Kapitulo 17

Ang mga Santos Nanag-usab

Samtang ang tingtugnaw sa 1856–57 nagdala og nyebe ug yelo ngadto sa Walog sa Salt Lake, si Joseph F. Smith nagserbisyo didto sa Big Island sa Hawaii. Sama ni George Q. Cannon, nakat-unan niya og dali ang pinulongang Hawaiian ug nahimong usa ka lider sa misyon. Karon, hapit tulo ka tuig human nadawat ang iyang tawag, desi-otso anyos na siya ug matinguhaon nga mopadayon sa pagserbisyo sa Ginoo.¹

“Wala ako mobati ingon og ako nakahimo na sa akong misyon sa pagkakaron,” misulat siya sa iyang igsoong babaye si Martha Ann, “ug dili ako gusto nga mopauli hangtud niana.”²

Human sa mubo nga panahon, nakadawat si Joseph og sulat gikan sa iyang igsoong lalaki nga si John sa Utah. “Milabay ang Pasko, ug ang Adlaw sa Bag-ong Tuig dayon misunod niini,” mibalita si John. “Walay hugyaw.” Bisan tuod og ang mga Santos sa sagad malingaw og dagkong mga sayaw ug mga party atol sa mga bakasyon, ang mga pangulo sa Simbahan wala mohatag og pagdasig sa mao nga mga kasaulogan niini nga tuig. Ang moral nga kausaban nga gisugdan ni Jedediah Grant sa miaging tinglarag anaa nagsugod pa, ug ang mao nga mga pagsaulog maingon og dili angay.

“Nakalimtan nato ang atong mga kaugalingon ug nahikatulog, misalikway sa atong relihiyon, ug nagbuhat sa paglingaw sa atong mga kaugalingon sa temporal nga mga butang,” midugang og pasabut si John. Bag-ohay nga gitawag isip tigdumalang patriyarka sa Simbahan, ang katungdanan nga gihuptan sa iyang amahan ug apohang lalaki, ang beynte kwatro anyos ang panuigon nga si John hingpit nga misuporta sa kausaban, bisan tuod og ang iyang hilabihan ka manggiulawon mipalayo kaniya gikan sa pag-uban sa ubang mga pangulo sa pagsangyaw ngadto sa publiko.³

Ang ubang mga sulat gikan sa panimalay mihulagway sa kausaban alang ni Joseph. Sukad sa Septyembre, mga pangulo sa Simbahan nagbunyag pag-usab sa mahinulsulong mga Santos sa bisan asang duol nga lim-aw sa tubig—bisan pa og ilang buakon ang yelo aron mabuhat kini.⁴ Ang Unang Kapangulohan, labut pa, nakapanudlo sa mga bishop sa paghunong og pangalagad sa sakrament diha sa ilang mga ward hangtud daghang mga Santos ang magpabunyag og usab ug magmatuod sa ilang pagkaandam sa paghupot sa ilang mga pakigsaad.⁵

Ang iyaan ni Joseph si Mercy Thompson mituo nga ang kausaban adunay positibong epekto diha kaniya ug sa mga Santos. “Gibati ko ang katingala sa mga pakig-angay sa Ginoo ngari kanako,” gisulatan niya si Joseph. “Gibati ko nga ang Ginoo sobra ang pagtuman sa Iyang mga saad ngari kanako.”⁶

Aron sa pag-awhag og pagkamatarung, ang mga pangulo sa Simbahan mipahimangno sa mga Santos sa pagkumpisal sa ilang mga sala sa publiko diha sa mga miting sa ward. Sa usa ka sulat ngadto ni Joseph, misulat si Mercy mahitungod ni Allen Huttington, usa sa mga batan-ong lalaki kinsa mitabang sa mga langyaw nga nagkariton sa pagtabok sa Suba sa Sweetwater. Si Allen kaniadto usa ka walay pamatasan nga batan-ong lalaki, apan sa wala madugay human sa isyu sa pagluwas sa kariton mibarug siya sa Sugar House Ward, miangkon sa iyang nangaging mga sala, ug namulong mahitungod kon giunsa sa pagluwas pag-usab sa iyang kasingkasing.

“Nakita niya ang daghan kaayo nga gahum sa Dios nga siya nagmaya samtang nagbiyahe sa pagsugat sa mga panon diha sa dalan ug sa pagdala kanila sa sulod,” mibalita si Mercy. “Giawhag niya ang iyang batan-ong mga higala sa pagbiya gikan sa ilang mga kabuang ug sa pagtinguha sa pagtukod sa gingharian sa Dios. Mihilak ang iyang inahan sa hingpit nga kalipay. Mibarug ang iyang amahan ug mipahayag nga kini ang labing malipayon nga panahon nga sukad iyang nakita.”⁷

