Kapitulo 11

Usa ka Mahimayaon nga Pribilehiyo

Kasagaran mabuntag, madungog ni Ann Eliza Secrist ang iyang dos anyos nga anak nga lalaki, si Moroni, nga nagtawag sa iyang amahan. Mga adlaw na lamang ang gidugayon nga siya manganak, ug hangtud karong bag-ohay ang iyang bana, nga si Jacob, makahimo sa pagbantay sa batang lalaki sa iyang kaugalingon mismo. Apan sa Septyembre 15, 1852, siya ug ang iyang tulo ka gagmay nga mga anak nagbarug sa pultahan sa ilang wala mahuman nga panimalay didto sa Siyudad sa Salt Lake ug nagtan-aw samtang si Jacob migiya sa iyang panon (sa mga kabayo) pasaka sa usa ka bungtod sa silangan sa siyudad. Sa tumoy sa bungtod giwara-wara niya ang iyang kalo balik ngadto kanila, misud-ong og makausa pa sa siyudad, ug unya nawala luyo sa bungtod.¹

Si Jacob usa sa daghang mga misyonaryo nga gitawag ngadto sa pagserbisyo sa Agosto 1852 nga komperensya. Uban sa mga sugo nga palargahon og dali kutob sa mahimo, mikuyog siya sa panon sa otsenta ka mga elder nga sa kinadak-an padulong ngadto sa Gran Britanya ug ang uban sa mga nasud sa Uropa. Usa siya sa upat ka misyonaryo nga gipadala ngadto sa Alemanya, diin gi-assign siya sa pagtrabaho sulod sa tulo ka tuig.²

Hangtud niini nga panahon, gisugakod og maayo ni Ann Eliza ang pagkawala sa iyang bana kutob sa iyang mahimo. Siya ug si Jacob nagtubo og dungan diha sa usa ka gamay nga lungsod sa silangan sa Estados Unidos. Sulod sa ilang panagtrato, mitrabaho si Jacob sa laing estado, ug samtang siya naa sa layo nagpinadad-anay sila og tag-as, puno sa gugma nga mga sulat. Naminyo sila sa 1842, human mipasakop dayon sa Simbahan human niana, ug unya misunod sa mga Santos ngadto sa kasadpan. Silang duha adunay lig-on nga mga pagpamatuod sa gipahiuli nga ebanghelyo, ug dili buot si Ann Eliza nga magbagulbol mahitungod sa tawag ni Jacob sa pagmisyon. Apan ang panahon ingon og hinay nga milabay samtang siya atua sa layo, ug gibati niya ang kabug-at sa kamingaw.³

Trese ka adlaw human sa pagbiya sa iyang bana, nanganak si Ann Eliza og usa ka itom og buhok nga batang lalaki. Misulat siya ni Jacob sa pagkasunod adlaw. “Among gipatimbang ang bata, ug kini mitimbang og 4.7 ka kilo,” iyang gibalita. “Siya wala pay ngalan. Kon aduna kay ngalan alang kaniya, isulat ang ngalan niini diha sa imong sulat.”⁴

Makatag-an lamang si Ann Eliza kon unsa ka dugay alang kang Jacob sa pagdawat sa balita. Ang paghatud sa mga sulat ngadto sa walog dili kanunay, ug kini mohunong sa tingtugnaw sa diha mapuno sa nyebe ang agi-anan paingon sa walog. Siya gamay ra og katarungan sa pagpaabut og tubag gikan sa iyang bana sa wala pay tingpamulak.

Wala madugay human natawo ang bata, hinoon, nakadawat si Ann Eliza og sulat gikan ni Jacob, gipadala samtang siya diha pa sa dalan-dalan paingon sa silangan. Makasulti siya gikan sa mga sulod niini nga siya [si Jacob] wala pa makadawat sa iyang sulat. Misulti si Jacob kaniya nga iyang nakita ang ilang pamilya diha sa usa ka damgo. Ang tulo ka mga bata nag-uban og dula diha sa salog samtang si Ann Eliza naghigda sa katre uban ang usa ka bag-ong natawo nga batang lalaki.

Kon siya nanganak og lalaki, misulat si Jacob, gusto niya nga hinganlan siya ni Ann Eliza og Nephi.

