj neke’tz’eqtaanaak yal xb’aan naq jalan neke’aatinak, neke’ilok, ut neke’wan. Naraho’ ajwi’ inch’ool chirixeb’ li toj mutz’ob’resinb’il xk’a’uxleb’, moyb’il rilomeb’, ut kawob’resinb’il xch’ooleb’ rik’in xpaab’ahomeb’ naq kub’enaqeb’ xloq’al li ani jalaneb’ rik’in. Lix na’leb’eb’ chirixeb’ li ras riitz’in naxrameb’ chirilb’al naq a’aneb’ ralal xk’ajol li Dios.
Jo’ kiyehe’ chi rub’elaj xb’aaneb’ li profeet, wanko sa’eb’ li xiwxiwil kutan rub’elaj li xkab’ xk’ulunik li Kolonel.21 Jachb’il ru li ruchich’och’ a’ yaal xb’onol li tib’elej, li politica, ut li b’ihomal ut neb’a’il. Li jachok-ib’ a’an naru naxjal k’a’ru neke’xk’oxla ut neke’xb’aanu li kristiaan rik’ineb’ li ras riitz’in. Xmaak a’in, rajlal naqil naq wankeb’ li neke’xye naq lix k’oxlahom, lix b’aanuhom, ut li raatin jalan chik li tenamit ut kristiaan kub’enaqeb’ xloq’al, ut neke’roksi li sachenaqil ut yib’ ruhil na’leb’ re xwaklesinkil li josq’il, li luktaak ch’oolej, li hob’ok, ut li xik’ ilok chirixeb’. Eb’ li na’leb’ a’in neke’xtaw xxe’ rik’in li q’etq’etil, li kaqalink, ut li sowenak, li neke’chal rik’in li ruchich’och’il wank,22 ut li neke’xka’pak’ali lix na’leb’ li Kristo. Moko us ta li wank chi jo’kan choq’ reheb’ li yookeb’ chixyalb’al xq’e chi wank jo’ tz’aqal xtzolom a’an.23 Jo’kan ajwi’, ex was wiitz’in, maak’a’ xna’ajeb’ li k’oxlahom ut b’aanuhom re xik’ ilok sa’ xyanqeb’ laj santil paab’anel.
Jo’ alalb’ej ut rab’inb’ej re li sumwank, naru nokotenq’an chirisinkil li maa’usilal a’an rik’in rilb’aleb’ li qajalanil jo’ narileb’ li Kolonel24 ut rik’in xk’oxlankil li kʼaʼru juntaqʼeeto wiʼ—li qachoxahilal ut qech kristiaanil. Jo’kan ajwi’, naru naqayal qaq’e chirilb’al qib’ sa’ xmatk’eb’, royb’enihomeb’, ut xrahilaleb’ li qas qiitz’in. Qech aj b’ehenel qibʼ jo’ ralal xk’ajol li Dios, juntaq’eet xmajelal li qawanjik ut li qaseeb’al chi k’iik. B’oqb’ilo chi b’eek sa’ komonil, sa’ tuqtuukilal, chi nujenaq li qach’ool rik’in rahok choq’ re li Dios ut chixjunileb’ li winq—malaj, jo’ kixye laj Abraham Lincoln, “rik’in xik’ ilok choq’ re maajun; rik’in tz’aqal rahok choq’ re chixjunil.”25
Ma eek’oxlahom jun sutaq chan ru naq k’utb’esinb’il li na’leb’ re roxloq’inkil xloq’al ut xjuntaq’eetil li winqilal rik’in li t’ikr naqoksi sa’ li rochoch li Qaawa’? Nokochal sa’ li santil ochoch chi wan jun ajwi’ li qajom ut chi nujob’resinb’ilo rik’in li ajom re wank chi saq ru ut sant chiru lix loq’laj ilob’aal. Tiqto rik’in saqi t’ikr, k’ulb’ilo chiqajunilo xb’aan li Qaawa’ jo’ ralal xk’ajol li raab’il xb’aan, winq ut ixq re li Dios, ralal xk’ajol li Kristo.26 Juntaq’eeteb’ li k’ojob’anb’il k’anjel naqab’aanu ut li sumwank li noko’ok wi’, naqateneb’ qib’ sa’ jun yu’am li taqenaq ut sant wi’chik, ut juntaq’eeteb’ li junelik yeechi’ihom naqak’ul. Chi junajinb’ilo sa’ qajom, naqil qib’ rik’in ak’il xsaʼ uhej, ut sa’ li qajunajil, naqaninq’ehi li qajalanil jo’ santil ralal xk’ajol li Dios.