Ang pipila ka mga lalaki gitawag usab isip “mga misyonaryo sa panimalay” aron makig-istorya og mga pamilya diha sa Simbahan. Atol niini nga mga pakig-istorya, ang mga misyonaryo mangutana og pundok sa pormal nga mga pangutana aron makahibalo kon unsa ka maayo ang mga sakop sa pamilya nagsunod sa Napulo ka mga Sugo, naghigugma sa usag usa ug sa ilang mga silingan ug nagsimba uban sa ilang mga miyembro sa ward.⁸

Samtang sila nag-awhag og mas dako nga pagkamatarung, ang mga pangulo sa Simbahan nagtawag og daghan pang mga lalaki ug mga babaye sa paghimo sa dinaghan nga kaminyoon. Human dayon ang kausaban gisugdan, giaghat ni Brigham Young si John Smith sa pagpangasawa og ikaduha. Ang hunahuna nga si John mangasawa og laing babaye nakapasamok sa iyang asawa, nga si Hellen, og hilabihan. Apan kon ang Ginoo gusto kaniya ug ni John sa pagsunod sa baruganan, niana si Hellen gusto nga ang seremonyas sa kaminyoon mahuman sa labing dali nga panahon. Tingali ang pagpuyo sa baruganan mahimong mas sayon pagkahuman.

Giminyoan ni John ang usa ka babaye nga ginganlan og Melissa Lemon. “Kini usa ka pagsulay ngari kanako, apan salamat sa Ginoo kini human na karon,” misulat si Hellen ngadto ni Joseph sa Hawaii. “Ang Ginoo mosulay sa Iyang mga katawhan sa tanang mga butang, ug ako nagtuo nga kini ang labing dako nga pagsulay. Apan nag-ampo ako ngadto sa akong Langitnong Amahan sa paghatag kanako og kaalam ug kalig-on sa panghunahuna sa pagbarug sa matag pagsulay ingon nga kini mangabut.⁹

Nagkat-on usab si Joseph og daghan pa mahitungod sa kausaban sa mga sulat gikan sa iyang igsoong babaye nga si Martha Ann. “Nabunyagan ako ug nagsugod sa pagpuyo sa akong relihiyon,” misulat siya kaniadtong Pebrero. “Nagsugod pa lamang ako sa pagkakita sa akong mga kasaypanan ug nagtarung sa akong mga paagi.” Human sa pila ka bulan nga pakigkontra ni Hellen, sa katapusan si Martha Ann nakig-uli sa iyang bayaw nga babaye.¹⁰

“Ang mga Santos nanag-usab, ug maayo na ang ilang pagtagad kanako karon,” misulti si Martha Ann ni Joseph. “Kami tanan maayong mga higala.”¹¹

Sa daghang batan-ong mga tawo sa iyang ward nga nagminyo, naghunahuna si Martha Ann kon kini panahon ba alang kaniya nga magminyo usab. Nahigugma siya sa tago ni William Harris, ang sinagop nga anak nga lalaki ni Bishop Abraham Smoot. “Mangurog ang akong mga kamot kon ako moingon og gugma, apan kini mao, mao gyud kaayo,” misekreto siya ngadto ni Joseph. “Maayo siya nga batan-ong lalaki ug nakaangkon siya sa akong mga pagbati.”

Nangamuyo siya sa iyang igsoong lalaki sa pagtago sa sekreto. “Ayaw pagsulti og bisan unsa mahitungod niini sa bisan hain sa imong mga sulat gawas sa akoa,” siya misulat, “ug sultihi ako kon unsay imong hunahuna mahitungod niini.”

Si William sa dili madugay molarga na sa misyon ngadto sa Uropa, bisan pa niana, gihunahuna ni Martha Ann nga usa ka sakit nga pagsulay. “Akong kalimtan kini karon; nga mao, naninguha ako sa pagbuntog niini,” naguol siya sa iyang sulat. “Ako nagtuo nga kini tanan maayo.”¹²

---

Sa tingpamulak sa 1857, si Brigham Young ug ang ubang mga pangulo sa Simbahan nahimuot sa kausaban sa mga Santos ug gipabalik ang pagpaambit sa sakrament sa tibuok Simbahan. Gisulti ni Brigham ug balik-balik nga ang mga Santos mga “pinalanginan sa Dios nga mga katawhan.”¹³

Gani pipila ka mga problema miabut sa panahon sa kausaban. Ang mga pangulo pintas nga nanulti sa mga mibiya sa tinuohan ug sa mga tawo kinsa dili miyembro sa Simbahan. Mibati nga nahulga, ang pipila sa mga katawhan mibiya sa teritoryo. Ang mga bishop, mga misyonaryo sa panimalay, ug mga miyembro sa Simbahan magkabangi usahay kon ang kanunay nga mga pagbisita sa panimalay ug publiko nga pagkumpisal nahimong makaulaw, makabungkag, o makahulga. Uban sa panahon, ang mga pangulo sa Simbahan misugod sa pag-awhag nga ang mga interbyu ug mga pagkumpisal pagahimoong pribado.¹⁴