Nakuha ni Ann Eliza ang iyang tubag. Iyang ginganlan ang bata og Heber Nephi Secrist.⁵

---

Sa ting-init sa 1852, ang beynte anyos nga si Johan Dorius miabut sa distrito sa Vendsyssel amihanan sa Denmark.⁶ Usa ka tinun-an sa pagpamuhat og sapatos [apprentice] gikan sa Copenhagen, si Johan mitago sa iyang mga himan aron sa pagserbisyo og usa ka misyon diha sa iyang yutang natawhan. Mipasakop siya sa Simbahan uban sa iyang amahan, si Nicolai, ug manghud nga babaye nga si Augusta wala madugay human ang unang mga misyonaryo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw miabut sa Denmark. Ang iyang magulang nga igsoong lalaki nga si Carl mipasakop sa Simbahan sobra og gamay sa usa ka tuig.⁷

Kusog ang pagtubo sa Simbahan didto sa Denmark sukad giablihan ni Peter Hansen ug Erastus Snow ang misyon. Sulod sa duha ka tuig sa ilang pag-abut, ilang napamantala ang Basahon ni Mormon sa Danish—ang unang dili Iningles nga edisyon sa basahon—ug gisugdan ang usa ka binulan nga pamantalaan nga gitawag og Skandinaviens Stjerne. Karon ang Denmark usa ka panimalay sa labaw sa lima ka gatus ka mga miyembro nga gi-organisar ngadto sa dose ka branch.⁸

Ang inahan ni Johan, si Ane Sophie, hinoon, misaway sa bag-o ug wala mailhi nga simbahan, ug gigamit niya ang pagkamiyembro sa iyang bana niini isip ang hinungdan alang sa diborsyo. Nianang mga panahona nga si Ane Sophie ug Nicolai nagbulag, gitawag si Johan uban sa laing bag-o nga mga kinabig sa pagserbisyo og lokal nga mga misyon ug si Augusta mibiya sa Denmark uban sa unang grupo sa mga Santos sa Scandinavia aron sa pagpundok ngadto sa Zion.⁹

Sa Vendsyssel, mibiyahe si Johan sa habagatan aron sa pagpakigkita sa mga Santos diha sa usa ka baryo nga gitawag og Bastholm.¹⁰ Nagkita sila diha sa usa ka panimalay sa usa ka lokal nga miyembro sa Simbahan. Gibati ni Johan ang kalipay ug kadasig samtang siya namulong ngadto sa kongregasyon. Ingon nga nakasangyaw na diha sa dapit, naila niya hapit ang tanan diha sa lawak.

Sa pagka-udto, sa hapit na mahuman ang miting, usa ka pundok sa mga manggugubot nga mga mag-uuma nga may dala nga mga himan ug mga bunal misulod sa panimalay ug mipahipi diha sa may pultahan. Sayo niana nga tuig, ang mga Santos sa Denmark mihangyo sa balay-balaoran sa nasud alang sa usa ka proteksyon batok sa mga pundok sa mga manggugubot, apan walay nahimo. Ang bag-ong mga kinabig duol sa Sweden miatubang og susama nga oposisyon, nag-aghat sa pipila ka mga tumutuo nga magpabunyag sulod sa usa ka dako kaayo nga kawa sa tinaan [tanner’s vat] kay sa morisgo nga makit-an diha sa suba.¹¹

Pagkahuman sa miting, mipadulong si Johan sa pultahan aron mobiya. Ang pundok sa manggugubot mas misikit pag-ayo, ug gibati ni Johan nga may mituslok sa iyang bitiis. Gibaliwala niya ang kasakit ug mipadulong sa gawas, apan hapit diha dayon ang mga mag-uuma misakmit kaniya gikan sa luyo ug mibunal kaniya sa buko-buko. Makasunog nga sakit milapos sa iyang lawas samtang ang mga lalaki mibunal kaniya og mga kahoy ug mahait nga mga himan hangtud ang iyang unod nakita ug nagdugo.

Sa usa ka paagi si Johan nakaeskapo ug midagan ngadto sa duol nga panimalay sa usa ka miyembro sa Simbahan nga ginganlan og Peter Jensen. Didto ang iyang mga higala mihubo sa gisi niya nga mga saput, milimpyo sa iyang mga samad, ug mipakatulog kaniya. Usa ka lalaki miduhig ug mipanalangin kaniya, ug usa ka edaran nga babaye mibantay kaniya diha sa iyang lawak. Human sa usa ka oras ug tunga, bisan pa niana, may hubog nga mga lalaki nga mibukbok sa pultahan. Miluhod ang tigulang nga babaye ug nag-ampo alang sa panabang. “Mobunal una sila kanako sa dili pa sila makabunal kanimo,” gisultihan niya si Johan.

Dayon, ang hubog nga mga lalaki mibutho og kalit sa lawak. Naninguha ang babaye sa paghunong kanila, apan ilang gitukmod siya ngadto sa bongbong. Giliyukan nila ang katre ug gisugdan pagbunal ang bun-og ug samaran nga lawas ni Johan. Naningkamot nga magpabiling may panimuot ug kalma, naghunahuna si Johan mahitungod sa Dios. Apan gisagkaw dayon sa pundok sa manggugubot ang iyang mga bukton ug giguyod siya gikan sa katre ug ngadto sa kangitngit.¹²

---

Miagi si Soren Thura duol sa panimalay sa mga Jensen sa dihang iyang nakita ang pundok sa manggugubot nga nagpas-an ni Johan ngadto sa duol nga suba. Ang pipila sa mga lalaki binastos nga nanagsinggit ug namalikas. Ang uban nanagsiyaok og mga kanta. Miagpas si Soren kanila ug misuot tali sa ilang mga abaga. Ang ilang mga ginhawa nanimaho og bino. Mipasikpat si Soren ni Johan. Ang batan-ong lalaki gamay ug luya nga tan-awon sa iyang pangkatulog nga saput.