Toje’ kintenq’an chixk’amb’aleb’ xb’e laj jolominel tenamit chiru li santil ochoch re Brasilia Brasil rub’elaj li rosob’tesinkil. Kinxaqli sa’ xna’aj li jalok t’ikr rik’in li vicepresidente re Brasil, ut koo’aatinak chirix li saqi t’ikr neke’roksi chixjunileb’ sa’ li santil ochoch. Kinch’olob’ chiru naq li roksinkil li saqi t’ikr xb’aan chixjunileb’ nareetali naq juntaq’eeto chiru li Dios ut naq sa’ li santil ochoch, maawa’o li vicepresidente re jun tenamit ut jun laj jolominel re li Iglees, laa’o b’an ralalo jun Choxahil Yuwa’b’ej li nokoxra.
Li nima’ Iguazú nanume’ chiru xtz’e li saq’e re Brasil ut naxhoy xha’il chiru jun tzuul bʼar wiʼ natʼaneʼ chaq li ha’ nawb’il ru jo’eb’ li Cataratas del Iguazú—jun reheb’ lix yo’ob’tesihom li Dios jwal ch’ina-us ut chaab’il sa’ ruchich’och’, nawb’il ru jo’ jun reheb’ li wuqub’ chi sachb’a-ch’oolej re li ruchich’och’. K’a’jo’ xk’ihal li ha’ nanume’ jo’ jun nima’ toja’ naq naxjach rib’ sa’ k’iila cient chi xt’anik li ha’. Jo’ jaljookil ru aatin, eb’ li ha’ a’aneb’ reetalil lix junkab’al li Dios sa’ li ruchich’och’, xb’aan naq juntaq’eet li musiq’ejil na’ajej koo’el wi’ chaq, li nachal rik’in li qachoxahil eechanihom ut qech kristiaanil. A’b’anan, jalan jalanq xb’e li junjunq qe sa’ jalan jalanq chi teep ut tenamit rik’in jalan jalanq chi na’leb’, wanjik, ut eek’ahom. Ut toj chi joʼkan, nokoxik chi uub’ej jo’ ralal xk’ajol li Dios ut jo’ qas qiitz’in qib’ rik’in li Kristo, chi ink’a’ nasach chiqu li qachoxahil junajil, li nokoxjunaji joʼ jun tenamit jalan ut aj rahonel.27
Ex was wiitz’in raarookex inb’aan, chiqajayali li qach’ool ut li qak’a’uxl rik’in li nawom ut xnawom ch’oolej naq juntaq’eeto chiru li Dios, naq tiqb’ilo chi juntaq’eet rik’in junelikil wankil ut eechanihom. Chiqayal xsahil li qech kristiaanil sa’ musiq’ej li wanko wi’ ut chiqak’e xloq’aleb’ lix jalanil ut lix maatan li junjunq qe. Wi taqab’aanu a’an, ninyeechi’i eere naq tooxik chi uub’ej chi junjunqil, jo’ xha’il li Cataratas del Iguazú, a’ut ink’a’ taasachq li qachoxahil junajil li nokoreetali jo’ jun tenamit sik’b’il ru, “ralal xkʼajolebʼ li Kristo, ut aj eechanihomebʼ re li rawaʼbʼejihom li Dios.”28
Ninch’olob’ xyaalal eere naq wi tooxik chi uub’ej chi jo’kan chiru xnajtil li qayu’am, taatiklaaq jun ak’ kutan rik’in jun ak’ saqen li tixlemtz’u li qayu’am ut tooxtenq’a chiroxloq’inkil, ut chi osob’tesiik xb’aan, li jalanil kixk’e li Dios sa’ xyanqeb’ li ralal xk’ajol.29 Too’ok chi yaal choq’ k’anjeleb’aal sa’ ruq’ re xpuktesinkil li oxloq’ ut li loq’al sa’ xyanq chixjunileb’ li ralal ut xrab’in. Li Dios yo’yo. Li Jesus a’an aj Kolol re li ruchich’och’. Li Awa’b’ej Nelson a’an lix profeet li Dios sa’ li qakutan. Ninch’olob’ xyaalaleb’ li yaal a’in sa’ lix loq’laj k’ab’a’ li Jesukristo, amen.