Ang mga pangulo sa Simbahan sa kasagaran migamit og ordinaryo ug makapabayaw nga pinulongan sa ilang mga sermon aron sa pag-awhag sa mga Santos sa pagbuhat og mas maayo. Naghatag ang Basahon ni Mormon og tataw nga mga ehemplo kon sa unsa nga paagi ang gamhanang pagsangyaw makadasig sa katawhan sa pag-usab, bisan pa niana, ug ang mga pangulo sa Simbahan sa kasagaran migamit ug grabe nga pinulongan nianang tingtugnaw sa pagtawag sa mga Santos ngadto sa paghinulsol. Usahay, si Brigham ug ang uban mikuha gani og mga kasulatan gikan sa Daang Tugon aron sa pagtudlo nga pipila ka bug-at nga mga sala mapasaylo lamang pinaagi sa pagpaagas sa dugo sa makasasala.¹⁵

Ang maong mga pagtulun-an mibalik ngadto sa kalayo sa impyerno ug asupre nga pinulongan sa tigpadasig nga mga tigsangyaw nga Protestante kinsa misulay sa paghadlok sa mga makasasala ngadto sa pag-usab.¹⁶ Nasabtan ni Brigham nga siya usahay naghimo sa iyang madilaabon nga mga sermon nga molayo og maayo, ug dili niya tuyo sa mga katawhan nga patyon tungod sa ilang mga sala.¹⁷

Usa ka adlaw nakadawat og sulat si Brigham gikan ni Isaac Haight, ang stake president sa Siyudad sa Cedar, mahitungod sa usa ka tawo kinsa mikumpisal sa usa ka sekswal nga sala uban sa iyang pangasaw-unon human siya makadawat sa iyang endowment. Gipangasawa sa tawo ang babaye ug miingon nga iyang buhaton ang tanan aron sa paghimo og pasig-uli alang sa iyang sala, bisan og kana nagpasabut sa pagpaagas sa iyang dugo.

“Mahimo bang sultihan mo ako kon unsay akong isulti ngadto kaniya?” Nangutana si Isaac.

“Sultihi ang batan-ong lalaki sa paglakaw ug dili na magpakasala pag-usab, paghinulsol sa tanan niyang mga sala, ug sa pagpabunyag sa gihapon,” mitubag si Brigham.¹⁸ Taliwala sa malisud nga mga pahimangno sa kausaban, kasagaran siya nga mitambag sa mga pangulo sa pagtabang sa mga makasasala sa paghinulsol ug sa pagpangayo og kalooy. Ang kang Brigham nga gamhanang pagsangyaw ug ang iyang tambag alang sa kalooy tanan gituyo aron sa pagtabang sa mga Santos sa paghinulsol ug sa pagpaduol ngadto sa Ginoo.¹⁹

---

Samtang ang panahon sa ilang kausaban naghinapos, ang mga Santos sa makausa nausab mibati og kapakyasan sa gitudlo nga mga opisyal sa pederal nga gobyerno sa teritoryo. Sayo sa 1857, ang balay balaoranan sa Utah mipetisyon ni James Buchanan, ang bag-ong napili nga presidente sa Estados Unidos, sa paghatag kanila og mas dako nga kagawasan sa pagtudlo sa ilang kaugalingong mga lider sa gobyerno.

“Mosukol kami sa bisan unsa nga pagsulay sa mga opisyal sa gobyerno sa dili paghatag og importansya sa among mga balaod sa teritoryo,” mipasidaan sila, “o sa pagpahamtang diha kanamo niadtong dili angay ug sa katungod nga wala gamita niini nga teritoryo.”²⁰

Ang mga opisyal sa lokal nga gobyerno, sa samang higayon, mibati og samang kapakyasan sa pagtamay sa mga Santos ngadto sa mga dili miyembro, panghulga sa gitudlo sa pederal nga mga lider, ug sa pagkakulang sa pagkabulag sa simbahan ug sa estado diha sa teritoryal nga gobyerno. Sa pagka-Marso, pipila ka mga opisyal ang miluwat sa ilang mga pagkatudlo ug mibalik sa silangan uban sa mga istorya kabahin sa dinaghang kaminyoon sa mga Santos ug sa ingon og dili demokratikong gobyerno, labaw pa sa gibuhat ni Perry Brocchus ug sa uban sa milabay nga mga tuig.

Sayo nianang ting-init, human matunaw ang nyebe sa mga kapatagan ug mga agianan sa koreyo giabli og balik, nahibaloan sa mga Santos nga ang ilang maisug nga pagkasulat nga petisyon ug mga balita sa ilang pagtagad sa miaging mga opisyal sa teritoryo nakapaalarma ug nakapasuko pag-ayo ni Presidente Buchanan ug sa iyang mga tigtambag. Gitan-aw sa Presidente ang mga lihok sa Santos isip mga sukol, ug mitudlo siya og bag-ong mga tawo ngadto sa bakante nga mga buhatan sa Utah.²¹ Ang silangang mga pamantalaan ug mga politiko, sa samang higayon, namugos nga mogamit siya og military nga aksyon aron sa pagpahawa ni Brigham isip gobernador, mipuypoy sa gidungog nga pagkasukol sa mga Santos, ug gibantayan nga ang bag-ong pederal nga mga opisyal gipalingkod ug gipanalipdan.