Nailhan dayon si Soren sa mga lalaki. Beterano siya sa kasundaluhang nangabayo sa Denmark ug may dungog sa Bastholm sa pagkagamhanang magdudula. Nagtuo nga gusto siya nga moapil kanila, ang mga lalaki misulti kaniya nga sila nakadakop og usa ka “tigsangyaw nga Mormon” ug molabay kaniya ngadto sa suba. “Pakit-on nato kining Mormon nga pari kon unsaon sa pagbunyag,” miingon sila.

“Buhii siya,” miingon si Soren. “Ako ang moatiman niini nga batang lalaki, ug hagiton ko ang bisan hain kaninyong mga talawan sa pagpugong kanako.” Walay duha-duha nga si Soren mas taas ug mas kusgan kay ni bisan kinsa diha sa pundok sa manggugubot, busa gibusdak nila ang misyonaryo, gisukmag og pipila pa ka higayon, ug midali sa pagpalayo.¹³

Gidala og balik ni Soren si Johan ngadto sa panimalay sa mga Jensen ug mibalik sa pagkasunod adlaw aron sa pagsusi kaniya. Mituo si Johan nga ang Dios mipadala ni Soren aron sa pagluwas kaniya. “Kini dili labaw kay sa unsay nahitabo sa mga tawo sa Dios sa unang mga panahon,” mipamatuod si Johan, “ug ang mao nga mga pagpanton gituyo aron sa pagpaubos kanato sa atubangan sa Ginoo.”

Ang mensahe ni Johan mitandog ni Soren, ug mibalik siya kada adlaw aron sa pagpakigsulti sa batan-ong lalaki mahitungod sa iyang misyon ug sa gipahiuli nga ebanghelyo.¹⁴

---

Samtang nagpaayo si Johan gikan sa iyang mga bunal, ang iyang igsoong babaye nga katorse anyos ang panuigon, si Augusta, mitabok sa Rocky Mountains sakay sa usa ka nagsunod-sunod nga mga karomata nga duol sa usa ka gatos ka langyaw nga mga Santos. Ang dalan nga ilang gibiyahian balason ug guba na kaayo human sa lima ka mga tuig sa kusog nga paglalin ngadto sa Walog sa Salt Lake. Apan bisan sa klaro nga agianan, nabalaka sila sa dalan-dalan sa unahan. Ang panahon sa tinglarag miabut sa mga kasagbutan, naghatag og bugnaw nga mga hangin tadlas sa mga kapatagan samtang ang temperatura miubos sa hapit dili maantus nga kabugnaw.

Sa paghimo sa kahimtang nga mas grabe, ang mga baka nangaluya, ug nagamit na sa mga Santos ang katapusan sa ilang harina, nagpugos kanila sa pagpauna og tigpangabayo alang sa dugang nga mga sangkap. Uban sa walay kahibalo kon unsa kadugay ang panabang moabut, ang mga Santos nagkalisud sa paglakaw uban sa walay sulod nga mga tiyan. Labaw sa 150 ka milya [240 ka kilometro] ang gilay-on nila sa Siyudad sa Salt Lake, ug ang labing tungason nga bahin sa ilang panaw tua pa sa unahan.¹⁵

Si Augusta ug ang iyang mga higala kasagaran naglakaw og layo sa atubangan sa nagsunod-sunod nga mga karomata nga giguyod og mga baka ug unya maghulat niini nga makaapas. Sa ilang pagpanglakaw, nahunahuna nila ang mahitungod sa mga panimalay nga ilang gibiyaan. Ang beynte otso ka mga taga Denmark milayag ngadto sa Estados Unidos uban ni Erastus Snow, kinsa miuna na ngadto sa Siyudad sa Salt Lake samtang si Augusta ug ang nahibilin sa panon misunod sa lain nga nagsunod nga mga karomata. Kadaghanan sa mga langyaw nga taga Scandinavia, lakip ni Augusta, walay nahibaloan nga pulong nga Iningles. Apan kada buntag ug gabii miapil sila sa nagsulti og Iningles nga mga Santos aron sa pag-ampo ug pag-awit og mga himno.¹⁶