Ngadto sa mga kritiko, ang plano ingon og nanobra ug mahal, apan ang mga hungihong dayon misabwag nga gustong himoon kini sa presidente. Nakita kini ni Buchanan isip iyang katungdanan sa pagtukod og pederal nga awtoridad sa Utah. Niana nga panahon, nagsinati ang Estados Unidos og makahuluganong mga tensyon kalabut sa pagkaulipon, ug daghang mga tawo ang nahadlok nga ang tighupot og mga ulipon sa habagatang mga estado tingali pila ka adlaw motukod og kaugalingon nilang nasud. Ang pagpadala og kasundalohan ngadto sa Utah unta dili mosugyot sa ubang mga rehiyon gikan sa paghagit sa pederal nga gobyerno.²²

Uban sa iyang termino sa pagkagobernador nga matapos, nagpaabut karon si Brigham sa presidente sa pagsulay og tudlo ug taga gawas aron sa pagpuli kaniya. Ang kausaban dili makaapekto sa iyang kahimtang uban sa mga Santos, apan kini mopakunhod sa iyang abilidad sa pagtabang kanila sa politikal nga paagi. Kon ang presidente mopapahawa kaniya gikan sa katungdanan ug magpadala og kasundalohan aron sa pagpasunod sa kausaban, ang mga Santos maadunay gamay nga paglaum alang sa kaugalingong pagmando. Sila mabalik na usab nga ubos ngadto sa mga kapritso sa mga tawo kinsa mibiaybiay sa gingharian sa Dios.²³

Mga usa ka bulan human nadungog ni Brigham ang mga hungihong kabahin sa mga tuyo ni Buchanan, iyang nahibaloan nga si apostol Parley Pratt gipatay. Ang iyang mamumuno, si Hector McLean, mao ang nahimulag nga bana ni Eleanor McLean, usa sa daghang asawa ni Parley. Mipasakop si Eleanor sa Simbahan sa California human sa mga tuig nga pag-antos gikan sa pang-abuso ug pagkapalainom ni Hector. Gibasol ni Hector si Parley sa dihang gibiyaan siya ni Eleanor, ug gipadala niya ang ilang mga anak sa pagpuyo uban sa ilang mga paryente didto sa habagatang Estados Unidos. Misulay si Eleanor sa pakig-uban sa iyang mga anak, ug si Parley misunod dayon sa pagtabang kaniya. Kaniadtong Mayo 1857, bisan pa niana, gipangita ni Hector si Parley ug walay kalooy nga gipatay siya.²⁴

Ang pagpatay ni Parley nakapalisang ni Brigham ug sa mga Santos. Sulod sa beynte singko ka tuig, nag-una si Parley sa pagkamanunulat ug misyonaryo nga Santos sa Ulahing mga Adlaw. Ang iyang dinahon nga sinulat A Voice of Warning nakatabang sa pagdala og dili maihap nga mga tawo ngadto sa Simbahan. Ang pagkawala sa iyang walay kakapoy nga serbisyo ug dili ikatandi nga tingog nakapasakit og maayo sa mga Santos.

Apan ang mga editor sa pamantalaan sa tibuok nasud nagsaulog sa pagkapatay ni Parley. Ngadto kanila, si Hector Mclean makatarunganong mipatay sa tawo kinsa miguba sa iyang panimalay. Gani usa ka pamantalaan miduso nga si Presidente Buchanan motudlo ni Hector isip ang bag-ong gobernador sa Utah.²⁵

Sama niadto kinsa migukod sa mga Santos sa Missouri ug Illinois, ang mamumuno ni Parley wala gayud dad-a ngadto sa hustisya.²⁶

---

Samtang ang mga tensyon nagtubo tali sa mga Santos ug sa gobyerno sa Estados Unidos, si Martha Ann Smith nangandam sa pagpanamilit ngadto ni William Harris, kinsa sa dili madugay mobiya alang sa misyon ngadto sa Uropa. Nagpaabut si Martha Ann nga minyoan si William kon siya mopauli na. Sa adlaw nga si William nakigkita sa Unang Kapangulohan aron ma-set apart alang sa iyang misyon, gitabangan ni Martha Ann ang inahan ni William, si Emily Smoot, sa pag-andam sa iyang mga gamit alang sa panaw.

Samtang sila nagtrabaho, misulod og kalit si William ngadto sa kwarto. “Kuhaa ang imong kalo, Martha, ug dali,” miingon siya. Samtang nag-set apart, misugyot si Brigham Young nga dad-on ni William si Martha Ann ngadto sa siyudad ug minyoan siya sa dili pa mogikan paingon sa Uropa.

Nahingangha, milingi si Martha Ann ngadto ni Emily. “Unsay akong buhaton? “Unsay akong buhaton?” nangutana siya.