Kutob dinhi, ang panaw ngadto sa Siyudad sa Salt Lake mipakita nga mas lisud ug mas dugay kay sa gidahum ni Augusta. Samtang naminaw siya sa mga Amerikano nga nagsulti sa ilang dili masabut nga pinulongan, nakaamgo siya kon unsa ka gamay ang iyang nahibaloan mahitungod sa iyang bag-o nga panimalay. Gibati usab niya ang kamingaw sa panimalay. Dugang sa iyang igsoong mga lalaki nga si Carl ug Johan, siya adunay tulo ka manghud nga mga babaye nga ginganlan og Caroline, Rebekke, ug Nicolena. Gusto niya nga ang tanan sa iyang pamilya mauban kaniya sa Zion pipila ka adlaw. Apan wala siya mahibalo kon kana mahitabo ba gayud, ilabi na human sa pagdiborsyo sa iyang mga ginikanan.¹⁷

Sa panaw ngadto sa kasadpan, nabuhi si Augusta sa diyutay nga mga rasyon samtang ang nagsunod-sunod nga mga karomata mitungas sa mga bukid, midulhog sa mga bakilid, ug mitabok sa gagmay nga mga sapa sa bukid. Sa bukana sa Echo Canyon, mga kwarenta ka milya [64 ka kilometro] gikan sa siyudad sa Salt Lake, ang mga babaye sa panon nakakita sa lalaki kinsa gipauna aron sa pagkuha og mga sangkap. Wala madugay usa ka karomata ang miabut nga puno sa pan, harina, ug mga biskotso nga giapud-apod sa mga kapitan sa panon ngadto sa nahupay nga mga Santos.¹⁸

Human sa pila ka mga adlaw ang nagsunod-sunod nga mga karomata misulod ngadto sa Walog sa Salt Lake. Giabi-abi ni Erastus Snow ang mga Santos sa Denmark sa ilang pag-abut sa siyudad ug gidapit sila ngadto sa iyang panimalay alang sa usa ka panihapon sa pasas nga pan ug kan-on nga humay. Human sa mga bulan og kinaon sa labaw og gamay sa ka walay lami nga puti nga pan ug karne sa kabaw, naghunahuna si Augusta nga siya wala sukad makatilaw og bisan unsa nga mas lami pa.¹⁹

---

Niadtong Nobyembre 8, 1852, giablihan ni George Q. Cannon ang iyang gamayng journal nga kape ang kolor og misulat, “Nalambigit og maayo diha sa pagsulat.” Sa tibuok adlaw nagduko siya sa lamesa diha sa panimalay ni Jonathan ug Kitty Napela, naghubad sa Basahon ni Mormon ngadto sa Hawaiian. Karon, samtang siya namalandong sa iyang trabaho nianang adlawa, mihangyo siya sa Ginoo nga tabangan siya nga mahuman ang proyekto.

“Gihunahuna ko kini nga usa ka mahimayaon nga pribilehiyo,” naghinuktok si George diha sa iyang journal. Gibati ko ang kamaya samtang nagbuhat niini, ug ang akong kasingkasing nagdilaab ug napuno sa kalipay samtang naghanduraw sa mahimayaong mga baruganan nga anaa niini.”²⁰

Sa dihang nakaila ni George si Jonathan Napela kaniadtong Marso 1851, wala pa niya nahibaloan kon unsa ka importante ang mahimo ni Napela ngadto sa buhat sa Ginoo diha sa Hawaii. Apan kini mikabat hangtud sa Enero 1852—hapit usa ka tuig human sa ilang una nga pagkita— alang kang Napela nga magpabunyag.²¹ Nahibalo si Napela nga ang gipahiuli nga ebanghelyo tinuod, apan ang oposisyon gikan sa mga sakop sa komunidad ug sa lokal nga simbahan sa Protestante mipugong kaniya gikan sa pagpasakop dayon sa Simbahan. Si George, sa samang panahon, milampos sa pagbunyag og daghang mga tawo ug sa pagtukod og upat ka branch sa Maui.²²

Uban sa panabang ug pagdasig ni Napela, gisugdan ni George ang paghubad sa Basahon ni Mormon human sa bunyag ni Napela. Sa tanang oras, gitun-an ni George ang mga tudling gikan sa basahon ug gihimo niya ang labing maayo sa pagsulat og usa ka hubad sa Hawaiian diha sa palid nga papel. Dayon iyang basahon kon unsay iyang nasulat ngadto ni Napela, kinsa mitabang kaniya sa pagpanindot sa hubad. Usa ka maayo nga abogado, labing haum kaayo si Napela sa paggiya ni George ngadto sa mga kalisud sa iyang nitibo nga pinulongan. Natun-an na usab niya og maayo ang mga baruganan sa ebanghelyo ug dali nga nasabtan ang mga kamatuoran.