“Mahal,” miingon si Emily, “isul-ob ang imong kaliko nga sinina ug padayon.”

Midali pag-ilis si Martha Ann ngadto sa iyang kaliko nga sinina ug mikatkat ngadto sa karomata tupad ni William. Gikasal sila sa Endowment House, ug si Martha Ann mipuyo uban ni William ug sa pamilyang Smoot. Human sa duha ka adlaw, gikarga ni William ang iyang mga butang ngadto sa kariton ug mibiya sa walog uban sa panon sa setenta ka ubang mga misyonaryo²⁷

Sa dihang miabut ang mga misyonaryo sa Siyudad sa New York human sa pipila ka semana, natingala si William sa pagkadili mahigalaon nga gibati sa daghang mga tawo ngadto sa mga Santos. “Nadungog namo ang tanang matang sa pang-abuso mahitungod sa mga Mormon ug sa mga awtoridad sa Simbahan,” misulat siya ni Joseph F. Smith, ang iyang bag-ong bayaw nga lalaki. “Ang hisgutanan sa panagsultihanay mao ang Utah, Utah sa tanang pamantalaan nga imong makita. Miingon sila nga magpadala sila og gobernador sa Utah ug mga tropa, ug iyang ipasunod ang balaod sa Estados Unidos, hatagan og kagawasan ang mga babaye, ug kon ang tigulang nga Young mosukol, bitayon siya sa liog”²⁸

---

Sa pagka-Hulyo 24, 1857, ang ikanapulo nga anibersaryo sa pag-abut sa mga Santos sa walog, ang pamilyang Smoot mikuyog ni Brigham Young ug sa duha ka libo ka mga Santos alang sa usa ka piknik didto sa usa ka bukid nga lanaw silangan sa Siyudad sa Salt Lake. Mga banda gikan sa nagkalainlaing pamuy-anan mitugtog samtang ang mga Santos migahin sa tibuok buntag sa pangisda, pagsayaw, ug pakig-istoryahay sa usag usa. Mga bandilang Amerikano milupad gikan sa mga ibabaw sa duha ka tag-as nga mga kahoy. Sa tibuok buntag, ang mga Santos nagpabuto og mga kanyon, nanan-aw sa pagbansay-bansay sa boluntaryong mga kasundalohan sa teritoryo, ug naminaw og mga pakigpulong.

Pagka-udto, hinoon, si Abraham Smoot ug Porter Rockwell miabut nga nangabayo diha sa kampo, gihunong ang mga kalingawan. Bag-ohay lang nga nahibalik si Abraham gikan sa usa ka business trip sa Simbahan ngadto sa silangang Estados Unidos. Sa pagbalik, nakita niya ang mga karomata nga pangkargamento nagbiyahe paingon sa kasadpan aron sa pagsangkap og kasundalohan nga kinse ka gatus ka tropa nga ang presidente karon opisyal nga nagpadala ngadto sa Utah og bag-ong gobernador. Gihunong usab sa gobyerno ang serbisyo sa koreyo ngadto sa Teritoryo sa Utah, epektibong nagputol sa komunikasyon tali sa mga Santos ug sa Silangan.²⁹

Sa pagkasunod adlaw, mibiyahe og balik si Brigham ug ang mga Santos ngadto sa siyudad aron sa pagpangandam alang sa pag-atake. Sa pagka-Agosto 1, si Daniel Wells, ang kumander sa boluntaryong mga kasundalohan sa teritoryo, misugo sa iyang mga opisyal sa pagpaandam sa tanang komunidad alang sa gubat. Ang mga Santos nagkinahanglan nga magpundok og mga tagana, walay bisan unsa nga mausik. Gidid-an niya sila sa pagbaligya og mga lugas ug ubang mga butang ngadto sa mga nagsunod-sunod nga mga karomata paingon sa California. Kon ang kasundalohan moatake sa walog, ang mga Santos nagkinahanglan sa matag onsa [ounce] sa ilang mga sangkap aron mabuhi.³⁰

Mihangyo usab si Brigham nga ang mga presidente sa misyon ug mga pangulo sa Simbahan sa lagyong mga branch ug mga pamuy-anan mopapauli og mga misyonaryo ug ubang mga Santos ngadto sa Utah.

“I-release kadtong mga elder nga nagserbisyo didto bisan unsa pa ang gidugayon,” misugo siya ni George Q. Cannon, kinsa karon nagdumala sa misyon sa Pasipiko diha sa San Fransisco. “Aghata ang daghan sa atong mga batan-ong lalaki sa pagpauli kutob sa mahimo, nga ang ilang mga ginikanan naghinamhinam nga makakita kanila.”³¹

Nakadungog og mga hungihong si Brigham nga si Heneral William Harney, usa ka tawo nga ilado sa iyang pagkabangis, nangulo sa kasundalohan sa Utah. Bisan tuod og si Harney miangkon nga walay gibati nga pagkangil-ad ngadto sa kadaghanan sa mga Santos, tataw nga siya determinado sa pagsilot ni Brigham ug sa ubang mga pangulo sa Simbahan.³²