Kini nga proseso hinay sa pagsugod, apan ang ilang tinguha nga makigbahin sa mensahe sa Basahon ni Mormon sa mga Hawaiian midasig kanila sa pagpadayon. Sa wala madugay gibati nila ang Espiritu nga milukop diha kanila, ug nakita nila ang ilang mga kaugalingon nga dali nga nakatrabaho sa basahon, bisan kon sila nakabasa og mga tudling nga nagpahayag og lisud nga doktrina ug mga ideya. Ang kalarino usab ni George sa Hawaiian nagkamaayo sa matag adlaw samtang si Napela nagpaila kaniya og bag-ong mga pulong ug mga panultihon.²³

Sa Nobyembre 11, kauban nga mga misyonaryo nga naghago sa lain nga isla midala ni George og tulo ka mga sulat ug pito ka mga isyu sa Deseret News gikan sa Utah. Interesado nga makakuha og impormasyon gikan sa panimalay, gibasa ni George ang mga sulat ug ang mga isyu kutob nga siya adunay higayon. Sa usa ka sulat, nahibaloan niya nga si apostol Orson Pratt nakabasa sa pagpadayag kalabut sa dinaghan nga kaminyoon sa mga Santos ug misangyaw niini sa publiko. Ang balita wala makapasurprisa kaniya.

“Kini mao ang kanunay nakong gipaabut,” iyang gisulat sa iyang journal. “Nagtuo ako nga kini ang tukma nga panahon.”²⁴

Lain nga sulat nagbalita nga ang mga pangulo sa Simbahan nakahibalo mahitungod sa hubad sa Basahon ni Mormon ug miuyon sa proyekto. Ang ikatulo nga sulat mipahibalo kaniya nga si apostol John Taylor, ang iyang uyoan, bag-ong mibalik gikan sa iyang misyon sa France ug gusto nga si George mopauli usab. Si Elizabeth Hoagland, ang batan-ong babaye nga gipangulitawhan ni George sa wala pa siya magmisyon, nagpaabut usab sa iyang pagpauli. Si Willard Richards sa Unang Kapangulohan, hinoon, gusto nga hunahunaon ni George ang paghuman sa paghubad sa dili pa mopauli.

Nahibalo si George nga siya miserbisyo og matinud-anon nga misyon. Nausab siya gikan sa pagkamingaw sa pamilya, maulaw nga mosulti nga batan-ong lalaki ngadto sa usa ka gamhanang tigsangyaw ug misyonaryo. Kon mopili siya sa pagpauli karon, walay usa nga makaingon nga wala siya magpalambo sa balaang tawag nga gihatag sa Ginoo kaniya.

Gihapon, gituohan niya nga ang mga katigulangan sa mga katawhan sa Hawaii nag-ampo sa higayon alang sa ilang mga kaliwat nga makadungog ug makapahimulos sa mga panalangin sa ebanghelyo. Ug nangandoy siya nga magmaya uban sa iyang mga kaigsoonang Hawaiian didto sa celestial nga gingharian. Unsaon niya pagbiya sa Hawaii nga dili pa mahuman ang iyang paghubad?²⁵ Mopabilin siya aron sa paghuman sa iyang trabaho.

Human sa pipila ka mga adlaw, human naggahin sa buntag kauban ang mga Santos sa Maui, namalandong si George sa kamaayo sa Dios, ug ang iyang kasingkasing napuno sa hingpit nga kalipay ug dili masulti nga kasaya.

“Ang akong dila ug pinulongan hilabihan ra kahuyang sa pagpahayag sa mga pagbati nga akong nasinati sa panahon nga mamalandong diha sa buhat sa Ginoo,” iyang gituaw diha sa iyang journal. “O, nga ang akong dila, ug ang akong panahon ug mga talento, ug ang tanan nga ako aduna o gipanag-iya mahimong gamiton ngadto sa Iyang kadungganan ug himaya, sa pagbalaan sa Iyang ngalan, ug sa pagpakaylap og kahibalo sa Iyang mga hiyas bisan asa ako ipadala.”²⁶

---

Niana nga tinglarag, si Johan Dorius ug ang ubang mga misyonaryong Danish gipadala aron sa pagsangyaw sa ebanghelyo ngadto sa Norway. Sama sa Denmark, ang Norway mihatag og pipila ka relihiyusong kagawasan ngadto sa mga Kristiyanos kinsa wala maapil sa simbahan sa estado. Apan ang mga basahon ug mga pamantalaan kanunay nagpahimangno sa mga Norwegian mahitungod sa mga peligro sa Mga Santos sa Ulahing mga Adlaw sulod sa sobra sa usa ka dekada, nag-usab sa opinyon sa publiko batok sa Simbahan.²⁷

Usa ka adlaw, si Johan ug ang iyang kompanyon nagmiting diha sa usa ka gamay nga balay duol sa siyudad sa Fredrikstad. Human ang kongregasyon miawit sa “The Spirit of God like a Fire Is Burning,” si Johan namulong kabahin sa mga sinugdanan sa Simbahan ug gipahayag nga ang Dios mipadayag og balik sa Iyang Kaugalingon ngadto sa mga katawhan. Sa dihang nahuman siya, usa ka batan-ong babaye ang misukna nga iyang ipamatuod ang kamatuoran sa iyang mga pulong uban sa Biblia. Gibuhat niya ang mao, ug siya [ang batan-ong babaye] nadani sa unsay iyang gisulti.²⁸

Human sa duha ka adlaw, si Johan ug ang iyang kompanyon mihunong pagkagabii sa usa ka balay abutanan sa gawas sa Fredrikstad. Ang tigbalantay sa balay abutanan nangutana kon kinsa sila, ug ang batan-ong mga lalaki nipaila sa ilang mga kaugalingon isip mga misyonaryo sa Santos sa Ulahing mga Adlaw. Ang tigbantay sa balay abutanan nahimong mabinantayon. Mga opisyales sa distrito hugot nga midili kaniya sa pagpasaka og mga Santos sa Ulahing mga Adlaw.