“Kon ako man pagabitayon nga may paghusay o walay paghusay,” pangagpas ni Brigham, “pagatinuon pa.”³³

---

Samtang ang mga Santos diha ug sa palibut sa Siyudad sa Salt Lake nangandam alang sa pag-atake, si George A. Smith mibisita sa mga pamuy-anan sa habagatang teritoryo aron sa pagpahimangno kanila mahitungod sa umaabut nga mga kasundalohan. Sa Agosto 8, miabut siya sa Parowan, usa ka lungsod nga iyang natabangan sa pagtukod sa milabay nga unom ka tuig. Ang mga Santos didto nahigugma ug misalig kaniya.³⁴

Ang balita mahitungod sa mga kasundalohan miabut na sa lungsod, ug ang tanan nabalaka. Nahadlok sila nga dugang nga mga tropa gikan sa California moatake og una sa habagatang Utah, nag-atake sa mas huyang nga pamuy-anan didto sa dili pa mosugod paingon sa amihanan. Kabus nga mga pamuy-anan sama sa Parowan, anaa sa ngilit sa pagpakabuhi, dili makaparang sa mga kasundalohan.³⁵

Naguol si George mahitungod sa kaluwasan sa iyang pamilya ug mga kahigalaan diha sa dapit. Tuyo sa mga kasundalohan ang pagpakiggubat nga makapoo batok sa Simbahan, gisultihan niya sila. Aron sa pagsiguro sa ilang pagkabuhi, giaghat niya ang mga Santos sa Parowan sa paghatag og sobra nga lugas ngadto sa ilang bishop aron tipigan alang sa dili masiguro nga mga panahon sa umaabut. Ila usab nga gamiton ang tanan nilang panaptong delana aron himoon og mga saput.³⁶

Sa pagkasunod adlaw, namulong si George nga mas may pangusog. Ang Simbahan gikasilagan didto sa silangan, giangkon niya. Kon ang mga Santos wala pa mosalig sa Dios, ang mga kasundalohan mobahin kanila ngadto sa duha ug mabuntog sila sa sayon nga paagi.

“Amumaha ang inyong mga tagana, tungod kay kinahanglanon nato kini,” mipahimangno siya. Nahibalo siya nga ang mga Santos matintal sa pagtabang ug sa pagpakaon sa mga sundalo kon sila moabut—kon gikan ba sa kalooy o tinguha sa pagpangwarta kanila.

“Baligyaan ninyo ba sila og lugas o pagkaon?” Nangutana si George. “Moingon ako tungloha ang tawo kinsa mobu-bu og lana ug tubig sa ilang mga ulo.”³⁷

1. Ricks, My Candid Opinion, ix; Joseph F. Smith, Journal, Nov. 1, 1856–Mar. 1, 1857; tan-awa usab sa George Q. Cannon, Journal, Hulyo 27, 1851.

2. Joseph F. Smith to Martha Ann Smith, Oct. 20, 1856, Joseph F. Smith Letters to Martha Ann Smith Harris, CHL. Kinutlo gi-edit aron mabasa; “nabuhat” sa orihinal giilisan og “nagbuhat.”

3. John Smith to Joseph F. Smith, Ene. 6, 1857; May 31, 1856; Joseph Fisher to Joseph F. Smith, Feb. 24, 1857, Joseph F. Smith, Papers, CHL; Woodruff, Journal, Feb. 18, 1855; tan-awa usab sa Haws, “Joseph F. Smith’s Encouragement of His Brother,” 134–38. Ang katapusan nga kapahayag sa kinutlo gi-edit aron mabasa; “miadto aron paglingaw” sa orihinal giilisan ngadto og “nangawala aron sa paglingaw.”

4. Woodruff, Journal, Oct. 6–7, 1856; Dec. 1, 8, ug 30, 1856; Historian’s Office, General Church Minutes, Feb. 10, 1857; “Minutes,” Deseret News, Okt. 1, 1856, [5].

5. King, Autobiography, volume 7, [8], [34]; Woodruff, Journal, Sept. 14, 1856; Historian’s Office, General Church Minutes, Dec. 14, 1856; “Discourse,” Deseret News, Nob. 19, 1856, [2]–[3]. Hisgutanan: Reformation of 1856–57

6. Mary Jane Thompson and Mercy Fielding Thompson to Joseph F. Smith, Dec. 7, 1856; Mercy Fielding Thompson to Joseph F. Smith, Jan. 6, 1857, Joseph F. Smith, Papers, CHL.

7. Mary Jane Thompson and Mercy Fielding Thompson to Joseph F. Smith, Dec. 7, 1856, Joseph F. Smith, Papers, CHL; tan-awa usab sa Kimball, “Confession in LDS Doctrine and Practice,” 49–54.