Samtang ang mga misyonaryo nakigsulti sa tigbantay sa balay abutanan, usa ka opisyal nga pulis migawas gikan sa duol nga kwarto ug misukna nga motan-aw sa pasaporte ni Johan. “Atua kini sa Fredrikstad,” mipasabut si Johan.

“Dakpon ko ikaw,” miingon ang opisyal, kinsa milingi dayon ngadto sa kompanyon ni Johan ug nangayo sa iyang pasaporte. Sa dihang ang misyonaryo dili makahatag niini, gidakop usab siya sa opisyal ug gidala ang duha ka mga lalaki ngadto sa usa ka kwarto aron maghulat sa imbestigasyon. Sa ilang katingala, nakita ni Johan ug sa iyang kompanyon ang kwarto nga puno sa mga Santos nga Norwegian—mga babaye ug mga lalaki—kinsa giaresto usab. Uban kanila mao ang daghang mga misyonaryo nga Danish, lakip ang usa kinsa anaa sa kustodiya sulod na sa duha ka semana.²⁹

Bag-ohay lang, ang mga opisyales sa gobyerno diha sa dapit misugod sa pagdakop ug pag-imbestigar sa mga misyonaryo ug ubang mga miyembro sa Simbahan. Daghang mga Norwegian ang hilabihan sa pagkamadudahon sa mga Santos ug mituo nga ang ilang pagtuo sa Basahon ni Mormon wala mopasarang kanila sa mga proteksyon nga gihatag ubos sa mga balaod sa relihiyusong kagawasan sa nasud.

Ang balita nga ang mga miyembro sa Simbahan mihimo og dinaghan nga kaminyoon migiya usab sa pipila ka mga Norwegian sa pagtan-aw sa mga Santos ingon nga mga manggugubot kinsa gusto nga mohaylo og kadautan sa karaang tinuohan ug mga hiyas sa mga katawhang Norwegian. Pinaagi sa pag-imbestigar ug pagbilanggo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw, ang mga opisyales naglaum sa pagbutyag kanila isip dili Kristiyanos ug sa paghunong sa pagkaylap sa bag-ong relihiyon.³⁰

Dayon si Johan gidala ngadto sa Fredrikstad ug gibilanggo uban sa upat ka mga misyonaryo, lakip ni Christian Larsen, usa ka pangulo sa Simbahan sa Norway. Ang tigbilanggo ug ang iyang pamilya mitagad sa mga misyonaryo sa kamaayog batasan, nagtugot kanila sa pag-ampo, pagbasa ug pagsulat, pag-awit, ug pagsulti mahitungod sa ebanghelyo. Apan walay usa ang may kagawasan sa pagbiya.³¹

Human sa pipila ka semana, ang huwes sa distrito ug ubang mga opisyales miimbistigar sa pipila ka mga misyonaryo. Gitratar sa huwes ang mga lalaki sama og mga kriminal, dili maminaw sa unsay ilang gisulti, ug midumili sa pagpasulti kanila kon sila misulay sa pagpasabut nga ang ilang mensahe nahiuyon sa Kristiyanismo ug sa Biblia.

“Alang sa unsa nga katuyoan nga kamo mianhi niini nga nasud?” gipangutana sa mga opisyales si Christian.

“Aron sa pagtudlo sa mga katawhan sa tinuod nga ebanghelyo ni Jesukristo,” miingon si Christian.

“Mopauli ka ba sa Denmark, kon pagawason ka gikan sa pagkabilanggo?”

“Hangtud dili ang Dios motugot kanako pinaagi sa Iyang mga sulugoon kinsa mipadala kanako dinhi.”

“Mohunong ka ba sa pagsangyaw ug pagbunyag?”

“Kon ikaw o bisan kinsa sa inyong mga pari makapanghimatuod kanako nga ang among doktrina ug tinuohan dili pinasubay sa mga doktrina ni Kristo,” miingon si Christian, “tungod kay ako nagtinguha sa pag-angkon og kaluwasan ug sa pagbuhat sa kabubut-on sa Dios.”

“Kami naghunahuna nga ubos kini sa dignidad sa among mga pari ang pagpakiglalis kanimo,” miingon ang hepe nga imbestigador. “Ako karon nagdili kanimo sa pagIingla og bisan kinsa pa nga mga kalag pinaagi sa inyong bakak nga mga doktrina.”³²

Samtang si Johan ug ang mga misyonaryo naghulat sa ilang adlaw sa korte, nakigbahin sila og selda uban ni Johan Andreas Jensen. Usa ka kapitan sa dagat, si Jensen relihiyuso kaayo nga tawo kinsa mihatag sa iyang yutan-ong mga butang ngadto sa mga kabus ug misugod sa pagsangyaw ug pagsinggit og paghinulsol diha sa mga kadalanan. Sa iyang kadasig sa pagsangyaw sa pulong sa Dios, misulay siya sa pagpakigbahin sa iyang relihiyusong mga panglantaw ngadto ni Haring Oscar I sa Sweden ug Norway, apan gisalikway siya sa matag panahon nga siya nangayo og panahon nga makigsulti. Napakyas, gitawag ni Jensen ang hari og “mapasigarbuhong makasasala” ug dayon sa walay paglangan gidakop ug gibilanggo.

Sa wala madugay mipakigbahin ang mga misyonaryo sa gipahiuli nga ebanghelyo ngadto ni Jensen. Sa una, ang kapitan wala ma-interesado sa mensahe, apan nag-ampo siya alang kanila, ug sila nag-ampo alang kaniya. Usa ka adlaw, samtang ang mga misyonaryo mipamatuod ngadto ni Jensen, ang tanan diha sa selda sa kalit napuno sa hingpit nga kalipay. Grabe ang paghilak ni Jensen ug ang iyang nawong mihayag. Siya mipahayag nga nahibalo siya nga ang gipahiuli nga ebanghelyo tinuod.

Mihangyo ang mga misyonaryo sa korte sa pagbuhi ni Jensen igo nga mabunyagan, apan ang ilang hangyo wala dawata. Si Jensen, bisan pa niana, mipasalig sa mga misyonaryo nga siya magpabunyag diha-diha dayon sa iyang paggawas gikan sa bilanggoan.³³

“Kini nagdala kanamong tanan ngadto sa mapainubsanong pagpasalamat sa Dios, ug sa tinuod kini usa ka mahimayaong adlaw alang kanamo,” girekord ni Johan diha sa iyang journal. “Kami nag-awit ug nagdayeg sa Dios alang sa Iyang kaayo.”³⁴

1. Ann Eliza Logan Secrist to Jacob F. Secrist, Sept. 29, 1852; Jacob F. Secrist, “For the Satisfaction of My Wife and Children,” Dis. 3, 1853, [1], Jacob F. Secrist Collection, CHL.

2. Jacob F. Secrist, “For the Satisfaction of My Wife and Children,” Dis. 3, 1853, [1], Jacob F. Secrist Collection, CHL; Minutes, Deseret News, Extra, Sept. 14, 1852, 10.

3. Ann Eliza Logan Secrist to Jacob F. Secrist, Sept. 29, 1852, Jacob F. Secrist Collection, CHL; “Anne Eliza Secrist,” sa Soule, “Exerps from a History,” [1]; Effie Secrist Miller, “History of Jacob Foutz Secrist,” [1], Jacob F. Secrist Family Papers, CHL; tan-awa usab sa mga sulat tali ni Jacob F. Secrist ug Ann Eliza Logan Secrist, 1841–42, diha sa Jacob F. Secrist Collection, CHL; ug Ann Eliza Logan Secrist to Jacob F. Secrist, Mayo 30 ug Nob. 21, 1853, Jacob F. Secrist Collection, CHL.

4. Ann Eliza Logan Secrist to Jacob F. Secrist, Sept. 29, 1852; Jacob F. Secrist to Ann Eliza Logan Secrist, Hulyo 26, 1853, Jacob F. Secrist Collection, CHL. Ang unang kapahayag sa kinutlo gi-edit aron maklaro; “tunga” sa orihinal giilisan og “usa ka tunga.”

5. McBride, “Utah Mail Service before the Coming of the Railroad,” 15–31; Jacob F. Secrist, “For the Satisfaction of My Wife and Children,” Dis. 3, 1853, [8]–[9], Jacob F. Secrist Collection, CHL; tan-awa usab sa Ann Eliza Logan Secrist to Jacob F. Secrist, Okt. 30, 1852; Mayo 30, 1853, Jacob F. Secrist Collection, CHL.