8. Joseph Fisher to Joseph F. Smith, Feb. 24, 1857, sa Joseph F. Smith, Papers, CHL; “Correspondence from Great Salt Lake City,” Mormon, Nob. 29, 1856, [3]; Questions to Be Asked the Latter Day Saints ([Siyudad sa Salt Lake ]: Tigmantala wala mailhi, [1856]); Whipple, Autobiography and Journal, 116; Peterson, Mormon Reformation, 27–30; tan-awa usab sa Woodruff, Journal, Oct. 27 ug Nov. 4, 1856.

9. John Smith and Hellen Smith to Joseph F. Smith, Nov. 3, 1856; Hellen Smith to Joseph F. Smith, Apr. 4, 1857, Joseph F. Smith, Papers, CHL; tan-awa usab sa Joseph Fisher to Joseph F. Smith, Feb. 24, 1857, sa Joseph F. Smith, Papers, CHL; Peterson, Mormon Reformation, 31–32; ug Whipple, Autobiography and Journal, 116.

10. William Harris and Martha Ann Smith to Joseph F. Smith, Feb. 3, 1857, Joseph F. Smith, Papers, CHL; Martha Ann Smith to Joseph F. Smith, Apr. 5, 1857, Joseph F. Smith Letters to Martha Ann Smith Harris, CHL.

11. Martha Ann Smith to Joseph F. Smith, Apr. 5, 1857, Joseph F. Smith Letters to Martha Ann Smith Harris, CHL.

12. William Harris and Martha Ann Smith to Joseph F. Smith, Feb. 3, 1857, Joseph F. Smith, Papers, CHL.

13. Wilford Woodruff to Orson Pratt, Apr. 1, 1857, sa Latter-day Saints’ Millennial Star, Hunyo 27, 1857, 19:411; Jeremy, Journal, volume 3, Apr. 5, 1857; Wilford Woodruff, Letter to the Editor, July 1, 1857, sa Latter-day Saints’ Millennial Star, Ago. 29, 1857, 19:557; tan-awa usab sa “Discourse by President Brigham Young,” and “Discourse by Prest. Joseph Young,” Deseret News, Mar. 18, 1857, [3]–[5].

14. Ballantyne, Journal, Dec. 31, 1856; Aird, “Reasons for Disaffection in the Late 1850s,” 146–47; Whipple, Autobiography and Journal, 116; Woodruff, Journal, Dec. 7 ug 8, 1856; King, Autobiography, volume 7, [34]–[35]; “Discourse,” Deseret News, Ene. 21, 1857, [5]; tan-awa usab sa Kimball, “Confession in LDS Doctrine and Practice,” 49–54; Peterson, Mormon Reformation, 41–42; ug John Toone to Brigham Young, Dec. 20, 1856, Brigham Young Office Files, CHL.

15. “Discourse,” Deseret News, Okt. 1, 1856, [3]; tan-awa usab sa “Remarks,” Deseret News, Okt. 1, 1856, [3]; Woodruff, Journal, Sept. 21, 1856; JSP, CFM:351, note 521; ug Peterson, Mormon Reformation, 25.

16. Brigham Young, Sept. 14, 1856, Historian’s Office, Reports of Speeches, CHL; King, Autobiography, volume 7, [34]–[35]; Stout, Journal, Abr. 16, 1857; tan-awa usab sa Peterson, Mormon Reformation, 72–73.

17. Historian’s Office, General Church Minutes, Mar. 17, 1848; tan-awa usab sa Woodruff, Journal, Mar. 17, 1848; ug JSP, CFM:351, note 521.

18. Isaac Haight to Brigham Young, Oct. 29, 1856, Brigham Young Office Files, CHL.

19. Brigham Young to Isaac Haight, Mar. 5, 1857, Letterbook, volume 3, 461–62, Brigham Young Office Files, CHL; Brigham Young to Philo Farnsworth, Abr. 4, 1857, Letterbook, volume 3, 540, Brigham Young Office Files, CHL. Hisgutanan: Reformation of 1856–57

20. “Memorial and Resolutions to the President of the United States, concerning Certain Officers of the Territory of Utah,” Ene. 5, 1857, Governor’s Office Files, 1850–67, Brigham Young Office Files, CHL.

21. “Expedition against Utah,” Deseret News, Okt. 7, 1857, [4]–[5]; Parowan Stake, Historical Record, Ago. 9, 1857, 23–24; John Bernhisel to Brigham Young, Abr. 2, 1857, Utah Delegate Files, 1849–72, Brigham Young Office Files, CHL; “Eastern Mail,” Deseret News, Hunyo 3, 1857, [5]; Rogers, Unpopular Sovereignty, 156–58.

22. John Bernhisel to Brigham Young, Abr. 2, 1857, Utah Delegate Files, 1849–72, Brigham Young Office Files, CHL; “Expedition against Utah,” Deseret News, Okt. 7, 1857, [4]–[5]; “Mormon Rebellion,” New York Times, Mayo 11, 1857, 4; “Mr. Buchanan’s Administration and Our Domestic Affairs,” New York Herald, Mar. 17, 1857, 4; Rogers, Unpopular Sovereignty, 135–81. Mga Hisgutanan: Utah War; American Civil War

23. Tan-awa sa Woodruff, Journal, Mayo 31, 1857; ug John Bernhisel to Brigham Young, Mar. 17, 1857, Utah Delegate Files, 1849–72, Brigham Young Office Files, CHL.

24. Brigham Young to “My Dear Friend,” June 29, 1857, draft, Brigham Young Office Files, CHL; Eleanor J. Pratt to “Brother Snow,” May 14, 1857, CHL; Eleanor J. McComb Pratt, Reminiscence, 29; Pomeroy, Statement, Abr. 11, 1898, CHL; “Tragical,” Arkansas Intelligencer, Mayo 15, 1857, [2]; tan-awa usab sa Parley P. Pratt, Journal, Nov. 14, 1855; Woodruff, Journal, Jan. 3, 1858; and Givens and Grow, Parley P. Pratt, 366–85. Hisgutanan: Parley P. Pratt

25. Tan-awa sa “Tragical,” Arkansas Intelligencer, Mayo 15, 1857, [2]; “Child Stealing,” Daily Missouri Republican, Mayo 25, 1857, [2]; Walker, Whittaker, ug Allen, Mormon History, 202–3; ug Givens ug Grow, Parley P. Pratt, 386–88.

26. Tan-awa sa “The Killing of Pratt—Letter from Mr. McLean,” Daily Alta California, Hulyo 9, 1857, [2]; ug Brigham Young to “Silas Smith and the Brethren on the Sandwich Islands,” July 4, 1857, Letterbook, volume 3, 698–99, Brigham Young Office Files, CHL.

27. Nixon, Abraham Owen Smoot, 184; Harris, “Martha Ann Smith Harris,” 15–16; Martha Ann Smith Harris to Joseph F. Smith, May 3, 1857; William Harris to Joseph F. Smith, July 1, 1857, Joseph F. Smith, Papers, CHL.

28. William Harris to Joseph F. Smith, July 1, 1857, Joseph F. Smith, Papers, CHL.

29. George D. Watt, “The 24th of July in the Tops of the Mountains,” Deseret News, Hulyo 29, 1857, [5]; Pic-nic Party at the Head Waters of Big Cottonwood (Siyudad sa Salt Lake: Tigmantala wala ilhi, Hulyo 18, 1857), Kopya sa CHL; Woodruff, Journal, July 22–24, 1857; Young, Office Journal, Hulyo 24, 1857; Tullidge, History of Salt Lake City, 156–59; MacKinnon, At Sword’s Point, 563; tan-awa usab sa Historical Department, Office Journal, July 22–24, 1857.

30. Woodruff, Journal, July 25, 1857; Daniel H. Wells and James Ferguson to “Maj. Genl. G. D. Grant,” Aug. 1, 1857, Nauvoo Legion (Utah) Records, CHL; Brigham Young to “Bishop Bronson,” Aug. 2, 1857, Letterbook, volume 3, 732, Brigham Young Office Files, CHL.

31. Brigham Young to George Q. Cannon, Aug. 4, 1857, Letterbook, volume 3, 735, Brigham Young Office Files, CHL; tan-awa usab sa Brigham Young to William Crosby and William J. Cox, Aug. 4, 1857, Letterbook, volume 3, 751–54, Brigham Young Office Files, CHL; Parowan Stake, Historical Record, Ago. 23, 1857, 25; ug Cannon, Writings from the “Western Standard,” vii.

32. Brigham Young to George Q. Cannon, Aug. 4, 1857, Letterbook, volume 3, 733–34, Brigham Young Office Files, CHL; Reavis, Life and Military Services of Gen. William Selby Harney, 252–56, 276–77; LeCheminant, “General Harney and the Change in Command of the Utah Expedition,” 30–45; tan-awa usab sa Clow, “General William S. Harney on the Northern Plains,” 236.

33. Brigham Young to William Crosby and William J. Cox, Aug. 4, 1857, Letterbook, volume 3, 751–54, Brigham Young Office Files, CHL. Hisgutanan: Utah War

34. Parowan Stake, Historical Record, section B, Ago. 8, 1857, 32; George A. Smith, Journal, Dec. 7, 1850–Apr. 7, 1851; Nov. 5, 1851.

35. Elias Morris, Statement, Feb. 2, 1892, Collected Material concerning the Mountain Meadows Massacre, CHL; Seegmiller, History of Iron County, 64–67; tan-awa usab sa Shirts and Shirts, Trial Furnace, 373–81.

36. Parowan Stake, Historical Record, section B, Ago. 8, 1857, 32; tan-awa usab sa Parowan Stake, Historical Record, Ago. 9 ug 23, 1857, 22, 25.

37. Parowan Stake, Historical Record, Ago. 9, 1857, 22–23; tan-awa usab sa Parowan Stake, Historical Record, Ago. 23, 1857, 24; ug Historical Department, Office Journal, Aug. 8–9, 1857.