6. Dorius, Autobiography and Journal, [1]; Jensen, “Diary of J. F. Ferdinand Dorius,” [1], 34. Maingon og nasugdan na ni Johan ang paggamit sa ngalan nga John (ang inusab nga bersion sa Johan ngadto sa Iningles)sa pipila ka higayon human milangyaw ngadto sa Estados Unidos. Hisgutanan: Denmark

7. Jensen, “Diary of J. F. Ferdinand Dorius,” 2, 4–8, 15; tan-awa usab sa Stevens, Autobiography, 1.

8. Van Orden, Building Zion, 56; Crawley, Descriptive Bibliography, 2:213–16, 251–54.

9. Stevens, Autobiography, 1–2; Jensen, “Diary of J. F. Ferdinand Dorius,” 4–8, 19; Dorius, “Sketch of the Life,” 6.

10. Jensen, “Diary of J. F. Ferdinand Dorius,” 34.

11. Mulder, Homeward to Zion, 41–44.

12. Jensen, “Diary of J. F. Ferdinand Dorius,” 34–36; Dorius, “Sketch of the Life,” 18.

13. Jensen, “Diary of J. F. Ferdinand Dorius,” 36; Dorius, Dorius Heritage, 35–36; Dorius, “Sketch of the Life,” 18–19; “Thure, Soren Christensen,” Andrew Jenson Collection, CHL; Woodruff, Journal, Sept. 24, 1868. Ang mga kinutlo sa mga manggugubot gi-edit aron mabasa; ang orihinal nga tinubdan adunay “Miingon sila nga ilang pakit-on kining Mormon nga Pari kon unsaon sa pagbunyag.”

14. Jensen, “Diary of J. F. Ferdinand Dorius,” 36; Dorius, “Sketch of the Life,” 18–19; Dorius, Dorius Heritage, 35–37. Ang kinutlo gi-edit aron mabasa; “Kini mao kaniadto” sa orihinal giilisan ngadto sa “Kini mao karon,” ug “gitumong ” sa orihinal giilisan ngadto sa “nagtumong.”

15. Stevens, Autobiography, 1, 4–5; Butler, “Short History,” 67–68; Eli B. Kelsey Company (1852) list, Pioneer Database, history.ChurchofJesusChrist.org/overlandtravel/companies; tan-awa usab sa Burton, Siyudad sa mga Santos, 169–70.

16. Stevens, Autobiography, 1–2, 4–5; Jenson, “Scandinavian Mission,” 813; tan-awa usab sa Eli B. Kelsey Company (1852) lista, Pioneer Database, history.ChurchofJesusChrist.org/overlandtravel/companies.

17. Stevens, Autobiography, 1–2, 4–5; Jensen, “Diary of J. F. Ferdinand Dorius,” 19.

18. Butler, “Short History,” 70–71; Clayton, Latter-day Saints’ Emigrants’ Guide, 17–20.

19. Stevens, Autobiography, 4–5. Hisgutanan: Pioneer Trek

20. George Q. Cannon, Journal, Nob. 8, 1852; Cannon, My First Mission, 59. Ang unang kapahayag sa kinutlo gi-edit aron mabasa; “pagsulat” sa orihinal giilisan ngadto sa “sa pagsulat.” mga Hisgutanan: George Q. Cannon; Hawaii

21. George Q. Cannon, Journal, Ene. 5, 1852; tan-awa usab ang tala alang sa Mar. 8, 1851. Hisgutanan: Jonathan Napela

22. George Q. Cannon, Journal, Mayo 11 ug 22, 1851; Ago. 13–18, 1851; Dis. 12, 1851; Cannon, My First Mission, 31, 42–43.

23. Cannon, My First Mission, 58–61; Woods, “Jonathan Hawaii Napela,” 136–37.

24. George Q. Cannon, Journal, Nob. 11–13, 1852. Hisgutanan: Plural Marriage in Utah

25. George Q. Cannon, Journal, Nob. 11 ug 23, 1852.

26. George Q. Cannon, Journal, Nob. 29, 1852.

27. Tan-awa ang Biography of Anne K. Smoot, 1, 5–7; ug Ulvund, “Perceptions of Mormonism in Norway,” 208–11, 214–16. Hisgutanan: Norway

28. Biography of Anne K. Smoot, 6–9; Jensen, “Diary of J. F. Ferdinand Dorius,” 38, 46–47.

29. Dorius, Dorius Heritage, 43; Jensen, “Diary of J. F. Ferdinand Dorius,” 48–49. Ang kinutlo ni Johan Dorius gi-edit aron mabasa; ang orihinal nga tinubdan adunay “Didto kini sa Frederikstad.”

30. Dorius, Dorius Heritage, 43; Haslam, Clash of Cultures, 38–41.

31. Christian Larsen, Journal, Okt. 14–Nob. 12, 1852.

32. Christian Larsen, Journal, Nob. 12, 1852; Dorius, Dorius Heritage, 43–45. Ang ikaduhang pangutana gikan sa Norwegian nga mga opisyales gi-edit aron maklaro; ang orihinal nga tinubdan adunay “Mopauli ngadto sa Denmark, kon ikaw maluwas gikan sa bilanggoan?”

33. Dorius, Dorius Heritage, 44; Jenson, History of the Scandinavian Mission, 65–66; “Jensen, Johan Andreas,” Andrew Jenson Collection, CHL; Jensen, “Diary of J. F. Ferdinand Dorius,” 50.

34. Jensen, “Diary of J. F. Ferdinand Dorius,” 50.